DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. i Denk er om! mpi Buitenland H. BULTHUIS Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Honderd een en dertigste Jaargang 1929 Deze Conrant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestd.agen, uitgegeven. Abonneroentsprijs bij vooruitbetaling per 3 maanden voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Afzonderlijke en bewijsnummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE AD VERTENTIEN Per regel 0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. EERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. Directeur: C. KRAK. Telef.nr. Administrate 3. Telefoonnr. Red*rf?e 33. Postglro 37060. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 8JAVtAKI Dagelijksch overzicht. -de crisis in de zuid-slavische REGEERING. Koning Alexander heft de grond- wet op. De oplossing van de cri sis gevonden. Een ingrijpend be- sluit. Ook voor het buitemand niet zonder belong. Koning Alexander heeft Zondag een pro- clamatie aan het Joego-Slavische volk ge- richt, uitgevaardigd, waarin hij verklaart, al zijn pogingen, om met het huidige parle- ment tezamen de staatszaken te behandelen, zonder resultaat zijn gebleven. De bedroe- vende gebeurtenissen in de Skoeptsjina heb- ben tot een onverdragelijken toestand ge- voerd en zoowel het aanzien als het crediet van het land in binnen- en in buitenland ern- stig in gevaar gebracnt. Thans is het uur geslagen, aldus gaat de proclamatie verder, waarop geen bemiddelaar tusschen den ko ning en het volk meer kan worden geduld. Het parlementarisme voert, zooals thans blijkt, tot excessen, welke de staatkundige en nationale eenheid op ernstige wijze in ge vaar brengen. Het is mijn heilige plicht, deze eenheid met alle middelen te handhaven en ik ben vastbesloten, zonder wankelen tot het einde mijn plicht te doen. Van nu af neem ik de geheele staatsmacht, en daarmede de ver- antwoordelijkheid, over, en ik acht het de hoogste wet, niet alleen voor mij, maar voor elken staatsburger, de staatkundige eenheid te handhaven. Aldus beveelt het mij de ver- antwoordelijkheid voor mijn volk en voor de historic. Op dit ernstige oogenblik richt ik uit den grond van mijn hart deze woorden tot alle Serven, Kroaten en Slovenen, in de hoop, in den kortst mogeiijken tijd instellin- gen in de staatiinrichting in het leven te roe- pen, welke de algemeene behoeften van het volk en de belangen van den staat op de beste wijze kunnen -behartigen. Op dezen grond hef ik de grondwet van het Koninkrijk der Serven, Kroaten en Slove nen van 8 Juni 1921 op en verklaar ik haar geldigheid met ingang van heden (Zondag) vervallen. Alle andere wetten blijven verder van kracht. Het is mijn besluit, ook de Skoeptsjina te ontbinden". Met deze proclamatie is dus de regeerings- crisis, welke apn het einde van het vorige jaar ontstond,'geeindigd. Koning Alexander heeft gemeend, na langdurige onderhande- lingen met de verschillende partijen, op deze manier de oplossing te brengen. Thans is hij feitelijk de alleenheerscher van Zuid-Slavie; slechts een generaal van de garde staat aan het hoofd van de regeering en deze doet na- tuurlijk wat zijn vorst hem zegt.