1
Klppen en Konijnen.
Een zwaluw maakt nog geen zomer!
Een advertentie geeft nog geen succesi
Adverteert in de Alkmaarsche Courant!
e
3s, voor zoover zij is aangegaan om aan den
grond te komen, Want d-eze is onversiijteliik
en gaat zelfs in waard-e vooruit bij normaal,
vakkundig gebruik.
In dit opzicht verschillen dan ook land-
bouwhypotheken hemelsbreed van hypothe-
ken op gebouwen en andere vaste kapitaal-
goederen. De aflossing van zuivere land-
bouwhypotheekzaken heeft dit eigenaardige,
dat zij echste, d.i. zuivere besparing vormt,
omdat er geen waardeverlies tegenover staat,
altbans geen waardeverlies, die het gevolg
zou zijn van slijtage. De eigenaar-exploitant,
die g-eleidelijk een liypotheekschuki amort:-
seert, weet, dat hij vooruitgaat, hetgeen vol-
pachter, dat de Commissie-Diepenhorst wil
invoeren en zelfs het recht op remissie van
pacht op vermindering van den pachtprijs,
wan-neer gedurende een pachtjaar op pacht-
seizoen tengevolge van buitengewone om-
standigheden de opbrengst van het bedrijf
aanzienlijk minder is geweest, dan bij het
aangaan der pach-tovereenkomst te verwach-
ten was. Misschien zal men dit laatste be-twis-
ten, doch dan bedenke men, dat natuurlijk de
eigen-exploitant in het geheel geen pacht
heeft te betalen, ook niet in die bedoelde bui
tengewone omstandigheden van misgewas,
ram-pen, enz., zoodat, wanneer de pachter
als dan g-edeeltelijke ontheffing -kan verkrij-
strekt niet van andere aflossi-ngen behoeft tc5 gen van zi]u coritractueelen p-licht, den pacht-
g el den, die veel meer een op peil blijven b>~-
duiden. Dit is een aantrekkelijkheid te meer
van den eigendom als vorm van grondge
bruik.
Het is bekend, dat de socialisten met b-e-
trekking tot den grondeigendom van een an
dere meaning zij-n. Ik heb daarover den degen
gekruisd- met den in landbouwkringen wel-
bekenden dr. L. H. Mansholt van Westpold-er,
.zelf boer en iemand van onbetwiste lanl-
ibouwkundige verdienste. Des te merkwaardi-
ger is het te zien, hoe deze wetenschappehjk
an practisch hoogstaande man zich heeft la-
ten verstrikken door de socialistische theorie
in zake den agrarischen eig/endom. Het is al
ettelijke jaren geleden, dat ik mij-n critieken
op het bekende Socialisatierapport der
S. D. A. P., waarin dr. Mansholt het Land-
bouwhoofdstuk verzorgde, in verschillentie
tijdschriften en brochures plaatste En nu
heeft dr. Mansholt mij aangevallen in het
Populair-Wetenschappelijk Bijvo-egs-el van
„Het Vol-k" van 16 en 23 April 1921 naar
aan-l-eiding van mijn „Beschouwingen over
Socialisatie" in het maandblad „Accountan-
cy" van April-, Mei en Juni 1920, met name
het laatste gedeelte. Omdat -hier zeer prin-
cipi-eel-e gezichtspunten naar voren komen,
die hun voile b-eteekenis behouden bij alle
uitgiften van gronden en de -keus tusschen de
daarbij in aanmerking kom-ende rechtsvor-
men van grondgebrui-k, meen ik er go-ed aan
t-e doen, de in dien pen-nestrijd geb-ezigde ar-
gumenten op te halen en aan Uw oordeel te
onderwerp-en. Ik doe dit in het beset, dat de
socialisten, zoo vaak zij met agrarische
vraagstukken in aanmerking komen, zich
wegens hun theorie b-evinden in een zeer
moei-lijk par-ket, waarom m-en hen zeker niet
behoeft te benijden. In het Socialisatierapport
.werd zoomin van den eigenaar-exploitant
als van den pachter veel goeds gezegd. Ge-
sproken werd er van -het in wezen verderfe-
lijke pachtsysteem, dat niet beteekenend kan
word-en verbeterd, zoolang het particuli-ere
grondbezit gehand-haafd blijft; van het eigen-
domstoeval, dat maar al te vaak oorzaak is
van onvoldoend deskundige exploitatie d-oor
grondeigenaars. De slechte boeren- zijn over-
al met den vinger aan te wijzen.
