AlllHI
CouianL
De wEttige
Histor&sche figuren
Honderd
een
Diiisda&f 12 Februari
Radio-li iiekje
K.KIII LKTON.
No. 36
1929
en derligste Jaargang.
band in
b.
Woensdag 13 Februari.
Hilversum, 1071 M. 10.10.15 Morgen-
wiiding. 12.15—2.— Concert door het A. V
R. O.-Trio 2.-3.— Microfoon-debutanten
1\. Verhoeff, piano. M. Walter, zang F,
Vonk, viool. 3.4.Maak het zelf, curses
4,5.Lezing door Prof. W. v. d. Pluym:
Oude Griekenlana. 5.5.45 Gramofoonmu
ziek 5 45—6.15 Landbouwhalfuurtje door
I F Ch Dix. 6.15—7.15 Concert door het
A. V. R. O.-Trio. 7.15—7.45 Gezondheids-
halfuurtje door Dr. R. P. v. d. Kasteele. 8
8.30 Dr. Mengeberg: Wagner. 8.30—9.30
Een uurtje in Zaandam (Verkade-fabnek).
Vocaal en instr. concert. Zaandamsch Man-
nenkoor. Harmoniever. „Apo lo", Koog-
Zaandijk. 9.30 Populair concert Omroep
orkest onder leiding van Nico Treep. J. Mor-
sten, cabaretiere. 10.— Persberichten. 11.—
12.Dansmuziek. James Meyer's
Hotel de "Europe.
Huizen, 336.3 M. (Na 6 uur 1852 M.)
(Uitsluitend N. C. R. V.) 11.-11.30 Zieken-
dienst. 12.30—1.45 Concert. Mevr. A. van
BeekRisjouw, sopraan. Mevr. A van Ver-
sendael, sopraan. J. A. J. Berman, viool. H.
van Beek, piano en orgel. 5—6.— Kinder
uurtje onder leiding van Mej. B. v. d.
Mej. C. J. A. Gederman, Uitrecht, zang
6.307.Fransche les. 7.7.30 Engelsche
bandd.scorrespondentie. 7.308.— Lezing
Piuimveeteelt. 8.Concert. Het Geref. Man-
nenkoor onder leiding van M. E Bouwmees-
ter. D. Luschen, fluit. Sprs.: Ds. J. F. Wes-
termann: Het binnenlandsch werk J. A. de
Boer: Het jeugdwerk. Ds. S. Kamper: Het
werk in de Kolonien (Alle namens het Ned.
Biibel Genootschap).
Daventry, 1562 M. 10.35 Kerkdienst 11.05
Lezing. 11.20 Gramofoonmuziek. 12.20 Bal-
ladenconcert, sopraan en bariton. 12.50 Gra
mofoonmuziek. 1.20-2.20 Dienst in de
Southwark cathedral. 2.50 Voor de scholen
3 15 Muziek. 3.20 Gedichtenvoorlezing. 3.50
Voorlezing. 4.05 Licht klassiek concert. Wil
son strijkkwartet. 5.05 Concert-orgelbespe-
ling. 5.35 Kinderuurtje. 6.20 Gramofoonmu
ziek. 6.35 Nieuwsberichten. 6.50 Tuinpraatre.
7 Muziek. 7.05 Liederen van Purcell,
bariton. 7.20 Lezing: China. 7.35 Muziek
7 45 Lezing: Diet. 8.05 Ouverture. 8.20
..Skakontala", of „The lost ring", Inchaansch
drama. 10.20 Nieuwsberichten. 10.40 Bal a-
denconcert. M. Thomas, sopraan. h. Heyner,
bariton. P.Cochrane, viool. 11.20—12 20
Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris" ,1750 Af. 12.50—2.10
Orkestconcert. 4.05-5.05 Orkestconcert.
7 05_7.5O Gramofoonmuziek. 8.20 rrag-
menten van „Romeo en Julia", Shakespeare.
Kamermuziek.