- Met deze staatsgreep heeft de koning dus duidelijk te kennen gegeven, dat bij hem de overtuiging heerschte, dat harmonische sa- menwerking ook in de toekomst van de vijan- delijk tegenover elkaar staande partijen niet mogelijk zou zijn. De blinde politieke harts- tochten hebben z. i. het parlementaire leven zoozeer doen ontaarden, flat dit een belemme- ring is geworden voor elken vruchtbaren ar- beid en dat de nationale eenheid, in plaats van bevorderd te worden, door dit parlemen tarisme tot een nationale tweedracht dreigde te worden. De toestand, zooals die den laatsten tijd in Zuid-Slavie was, kon zoo niet blijven bestaan. Er moest verandering komen, wilde men bloe- dige botsingen vermijden. Het was slechts de vraag, hoe die oplossing gevonden zous worden En die meent men nu gevonden te hebben in het besluit van den koning, om persoonlijk het bewind in handen te nemen. Deze oplossing is in Kroatie met groote voldoening ontvangen, daar men er de mo- gelijkheid inziet, thans eindelijk het ideaal van het Kroatische volk te benaderen; n.l. baas te zijn in eigen home. Het is wel een zeer ingrijpend besluit, dat koning Alexander heeft genomen, en men mag aannemen, dat naast overwegingen van binnenlandsch-politieken aard ook die be- treffende de verhouding tot het buitenland bij het nemen van dit besluit van grooten in- vloed zijn geweest. Voor den Franschen bondgenoot is het ongetwijfeld van groote beteekenis, dat de krachten van den Zuid- Slavischen vriend niet ondermijnd worden door inwendige verdeeldheid, terwijl daar- nevens voor de buitenlandsche geldbeleggers de aanwezigheid van rust en orde in een land, waarin zij hun geld steken, een over- wegende factor is. Wellicht dat thans ook de mogelijkheid wordt geschapen gevolg te ge- ven aan de plannen van Mussolini om het spoedig afloopende vriendschapsverdrag van '24 met den buurman aan de overzijde van de Adriatische Zee te vervangen door een overeenkomst, die op breeden grondslag alle hangende kwesties tusschen beide landen regelt. De „staatsgreep" van koning Alexander kan derhalve ook in deze richting van groote beteekenis worden, zoodat men met span ning de ontwikkeling mag tegemoet zien van deze historische gebeurtenis in de ge- beurtenis in de geschiedenis van het konink rijk der Serviers, Kroaten en Slovenen. ANTI-OORLOGSVERDRAG. DE RANDSTATEN EN RUSLAND. Het protocol van Litwinow Naar uit Moskou gemeld wordt, heeft de Sowjet-regeering officieel bericht ontvangen, dat de Lithausche regeering een nota gezon- den heeft aan Estland en Letland, waarin zij de beide landen uitnoodigt zich aan te slui ten bij het protocol van Litwinow. De ant- woorden der beide regeeringen worden in den loop van deze week verwacht. Dr. Patek, de Poolsche gezant, is Zater- dagavond na een vrij langdurig onderhoud met den plaatsvervangenden cornmissaris van buitenlandsche zaken Litwinow naar War- schou vertrokken om rapport uit te brengen over de aansluiting van Polen bij het proto col van Litwinow. Patek wordt aan het eind van de volgende week weer in Moskou ver wacht. Goed ingelichte kringen melden, dat de reis van Patek ook in verband zou staan het het weder-opnemen van de onderhande- lingen over handelsverdragen tusschen Polen en Sovjet-Rusland. DUITSCHLAND. EEN GOEDE VANGST. In het Berlijnsche Sportpalast, waar op het oogenblik de zesdaagsche wordt gehouden, heeft de politie Zaterdagnacht drie inbrekers en een jongeman uit Danzig, die zich aan ver- duistering hadden schuldig gemaakt, in hech- tenis genomen. De beste vangst deed zij met de de arrestatie van den reeds lang gezoch- ten inbreker Hugo Lorbach, algemeen bekend als de ,;mooie Hugo", wiens liefde voor de zesdaagsche hem reeds drie jaar geleden noodlottig is geweest. Ook toen werd Lor bach in het Sportpalast gesnapt. Hij werd tot twee jaar gevangenisstraf veroordeeld, slaag- de er echter in uit de gevangenis van Moabit te ontkomen en was sindsdien onvindbaar. Lorbach was lid van een bende, die het voor- al op de groote confectiezaken heeft gemunt en steeds met de meest moderne werktuigen arbeidt. In den jongsten tijd heeft deze bende goederen voor een bedrag van ongeveer een half mdlioen mark buitgemaakt. Lorbach zat met een vriendin