DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
VMmmS „EXTRA FINE"
De Troonrede.
Honderddertlgsie Jaargang
No.
Dlf numttftt b'eslaai nit 2 bladeo.
1928
Deze Courant word! ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feesfdagen, uitgegeven.
Abonnemenfsprijs bij vooruitbetaling per 3 maanden voor Alkmaar 2.—franco door
bet geheele Rijk /2.50.
Afzonderlijke en bewljsnummers 5 cents.
PRUS DER OEWONE ADVERTENTlENi
Per regel /0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaafsrtjimfe.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h HERMs. COSTER ft ZOON.
Voordam C9.
Pirecteur: G. H. KRAK*
DINillACI
Telef.nr. Admfnistratie 3.
Telefoonnr. Redactie 23.
Postgiro 30607.
Hoofdredacteurt Tj. N. ADEMA.
18 SEPTEMBER
H. M. de Koningin heeft heden bij de
opening der Staten Generaal dc volgende
rede uitgesproken:
Leden van de Staten Generaal, weder in
Uw midden vertoevend, gevoel ik dankbaar
heid voor de zegeningen, waarmee ons voik
ook in bet afgeloopen jaar is omringd en
die ons de moeilijkheden en zorgen, welke
overblijven, met te meer moed en vertrouwen
doen onder het oog zien.
De algemeene toestand van het land geeft
in mepig opzicht stof tot voldoening.
Het voorschrijdend economisch herstel bui-
ten onze grenspalen heeft, ondanks de kunst-
matige belemmeringen in het internationaal
ruilverkeer, een gunstigen invloed op handel
en nijverheid. Een deel der scheepvaart lijdt
echter bij voortduring onder een te veel aan
scheepsruimte cp de wereldmarkt.
De toestand van land- en tuinbouw stemt
tot erkentelijkheid. Weliswaar stelde de fruit-
teelt teleur, maai zoowel de omvang en de
hoedanigheid van den oogst als de prijzen
der producten mogen bevredigend heeten.
Langs den weg van ontwatering en ont-
ginning wordt met kracht verhooging van
bet voortbrengingsvermogen van den bodem
bevorderd.
De financieele toestand blijft tot soberheid
manen. Niet het minst omdat de zware lasten
door de verschillende publieke licbamen op
de bevolking gelegd een duurzame verbete-
ring van den economischen toestand bel-emme-
ren.
De betrekkingen welke wij met de andere
mogendheden onderhouden zijn van den
meest vriendschappelijken aard. Met eenige
mogendheden werden arbitrage- en verzoe-
ningsverdragen gesloten. Onze aandacht
blijft op dit belangrijke onderweip gevestigd.
Betreurende, dat de pogingen om tot inter
nationale vermindering van bewapening te
geraken.niet sneller tot tastbare resultaten
vermogen te leiden, begroet ik met voldoening
de toenemende internationale samenwerking
op velerlei, in het bijzonder ook economisch
gebied. Een voorstel tot toetreding tot bet on-
Jangs te Parijs geteekende verdrag tot uitban-
ning van den oorlog, waarin een nieuwe
waarborg mag worden gezien voor de hand-
having van den vrede, zal U binnenkort be
reiken.
Ik vertrouw, da-t hernieuwde besprekingen
met Belgie zullen leiden tot een voor beide
landen bevredigende uitkomst.
Naast de in het afgeloopen jaar ingediende
en nog aanhangige wetsontwerpen op welker
afdoening wordt prijs gesteld, zullen eenige
andere aan uw oordeel worden onderworpen.
Daartoe behooren ontwerpen tot nieuwe rege
ling van de arbeidsovereenkomsten van kapi-
teins en van schepelingen en tot wijziging
van het huwelijksgoederenrecht.
Spoedige indiening is te verwachten van
een wetsontwerp tot herziening van de ge
meentewet en van een voorstel tot technische
wijziging van de armenwet.
Een ontwerp inzake het pachtcontract is in
vergevorderden staat van voorbereiding.
Tegemoet gezien kunnen worden ontwer
pen van een natuurbeschermingswet en een
monumentenwet.