Langenberg, 469 M. 9.35 Gramofoonmu
ziek. 10.35 Muziek voor de scholen. 11.30
Gramofoonmuziek. 12.251.50 Orkestcon
cert. 5,05—5.50 Jeugdconcert. Russische mu
ziek. 7.20 Concert. Werag-concert. 8 20 Sym-
phoniecoacert. G. Havenmaon, viool. Daarna
dansmuziek.
Zeesen, 1649 M. 11.30—3.50 Lezingen
3.504.50 Orkestconcert. 4.507 05 Lezin
gen. 7.20 „Faust-Szenen", voor soli, koor en
orkest, Schumann Daarna tot li-50 Dans
muziek.
Hamburg, 395 M. 10.2011.20 Gramo
foonmuziek. 3.50 Solistenconcert. 5.20 Or
kestconcert. 7.20 Concert. Rhemische Land-
schaft. 9.35—11 10 Nacht am Rhein.
Brussel, 512 M. 5.20 Dansmuziek. 6.50
Trioconcert. 7.20 Gramofoonmuziek. 8.35
Orkestconcert. Fragmenten van „Sornettes
Vaxelaire. 10.05 Dansmuziek.
ONTVANGST VAN DEN KORTE-
GOLFZENDER HUIZEN IN
OOST- EN WEST-INDIe.
De voor oopige proefuitzen-dingen te Hui
Jen. waarbij het vermogen van den zender
nop siechts circa de helft van het norma'
bed g, brachten reeds het resultaat, dat
*ende drie uren in den avond (7—10 uur
i-,e ^Cost-Indie goede luidsprekeront-
vangsi "geliik is. Bij gebruik van het voile
verr >gen zai deze tijdsduur nog belangrijk
gro ter worden. Ook in West-Indie is de ge-
luidsterkte groot. Daar was het tot dusverre
re<»"' noge'ijk de uitzendinoen van 6 uur v.m
tot u« 4 uur n.m. (West-Indische tijd) met
den 1 tiidspreker weer te geven; bij de verdere
proevtn wordt ook van deze uren nog
uitbreiding verwacht.
Inmiddels is met ontvangmiddelen, zooals
de Radiodienst te Bandoeng voor het offi-
cieele telefoonverkeer met Holland bezigt,
nog veel meer te bereiken. Het bleek reeds bij
vcorloopige proeven, dat de PHOHI-zender
meer dan 6 uur e rder kan worden verstaan
dan de zenders te Kootwijk; verwacht wordt,
dat deze tijdsduur nog grooter zal worden
bij het voile vermogen van den zender.
Dit beteekent, dat bij den bouw van een
gelijkwaardig tegenstation in Indie, een tele-
fconverbinding met Holland zou kunnen
worden verkregen, welke gedurende't groot-
ste gedeelte van het etmaal onderhouden kan
worden en zeer zeker gedurende de gemeen-
schappeliike daguren (812 uur A. T.
2.30—6.30 Javatijd). Dit zou voor de zaken-
wereM een groote stap vooruit beteekenen.
DIENSTPLICHT.
Bekendmaking van uitspraken inzake
vrijstelling.
De BURGEMEESTER van ALKMAAR
brengt ter algemeene kennis, dat omtrent de
aanvragen om vrijstelling van den dienst-
plicht wegens kostwinnerschap be-
treffende den hieronder genoemden persoon
de uitspraak is geschied, achter zijn naam
vermel d:
J. DE LEEUW, lichting 1928. Uitspraak:
Afgewezen.
Tegen deze uitspraak kan binnen TIEN
DAGEN na den dag dezer bekendmaking in
beroep worden gekomen door:
a. den ingeschrevene, wien de uitspraak
geldt, "of door diens wettigen vertegen
woordiger
door elk dor overige voor deze gemeente
voor dezelfde lichting ingeschreven per
sonen of door diens wettigen vertegen-
woordiger.