en twee col- lega's in een loge van het sportpaleis. Een agent herkende hem en hield hem in het oog Weinige minuten voor de spurt van twee uur 's nachts verliet Lorbach de loge om een glas bier te gaan drinken. De agent, die hem volg- de, was zoo welwillend eerst tot de arrestatie over te gaan nadat hij het slachtoffer ge- legenheid had gegeven, zijn glas uit te drin ken. T.orbach verzette zich niet, bleek echter uiterst bedroefd te zijn daar hij de wedstrij- den niet langer mocht bijwonen. Tot de verdere gearresteerden behoort een 18-jarige loopjongen van een bank uit Dan zig, die er met 45000 zloty en 1500 Danziger gulden vandoor was gegaan. In zijn bezit vond men nog 2'500 mark. De rest had de jongen reeds verkwist. DE GROOTE COALITIE IN DUITSCHLAND. In parlementaire kringen verwacht men dat onmiddellijk na den terugkeer van den Rijkskanselier de onderhandelingen over de uitbreiding der regeeringscoalitie van het rijk zullen worden heropend. Bovendien ver wacht men een zoo vlot beloop dat de gewij zigde rijksregeering reeds op 22 Januari, als de Rijksdag bijeen komt, gevormd zal zijn Deze optimistische opvatting wordt verklaard door het feit dat dit jaar de llde Augustus op een Zondag valt, waardoor een voorname steen des aanstoots als vanzelf, voor tenminsU een jaar vervalt. Bovendien zal er met de re- geling van het herstelvraagstuk zooveel tijds gemoeid zijn dat het Centrum ook wel be- grijpt dat van een Schoolwet in de eerste pe- riode toch niets kan komen, zoodat het daar- op ook niet zal aandringen, mits het zijn drie ministers krijgt. Ook deze aanvulling zal Miiller weinig zorgen baren. Stegerwald zal het ministerie van verkeer en voedselvoorzie- ning overnemen, de bevoegdheden van von Guerard als minister der bezette gebieden zullen belangrijk uitgebreid worden, en ook na het eindigen der bezetting zal het depar- tement als ministerie voor de grensgebieden behouden blijven en het hoofd van dit depar- tement zal dan niet het gevoel hebben dat zijn baantje niet veel meer dan een sinecure is De eenige kleine moeilijkheid blijft het vinden van een werkkring voor Wirth met wiens per- soon de Volkspartij zich vereenigd heeft, mits hij van zijn aanspraak op een vice-kan- selierschap afstand wil doen. Men weet bijna zeker dat Miiller hiervoor een oplossing aan de hand zal doen die zijn regeering in staat zal stellen bijna zonder eenige wrijving met den Rijksdag samen te werken, totdat men zoo aan elkaar gehecht en gewend zal zijn, dat de beide geschilpunten in 1930 ook geen ovcrwegende bezwaren meer zullen opleveren SCHIPBREUK. Vijf dooden Zaterdagmorgen is een kotter uit het ha- ventje Vietz in een gegaan met de bedoeling Zcndagmorgen terug te keeren. Toen de kot ter gisteravond nog niet teruggekeerd was heeft men een onderzoek langs het strand van Vietz ingesteld en gistermorgen de lijken van 4 mannen gevonden. Er is weinig hoop dat de vijfde man er het leven af heeft gebracht want wrakstukken zijn reeds gevonden die ongetwijfeld van de kotter afkomstig zijn. TEEKENEN VAN LEVEN AAN DEN RAND VAN HET GRAF. De 28-jarige chauffeur Westerwehle, die inwoonde bij de familie Weinand, welke bij de gas-catastrofe om het leven kwam en die eveneens als overleden werd beschouwd, heeft, zoo meldt de Tel., op de doodenbaar in het lijkenhuis weer teekenen van leven ge geven. ZUID-SLAVIS. DE CRISIS IN DE ZUID-SLAVISCHE REGEERING. Toespraak van den kordng tot de ministers. In een toespraak tot de nieuwe ministers heeft koning Alexander o.m. gezegd: „Ondanks mijn pogingen, om een oplos sing te vinden, die harmonischen arbeid tot consolideering van den staat en voor het al gemeen welzijn van het volk mogelijk zou hebben gemaakt, bleek