Een voorstel tot herziening van de finan
cieele verhouding tusschen het Rijk en de
Cemeenten zal Uwe aandacht vragen.
Wetsvoorstelleb betreffende minimumloo-
nen in de huisin-dustrie en betreffende de be-
scherming van jeugdige personen en vrouwen
bij het verrichten van landbouwarbeid zijn in
voorbereiding, evenals een voorstel van wet
tot regeling der werkloosheidsverzekering.
De politieke toestand in Nederlandsch-
In-die, hoewel voortdurende waakzaamheid
vereischende, is, vergeleken bij dien van het
vorige jaar, verbeterd. Het bedrijfsleven ver-
beugt zich over het algemeen in een normalen
bloei.
De economische ontwikkeling van Surina-
me, hoewel nog steeds onzeker, vertoont
enkele lichtpunten, welke beloften voor de
toekomst kunnen inhouden. De cultuur van
Liberia-koffie blijft gunstige resultaten op-
leveren. De bauxietwinning ontwikkelt zich
Vrachtig en het houtbedrijf vertoont een on-
oiskenbare opleving
De economische opleving van Curasao blijf t
aanhouden.
Met den wensch, dat Gods rijke zegen op
uwen arbeid moge rusten, verklaar ik de ge-
wone zitting der Staten-Generaal geopend.
De troonrede brengt dit jaar over bet al
gemeen g-een verrassingen.
Men krij-gt onwillekeurig den indruk, dat
het voor het kabinet niet gemakkelijk is elk
jaar weer een nieuw program te publicee-
r-en, vooral wanneer nog zooveel beloften
van het vorig jaar niet in vervulling ge-gaan
zijn.
Het blijft ook nu weer bij wat toezeggin-
gen en voorspellingen en een vrij vage ken-
schetsin-g van den algemeenen toestand.
Wie in een reeks van jaren de troonreden
met elkaar vergelijkt, zal, wat de beoordee-
ling van den financieelen en economischen
toestand aangaat, weinig verschi-1 opmerken
en het zwaartepunt van elke nieuwe troon
rede is dan ook de toezegging van wets-
voorst-ellen, die „binnenkort" zullen worden
ingediend of in een vergevorderd stadium
van voorbereiding zijn gekomen, wat niet
uitsluit, dat vele daarvan e'en volgend jaar
nogmaals een plaatsje op h-et w-erkprogram
moeten krijgen.
H. M. de Koningin, die het vorig jaar met
dankbaarheid melding maakte van het feit,
dat Haar beminde dochter bij de opening der
Staten Generaal aan Haar zijde had plaats
genomen, spreekt nu allereerst Haar dank
baarheid uit voor de zegeningen waarmede
ons voik ook in het aigeloopen jaar is om
ringd en die ons de moeilijkheden en zorgen
welke overblijven met te meer moed en ver
trouwen onder het oog doen zien.
Welke die zegeningen zijn waarvan wij
het afgeloopen jaar zoo genot-en hebben,
wordt helaas niet nader aangeduid. Het is
duidelijk dat deze phrase het begin van elke
willekeurig-e troonrede zou kunnen vormen.
Slechts wordt als resultaat van die zege
ningen medegedeeld, dat de algemeene toe
stand van het land in menig opzicht stof tot
voldoening geeft.
Buiten onze grenspalen b-egint men de fu-
n-este gevolgen van den groot-en wereldoor-
log langzamerhand te boven te komen. Han
del en verkeer, industrie en export komen ge-
leidelij'k weer in bet oude spoor en al wordt
het internationaal ruilverkeer door allerlei
protectiemaatregelen nog belemmerd, toch
ondervinden ook onze handel en industrie
de gunstige gevolgen der algemeene opleving.
Een deel der scheepvaart lijdt bij
voortduring onder een te veel aan scheeps
ruimte op de wereldmarkt.
Hier dus gedwong-en werkeloosheid, die
bij voortduring van het economische herstel
geleidelijk zal verminderen.
Werd een vorig jaar gem-eld, dat, dank zij
de wijze van bedrijfsuitoefening en ontgin-
ning, 't voortbrengingsvermogen van land-
en tuinbouw toeneemt, thans wordt gecon-
stateerd, dat de toestand van land- en tuin
bouw tot erkentelijkheid stemt.