Hiertegen heb ik aangevoerd, dat die
slechte boeren ong-etwijfeld bestaan, doch
dat zij zoo de aandacht trekken, zal wel
hiervan het gevolg zijn, dat d-it uitzonderin-g
blijft. Immers de op-bi engstcijfers van ver
schillende gewassen per H.A. vertoonen
doorloopend een stijgende lijn. Als voor-
beeld diene wintertarwe. De opbrengst daar-
van bedroeg per H.A. van 1851 t/m 1860 ge-
middeld per jaar 19.3 H.L., van 1871 t/m
1880 gemidd-eld 22.7 H.L., van 1891 t/m 1900
gemi-ddeld 24.9 H.L., i-n 1903 gemidd-eld 27
H.L., in 1905 gemidd-eld 29.3 H.L., in 1910
gemiddeld 28.6 H.L., in 1915 gemiddeld
37.9 H.L., in 1918 gemiddeld 31.9 H.L., in
1921 een recordjaar van 41.5 H.L.
Dan treedt eenige i-nzinking in, maar in
1925 is de opbrengst weer 37.6 H.L. en in
1926 37.1 H.L. Hetzelfd-e algemeene beeld
geven ook de andere gewassen. Mij dunkt,
dit is de beste weerlegging van de tenden-
tieuse bewerin-g, dat de slechte boeren over-
al met den vinger zijn aan te wijzen. Rogge
bracht per H.A. van 24 H.L. in 1918 tot 31.4
H.L. in 1921, het gaat dan van jaar tot jaar
op en neer, in 1925 29.2 H.L., in 1926
24.7 H.L. Waarvan zijn die in doorsnee stij
gende opbrengsten te danken, wanneer de
eigen-exploitatie zou leiden tot veelvul-dig
slechte bewerking van den g-rond -en bena-
deeli-ng van de gemeenschap? Dat zulke
meeningen van landbouw-erszijden worden
voorged-ragen, toont wel den verderfelijken
invloed van de politiek op het gezonde ver-
stand. Zoude misschien d-e toeneming van
het pachtstelsel de oorzaak zijn der stijgende
opbrengsten? Dit is niet vol te houden, voor-
eerst niet i-n -het stand-punt der socialisatie-
commissie, die het pachtst-elsel der sl-echtst-
denkbare vorm van grondgebruik noemt,
maar bovendien niet om deze mi-n of meer ob-
jectieve reden, dat n-a 1910 de verhouding
ten -gunst-e van de exploitatie door eig-en-
geerfden is verbeterd. In 1888 was 5814 pCt.
der bed-rijven in eigen exploitatie, daarna
volgt een afneming tot in 1910 met 50.8 pCt
de laagste stand is berei-kt, waarvan toe te
voegen, dat 47.2 van alle cultuurgrond toen
door dezen gebruiksvorm was ingenomgn
Maar in 1921 is het percentage der eigen-
boeren gestegen tot 56 pCt. van bet gehee
en d-e door dezen geexploiteerd-e oppervlakte
tot 51.9 pCt. van alle cultuurgrond. De pacht
is d-us afgenomen en aan haar toeneming
ligt de verblijdende vooruitgang der op
fc-rengst-en dus zeker niet. Intusschen: bij
deze zeer goed -klaarblijkelij-ke fout heeft men
het niet gelaten.
De eenige juiste gebruiksvorm is, volgens
het Rapport, de eigen-exploitatie door de ge
meenschap, met b-ehulp van gesalarieerd-e
bedrijfsleiders, zetboeren. Exploitatie door
de particuliere grondeigenaars, de eigen-
-geerfde en exploitatie door pacht-ers moeten
gelijkelijk ve-rdwijnen. Het ligt voor de hand
dat men aldus in conflict komt met de men
taliteit onzer land-bouwende bevolking, ge
-lijk boven reeds uit de enquete der Staats-
commissie is g-ebleken. Onze land-bouwers
willen beide vormen, eigendom en pacht.
