llkmrube Curat
iali
loszorg,
Op welke w if ze moeten <le
Siiiderzees'roiaden w orden
silfgegeren.
Honderd deifete Jaargang.
Rac§ici«&aoe!cJ@
FEU1LLET0N.
No. 28 1928
Donderdag* *1 Februarl.
VORDERING MOTORVOERTUIGEN.
De BURGEMEESTER van ALKMAAR
bren^t tor algemeene kennis, dat gedurende
de maand FEBRUARI voor een ieder tar in-
zage zijn nedergelegd de registers van de in
deze gemeente wonende eigenaars en be-
heerders van ter vordering aan te bied-en
tnotorrijtuigen, opgemaakt i-ngevolge artikel
48 M van bet Inkwartieringsbesluit.
Aikmaar, 1 Februari 1928.
De Burgemeester voornoemd,
WENDELAAR.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van ALKMAAR brengen ter algemeene ken
nis, dat in bet Gemeenteblad van Aikmaar,
nr.' 1089, is opgenomen bet besluit van den
Raad diier gemeente van 5 Januari j.l., waar-
bii is vastgesteld eene
VERORDEN1NG tct wijziging
der Algemeene Politieverordening
(Gemeenteblad nr. 381), gelijk deze
sedert is gewijzigd (Dansverbod).
Deze verordening is heden afgekondigd en
redurende drie maanden ter gemeente-secre-
(arie ter lezing gelegd en aldaar, tegen beta-
ttng der kosten, in afd-ruk verkrijgbaar.
Aikmaar, 1 Februari 1928.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
WENDELAAR, Burgemeester.
A. KGELMA, Secretaris.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Aanwezig aan bt Bureau van Politie, Lan-
gestraat, en aldaar te bevragen op alie werk-
dagen tusschen 11 en 1 uur, de navolgende
yoorwerpen, als gevonden gedeponeera op
28, 29, 30 en 31 Januari 1928:
Belastingmerk in etui; padvindersriem met
mes; handschoenen; sleutels.
Aanwezig en te bevragen bij de navolgen
de ingezetenen, onderstaande voorwerpen, a is
gevonden aangegeven op 28, 29, 30 en 31
Januari 1928
Band van een regenjas, T. Bakker, Achter-
etraat 44; knipmes, Jacob Delver, Dijk 15;
portemonnaie met inhoud, W. Winter, Karel
de Grootelaan 22, Bergen; kop boter, C. de
Beurs, Koorstraat 88a; 50 centen, V. de
Grand, Zieglis 94; rozenkrans, P. J. Potgieser,
ran Leeuwenhoekstraat 14; rozenkrans, K.
Piet, hotel de Toelast, Langestraat; belas
tingmerk, J. C. Duin, Korenlaan 5; honden-
zweep, K. de Visser, Luttik-Oudorp 31be
lastingmerk in bruin etui, J. Kuijs, Kwee-
renpad IS; hond, J. Zaadnoordijk, Baansin-
gel 3; handschoen, D. J. Visser, Oudegracht
5; beursje, G. van 't Hot, Keizerstraat 11;
portemonnaie met inhoud, J. Luitjes, Nieuw-
poortslaan 56; handischo.n, A. Quant, Noor-
derkade 15; wandelstok, J. Boote, Achter-
dam 7; nikkelen vulpotlood, J. Schoen, Voge-
lenzang 20a; insigne, E. otaasen, Blo-em-
etraat 16; stalenboek, J. M-eijer van Putten,
Julianastraat 3; zwarte portefeuille, Th.
Koelman, Achterweg 43; zilveren remontoir-
horloge, J. de Graaf, Laat 103; 2 kaarten
ui'tvoering Burger IJsdub, D. Teel, v. d
Kaaistraat 32.
Wanneer men weder in het bezit is van
het verloren voorwerp, wordt men verzocht
hiervan kennis te geven aan het Bureau van
Politie.
Vrijdag 3 Februari.
Hilversum, 1060 M. 12.— Politieberichten.
12.352.Lunchmuziek door het Radio-
Trio. 5.307.15 Concert door het Omroep-
orkest onder leiding van Nico Treep. Frits
Hinze, viool. Egb. Veen aan den vleugel.
7.157.45 Landbouwhalfuurtje door Ir. C.
j. Droogendijk: De inpoldering van den
Zuid-Holl. Biesbosch uit een landbouwkun-
dig oogpunt. 7.45 Politieberichten. 8.10 Le
zing voor Scbippers: Spr. Hr. Kleyn: De
Rijn van K. M. R. 296320. 8.30 Kamer
muziek door het Haydnkwartet (De heeren
Kramer, de Groot, van der Boschen Lysen).