Er wordt niet meer gesproken van weinig
loo-nende prijzen, moeilijken afz-et en een
min gunstige weersgesteldheid, integendeel,
met dankbaarheid wordt geconcludeerd, dat,
al voldeed de fruitteelt nog niet aan de opti-
mistische verwachtingen, zoowel de omvang
en de hoedanigheid van den oogst als de
prijzen der producten bevredigend genoemd
mogen worden.
Voor een land, dat in zoo groote mate als
het onze van het welslagen van den oogst
afhankelijk is, mogen derg-elijk-e uitiatingen
in een troonrede zeker verblijd-end genoemd
worden.
Trouwens, steeds meer zullen de voort-
brengselen van den Hollandschen bodem
van beteekenis voor ons economisch leven
worden. Ned-erland is bezig zijn twaalfde
provincie uit het zeewater naar boven te
brengen en nu de werkloozen in grooten ge-
tale aan ontginning van tot dusverre on-
vruchtbare landstreken gezet worden, komt
steeds meer bod-emoppervlakte beschikbaar
vanwaar wij de waardevolle producten der
voedselvoorziening voor de internationale
markt beschikbaar kunnen stellen.
Reeds zijn in Alkmaar producten van d-en
pro-efpolder aan-gevoerd en het algemeene
oordeel daarov-er is gunstig gebleken.
Ook hier begOn van Alkmaar de victorie
en in verloop van jaren zal Nederlands
twaalfde provincie zijn rijken oogst naar alle
wereldstreken zenden en d-en welvaart van
ons voik ten goede doen komen.
De financieele toestand, zegt de troonrede,
blijft tot soberheid manen.
Dat is de vrijwel tradition-eele kenschet-
sing en waarschuwing, welke in elke troon
rede voorkomt.
Geld tekort of in alletj gevalle niet te rui-m
voorhanden is er altijd en all-een d-e oorzaak
daarvan wordt in verschillend-e jaren aan
iets and-ers geweten.
Het vorig jaar heette die toestand zorg-
eischend omdat zware lasten op de bevol
king gelegd, de herleving der welvaart en
de verruiming cler werkgelegenheid vertra-
gen, thans wordt de oorzaak gezocht in de
zware lasten, welke door de verschillende
publieke lichamen op de bevolking gelegd
worden en daardoor een duurzame verbete-
ring van den economischen toestand foelem-
meren.
Dit jaar wordt dus de oorzaak van die
zware lasten duidelijk aangewezen
Het zijn de verschillende publieke licha
men welke die lasten eischen, het is het
steeds vermeerderende aantal overheidsorga-
nen ter uitvoering en controleering onzer
wetgeving.
Ook hier, hoez-eer wij staatszorg voor ver-
betering van allerlei misstand-en toejuichen,
zal men zich voor overhaasting moeten wach-
ten, wit niet de medicijn erger dan d-e kwaal
blijken.
Verbetering van misstanden, vooral bij ar-
bei-ds- en ziekteregeling, is noodzakelijk,
maar niet minder noudzak-elijk is verminde
ring van de financieele lasten, waaronder de
gansche bevolking thans gebukt gaat en die
onze welvaart in hooge mate belemmeren.
De betrekkingen, welke wij met de andere
mogendheden onderhouden zijn van den
meest vriendschappelijken aard. Ook dit is
gelukkig een traditioneele verklaring, al blij-
ven wij de gewone toevoeging missen, dat
zij reden tot voldoening g-even.
Wellicht heeft men ingezien, dat dit na de
thans afgelegde verklaring vanzelfsprekend
is.
Met eenige mogendheden werden arbitra
ge- en verzoeningsverdragen gesloten en na-
tuurlijk blijft de aandacht van het kabinet
op dit belangrijke onderwerp gevestigd.
Ondanks alle optochten van sociaal-demo-
cratische zijd-e, gevoelt men er in Nederland
nog niet veel voor, het voorbeeld voor ont-
wapening te geven.