tcch tijdens de laatste besprekingen, dat een dergelijke oplossing langs parlementairen weg onder de tegen- woordige omstandigheden niet kan worden gevonden. Daarna heb ik besloten door een wijzi- ging in het regime deze moeilijkheden uit den weg te ruimen. In uw functies van ministers die enkel en uitsluitend aan mij verantwoor- ding schuldig zijn, vertegenwoordigt ieder uwer in zijn departement het hoogste gezag. Gij en uw ondergeschikten dienen zich bij al hun besluiten en hun daden slechts te laten leiden door het belang van het volk en dat van den staat. Op die wijze zal een volledig ver- trouwen van het volk in de overheid worden geschapen. Daardoor ontstaat de overtui ging, dat in onzen staat volkomen wetteiijk- heid heerscht, dat gerechtigheid en volstrek- te gelijkheid voor de toekomst gevestigd zijn". De wetgevende- en uitvoerende macht bij den koning. Het Staatsblad heeft Zondag de tekst der wet afgekondigd betreffende de bevoegdhe den van den koning en het beheer van den Staat De wet bestaat uit 21 artikelen. De ko ning krijgt de wetgevende en uitvoerende macht. Hij benoemt de ministers, die hem conform aan hun instructies ter zijde staan. De koning stelt de wetten op en kondigt ze bij decreet af, dat door drie ministers moet worden gecontrasigneerd. De wet trad laatst in werking. Voorts werden nog afgekondigd een wet ter bescherming van de openbare veiligheid en de orde in den staat, en een wet ter wij- ziging van de wet op de drukpers. De eerste kabinetszitting. In den vervolge geen verklaringen meer aan de pers. Zondagmiddag werd de eerste kabinetszit ting gehouden. Bij het verlaten der vergade- ring verklaarde de minister-president Zsivko- vitsj aan de vertegenwoordigers der pers, dat voortaan geen mondelinge mededeelingen aan de pers gedaan zullen worden. De be sluiten der regeering zullen voortaan alien in de Staatscourant gepubliceerd worden. De ministerraad heeft zich bezig gehouden met een reeks wetten. De bladen publiceeren in een buitengewone editie de koninklijke be sluiten, maar zij onthouden zich van com- mentaren. De meening te Londen. De ochtendbladen in Engeland zijn het er over eens, dat het decreet van den koning en de samenstelling van de nieuwe regeering de instelling van een sterken militairen dicta- tuur beteekenen. De invloed van koning Alexander wordt overwegend beschouwd, daar alle leden van het nieuwe kabinet ver- trouwden van den koning zijn. De indruk van het kabinet in zijn geheel is niet ongunstig, daar nagenoeg het geheele land is vertegen- woordigd. Over de toekomstige politiek van het kabinet yerneemt de correspondent van de „Times" te Relgrado, dat deze er in de eer ste plaats op gericht zal zijn alle moeilijkhe den tusschen de verschillende deelen van het land den weg te ruimen of althans te verminderen. Koning Alexander zal binnenkort een nieuw decreet publiceeren, waarin de rechten van de kroon en het nieuwe kabinet nauw- keurig zullen worden omschreven. De ver- antwoordelijkheid voor de wetgeving zal in het vervolg niet meer bij het geheele kabinet liggen, doch alleen bij de betrokken ministers. De stemming in Kroatie in verband met de instelling van den dictatuur is gunstig. De premier blijft generaal Naar uit Belgrado gemeld wordt, heefj: de nieuwe minister-president meegedeeld, dat hij den rang van generaal zal blijven bekleeden en commandant van de koninklijke garde zai blijven om in deze functie eveneens den ko- nine te dienen. Daarop benoemde de ministerraad de gou- vcrneurs der provincies. Na afloop van de zitting van den minister raad werd de minister-president door de jour- nalisten met vragen besto-md. Hij antwoord- de slechts: „Ik heb niets te zeggen, wij zullen werken". 