1. Kwartet (Lerchen). D.gr.t. op. 64/5.
Haydn. 9.Carry van Bruggen spreekt
over: Mijn nieuwe boek „Eva" en hoe bet
ontstond. 9.45 Kamermuziek. 2. Kwartet no.
3, Es.gr.t., Mozart. 10.15 Persberichten.
10.30 Voortzetting kamermuziek.
Huizen, 1840 M. (Na 6 uur 1950 M.)
12.301.30 K. R. O. Lunchmuziek door het
Trio van Cafe Rest. Winkels. 3.4.K. R.
O. Vrouwenuurtje door Mevrouw Kaller—
Wigman. 4.-5.N. C. R. V. Gramofoon-
muziek. 5.6.N C. R. V. Concert. Mede-
werkenden zijn: Mevr. Willy Cantevan
Amerongen, sopraan. De beer R. Silbermann,
Door J. S. Fletcher.
Geautoriseerde vertaling uit het Engelsch
door Mr. G. Keller.
11)
Met eenige plechtstatigheid opende de
onderdirecteur de slecht dichtgemaakte gelige
enveloppe en vouwde het dunne telegrampa-
piertje open. En Stevenege las:
„Vemeem S. B. van ochtend vroeg naar
A. vertrokken."
„Valt er jets uit af te leiden?" vroeg de on-
der-directeur nieuwsgierig.
„Misschien wel", antwoordde Stevenege.
„Plak intusschen de enveloppe maar weer
dicht en leg haar weer op haar plaats. Later
kan het uwen politieinspecteur ter hand wor-
den gesteld."
Daarna vertrok hij, terwijl hij intusschen
zich stevig in het geheugen prentte, dat het
telegram om 11.25 uit het postkantoor East
Strand te Londen was verzonden en dat de
naam van den afzender er niet op vermeld
atond.
„Die voorletters", overwoog hij, „zijn na-
tuurlijk die van den Amerikaanschen verza-
melaar Stuart Bransdale, waarover Ollard
»prak. Welnu, die Stuart Bransdale heeft vol-
gens Ollard het plan hier te komen, als dit te
legram on hem slaat, is hii thans onderweg.
viool. De heer A. Adema, piano. 6.6.45 N.
C. R. V. Spreker Dr. Ph. Lansberg te Zeist.
Een kort boekenpraatje: Ingen Skram, door
J. Otherdahl. 6.45—7.30 K. R. O. Sociologie
door den heer J. D. H. Aengenent, leeraar
aan het Semenarie te Wafmond. 7.30 V. P.
R. O. Persberichten. 7.35 V. P. R. O. Lezing
van C. Howeler (Huizen). Onderwerp:
„Beethoven", met muzikale toelichting. V. P.
R. O.-cursus. Leider Prof. B. D. Eerdmans,
Leiden. Onderwerp: „Onze kijk op het Oude
Testament." Derde voordracht: Het Paradijs,
de Slang en andere mythen."
Daventry, 1600 M. 10.35 Kerkdienst.
1120 Daventry-lcwartet. 12.20 Kreutzer-
sonate, Beethoven, viool en piano. 12.50 Or-
gelconcert. 1.20 Orkestconcert. 3.20 Weten-
schappelijke causerie. 3.45 Concert. 3.50 Cau-
serie: The priory Church of St. Bartholomew.
4.05 Concert. 4.10 Schoolconcert. Orkest en
soli. 5.05 L. Whitte, bariton. 5.20 Causerie.
.535 Kinderuurtje. 6.20 Orkestconcert. 6.50
Nieuwsberichten. 7.05 Orkestconcert. 7.20
muziekcritiek. 7.53 Moderne Fransche piano-
muziek. 7.45 Causerie: Philosophy and our
Common problems. 8.05 Variete. 9.20
Nieuwsberichten. 9.35 Lezing: India in 1928.
9.50 Nieuwsberichten. 9.5511.20 Sympho-
nieccncert. Orkest en Hr. Steuermann, piano.
11.2012.20 Dansmuziek.
Pariis „Radio-Paris"1750 M. 10,50
11.Concert. 12.502.10 Orkestconcert.
4.5.— Literaire en muzikaal matinee. 8.50
RapsGdie Espagnole, Albeniz en Tristan en
Isolde.
Langenberg, 469 M. 12.251.50 Orkest
concert. 5.206.20 Orkestconcert. 7.20
Idomeneo", opera in 2 acten van Mozart.