doch laat men haar kiezen, dan zal zij om
begrijpelijke redenen d-en eigendom, mits niet
te zeer met schuiden bezwaard, prefereeren
Dat dit zoo is, blijkt wel hieruit, dat alle ver-
beteringen, die in den loop der tijden en nu
laatst-elijk werd door de Staatrcommissie
Pacht, ten aanzien van het pachtcontract
worden voorgesteld, d-e strekking hebbende
allerlei voordeelen, die d-e eigendom vanzelf
heeft, ook aan den pachter toe te kennen, ik
poem het recht op vergoed-ing voor aange-
brachte verbeteringen bij het eindig'en d-er
pacht, het recht op pachtverlenging op con-
tiouatie van pacht, hat zakelijk recht van den
prijs te betalen, zijn positie wel degelijk na-
dert tot d-en eigenboer, die -nooit met pacht-
prijzen iets te mak-en heeft. Al die voordeelen
van een h-ervorm-d pachtcontract gaan op kos-
ten van den eigenaar-verpachter, voor zoover
verpachti-ng plaats heeft.
Maar het is dan toch een zeer eigenaardig
aantasten, dat hierin bestaat, dat allerlei
eigendomsbevoegd-heden overgaan op den
pachter en dat in werkelijkhejd een dubbelen
eigendom wordt ingevoerd, dat eenigermate
gelij-kt op h-et bekende en beruchte dual
onwership uit de Iersche landwetgeving
van 1881. De kroon zou gezet worden op het
werk door vaststelling van overheidswege
van den pachter en verbod aan den verpach-
ter, de pacht te beeindigen. Zoover zijn wij
gelukkig nog niet, doch wel kunnen al die
wensch-en b-eschouwd worden als een onge-
wil-de hulde aan den boeren-ei-gend-om, die
immers al die voordeelen van nature in zich
heeft, waarin de hervorm-ers onze pachters-
bevolking willen d-o-en d-eelen.
Wij. mogen vasfstelien, dat eigendom het
id-eaal is va-n den landbouw, dat daarnaast
ook pacht een rol heeft te spelen, waarvan
het b-elang niet ma-g worden onderschat, en
dat de verbeteringen, die velen in -het pacht
contract bij wet willen zi-en aangebracht, een
erkennin-g zijn van de superionteit van d-en
eigendom als recbtvorm van grondgebruik.
Wat zegt n-u het socialisatierapport? De
passage, die te vinden is op biz. 73 en 74, is
te merkwaard-ig, dan dat ik haar niet zou
overn-emen. Men ka-n daar bet vol-gende le-
zen: „De staatscomm-issie vo-oi- den landbouw
dacht sterk te staan, o-m-dat zij over ons gc-
heele land onder d-e landbouwbevolkmg
meende te kunnen cons-tateeren een sterken
d-rang tot het verkrijgen van land in eigen
dom. De staatscom-missie h-eeft echter twee
fa-ctoren met eikaar verwa-rd en is da-ardoor
onjuist in haar conclusies." Wij spitsen de
ooren naar wat n-u ko-m-en gaat. Luistert:
„H-et is niet het landbezit waarnaar de land-
gebrui-ker hunkert, doch het is het verlangen
naar het ongestoord. gebruik van den grand.
Dit kan hij zich bij- het pa-rticuliere gron-dbe-
heer -niet a-nders verzekeren, dan- door eige-
naar te worden van den grond. Als pachter
hangt hem altijd boven het hoofd, dat hij
va-n den grond, dien hij ontgonnen (hebt D
ooit een pachter cntm-oet, die ontgint?) of
verbeterd heeft, na a-floop van den pachtter-
mijn wordt weggejaagd; koop is daaro-m het
eenige wat hem daarvoor vrijwaren kan.
„Wordt evenw-el, n-a het brengen- van den
grond in handen van de gemeenschap, den
landbouw onder zekere niet drukkend-e voor-
waarden h-et on-gestoord gebruik van den-
grond voldoe-nd-e gewaarborgd,- d-a-n zal hij
ongetwijfeld daaraan verre de voorkeur
geven, omda-t hij dan het ka-pitaal, dat a-n
ders noodig zou zijn voor den aankoop van
het bedrijf, geheel als bedrijfskapitaal ka-n
blijven gebruiken, terwijl bovendien door pe-
riod-ieke herziening van den pachtprijs door
onpartijd-ige commisies, het enorme risico
van de marktpluktuaties voor een grooi
deel van zijn sehouders wordt geno-men.