1 D. Icicrers uit Kroatie. die te Belgrado ver- toefden, zijn reeds Zondagmiddag naar Agram teruggekeerd. Wat een Italiaansch blad er van zegt. In een bespreking van de houding van Ita- lie tegenover de gebeurtenissen in Zuid-Sla vie zegt de „Tribuna" o.a. dat Italie met kalmte en belangstelling de gebeurtenissen in den naburigen staat gadeslaat. Een ding is van belang om te constateeren, volgens het blad, n.l. dat van de ineenstorting van het parlementaire stelsel, dat volgens Fransch model en volgens Fransche adviezen uitliep op een verveelvuldiging der partijen, verkie- zingsexperimenten. hevige kabinetscrisis en poitieke corruptie. De staatgreep in Zuid-Sla vie vormt bovendien een openlijke be (ver?)- oordeeling der Fransche polibek. Italie, zoo besluit het blad, heeft geen reden zijn houding te wijzigen, daar deze door twee fundamenteele gezichtspunten be- heerscht wordt: de oplossing der strijdvraag en het aanbod van vreedzame betrekkingen tusschen Italie en Zuid-Slavie. ENGELAND. EEN VORSTELIJK INDISCH HUWELIJK. Deze week worden, volgens een telegram uit Bombay, groote feestelijkheden gevierd, in verband met het huwelijk van Mahrad Cum- mar Singh, den troonopvolger van den staat Baroda, met een doch ter van Sindar Mansin- groa Ghorpode. Men verwacht dat zij eenige lakhs (1 lakh is 10.000 ropijen) zullen kosten. De vorsten en hoofden van alle Indische staten zullen er met duizenden andere gasten aan deelne- men. AANSLAG OP EEN EXPRESS. Een ramp ternauwernood voorkomen Er is een poging gedaan om den express- trein Melbourne—Adelaide in de buurt van Bacchus Marsh te vernielen. Twee zware bal- ken werden dwars over de rails gelegd. De machinist deed den trein stilstaan op een paar meters afstand van de versperring Kort daarna gingen twee voile excursietrei- nen over de spoorbaan. DE ZIEKTE VAN KONING GEORGE. Gegronde hoop op herstel De toestand van den koning is nu zooda- nig, dat zelfs de pessimistische doctoren, die in der. mop van de ziekte zijn geraadpleegd, moeten toegeven, dat er gegronde hoop op herstel kan worden gegeven, hoewel zij er den nadruk op leggen, dat dit nog wel lang, wellicht maanden kan duren. Het bulletin van gisteravond: een rustige daggeen verandering. Het volgende bulletin werd gisteravond te kwart voor acht gepubliceerd: De koning heeft een rustigen dag gehad; er valt geen verandering te vermelden in 's konings toe stand. Er zal niet voor hedenavond een nieuw bulletin verschijnen. De toestand bevredigend 0 Het avondbulletin wordt als bevredigend beschouwd, ofschoon het geen enkele bepaal- de verbetering in den toestand des konings aandu'dt. Het feit, dat vandaag nog slechts een bul letin zal worden gepubliceerd, en ook, dat gisteravond slechts twee geneesheeren naar het Buckinghampaleis gingen, zijn _voidoe- ning schenkende teekenen. Een geruststellend teeken. De hertog van York en de hertog van Gloucester, de tweede en de derde zoon van den koning zijn Maandagmorgen uit Londen naar Sandringham vertrokken om er deze week te jagen. De prins van Wales zou zich waarschijnlijk heden bij zijn broeders voegen Het feit, dat de prinsen de stad voor eeni ge dagen verlaten wijst er voldoende op dat de spanning in het Buckingham paleis aan- zienlijk verminderd is. EEN STAD ZONDER WATER. In Zu:d-Wales vriest het, dat het kraatt. Dientengevolge zit een stad geheel zonder water, met name Brynmaur, dat achtduizend De reuzen- opruiming bij begint Vrijdagmorgen. inwoners telt. De buizen der waterleiding zijn bij het reservoir bevroren, zoodat de watertoevoer volkomen is gestaakt. De bar- biers moesten sneeuw smelten om scheerwater te verkrijgen voor hun klanten. De. inwoners halen water uit Clydah Dingle, op