Daarna tot 11.20 Dansmuziek.
Kbrigswusterhausen, 1250 M. (Zeesen)
7 50 v.m.7.05 Lezingen en lessen. 7.30
„Die schone Lau", sprookjes-opera in 6 heel-
den van J. Kerwey. 9.5011.50 Licht orkest
concert.
Hamburg, 395 M. 3.35 Kamermuziek.
5.20 Orkestconcert. 6.15 „Die Afrikanerin",
opera in 5 acten van Meyerbeer. Na 10.05
Her-uitzending buitenlandsche stations. 10.50
11.50 Dansmuziek.
Brussel, 509 M. 5.206.20 Trioconcert
8.35 Orgelconcert 9.05 Kamermuziek. 9.50
Vlaamsehe tooneel-kroniek door Willem Put-
man. 10.0510.35 Kamermuziek.
(Vervolg.)
De kinderbescherming, die pas in de laat-
ste jaren een beetje uit de kluiten schiet, is
eveneens in particuliere handen.
In Noord-Hollanid1 is het d:e vereeniging
„Het Witte Kruis" sinds 1920 door de pro-
vinde diaario geldelijk gesteund, welke deze
taak op zich heeft genomen. Het Rijk heeft
zidh pas het vorige jaar daarbij financieel
wat meer geinteresseerd, aithans in Noord-
Hollaind. Tot dteze taak beboort het houden
van mo'edercursussen door bevoegde docenten,
teneinde moeders en aanstaande moedters tij-
dig op de hoogte te brengen van de eischen
der zwanigerschapshygiene en de zuigelingen-
zorg.
Het opleiden van bakers, die in de gezin-
nen der arbeiders naast de hulp aan lcraam-
vrouw en kind ook de huisihouding verzorgen
en niet de hooge tarieven kunnen vragen, die
de kraamverpleegsters kunnen eischen, be
boort verdier tot diit werk.
In Noord^ Holland worden jaarlijks te
Aikmaar, Zaandam en Hilversum een
aantal behoorlijk opgeleide bakers afgeleverc
en een bakeitmreaiu, waar men deze kan aan-
vragen, is pas gesticht. Voorts zijn te Hilver
sum, Bussum, Haarlem en Aikmaar consul-
tatie -bureaux voor zuigelingen gevestigd,
waar de moeders voor hun zuigelingen gratis
advies, vooral over de doelmatigste voedinigs-
wijzefiiarer kleinen kunnen ontvangen. Deze
bureaux zijn plaatselijk door spedaile vereeni-
gingen gestibht. Toen de provincie dit werk
ging steunen, is de leiding ervan in handen
gelqgd van eene commissie, bestaande uit ver-
tegenwoardigers van het Witte Kruis, de
plaatselijke vereenigingen en een geddegeer-
de voor de provincie. Thans zal worden over-
geigaan tot de aanstelliing van een districts-
arts (specialist-kinderarts) die zelf in enkele
andere voorname plaatsen consultatie-bureau
zal moeten houden, en algem'een toezicht
houdt op de overige bureaux, ook voorzoover
ze in klfcine gemeenten door plaatselijlke medi
ci zullen worden gehouden. De opleiding der
wijikverpleegsters in het werk der kinderver-
zorging behoort verdter tot dfe taak, die het
Rijk voor zijn subsktie eischt. De organisatie
is nog in het begin; doch zoo we zien, ook
weer geiheel in particuliere handen
Alleen in Amsterdam is zij geheel gemeen-
telijtk.
Aan deze dienst dient zich nu eigendijk nauw
aan te sluiten de besoherming der kleuters,
die er nog niet is, en de schoolartsendiensten,
die er zoo goed ars met zijn. De controie op
de uitzendinig van zwakke kinideren is daar
weer van zelf bij betrokken en waar deze
tevens weer aanrakingspuniten met de t.b.c.
bestrijding heeft, terwijl ook het vraagstu'k
der achiterlijke en mismaakte kinderen er
nauw mee samen hangt, voelt men, hoe thans
al deze op zichzelf nuttige dinigen naast el-
kander werken zondler samenhang, waar die
niet toevallig ontstaat en dat centrale leiding
zoo goed als ontbreetkt.