Maatregelen, met beleid gen omen, zich aan-
passend aan de psyche der la-ndbouwende
bevolking (let well), en welke beoogen de
voorbereiding d-er socia-lisati-e in den land
bouw, zullen de instemming en medewerking
verwerven van het overgroote deel dergenen,
die thans hetzij als pachter, hetzij als bezit-
ter van zwaar verhypot-hekerden boerd-erijen
dag aan da-g de onzekerheid van hun bestaan
voelen drukken." Ik heb alleen eerbied voor
de handigheid, waarmede dit tafereel vooi
de blikkken van land-bo-uwend Ned-erland
word-t ges-chetst en ontrold, maar toch meen-
ik, dat niet veel boeren zich door het gefluit
van den vogelaar zullen lat-en verlokken,
zoodra -het hun duidelij-k wo-rd-t, dat de
eigendom hun wordt ontnomen en voortaan
alle eigendomsperspectief ko-mt weg te va-1-
len. N-u zal men zeggen: maar wij mogen
dan toch pachter blijven, wij mogen dan toch
het ka-pitaal, dat vroeger aan grondaankoop
heenging, steken in het bedrijf, en dit bedrijf
zal dan toch ons bedrijf blijven, alleen uitge-
oefend o-p gemeenschapsgrond. Doch dan
moet men nog maar even het geduld nem-en
en verder- lezen, om te zien, hoe in de staart
het vergif achuilt. Want die heele pachtidyl-
le is bestemd te verdwijnen, wat waarlijk
geen wonder is, omdat het socialis-me geka-nt
is tegen a-lle prive-kapitaal bezit, dus ook
tegen dat van den pachter, en omdat het al
leen particulier bedrijfsexploitatie vroeg of
laat zal doen vervangen d-oor gemeenschaps-
exploitatie met gesalarieerde leiders.
Het heet dan, dat aldus de psyche der
landbouwende bevolking wordt ontzien en
de band, die de opvolgende geslachten h-echt
aan den grond, niet wordt d-oorgesneden.
Het is den voorstanders van socialisatie met
dien pacht niet de minste ernst, want pacht,
ook als de gemeenschap de eenige verpacht-
ster zou zijn, is in ha-rt en nieren ka-pitalis-
tisch. Zij wordt dus -hoogstens nog een tijdje
geduld, maar zij moet, bij voorts-chrijdende
social-isa-tie verdwijnen. Dit is cons-ekwen-t, en
het wordt in het rapport der S. D. A. P. dan
ook erkend, waar het op biz. 76/77 onder let
ter H de positie van den bedrijfsleider" be-
spreekt, men kan daarboven gerust de woor-
de-n schrijven pachters, die hier binnengaat,
laat alle hoop va-ren. Eerst komen de groo-
tere en middelbcdrijven aan de beurt. Daar
moeten allereerst de gesalarieerd-e bedrijfs
leiders de landbouwproducties overnemen.
D-e gezinsbedrijfjes blijven voorloopig ver-
pac-ht, maar, aldus het Rapport: „Naarmate
in dezen bedrijf jes de intensieve cultuur toe-
neemt met de ontwikkeling van de leiders,
zullen ook de voorwaarden gescha-pen wor
den, die het wenschelijk en doelmatig maken,
ook deze bedrijf jes geleidelijk in directe ge-
meenschapsexploitatie te'brengen. En hot
slot in dit oordeel luidt„Bij het boven ge-
schetst-e systeem zal het mo-gelijk zijn, naar
gela-ng d-er ervaring leert, van lieverled-e het
instituut van gesa-larieerd bed-rijfsleider va-n
grooter landbouwbedrijven uit te breiden ook
tot de kleinere bedrijven." De toesta-nd is-
dus dezedat bij socialisatie van den land
bouw d-adelijk de eigengeerfde boeren ver
dwijnen, daar de juiste grondeigendom
word-t afges-cha-ft, dat de pachters van -de
grootere en middelbedrijven s-p-oed-ig zullen
vo-lgen terwijl die van den gezinsbedrijfjes
gaan behooren tot een uitstervemd ras. In
mij-n artikel in Accountancy heb ik deze
„grauwe theorie" onder handen geno-men en
bctoogd, dat het de e-igendomi en wiets anders
is, waard-oor de landbo-uwer zich koninkje
voelt o-p den, immers zijn grond, waaraan hij
met nog heel andere ba-nden is gehecht dan
de kapitalist aan zijn bran-dkast. Een over-
gangspa-chtstelsel met bedrijfsboerenperspec-
tief mist eh zal wel altijd voor hem missen
alle bekorihg. Het Rapport zegt dan ook
„dat het duidelijk is, dat in breede krin-g-en
van de bevolking het besef moet doordring-en,
d-at ingrijp-enden agrarischen hervOrmi-ngen
onvermijdelijk zijn geword-en." Het s-telsel
d-er socialisatie-commissie zal a-lleen in-ga-ng
vinden en sociaal goed functioneeren, wan
neer de boerenziel, evenals de arbeidersziel,
en in het a-l-gemeen de mens-chenziel, een
scciale wed-ergeboorte h-eeft ondergaan. Voor
loopig zal de agrarische bevolking zic-h lie-
ver houden bij den eigendom, dien zij- kent,
en bij een verbeterd pa-chtredrt, waarvan de
pun ten van herziening niet zoo moeilijk zijn
op te s-tellen en de middelen tot verbetering
al in andere landen zij-n bep-ro-efd en hier
rijpdijk bestftdcerd, da-n d-at zij den sprong i-n-
het duister zal willen wagen, waarto-e het
Rapp-ort -haar uitnoodigt en desnoods wil
dwingen". Gelijk gez-egd-, kwam tegen deze
beschouwingen dr. Mansholt in het geweer.