Het verzoekschrift, daartoe aan de Ko-
ningin te richten, moet met redenen ziin om
kleed en worden ingediend bij den Burge-
meester, ter Secretarie dezer gemeente, at-
deeling Militaire Zaken, die voor de doorzen-
ding zorgt.
Alkmaac, ll Febr. 1929.
De Burgemeeste'- voornoemd,
WENDELAAR.
GEVONDEN VOORWERPEN
Aanwezig aan het Bureau van politie.
Langestraat en aldaar te bevragen op alle
werkdagen tusschen 11 en 1 uur, de navol-
gende voorwerpen als gevonden gedepo-
neerd op 7, 8 en 9 Februari 19z9: Zwarte
portemonnaie met inhoud; kindermuts;e,
rolletje blank draad; fabriekspenmngen (nos
199 en 20); pak knijpers handschoenen;
huissleutels.
Aanwezig en te bevragen bij de navolgen-
de ingezetenen, onderstaande voorwerpen,
's gevonden aangegeven op 7, 8 en 9 Fe
bruari 1929: Zwarte portemonnaie met in
houd. B Beemsterboer, Hofstraat 20; nagel-
etui, H. Alfrink, Rochdalestraat 39; mesje,
T Louwers, Roemer Visschersstraat 14;
heerenhorloge, R.K. Meisjestehuis, Nieuw-
landersingel 70; mesje, A Elfring, Groot
Nieuwland 35; portemonnaie met inhoud K.
Kaan, Koorstraat; kinderportemonnaie met
inhoud. Th. Ypelaan, Regulierslaan no. 10;
bril, Th. van Baden, Westerhofje 19; paar
kinderhandschoenen, C. Idema, St. J0SH3""
straat 9; grijze heeren handschoen, H I ee-
toom, G-eest 36; autopomp, P. HeibloJi,
Oude^racht 46; paar bruine handschoenen,
P Joor, Oudegracht 91portemonnaie met
inhoud, J. van Vliet, Druivenlaan 3; staande
boor, D. Lissenberg, Middenstraat 4; be las-
tingmerk, D. Oostwoude, Schermerweg 22;
paar zwarte motorhandschoenen, H JL
Schwarzer, Toussaintstraat 9; speelgoeu
(mecano). G. Harteveld, Doelenstraat 4a;
portemonnaie met inhoud, Mr. Moens, Nas-
sauplein 11.
Wanneer men weder in het bezit is van het
verloren voorwerp, wordt men verzocht hUr-
van kennis te geven aan het Bureau van
politie.
aan, Paul Scarron, ik in mijn vorig artike!
heb geschreven en bij welke gelegenheid ik de
geschiedenis harer jeugd heb verteld, me-
vrouw de Maintenon heeft het grootste deel
der geheimzinnigheid, waarinede zij zich
voor haar tijdgenooten omhulde, niet kunnen
bewaren in den loop der beide eeuwen, die
sedert haar overlijden zijn voorbijgegaan De
archieven hebben zich geopend; dichte gor
dijnen van antichambres en boudoirs zijn
weggeschoven en we kennen vrij goed haar,
die eens de aantrekkeliike en beklagenswaar-
dige Fran^oise d'Aubigne was, die daarna
als de mooie Madame Scarron haar opmerke-
liike schoonheid toevoegde aan de aantrekke-
lijke geestigheid van den kring, door haar
man geschapen, en die eindelijk, bij geheim
huwelijk aan den Zonnekoning verbonden,
over den vorst en zijn zich verzwakkenden
geest heerschte, niet tot Frankrijk's heil.
Ta, we kennen haar vrij goed, al was ook
bij'den docd van de koningin, waarop zij zoo
zorgvuldig gewacht had om haar grooten
slag te slaan. haar gedrag een oogenblik
niet strak van lijn. noch consequent geweest
Zij had, toen zij uit de sterfkamer was geko
men toegegeven aan den wensch van den
hertog de la Rochefoucauld, die haar bij den
arm genomen had en tot haar gezegd had
,.De koning heeft u noodig."