GezondheidSdiensten zouden daarin na-
tuurlijk groote verbeteringen kunnen aan-
brengen.. Het ziekenhuiswezen is deels ge-
meentelijik, deels particulier. Dat het met de
algemeene volksgezondiheid samenhangt, ligt
voor de hand. De ziekenhuisruimte in totaai
schijnt in Noord-Holland ruirn voldoende,
docth is niet al te doelmatig verdeeld. Het zie-
kenvervoer, een brandend vraagstuk ten plat-
telande is eveneens van groot belang, doch
n-og lang niet definitief geregeld, al doet „Het
'Witte Kruis" op dit terrein zeker goed werk
De voorkoming en eventueel beteugeling van
besmettdiijlke ziekten is wetMijk geregeld en
onder toezicht van de Rijksinspectie aan de
gemeentelijke overhead opgedragen. Maar
Meruit volgt, dat b.v. een schoolartsendienst
met den dienst der besmette'lijke ziekten feite-
lijlk nauw verbonden mo-et zijn en alleen effec-
tief kan wezen, indien deze mede van een cen-
tralen gezondheidsdienst deel uitmaakt.
Ten slotte valt er nog te wijzen op een voor
het platteland vooral belangrijk instituut, n.l
de wijikverpleging. Het gebrek aan ziekenhui-
zen ter plaatse zal alleen door goede wijkver-
pleging eenigermate kunnen worden gecom-
penseerd; doch zij heeft ook economisch voor-
deel in de steden, waar ziekenhuisopname in
vele gevallen door de betere huisverpleging
onnoodig wordt.
Vrijwel in alle gemeenten van Noord-Hol
land is wijikverpleging aanwezig. De wijk-
verpleging ten plattelande kan echter niet als
in die steden gespecialiseerd worden, waar
men aparte zusters voor gewone ziekenbehan-
deling, voor kraamverzorginig, t.b.c.-bestrij
ding, kinderverzorging en als hulp van den
schoolarts heeft.
Dit ailtes is voor de kleine plattelandsge-
meenten met haar dunne bevolking en groote
afstanden veel te fcostbaar. De wijkverpleeg-
ster moet'daar een- manusje van alles zijn. De
meesten zijn als huisbezoekster (waarvan zij
gratis het diploma kunnen verwerven) in-gt-
sdbakeld in de organisatie der t.b.c.-bestrij
ding. Zij zullen ook in de zuiigelingenbescher-
ming een taak krijgen, maar hier valt de
chaos op het gebied der gezondheidszorg
vooral op. Men heeft gemeentelijke wijkver-
pleeigsters die voor het tb.c.-huisbezoek in
dienst zijn van een witte-kruis-afdeeling, wel
ke weer lid is der Noordholland'sche vereeni
ging tot bestrijding der t.b.c. And-eren zijn in
dienst van speciale plaatselijke vereenigingen
en worden afgestaan aan t.b.c.-vereenigin-
gen voor dat speciale werk. Vele wijkverpleeg
sters zijn in dienst van witte-kruis-afdeelin-
gen, die tegelij'k het t.b.c.-werk doen.
Weer anderen zijn van een kerkdijke gezins-
verpleging, die eveneens weer de t.b.c.-be
strijding aan witte-kruis of andere vereenigin
gen moet overlaten en haar zusters daarvo-or
afstaat. Hier is dus centrale leiding geheel
zoek.
De eigenlijike wijikverpleging is in Noord-
Holland1 gedeeltelijk georganiseerd door de
provinciale commissie, welke in 1921 in het
leven is geroepen, om het provinciaal subsidie
te verdeelen. De commissie bestaat uit ver-
tegenwoordigers van Het Witte Kruis, plaat
selijke afdeelingen en vereenigingen en ook
weer een gedele-geerde van <je provincie
Over de t.b.c.-bestrijding heeft deze com
missie evenwd niets te zegge-n, want da-ar is
de Noordhollandsche vereeniging van dien
n-aam weer voor, en dat niettegenstaande bij-
na alle wijikverpleegsters t.b.c.-werk doen en
de afdeelingen of vereenigingen bij welke zij
in dienst zijn, da-amor o.a. Provinciaal sub
sidie ontvangen.
We zwijgen verder maar over zaken als:
volkshuisvesting, nazorg en de taak die de
Radten van arbeid door art. 99 der Invalidi-
teitswet op het gebied der t.b.c.-bestrijdin'g
hebben, omd-at ons dit te ver zou voeren.