Hij on-tkende met zooveel woorden, dat soci
alisatie den band tusschen boer en grond
verbreekt: „Het tegendeel is waar", meent
mijn geachte tegensta-nder te mo-gen schrij
ven: „Juis-t door de socialisatie van den
landbouw wordt den- boer in veel hooger ma
te het o-ngestoord gebruik van den gro-nd ge
waarborgd, dan het onder de tegenwoordig
kapitalistische verhoudingen mogelijk is. D-e
zeer grooten en steeds in aantal toenemenden
groep in pachters zoov/el als de met zware
hypo-theken belaste „eigenaar" zij-n tha-ns
allerminst zeker dat ze niet vroeg of laat in
het bedrijf dat ze exploiteeren, worden we-g-
gestuurd." En hij h-erhaalt, wat in het soci-
alisatiera-ppo-rt staat, dat alleen zekerheid,
-geen eigendom wordt begeerd en dat, zoodra
socialisatie die zekerheid geeft, alle verian-
gen naa^eigend-om- zal zij-n verdweiiien. Ook
dat h-et on-derzoek der Staa-ts-commissie voor
d-en landbouw den wensch naar eigendom
zou h-ebben do-en blijken, wordt door hem
n-adrukkelijk weersproken en hij zegt, dat de
volsla-gen onjuis-te bewei'ing van prof. B. te
meer treft, omdat hij destijds was de a-dj.-se-
cretaris va-n bovengen-oemde landbouwcom-
missie: „Dit maakt de met zooveel stelligheid
geuite bewering des te minder vergeeflijk."
Ik werd geta-rt bewijzen uit het Verk der
staatscom-missie aan'te wijzen, waardoor die
wensch naar eigendom zou komen vast te
staan. Een drietal jar-en heb ik met mijn ant
woord gewacht, doch toen ik in 1924 in het
Agem-een Zuivel- en Melkbygienisch Week-
bla-d het Pachtvraagstuk behandelde in ver-
band met het Tweede Versla-g der Staats-
commissie-Diepenhorst, vond ik geleg-enheid
een en and-er recht te zetten en -heb ik van
antwoord ged-iend. De heer Mansholt, lidi
van deze com-missie, had nl. aan genoemd
verslag een korte afzonderlijke no-ta toege-
vcegd, en zoo kwa-m de strijdvraag nog-
maals aan de o-rde. Ik heb toen eenige grep-en
uit het verslag der staatscommiss-ie voor d-en
landbouw g-edaa-n, waaruit blijkt, dat voor
het tarten door mijn geacht-en bestrijder geen
enkele reden bestond. Het eene geval uit de
Betuwe, dat dr. Mans-holt had1 op-ged-i-ept -en
waaruit bl-eek, da-t aan pachten- boven eigen
dom de voorkeur werd gegeven, beantwoord-
de ik met d-e opmerking, dat dit b-eroep onge
lukkig is, omdat de land-bouw in de Betuwe
wel o-p het laagste peil staat in h-eel ons
land. Tegenover de eene aanhali-ng van d-r.