Qui se fait brebis, le loup le mange, zegt
het Fransche spreekwoord, en zoolang ons
land aan alle zijden nog door wolven om
ringd is, gevoelt men- er niet het minst-e voor
als schaap op te treden.
Ontwapenin-g kan slechts geleidelijk, inter
nationaal en door onderling overleg geschie-
den en het is zeker te b-etreur-en, dat een we-
reldoorlog als thans achter ons ligt nog niet
afschrikwekkend genoeg blijkt om het ont-
wapeningsproces te overhaast-en.
Verblijdend is evenwel aller goeden wil
om gezamenlijk de fundamenten der wer-eld-
maatschappij hechter en sterker te maken.
Met voldoening begroet de troonrede d-e
toenemende Internationale samenwerking op
velerlei gebied en in het bijzonder op econo
misch gebied.
Een stuk als het Kelloggpact, dat, onaf-
han-kelijk van allerlei iangdurige besprekin
gen, zonder meer voorstelt den oorlog uit te
bannen, dankt zijn groote beteekenis aan het
feit dat een krachtig-e Statenbond als de Ame-
rikaansche het naar voren brengt. De voor-
naamste Europeesche mogendheden hebben
het onderteekend en waar het de volkomen in-
stemming van alle staten verdient, mogen
wij ons zeker over de toezegging uit deze
troonrede verblijden, dat d-e Staten-Gene
raal binnenkort een voorstel zal bereiken tot
toetreding tot het onlangs te Parijs getee
kende verdrag tot uitbanning van den oorlog
waarin een nieuwe waarborg mag worden
gezien voor de handhaving van den vrede.
Het vorig jaar werd in de troonred-e reeds
de verwachting uitgesproken, dat het moge-
lij'k zou zijn met den buurstaat Belgie in
voor beide landen aannemelijken zin een op-
lossing der nog steeds hangend-e vraagstuk-
ken te vinden.
Het is er nog niet toe gekomen, maar op-
nieuw wordt thans het vertrouwen uitge
sproken, dat hernieuwde besprekingen met
Belgie zullen leiden tot een voor beide lan
den bevredigende uitkomst.
Het vriendschappelijk on-derhoud van mi
nister Beelaerts van Blokland en de Belgi-
sche minister Hijma-ns doet ons te dezen op-
zichte de beste verwachtingen koesteren.
Naast de in het afgeloopen jaar ingediende
en nog aanhangige wetsontwerpen op wel
ker afdoening wordt prijs gesteld, belooft
de troonrede nog eenige andere.
De arbeidsovereenkomst van kapitein-s en
schepelingen wordt allereerst genoemd en al
moge dit voor het navigeerende deel onzer
bevolking van groot belang zijn, het is
toch niet een di-er wetsontwerpen die voor
den economischen toestand van land en voik
van groote beteekenis zijn.
Een wijziging van het huwelijksgoederen
recht belooft van meer algemeen belang
te zullen worden.
Reeds het vorig iaar werden een wijziging
ROOKT DE NIEUWE
d-er gemeentewet en een technische herzie
ning der Armenwet aangekondigd en beide
wetten prijken ook nu weer op h-et werkpro-
gram van het ministerie.
Een ontwerp inzake het pachtcontract is
in vergevorderden staat van voorbereiding
en verblijdend voor alien, die het natuur-
schoon van mooi Nederland zoo ongerept
mog-elijk wille-n laten en de gedenkteekenen
uit onze historie voor het nag-eslacht will-en
bewaren, zijn de aankondigingen van n na
tuurbeschermingswet en van een monumen
tenwet.
Maakte de troonrede er het vorig jaar mel
ding van, dat de voorbereiding van de her
ziening der financieele verhouding tusschen
het rijk en de gem-eent-en door d-e regeeri-ng
ter hand was genomen, thans wordt het des-
betreffende wetsontwerp aangekondigd.
Op het gebied van sociale wetgeving wor
den een wetsvoorstel betreffende minimum
loonen in de huisindustrie, een regeling ter
besch-erming van jeugdige personen en vrou
wen bij het verrichten van landbouwarbeid-
en een wetsvoorstel tot regeling der werk
loosheidsverzekering in uitzicht gesteld.