We hebben - meenen we - aangetoonid, dat
de organisatie zeer geibrek'kig is, die krachten
versmipperd zijn, de centrale leiding ontbreekt
en dat dit on-economisch en duur moet wer
ken. Maar we geven dadelijk toe, dat het aan-
wijzen- der fo-ut gemakkdijker is dan die op te
heffen. Want ongetwijfeld krijgt men het par
ticulier iinitiatief hier niet weg, gesteund als
het wordt door het Rijk. Tro-uwens wij zouden
zelf niet graag alles missen, wat er bestaat
en wat we in den tijd, dat de volksgezond1-
heid onze directe aandacht heeft, hebben lee-
ren waardeeren.
Indi-en men centrale leiding en daar-door
samen-werking kan krijgen, waar die nu wordt
gemiist, of gebrekk'ig is, zal er al veel zijn be-
reikt. Maar dan zal men ook dadelijk op Ge-
Maar wat heeft die man, die zich Thomson
noemt, met hem te maken? En wie is Thom
son's medeplichtige, agent of vertrouw-de in
Londen?
Daar hij op dat oogenbli-k in de buurt
was van het bureau van den burgemeester,
ging hij naar binnen en zonder aan Ollard
bijzonderheden van zijn bezoek bij Sheffield
mede te -deel en, zonder ook van het telegram
te gewagen, verzocht hij, hem naar het mu
seum op het kasteel te vergezellen. Zij wan-
delden samen naar de oude sterkte en What-
more bij de portierloge vindend, gingen zij
met hem het vertrek binnen, waaruit de nood-
munten waren gestolen. De vitrine, waarin
deze tentoongesteld waren geweest, was een
gewone uitstalkast en de conservator wees
er dadelijk op, dat er niets met het patent-
slot er van gebeurd leek, de sleutel draaide
even gemakkelijk om als vroeger en aan het
slot was niets, geen krasje zelfs te zien.
„Neen", zei Stevenege met een lachtje, „hij
wist wel hoe hij zijn werktuigen moest han-
teeren! Heeft u vanmorgen zelf nog de mun-
ten gezien?" vroeg hij, zich tot Whatmore
wendend.
„Ik zag ze, toen ik om acht uur de ver-
trekken opende, nog liggen", antwoordde de
conservator. „Zij lagen toen op hun gewone
plaats, alles was in orde."
„En hoe laat was't, toen u de verdwijning
opmerkte?" ging d'e detective voort.
„Het zal zoo wat £en uur geweest zijn,
misschien een tikje later. Ik kwai# hier bin
nen en toevallig keek ik juist den kant van de
vitrine uit. Verdwenen waren ze! Ik ben toen
zoo gauw mogelijk naar den heer Farmer ge-
loopen."
„En den doode had u nooit te voren in de
buurt van het kasteel gezien?"
„Neen, nooit. Ik was trouwens gedurende
het grootSte deel van den ochtend uit. Ik heb
ook nog mijn huishoudster in mijn woning
gevraagd, of zij hem weleens had gezien.
Maar zij al evenmin als ik! Maar men kan
het kasteel langs meer dan een kant binnen-
gaan."
Olland en Stevenege keerden naar het
Marktplein terug.
„Wat ziet -die conservator er als een echte.
droevige figuur uit", merkte Stevenege op;
„zoo'n sombere, zwaarmoedige verschijning!"
„Och ja, de arme kerel", zei de burgemees
ter instemmend. „Hij heeft er wel reden voor.
Een mislukt koopman, kon de eendjes niet bij
elkaar houden en failleerde! Wij hebben hem
daarom maar dit baantje gegeven. Hij ver-
dient er twee pond per week mee, en natuur-
lijk krijgt hij nu en dan een fooitje van bezoe-
kers. Hijhallo, wat is er?"
De huisknecht van het „Dravende Hert"
kwam naar hen toe met een kaartje in de
hand. Hij bood het den burgemeester aan,
dia het na een blik erop geworpen te hebben,
aan Stevenege overreikte.
„Kijk!" zei de burgemeester, „hij is dus
eindelijk gekomen? Nu, 't is in orde hoor!
Wij zullen hem opzoeken."
Stevenege had op het kaartje den naam
„Stuart Bransdale" gelezen.
zondheidsdiensten moeten aansturen en er
niet eeirst nog meer afzonderlijke diensten bij
moeten creeeren. Pas als het eerste onmoge-
lijk blijkt, zal men, hoewel no-ode, het mindere
moeten aanvaarden met de wetenschap, dat
men weer iets nuttigs heeft; doch de organi
satie voor later nog moeilijker heeft gemaakt.