Zoo was ze, als bij overromoeling, het ver-
trek van den vorst binnengeduwd en met
dezen hals over kop naar Saint-Cloud j-er-
trokken, waarover de omgeving. en speciaal
de dauphine, die om de situatie te redden
wilde meegaan, zoe ontzet waren, dat zij
als met stomheid gestagen werden. Het was
een te geweldige schennis van het decorum
Men verloor er de spraak bij. Want dat ont-
hutsende gebeurde vijf dagen na den dood
van Maria Theresia
Maar de krachtige, berekenende wil van
mevrouw de' Maintenon wist zich te hervat
ten; zij liet haar bezitsters de allures aan-
nemen eener boetvaardige: zoo konden en
mochten zij, hij en zij, niet langer doorgaan;
haar scrupules, haar vroomheid en de
zijne, beweerde zij verzetten er zich tegen
En zij trok zich terug, menschenkenster als
zij was, kenster vooral van den koning, die,
zooals terecht gezegd was, „haar noodig
had".
Toen gaf Lodewijk XIV zich gewonnen. In
het geheim zegende de aartsbisschop van Pa
rijs, Du Harlay (1), het huwelijk in van den
koning van Frankrijk en de weduwe Scarron.
eens de arme uitgestootene, die kippen en
ganzen verzorgde tegen een schamel loon, in
ondergeschikt dienstverband bij hardvochtige
bloedverwantenlater na den dood van haar
eersten man, de opvoedster der koninklijke
bastaarden, wier moeder was mevrouw de
Montespan. Het huwelijk had plaats in De
cember 1685. De markies de Montchevreui.,
die de opvoeder geweest was van een der kin-
deren van mevrouw de Montespan en later
gouverneur werd van Saint Germain-en-
Laye, was een der getifigen; de tweede was
Bontemps, eerste kamerdienaar van den
koning. Er werd geen ruchtbaarheid aan ge-
geven. De omgeving moest het maar raden
aan allerlei dingen van ernstigen of minder
belangrijken omvang. Dat op 7 Januan
1686 het huwelijk een voldongen feit was
mag wel blijken uit het volgende briefje van
dien datum, door mevrouw de Maintenon ge-
richt tot den abbe Gobelin, die haar 'n zeer
kostbaar geschenk had gezonden:
ik moet er u echter gelijktijdig een
verwijt van maken, dat gij te respectueus en
te ceremonieus zijt in den brief, dien gij mij
schrijft. Ik weet niet of de eerbewijzen, waar
mede men mij omringd heeft (2), u iets
nieuws voor mij inspireeren, doch, wat mij be-
treft, ik ben te uwen opzichte niet veranderd
en ik ontvang die bewijzen van uwe vriend-
schap op dezelfde wijze, waarop ik dat ge-
daan heb gedurende de zestien jaar, dat ik u
ken."
tigde zich in een Ursulinenkloesterves-
tigde, want van „terugtrekken" kan men
mceilijk spreken. Immers zij zocht de we-
reld, de kringen, die het hof benaderden.
Daar vermoedde zij haar toekocnst. In de viei
deelen correspondentie, die voor mij liggen,
is het niet moeilijk haar drijfveer te raden.
Duidelijk zegt zij het: „Ik gaf met om rijk-
dom; ik stond honderd voet hoog boyen^|c.-
delijke begeerte, maar ik wilde eer. Waar
zij komt, wordt zij omringd door aanbidders
Maar haar koude, berekende geest maakt t
haar ^emakkelijk, op allerlei voorstellen met
in te^aan. Zelfs het huwelijksaanzoek van
een markies slaat zij al, onder het vooi-
wendsel, dat het verschil te groot is tus
schen den geeetrijken Scarron en dezen pre-
tendent naar haar hand. Men doet haai
waarschijnlijk geen onrecht met tezm
dat zij over dat aanzoek heen keek naar dcn
eene, den groote, dien zij begeerde in haar
forsche eerzucht. En dien eene, dien gioote,
kr<Zif was van goede familie, al had het lot
haar ouders geschonken, over wie maai lie-
ver niet gesprcken moest worden. Ziehie
vertaald, de inschrijving van haar^doop, zoo
als die voorkomt in het registei van Notre
Dame van Niort, thans berustend in het
archief ten gemeentehuize van deze depait..