Over de ziektewet, die reeds twee jaren op
't werkprogram van't kabinet prijkte en wel
ker herziening nog steeds in alle belangrijke
bonden en vereenigi-ngen b-esproken wordt,
is ditmaal in de troonrede gezwegen.
Over Nederlandsch Indie is de rede dit
jaar uiterst sober.
Allereerst wordt de politieke toestand
gememoreerd, die, hoewel voortdurende
waakzaamheid vereischt wordt, vergeleken
bij die-n van het vorige jaar, verbeterd is.
Er zijn inmiddels heel wat staatsgevaar-
lij-ke elementen naar het verbanningsoord
overgebracht.
Het Indische bedrijfsleven verheugt zich
over het algemeen in een normalen bloei en
met deze veel er toch ook zoo weinig zeggen-
de phrase wordt het jaarlijksch overzicht
over opze groote en rijke Oost-Indische be-
zittingen -besloten.
Suriname geeft het moederla-nd ook reden
tot tevredenheid.
Het is altijd wel voorspeld, dat dit ietwat
achterlij-ke stiefki-ndje nog heel wat sluime-
rend-e talenten bezit, die eerst op lateren
leeftijd tot ontwikkeling zouden komen.
Nu ook Duiisch-e cultuurondernemingen
dit gewest ontdekt hebben, blijkt men de
toekomst van Suriname steeds gunstiger te
beoord-eelen.
De troonrede noemt den toestand nog wel
steeds onzeker, maar er v-ertoonen zich reeds
enkele lichtpunten, welke beloften voor de
toekomst kunnen inhouden. Met voldoening
wordt geconstat-eerd, dat de cultuur van Li-
beria-koffie gunstige resultaten biijft opleve-
ren, dat de bauxietwinning het erts waar
uit aluminium gemaakt wordt zich krach-
tig ontwikkelt en dat h-et houtbedrijf een on-
miskenbare opleving v-ertoont.
Met Curacao rekent de troonrede kort
maar krachtig af. Veel woorden worden aan
deze weinig vruchten biedende loot van den
Hollandschen stam niet besteed en men vol-
staat met de opmerking, dat de economische
opleving van Curacau blijft aanhouden.
Opnieuw heeft het ministerie zijn werklust
gedemonstreerd en v-ele wetten aangekon
digd die ons voik in maatschappelijk en eco
nomisch opzicht kunnen verrijken.
Moge het volgend jaar dankbaar g-econ-
stateerd worden, dat de wetgevenden arbeid
der Staten Gen-eraal land en voik in alle op-
zichten ten goede is gekomen.
DageBSJksch overzicht.
DE ONTRUIMING VAN HET RIJNLAND.
De onderhandelingen te Geneve;
wat reeds bereikt is; hoe men in
Duitschland en Frankrijk denkt
over de behaalde resultaten.
Zondag zijn de vertegenwoordigers van de
zes mogendheden, welke betrokken zijn bij
een eventueele ontruiming van het Rijnland
bijeengeko-men.
De besprekingen, welke gehouden werden in
het verblijf van de Engelsche delegatie on
der voorzitterscha-p van lord Cus'uendun heb
ben ruim drie uren geduurd en het blijkt nu,
volgens een officieel communique, dat er
overeenstemming is verkregen:
lo. intake bet openen van gfficieete on
derhandelingen over het door den Duitschen
rijkskanselier Miiller gedane verzoek om
vervroegde ontruiming;
2e. over de noodzakelijkheid eener voile-
dige en defintieve regeling van het vraagstuk
der schadeloosstelling en over de vorniing
van een commissie van financieele deskundi-
gen, om dat doel te bereiken;
3o. omtrent het beginsel der vorming van
een vaststelling- en verzoeningscommissie,
welker werkwijze, doel en duur het onder
werp zullen uitmaken van onderhandelingen
tusschen de regeeringen.