Als we nu de verbetering der geconstateer-
defouten a-Me-en in het daarstellen van ge-
zondheidsdiensten zien, dan valt ten slotte
nog te onderzo-e'ken, op welke wijze die er
kunnen komien. De wettelijke R'ijksgezond-
hei'dsdiensten zouden het beste zijn. De tot-
standikoming is echter niet te verwachten
vooralsnog en de vraag doet zich dus voor,
of in aiwachting daarvan -moet worden stil-
gezeten. W-e meenen van niet. De provinciale
-g-ezondheid'sdienst, vanuit Haarlem bestuurd,
zou over de gemeenten moeten been werken
en daardoor nooit behoorlijk kunnen optre-
d-en, cimidat het lidhaam te log is. Daarbij
mist dit orgaan eenige der meest elementaire
bevoegdhedien, zo-oals b.v. het binnentreden
van woningen tegen den wil der bewoners
door d'e ambtenaren van den dienst. Voorts
zou zij voor de naleving zijner verordeningen
absoluut afha-nkelijk zijn van de Rijlcs- en ge-
meentepoiitie, omidat de eigen ambtenaren
zelfs de gewonen politioned-e bevoegdheid
missen.
Blijft over de organisatie, zooals de meer-
genoemide wet diit had gedacht; doch vanwe-
ge de provincie daargesteld. Dat wil zeggen,
die provincie vo-rmit uit de daartoe aange-
wezem gemeenten gezondheidsdistricten, die
elk een gezondheidsdienst gaan instellen
Dit is als vanzelf aangew-ezen, o-mdat de
wettelijke grondslag ervoor aanwezig is. De
gemeente is orgaan voor de volksigezondhei-d
en kan door gemeenschappelijke regenng ex
art. 121 en 122 der Gemeentewet met ander<
gemeenten samenwerken. Alleen de pro
vincie kan de gemeenten daartoe niet dwin
gen en ook niet opleggen, daarv-oor geld uit U
geven. Zoodat de taak van de provincie zich
uitsluitend zal kunnen bepaten, zooals we in
de Statenvergadering van Etec. 1927 zeer na-
drukkelijk hebben gezegd, tot het vrijwillig
doen samenwerken dier gemeenten.
Wij zien, als dat lukt, de taak van het Rijk
en Provincie aldus, dat het Staatstoezicht op
de Volksgezondheid op die organen toezicht
houdit en dat zoowel Rijk als Provincie in de
kosten zullen moeten bijdragen. Zelfs als de
Provincie b.v. 50 der kosten voor hare
rekening will nemen, zal het voor vele ge
meenten nog bezwaariijk zijn, eraan mee tc
doen. Beter ware het, dat het Rijk in de an
dere helft ook het zijne bijd'roeg, of, wat nog
bil'lijlker is, de drie organen el-k een derde der
kosten nemen. Hier is dus een terrein voor
propaganda, zoowel in als bui-ten de gemeen-
teraden braak, waarop onganisaties, die de
Volksgezondheid behartigen en alien, die et
warm voor gevoelen elkaar kunnen vinden,
opdat zij met vereen-de krachten in hun ge
meente de inzichten verhelderen en propa
ganda voor het denkbeeld der op vr-ijwillige
sam-enwerking berustende districtsgezond-
heidsd-iensten kunnen maken. Indien tezi/ner-
tij-d1 het rapport inigevolge de moti-e-Polak dan
verschijinit en Ged. Staten tot daden zullen
moeten komen, hopen we, dat het terrein vol
doende verken-d' en bewerkt is.
Haarlem, Januari 1928.
A. W. MICBELS. N
Lid van Ged. Staten van Noord-Holland^
(Slot.)