mentale hoofdstacl
Den acht en twintigsten dag van No
vember 1635 werd gedoopt FranQOise, doch-
ter van messire Constant d'Aubigny, heei
van Aubigny en van Surimeau, en van dame
leanne de Cardilhac, echtelieden. Haar pe
ter was Francois de la Rochefoucault, zoon
en machtigen messire Ben-
voor
een
ii
De vrouw van een koning.
.daar ik een raadsel
het nageslacht wilde zijn
Neen, een raadsel voor het nageslacht te
zijn, dat is haar niet gelukt, hoewel zij om
middellijk na den dood van Lodewqk Xl\
alle brieven van den koning aan haar en haar
geheele correspondentie met hem verbrandde
Voor het nageslacht is zij geen raadsel ge-
bleven, ook al vernietigde zij eveneens haar
intieme briefwisselingen met haar vriendin,
mevrouw de Montchevreuil, met haar geeste-
Hjken leidsman, den bisschop van Chartres,
en anderen. Vier dikke deelen brieven. die
over-rebleven zijn, geven een vrij duidelijk
beeld dezer vrouw, al moge dan o°k niet alles
oogehelderd ziin in dit belangrijke leven.
Mevrouw de Maintenon, over wier eersten
Gehuwd met den koning! De diroom van
haar eerzucht was vervuld. Zij had daarop
steeds het oog gericht gehad, sedert zij na
Scarron's dood, in 1660, met het hof in aan-
raking was gekomen na een tijd van bitte-
le armoede. Haar man had haar bijna niets
nagelaten; zelfs zijn toelage van „officieel
zieke" hem door de koningin-moeder toe-
gekend was natuurlijk opgehouden en
loewel zijn weduwe er de verlenging van
vroeg, werd dit, wat begrijpelijk is, gewei-
gerd. Mazarin had spot tend gevraagd1: „Is
zij ziek? Neen! Welnu, hoe wil men dan, dat
zij, die een goede gezondheid geniet, den ti-
tel drage van ,,officieele zieke!" Gelukkig
was Anna van Oostenrijk milder dan haar
minister. Zij schonk die mooie weduwe een
jaargeld van 2000 livres, waarmee de begif
Door E PHI I IPS OPPENHE1M
Geautoriseerde vertaling van Mej E J B
62
HOOFDSTUK XXIX.
Francis sloot de deur achter zich dicht en
rad binnen Monica was ue eerste die sprak.
„Kijk niet Too verschrikt, Francis",- ver
zocht zij F m. „Ik zal mijn komst op dezen
tijd nader uitleggen. Vraag dien persoon te
vertrekken/wil je", ging zij voort, op Ambro-
sius wijzend, hij verveelt mij".
Francis belde.
,,Wat beteekent dit, Ambrosius?" vroeg
hij.
,,Ik waagde het, lady Monica te vragen met
mij te trouwen, dat is alles", luidde het aar-
zelende antwoord.
Monica lachtte zachtjes, haar oogen ge
richt op haaar neef.
„Hem te trouwen", herhaalde zij ironisch
„In elk geval". zeide Francis, de deur ope-
nend, merkt u, dat lady Monica niet gedsend
is van uw onmerkzaamheden. Misschien
deedt u beter ons te verlaten."
„Ik zal natuur'ijk gaan", berustte Ambro
sius, met een vep'">etpe1."er|end'sn blik naar de
klok'. „Het zou jammer zijn uw tete a tete te
storen.''
een
Noch Francis noch Monica bewogen
spier. Een bediende verscheen.
„Laat mijnheer uit", beval Francis.