meer dan een mij' afstand van de stad. FRANKRIJK. JALOEZIE. Een koopman uit Roubaix die Zondag zijn bij -zijn gescheiden echtgenoote te Straasbrug vertoevend dochtertje bezocht, trof in de wo- ning der vrouw een Zwitsersch ingenieur met wien zij klaarblijkelijk op goeden voet stond Er ontstond een woordenwisseling en de koopman haalde plotseling een revolver te vcp~"-Ht'n en schoot zijn vrouw en den inge nieur dood. Daarna heeft hij zichzelf bij df politie aangegeven. AFGHANISTAN. DE OPSTAND TEGEN DEN KONING. Mohamed cmar Khan, de nieuwe troonpreteaent. Men koestert ernstig de vrees, dat de heele toestand in Afghanistan zal worden gecom- pliceerd als gevolg van de verdwijning uit Allahabad van den Sirdar Mohamed Oma1" Khan, een der tien broeders, behoorende tot den tak van koning Aman Oella's familie, die eveneens naar de kroon dingt Mohamed Omar Khan stond reeds enkele jaren orjder toezicht der Britsche regeering, omdat hij ten nauwste verbonden was met de Moh- mrnds en groot gezag genoot bij de Sjin- waris. De Mohmands en Sjinwaris zijn juisf gelijk men weet, de opstandige stammen. Men meent, dat de Sirdar zich naar Afgha nistan heeft begeven om de vijanden van den koning bijstand te verleenen en de kansen van zijn dynastieken tak te vergrooten. Zijn familieleden te Lahore zijn ervan overtuigd, dat hij de grens is overgestoken, vermoede- lijk in een of andere vermomming De regee ring van Indie heeft in de grensdistricten een groote belooning uitgeloofd voor den- geen, die inliehtingen verschaft welke tot zijn aanhouding leiden. Gebleken is dat hij reeds tien dagen verdwenen was voordat de autoriteiten van zijn verdwijning kennis kre gen. Sirdar Sarwar Khan, een broer van den vermiste, heeft de pers intusschen medege- deeld, dat hij volstrekt niet verrast was over de poging van Omar Khan om te ontsnap; pen, daar zijn broer zich vernederd gevoel- de door de beperkingen, aan zijn bewegin gen gesteld 2 Wat betreft het gerucht, dat. Omar Khan een gooi deed naar den troon van Afghanistan, wees Sarwar erop, dat Omar ongeschikt was als staatsleider, en gaf als zijn meening te kennen, dat Omar slechts hef werktuig was in de handen van anderen en spoedig zou inzien, dat hij on- juist heeft gehandeld met het verlaten van het veilige Allahabad. Sirdas Mohamed Khan is een neef van ko ning Aman Oella's vader, wijlen emir Hali- boellah. Geruchten omtrent kolonel Lawrence ongegrond; hij is evenwel overge- plaatst.. Een officieel communique: Naar aanlei- ding van het hardnekkige gerucht, dat even wel totaal ongegrond en ongerijmd is, en waarbij de naam van den werktuigkundige Shaw, de vroegere kolonel Lawrence, ge- mengd wordt in de gebeurtenissen aan de grens van Afghanistan heeft de Indische regeering besloten hem van de N. W. grens-l provincie, waar hij gewoonlijk gestationeerd! is voor zijn dienst bij de koninklijke luchf- macht, over te plaatsen naar Miransjah. AMERIKA. BRIEVEN VAN SACCO EN VANZETTI. Een onaangename herinnering voor gouverneur Fuller. Gouverneur Fuller, die in den staat Mas sachusetts het bewind voerde toen Sacco en Vanzetti werden geexecuteerd, werd daaraan Donderdag op dramatische wijze herinnerd. Gouverneur Fuller trad Donderdag als zoo- danig af, en toen de kanonnen te Boston bul- derden om zijn opvolger te verwelkomen en Fuller alleen de treden van het State House afdaalde, nadat hij de ambtszegels had over- handigd, trad een vooraanstaand lid van het Verdedigingscomite van Sacco en Vanzetti naar voren om hem een boek te overhandigen. Gouverneur Fuller keek naar den titel, die luidde ..The letters of Sacco and Vanzetti", ALKMAARSCHE COURANT

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1929 | | pagina 1