Nu is het zeker een groote waarheid, dat
bij indijking en inpold-ering van de Zuider
zee de Staat een allesbeheerschende rol heeft
gespeeld. Anders dan in gewone gevallen
kan men hier zeggen, dat de Staat dien grond
a. h. w. heeft gemaakt. En zoo zou het hier
nog een extna-beteekeois kunnen hebben, zoo
men vol hield, dat de Staat dan zeer z-eker
ook juist bij deze gronden een aan-deel moet
hebben in eventueele toekomstige vermeerde-
ring van de grond-waarde. Toch, al ben ik
daarvoor niet blind, meen ik, dat de nadeelen
grooter zijn en dat wij, wat die waardever-
meerdering in de toekomst aangaat, niet uit
het oog mogen verliezen, dat zeer groote in-
directe baten voor den Staat het gevolg zijn
vrn dit groote werk Wanneer de grondprij-
zen stijgen, is dit een teeken, dat die bedrijfs-
resultaten vooru-it gaan, de rentabiliteit is
ve-rbeterd. Nu weet ik wel, dat er ook onge-
zonde prijsstijging is, maar wie te duur heeft
gekocht, kan het niet bolwerken, en zoo betee-
ken-t geleidelijke stijging van den waarde
van den grond wel jdegelijke betere bedrijfs-
resultaten, uitgedrukt in geld. Welnu, dan
dragen daarvan ook de opbrengsten van al-
lerlei belastingen, voornamelijk de inkomsten-
en vermogensbelasting en bij een lerziening
van, de trelastbare opbrengst ook - de grond-
Oelasting de sporen. Een nieuwe provincie
van 2000 K.M. is waariijk voor den fiscus
geen kleinigheid! Zoo meen ik, dat bij de
vraag, hoe de kosten zullen mceten worden
gedekt van d-e droogleging van het grootste
deel de-r Zuiderzee, n-iet moet worden ge-
streefd naar volledige dekking door het on-
c'-rste uit -de kan te willen halen, ook niet
door op een deel van mogelijke waardever-
ineerdering in de toekomst besla-g te 1-eggen
en daartoe den erfpachtsvorm op groote
schaal in te voeren. Zoodat, dit is mijn con-
tlusie, erfpa-cht het affegt tegen eigendom,
ook bij de ui'gifte van de Zuiderzeegronden.
Vraagt men, tegen welke waarden de
Sitaat de gro-nden- in eigendom zal moeten
overdra-gen, dan antwoord ik: tegen een zoo-
danigen prijs, dat daarop gezonde bedrijfs-
eenheden onder gewone bekwame leiding tot
bloei kunnen komen. Natuurlij-k zullen bij
den vraagprijs voor den grond de kosten
van het werk, omg-eslagen per H.A., een rol
mceten spelen. De Staat mag niet zonder re-
dlen waarde zoo maar prijs geven. Maar aam
den anderen kant zijn de hoogste bieders,
zoowel van koop- als van pachitprijzen, niet
altijd ook de beste landbouwers. Een ver-
stan-dige grondpolitiek zal hiermede rekening
houden en tevens zooveel mogelijk het g-evaar
ontz-eilen van begunstiging van den een bo-
ven den ander.
Aan een installing zou, bij die uitgifte in
eigendom, wel wat meer aandacht m-ogen
worden geschonken dan zij tot heden in de
HOOFDSTUK V.
De Amerikaansche verzamelaar.
Op de eerste verdieping, in -de mooiste ka-
mer van het hotel, troffen Stevenege en de
burgemeester den Amerikaan aan. Het was
een slanke, breedgeschouderde man van mid-
delbaren leeftijd met gladgeschoren gelaat,
wiens doordringende blikken hen scherp op-
namen, toen zij bij hem werden binnengelaten.
Hij stak Ollard een groote hand toe.
„Mijnheer de burgemeester, onderstel ik",
zei hij hartelijk. „Aangenaam met u kennis te
maken! En uw jonge vriend
Ollard strekte een hand naar Steveneger uit,
alsof hij een curiositeit wil-de laten bewonde-
ren, en stelde hem voor:
„Mijnheer Stevenege, verbonden aan Scot
land Yard Mijnheer Stevenege
Maar Bransdale viel hem in de rede en
den detective de hand reikend, riep hij uit:
„Aha! een ambtenaar van de justitieele po
litie. Ik heb dezer dagen al van u gehoord,
mijnheer Stevenege. Is hier weer een lastig
zaakje op te knappen?"
Ollard en Stevenege keken elkander eens
aan. De burgemeester legde vervol-gens zijn
hoed op tafel en trok een stoel naar zich toe.
„Laten wij gaan zitten, mijnheer Bransda
le", zei hij. „Er valt heel wat mede te deelen,
heel wat te bepraten, mijnheer. Ja, u heeft het
zeer juist gezegd, mijdheer Stevenege staat
weer voor een lastige zaak! Ze komt hier op
neer, dat de noodmunten gestolen zijn!"
Bransdale, die juist op weg was naar
praktijk geniet. Juist ten behoeve van <3e mfh
der kra-chltige kooper zou het Rijk moeten be-
willigen en vergemakkelijken het vestigen
van een grondrente. Daardoor wordt de
koopprijs lager, terwijl grondrente tevens is
een goedkoope vorm van crediet. Het aan-
trekkelijke van grondrente boven hypotheek
is, dat zij niet een kapitaalschuld is en ook
niet drukt op een persoon, doch op een stuk
frond. Grondrente is aflosbaar, maar haar
apitaalsom nimmer opeischbaar. En nog
een voordeel voor den grondgebruiker is, dat
hij als met een grondrente bezwaarden eige-
naar veel vrijer staat tegenover den heffer
dan de erfpachter tegenover den eigenaar,
want grondrente is slechts een financieele
verhouding, terwijl de eigenaar bij erfpacht
een controlerecht heeft van verre strekking.