Ambrosius ging, zonder zich om te keeren.
De deur werd achter hem gesloten.
„Wat een onverdragelijk mensch!" riep
Monica uit.
„Ik vind dat hij op zijn manier nuttig is
antwoordde Francis koel.
Zij keek hem aan met een vraag in haar
oogen, die hij in getreke bleef te beantwoor
den.
„Ik vermoed, dat je je ergeH over mijn
komst op dit uur van den avond", zeide zij.
Ik kan het niet helpen. Ik moest komen en
daar ten ik. In elk geval zal het jouw repu
tatie niet schaden".
„Ga a s ie blieft zitlen", verzocht Francis.
„Mag ik?" -vroeg Monica, naar den fau-
teuil terugkeerend. „Weet je, dat die kerel mij
heusch durfde aarraken. Indien jij niet waart
binnengekomen, geloof ik, dat hij zou hebten
beproefd, mij te kussen".
„Je ziet er rnooi genoeg uit, om het hootd
op"hol te brengen van een sterker man
Ambrosius", merkte Francis op, na
oogenblik zwijgen.
De geheele uitdrukking van Monicas ge
laat werd p'otse'irg zach^er. Haar oogen
schitterden van vreugde. n
„Een como'imei i van iou, Francis riep
zij nit. „V'nd je wezenli'k dat ik er aardig uit
zie? Ze zeggen dat deZe japon hee' bijzonder
is ..Madame" beweerde. dat ik de eenige
vrouw in London was die hem kon dragen
dan
een
(1) De geschiedschrijver Michelet noemt
den eenvoudigen parochie-pastoor: Hebert
(2) Eerst had zij geschreven: „gekroond
heeft".
lamin de WhSuauH, fer van, Esdasac
en van Ma;gno, en haar meter demoiselle Su
zanne de Beaudean, dochter van den hoo-
wen en machtigen Charles de Baudean, heer-
baron van Neuilhant, goeverneur voor Zijne
Majesteit van deze stad en dit kasteel.
Daaronder de namen van den vader, den
peter en de meter, benevens die van „Meaul-
m Als^bijzonderheid: peter en meter waren
negen a tien jaar oud. De jonge Rochefou
cault is een neef van den beroemden schrij-
ver der Maximes.
Dat is dus in 1635. Zestien jaar latei leert
zij, na de moehijke jeugd, waarover ik sprak
Scarron kennen. Weer een jaar later, in ju-
ni 1652 trouwt zij met hem. De lezers we-
ten reeds, welk een toewijding Scarron voor
haar bezielde. Bij zijn in schertsenden vorm
gedaan huwelijksaanzoek schertscnd, op-
Sat zij ook in scherts hem zou kunnen wei-
gercn bood hij hssr zelfs dc middclcn
aan om zich in een rijk kloostvr in te koo-
oen, opdat zij beschermd zou zijn tegen de
t-evaren, die haar, de mooie, doch arme,
overal zouden bedreigen. Zij neenit zijn
hand aan en is ruim zeventien jaar lang de
trouwe en geduldige gade, die op geestelijk
gebied in Scarron's tintclend gezelschap
won wat zij, menschelijker wijze gespioken,
in dit abnormale huwelijk met den gebrek-
k;ge te kort kwam.
In 1670 bleef zij bij Scarron's dood onver-
zorgd achter, maar zij had in het salon van
haar man mooie relatien geknoopt, zooals
met mevrouw de Seigne, mevrouw de la Fay
ette, mevrouw de Coulanges en ook met
de vriendin van den koning, mevrouw de
Montespan.