Mansholt plaatste ik zoo maar een 12 tal
citaten uit het algem-een overzicht betreffen-
de den Decon. toes-tand der landarbeiders uit
a-lle deelen des lands, waarin om eigendom
wordt gevraagd. Daaronder figureert waar
lijk zelfs d-e Betuwe, terwijl ook gclijkgestem-
de berichten uit Hollands Noorderkwartier
en den Anna Pau-lownapolder waren binn-en
gekomen. Ietwat plagend vroeg ik mijn te-
gens-tander: „Was willst Du mehr".
En ik vervolgde: „Is hij tevreden met dit
a-ntwoord, waar hij meende te moeten tarten?
Het is waardit betreft landarbeiders en niet
landbouwers. Maar landarbeiders zijn voor
de S. D. A. P. geen quantite negligeable en
hun wensch om liever eigenaar te zijn da-n
pachtertje (als het mag!) of bedrijfsboertje
h-eeft een- niet te onderschatten beteekenls
voor den politieke doeleinden van socialism-e
en socialisatie. Zou „overigens" vroeg ik
verder de ge-estesges-teldheid van „den"
landa-rbeid-er o-p het stuk van eigendom of
pacht wel veel verschillen van die van „den;'
boer? De heer Mansholt wil den band tus
schen boer en grond niet verbreken. Hij stelt
de vraag, of een algemeen streven m-erkbaar
is, om naast het ongestoord gebruik van d-en-
grond, ook nog den eigendom te heffen. Ik
neem gaarne nota van de uit deze woorden
s-prekende bedoeling. Maar: een zetbeor is
aangesteld in het bedrijf van een artder! En
eigengeerfde den aronr! en aan alle la-nd-
zoo zal socialisatie aan den landbo-uwer
bouwers, dus eigengeerfden en pachters hun
bedrijf ontnemen om hen tot aangestelden, te
ma-ken in bet in technische -eenheden ve-rdeel-
den alomvattende gemeenschapsbedrijf
waarin heel d-en landbouw voortbrenging ge
orga-niseerd zal worden! Moet men nu s-pre
ken van het hand-haven o-f van, h-et verbreken
van den band, ook al zouden de bedrijfsboe-
ren van vader op zoon de organische voort
brenging blijven leiden? Niet cens meer een
eigen bedrijf. Waarom niet liever rondweg
erkend, dat het s-ocialistiseh id-eaal ingaat te
gen wat aan boeren en boerenarbeiders dier-
baar is: eigen grond, eigen bedrijf? Mijn
geachte tegenstander sta mij toe, dat ook ik
Hem weerspreek nl. dat socialisatie van grond
en bedrijf den band verbreekt tussch-en boer
en grond en bedrijf, en dat die bond, getui-
ge den drang naar grondgebruik voor eigen
rekening en vooral naar" grondeigendom, bii
D-t=]G
Dl=il=JQ
d-e in den landbouw werkzam-e bevolking van
boeren en arbeiders te gader, juis-t door de
bela-nghebbenden als iets kostbaars wordt
onderho-uden. Wie hem doorsnij-dt en wat
is afnem-en in -d-en grondeigendom en in
let bedrijf anders voor het gezonde boeren-
verstand? krij-gt het m-e-erendeel der in dat
ledrijf werkza-me krachten niet mee, maar
vierkant tegen zic-h. Troelstra heeft eeras ge
zegd, dat voor men kan gaan sociaiise-eren,
eerst de arbeiders moesten worden gesociali-
seerd. (Applaus).
Word-t vervolgd).
446st-e STAATSLOTERIJ.
Trekking van Maan-dag 30 Januari.
5de klasse, 9de lijst.