Daardoor kan grondrente niets afnemen van
de voordeelen van eigenexploitatie terwij1- het
daaraan toevoegt een zeer bruikbaar en nut-
tigen vorm van grondcrediet. Het is dan ook
wel zeer verwonderlijk, dat, terwijl vrosge-r
rentenkoop zeer gebruikelijk was, grondrente
toch ook een soort van rentenkoop, in onzer
tijd haast niet voorkomt. De Staatscommis-
sie voor den Landbouw heeft in haar rappon
over vers-trekkin-g van grond aan landarbei
ders zich zeer gunstig over grondrente uit-
gelaten, wijl zij inzag, dat deze vorm van
crediet belangrijke voordeelen bood boven
hypotheek en aan het doel bevorderli]k was.
Het gevolg is geweest art. 35 van de landar-
beiderswet, dat den landarbeider vergent om
ter voldoening van ten- hoogste 25 pet van
het verschuldigd bedrag een jaarlijks he
grondrente op het plaatsje te vestigen De
grondrente is eerst aflosbaar na de Mgeheele
aflossing van het o-vexige deel der schuld
terwijl zij berekend wordt naar dezelfde rente
als voor de hypotheek moet worden betaald.
Uit deze bepal-ingen blijkt wel, dat van
grondrente een zeer nuttig effect wordt ver-
wacht juist ten- behceve van de minder kapl-
taalkrachtigen. En waar dezen zeer zeker
ook kans moeten krijgen om Zuiderzeegrond
te verwerven, verdient het all-eszins aanbeve-
ling dat het 'Rijk bij de uitgifte het vestigen
van grondrente, desgewenscht, toestaat, al-
hcht tot dezelfde maximaalgrens van 25 pCt.
van de koopsom, als in de Lan-darbeiderswet
is aangegeven. Er is maar weinig van grond
rente bij arbeidersplaatsjes gebruik gemaakt.
Het verschil in renteiast is niet heel groot,
vergeleken met wat men schuld-ig is aan rente
en aflossing bij hypotheek. De annuiteit be-
draagt 54/5 pet., de grondrente 4 van de
tnaximaal 25 pet. der s-chuld. Dit scheelt
slechts 16.20, en zoo waren er op 1 Mei
1925 van de 1146 uitgegeven plaatsjes
slechts- 8 met grondrente bezwaard, d. i.
0.7 Dr. Anje de Jonge, De Resultaten
onzer Laudarbeiderswet)De grondrenten
wisselde van 400 tot 900. Intusschen
de bel, keerde zich in eens om.
„Watblief?" riep hij uit. „Gestolen? Wan
neer dan?"
„Niet later dan vanmorgen, mijnheer", ant
woordde Ollard. „En wat nog meer beteekent,
de man, die op aannemelijke gronden van den
diefstal verdacht wordt, is later vermoord!
Voor zoover wij op 't oogenblik kunnen na-
gaan, is de moordenaar met de munten ver
dwenen."
Bransdale bleef een oogenblik zijn bezoe-
kers met stijf op elkaar gedrukte lippen aan-
staren. Met een diepen zucht deed hij ten
slotte -den mond open.
„Alle duivels!" zei hij. „Diefstal! Moordf
En dat voor die munten. Vertel me alles.
Maar laten we eerst wat drinken. Wat mag
ik u aanbieden, heeren? Ik heb een lange reis
van Londen achter den rug en wel een ver-
frissing noodig."
Hij drukte op den belknop en toen de be
diende verscheen, bestelde hij whisky-soda.
„Maakt eens kennis met mijn sigaren",
ging hij voort, toen de bediende was verdwe
nen. „Een sigaar prikkelt altijd mijn denkver-
mogen, en het wil mij toeschijnen, dat er heel
wat denken noodig zal zijn om klaarheid in
deze zaak te brengen! Bestaat er eenige aan-
wijzing?"
„Geen enkele, mijnheer", antwoordde Ol
lard. „Doch de heer Stevenege zal u de ge-
heele zaak vertellen, zoodra de kellner er ge
weest is. We moeten voorloopig zorgen, dat
er niets ruchtbaar van wordt."
(Wordt vervolgd).
1