Door deze laatste gevraagd en betaald oin
de zeven kinderen, die uit Lodewijk XIV's
liaison geboren werden, op te voeden, aan-
vaardde de weduwe Scarron een taak, die
haar nader bracht tot den koning. Het ko-
ninklijk „geheim" te deelen, was reeds den
koning „nabij" zijn. Toen een der kinderen
door hem gelegitimeerd werd en voortaan
als „duc du Maine" bekend zou zijn, werd
de w:duwe Scarron naar Versailles geroe-
pen; zij kreeg als vorstelijke belooning het
landgped Maintenon, dat tot een markiezaat
werd verheven en waarvan de koning haar
beval naam en titel te dragen. In dien tijd
werd de afstand tusschen Lodelijk XIV en
mevrouw de Maintenon kleiner. In dagelijk-
sche gesprekken drong haar beeld heel diep
in het hart van den vorst. Zijn liefde voor
,.la Montesnan" werd minder; Lodewijk's
tweede ..vriendin", de hertogin de Fontan-
ges stierf. De geestelijkheid, de kerk, veront-
waardigd over de 1o»^on<iio-hetd van den
onino-. trachtte hem op,het goede pad F
te brengen en de koningin minder te doen
verwaarloozen. Mevrouw de Montespan
werd verstooten; had de koning. door haar
beschuldigd van ontrouw, niet hard met de
vuist op tafel geslagen en gezegd: .,ik wil
niet gehinderd worden!"? Maar de toenade-
ring tot de koningin blijft achterwege. r>e
monarch had een rveuwe neigingen die
gold mevrouw de Maintenon.
Maar deze, krachtig gesteund door haar
biechtvader, den abbe Gobelin, houdt zich
hoog, Lodewijk XIV, niet gewend aan ob
stacles, botst tegen een vasten, koelen wil.
De koningin leeft altijd nog. Wanneer deze
sterft in 1683, draait mevrouw de Mainte-
non's leven als op scharnieren naar de toe-
komst, die zij zich gedroomd en waarvoor
zij zoo lang en zoo in het geheim geweiKt
heeft. Dan is zij een oogenblik onvoorzich-
tig: we zagen het al. Doch zij hervat zicii.
Zij laat den liefdeszieken koning wenschen
en zuchten, totdat de kerk hun bcider liandeu
ineenlegt en daarover haar zegen uitspreekt.
Dat huwelijk, aan het einde van 1685 ge
sloten, was een feit, parallel loopend met n
under, de herroeping van het Edict van Nan
tes dat Frankrijk berooven zou van een zeer
groot aantal zijner beste burgers en voor
de in den lande blijvendc HugenoTn den lij-
denstijd der dragonades zou verlengen en
verzwaren. De kerk had dit geeischt en van
den invloed van mevrouw de Maintenon ge
bruik gemaakt om deze felle vervolging der
Protestanten van den koning te verkrijgen.
Waarschijnlijk heeft zij langen tijd geaar-
zeld. Eindelijk gaf zij toe en ried zij aan tot
de herroeping. Haar betaling was de toe-
stemining der geestelijkheid tot haar uuwe-
lijk met den koning. Lodewijk XIV boog voor
de machten, die hem dwongen. Die herroe
ping wischte in zijn oog veel weg van de
vlekken op zijn huwelijksleven en als loon
verkreeg hij de vrouw, die hem van .,io
Montespan" had verlost. Haar geheime hu
welijk met hem legitimeerde, wat elk oogen
blik ten nieuw overspel dreigde te worden.
Enkele geschiedschrijvers beweren, dat deze
verbintenis gesloten werd den dag na de
herroeping van het Edict.
Dan is Framboise d' Aubigne ter hoogste
plaatse. Haar vorstelijke echtgenoot, drie
iaar jonger dan zij, is ziekelijk; de vrouw
wordt ziekenverpleegstermaar zij is, zooal
niet koningin, de vrouw des konings. Dat
had zij gewild. Haar macht, de macht van
een mooie, koel berekenende, intelligente
vrouw, was door de sanctie van het huwe-
iijk nog grooter geworden. Zij was de voort-
durende raadsvrouw van den koning, en bij
na dertig jaar lang zal zij het blijven.