7553
7711
8074
8170
8208
8359
8564
8787
8976
9099
9192
9368
9490
9645
9852
9941
7558
7756
8079
8174
8224
8379
8572
8869
8997
9104
9241
9377
9493
9647
9856
9952
7588
7943
8090
8176
8255
8388
8576
8914
9000
9123
9255
9398
9548
9813
9882
9983
7616
8026
8113
8196
8290
8475
8668
8917
9016
9169
9318
9410
9568
9831
9899
9987
7661 7694
8042 8054
8143 8158
8203 8207
8294 9332
8510 8545
8722 8782
8964 8970
9039 9072
9180 9188
9327 9334
9438 9440
9592 9593
9835 9848
9928 9940
9992 10018
Prijzen van 70,-
394
433
449
582
641
646
649
727
820
880
905
1057
1174
1216
1263
1318
1372
1385
1390
1499
1520
1672
1696
1769
1800
1822
1828
1842
1859
1870
1900
1951
2017
2019
2097
2152
2200
2253
2354
2379
2426
2579
2702
2718
2787
2817
2826
2835
2852
2936
3124
3161
3193
3200
3205
3338
3440
3500
3614
3668
3765
3861
3869
3951
4058
4143
4213
4275
4308
4608
4651
4741
4957
5061
5125
5273
5283
5418
5556
5614
5661
5696
5816
5911
5933
5990
6072
6172
6220
6233
6415
6448
6512
6515
6530
6553
6631
6664
6726
6810
6820
6827
6855
6905
7029
7067
7076
7185
7202
7205
7359
7402
7474
7477
5530
8002,
8038
8149
8180
8181
8185
SI 89
8219
8228
8266
8267
8273
8311
8378
8440
8509
8532
8544
8658
8727
8881
9109
9208
9240
9760
9937
9948
10052
10058
10086
10284
10326
10339
10445
10560
10702
10908
11001
11008
11169
11255
11260
11309
11419
11439
11588
11624
11634
11707
11710
11740
11783
11835
11938
12079
12085-
12195
12301
12313
12344
12448
12573
12615
12636
12662
12762
12784
12894
12996
13087
13159
13206
13262
1'3294
13307
13350-
13480
13558
13576
13579
13597
13805
13840
13944
14019
14197
14288
14291
14296
14381
14689
14712
14834
14960
15109
15178
15330
15367
15469
15494
15703
15769
-15774
15860
15901
15914
16101
16149
16159
16276
16335
16425'
16458
16648
16730
16976
16989
16999
17443
17671
17745
17779
17883
17934
17976
18001
18136
18381
18535
18537
18540
18634
18934
19110
19214
19220
19418
19419
19498
19668
19685
19687
19697
19781
19899
20093
20298
20307
20418
20430
20445
20475
20518
20909
20955
20975
N ieten.
29
32
34
57
99
113
148
205
240
279
296
331
363
376
399
405
411
418
442
480
501
512
535
606
638
669
690-
760
790
822
838
862
931
942
967
985
989
1031
1040
1108
1119
1149
1175
1178
1185
1198
1230
1302
1312
1333
1354
1398
1415
1523
1455
1476
1505
1514
1.566
1571
1576
1587
1613
1650
1726
1768
1809
1903
1912
1920
1929
2026
2029
2033
2106
2159
2202
2206
2213
2235
2289
2291
2308
2376
2396
2436
2465
2478
2517
2550
2588
2651
2707
2775
2822
2823
2825
2837
2850
2878
2911
2957
2991
3035
3047
3048
3065
3089
3091
3163
3197
3223
3280
3306
3394
3415
3429
3450
3468
3484
3519
3587
3606
3611
3618
3651
3675
3708
3737
3759
3824
3894
3908
3916
3960
3961
4014
4042
4118
4139
4151
4199
4238
4240
4272
4422
4442
4453
4498
4556
4576
4602
4618
4657
4715
4716
4737
4771
4800
4824
4956
4989
4993
5028
5036
5038
5048
5055
5064
5087
5156
5195
5202
5259
5275
5323
5333
5427
5469
5481
5510
5571
5589
5622
5652
5663
5670
5767
5781
5794
5799
5826
5879
5946
5964
5965
5972
5980
5995
6014
6082
6234
6287
6324
6334
6360
6408
6433
6442
6458
6473
6496
6549
6562
6570
6595
6625
6629
6650
6689
0699
6783
6832
6849
0900
0904
0919
6923
6924
7049
7058
7073
7118
7145
7160
7196
7254
7266
7291
7308
7950
7351
7426
7466
7J>10
7511
10027 10072 10109 10140- 10157 10193
10231 10241 10246 10264 10292 10359
10396 10405 10413 10420 10469 10487
10598 10619 10645 10657 10673 10729
10732 10746 10755 10783 10785 10796
10813 10822 10831 10903 10923 10927
10958 10985 11006 11021 11100 11101
11162 11179 11189 11211 11231 11259
11227 11315 11332 11348 11412 114S0
11509 11572 11592 11605 11616 11654