Een volledig program dus voor het ver-
effenen van oude geschillen. Het begin is er
dus. Dat de onderhandelingen, welke nu
moeten beginnen, moeilijk zullen zijn, en niet
zoo gauw hun beslag zullen krijgen, zal
niemand zich ontveinzen, maar het is een
heele vooruitgang, dat het geheel van kiesche
vraagstukken thans aan de sfeer van politie
ke hartstoehten onttrokken kan worden, zoo-
dat het veilig is voor den terugslag van par-
lementaire debatten, die door uiterste elemen
ten worden aangestookt, of bittere perspole-
mieken. Er zal zoodoende een Centering
komen in de openbare meening der verschil
lende landen en die meening zal zich zeker
laten gelden, indien de onderhandelingen op
zeker. oogenblik zouden vastloopen. Het mag
dus als een gunstig voorteeken worden be-
schouwd, dat het hoopgevende overleg be-
gonnen is te Geneve, de zetelplaats van den
Bond tot verzoening der volken.
In Berlijn is men zeer ingenomen met de
resultaten, die bereikt zijn bij deze bespre
kingen. In politieke kringen gelooft men, dat
de gedachtenwisseling over de ontruiming
niet meer zal inslapen. Zoo spoedig mogelijk
zullen de noodige besprekingen tusschen de
bezettingsmogendheden beginnen met het
doel de ontruiming te bereiken.
Dat de Vereenigde Staten niet in de com
missie voor de herstelverplichtingen zullen
zijn vertegenwoordigd, is, meent men in
Duitschland, uitsluitend het gevolg van de
houding van de regeering te Washington;
alle belanghebbende regeeringen zouden ech
ter gaarne zien, dat de Vereenigde Staten
alsnog aan de werkzaamheden van de com
missie zouden deelnemen.
Ook in Parijs is men tevreden over de re
sultaten, die te Geneve behaald zijn.
In beginsel zijn Frankrijk, Duitschland,
Belgie, Engeland, Italie en Japan het over
de kwestie van den Rijn eens geworden. Een
mogelijke vervroeging van de ontruiming.
een afdoende regeling van de herstelbetalin-
gen, de kwestie van de schulden tusschen ge-
allieerden en de waarborgen van de veilig^
heid zijn hiermede aaneengekoppeld.
Van weerskanten is men elkaar tegemoet
gekomen. Briand drukte dit aldus uit: „Wij
hebben een einde gemaakt aan de onzeker-
heid van Frankrijk op het stuk van de beta-
lingen en aan de onzekerheid van Duitsch
land op het stuk van zijn financieele ver-
plichtigen". Eigenaardig is, dat dfe groote
boulevardbladen, de Matin in de eerste
plaats, in den laatsten tijd onvoorwaardelijk
het anti-chauvinistische standpunt verdfedi-
gen. Zij bepleitten een toenadering tot
Duitschland als een onontbeerlijk uitvloeisel
van den geest van Locarno. Door anders te
handelen zou Frankrijk gevaar loopen alleen
te komen te staan. Hiervoor is echter niet het
minste gevaar. De regeering in haar geheel
staat achter Briand.
Men kan dus nu beginnen met de onder
handelingen. Hopelijk wordt nu bereikt, waf
al sinds langen tiid bevorderlijk voor den
goeden geest in West-Europa zou zijn ge-
weest: geen vreemde militairen meer op
Duitsch grondgebied! Beide partijen zulien
er slechts wel bij varen.
KORTE BERICHTEN.
Prins Hendrik heeft Zaterdag te Zwolle
wedstrijden bijgewoond van transportcolon-
nes van het Roode Kruis te Deventer, En-
schede, Hengelo, Lonneker, Meppel, Gronin-
gen en Zwolle. Na afloop reikte hij ook de
prijzen uit, nadat hij in een korte toespraak
de bet-ee-kenis van het Roode Kruis had uit-
een-gezet.
Een 59-jarige man uit d-e Ripperdastraat
te Den Haag, werkzaam bij een reederij, is
in een bak met kokende traan gevallen en
ernstig gewond.
Te Tiel is plotseling overleden de tand-
arts dr Schoondemark, die enkele jaren gele-
den aftrad als lid van den raad, waar hij
meer dan 25 jaar deel van utmaaktg. .Vele
jaren was hij ook wethouder,
ALKMAARSCHE CODRANT
WRtrtniammimimiMm hiiwmm.iiu .hmmummk