11802 11837 11838 11855 11898 11925
11928 11933 11936 11965 11976 12045
12052 12071 12074 12090 12120 12126
12162 12168 12316 12343 12415 12465
12521 12544 12712 12733 12740 12822
12837 12909 12911 12940 12984 13001
13045 13061 13103 13110 13126 13201
13208 13296 13320 13339 13372 13398
13443 13467 13574 13643 13653 13696
1370-6 13718 13725 13737 13765 13784
13795 13804 13855 13885 13961 14065
14081 14103 14116 14141 14208 15268
14269 14282 14283 14285 14301" 14394
14428 14486 14531 14537 14582 14607
14623 14645 14664 14761 14806 14826
14846 14873 14903 14923 14948 14955
14959 14963 15063 15080 15082 15121
15125 15139 15151 15189 15199 15230
15236 15301 15370 15403 15485 15486
15504 15556 15712 15730 15748 15751
15785 15805 15826 15831 15943 15953
15982 16028 1603] 16043 16048 16071
16121 16212 16247 16270 16383 16391
16404 16452 16545 16557 16576 16594
16611 16629 16670 16768 16879 16920
16939 17065 17078 17084 17109 17154
17165 17189 17215 17225 17235 17266
17280 17453 17454 17508 17598 17639
17640- 17644 17701 17770 17860 17879
17939 17940 17971 18000 18031 18041
18069 18102 18112 18246 18250 18281
18343 18354 18366 18397 18401 18408
18416 18464 18465 18492 18514 18542
18555 18630 18664 18715 18806 18816
18830 18939 18943 18987 190-53 19061
19065 19068 19121 19152 19153 19198
19244 19249 19296 19350 19405 19466
19526 19540 19554 19574 19608 19679
19701 19723 19808 19813 19852 19860
19915 19965 19988 20032 20066 20068
20073 20190 20222 20314 20352 20363
20405 20410- 20431 20455 20501 20522
20566 20562 20578 20609 20668 20696
20764 20811 20822 20831 20837 20879
20881 20948 20956
5de Masse, 8-e lijst: No. 14040 70 moet
zijn 13040 70; Ns. 1528 en 16402 m. z. met
£70.
WELKE KLEUR?
Onder d'e hoenderli-efh-ebbers zij-n er velen,
die een zekere voorliefde hebben voor kippen
van diverse pluimage, hoe bonter hoe liever;
een kopp-el van een kleur beva-lt hun niet. Be-
halve de s-maak, waarover nooi-t valt te twis-
ten, is voor deze man-ier slechts een praktische
grond- aantwezig n.l. d-at men gemakkelij-ker de
individus onders-cheiden en be-noemen kan,
bijv. die zware witte, die kleine blauwe, die
zwa-rte enz.
Maar weer vele andere ho-endersh-ouders
geven de voorkeur aan bij-zonder scherpe
tegenstellin-gen, deze houd-en bijv. een ge-
m-engden toom van Zwarte Minorca's en
Wi-tte Wyandott-en. Soms twee van die toomen
naast eikaar, iedere kleur afzonderlijik.
Tegenwoordig ziet het meerendeel der ama
teurs juist -in dieren van een zelfd-e kleur, dus
van een z-elfdie varieteit d-e grootste voldoe-
nin-g voor hun s-choonheidszin.
Op deze d-rie smaken kuna-en we hier niet
verder ingaan, ieder volgt den zijne. Dat wij
het thans eens zij-n met de d-erde categorie
hier b-edoeld, s-preekt van zelf, omdat wij ook
den stadsliefhebber het houden van zuiver-
rassige dieren voorstaan. En dan wel een en
kele varieteit, dat voorokmt versplintering en
het bekende te-v&e-EWA.
- -
seeii, wcci, U'di iuj vuuiuiigflBij "vi6Li'u i
De eerste zwaluw, die gezlea
wordt, is nog geen bewijs drf
de zomer er ol it. Wel echter Is
het een aanduidtng dat tr vel*
andering ten goede in de natanr
Zoo is het ook met adverteerem
Daarom moet ook ten stelUgste
de meening weerlegd worden,
die men zoo veie malen bocrtt
„Ik heb al een» een advertentie
geplaatst, het geeit toch niete,
;k heb nooit succes gehad oi
vooruitgang bemerkt."
Neen, natuurlijk niet, door ita
advertentie maakt gij aw zaak
niet bekend, gij moet regei-
matig adverteeren, wij geven
de verzekering, dat gij beslist
en afdoend aneces zuit hebben.