Dat zij die macht. dien invloed zeer dik-
wijls niet tot Frankrijk's heil maar tot zijn
ongeluk aanwendde, kan, naast veel goeds,
dat zij deed, niet worden ontkend. We zagen
het reeds in haar houding tegenover het
Edict van Nantes. Zij had de hand in ve.e
diplomatieke intrigues. De geldelijke steun,
waardoor in Ierland de burgeroorlog kon
blijven voortwoekeren. was haar werk. Per-
sonen kwamen of verdwenen in den hofkring
die door haar werden beschermd of vervolgd
Een bigotte stemming, uiterlijke vroomheid
kwam over den kring in Versailles en maakte
de copieen der Tartuffe's, door Molifere zoo
schrijnend getyoeerd. Daartegen wegen met
op haar fundate van Saint-Cyr, opvoedings-
^esticht voor jong"6 meisjes van adellijken
huize, voor wie b.v. Racine zijn Athalia en
zijn Esther schreef, noch al hare, mderdaad
vele „goede werken". Het leven dezer vrouw,
die de elllende had gekend in haar jeugd,
was onderworpen aan een eerzucht, die al
haar daden scheen te inspireeren en haar de
voldoening ontnam, dat hare goede werken
haar door vele harer tijdgenooten mderdaad
als goede werken werden aangerekend. Men
wantrouwde haar en kon niet gelooven, dat
wat zij deed als oprechte uitingen van een
goed hart en een rechtschapen geest be
schouwd mochten worden. Dat zij, door haar
overwicht over den koning, wellicht veel
kwaads heeft kunnen verhoeden, wordt bij
velen niet als een crediet-post op haar reke-
ning gezet.
Heeft zij begrepen, dat zi], zoodra de Zon
nekoning er niet meer zou zijn, geen plaats
meer zou hebben aan het Hof van Versailles.
Vermoedelijk wel. Haar ijver om de cor
respondentie met haar vorstelijken gemaa!
te vernietigen, doet dit gelooven. Het viel
haar blijkbaar nog mee, dat de regent, de
hertog van Orleans, haar in haar „Huis te
Saint-Cyr, waarheen zij onmiddellijk, als
met de gewapende macht, was vervoerd,
kwam bezoeken en haar een lijfrente van acht
en veertig duizend louis toekende.
Mevrouw de Maintenon heeft in haar brie
ven soms geklaagd, dat zij een man^ moest
amuseeren, die „niet meer amusabel was.
En zij verklaart. in een lange ervaring van
het leven, hetwelk haar de hoogste eere
bracht, geleerd te hebben, dat alle levensonv
standigheden „een verschrikkelijke leegte
achterlaten. -
Voor een zoo eerzuchtige en in haar eer
zucht zoo zeker slagende vrouw is dit wel
eene droevige bekentenis.
Te Saint-Cyr gingen haar laatste levens-
jaren voorbij. Daar werd zij begraven. Men
zoeke haar eraf, noch haar stoffelijk over-
blijfsel, in dit haar zoo vertrouwde. door
haar gestichte en gei'nspireerde Huis. De
-ransche Revolutie wreekte zich over haar
gehecbtheid aan de monarchic en haar ge-
wantrouwde vroomheid. door haar laatste
De mantel vie! van haar schouders en zij
stond een oogenblik op. Voor Francis' on
geoefende oogen scheen d.e robe nets dan een
wolk van tabakskleurig materiaal..
„Ik heb je nooit mooier gezien", gaf hij
tO'C
„Ik ben blij, dat je er vanavond zoo over
denkt".
„Waarom vanavond?" vroeg hij, op haar
neerziend.
Zij wees op het licht boven de tafel.
„Draai dat uit, wil je?" verzocht zij. „Het
schijnt in mijn oogen en ofs-hoon ik aardig
door de wol geverfd ben, ga ik iets^zeggen,
waarover ik mij afschuwe'ijk schaam".
Francis gehoorzaamde haar zwijgend. Er
brandde siechts een lamp, waarover een
zware kap. In het getemperde licht was de
schoonheid van ha.ar profiel bijna verbijste-
rend; haar oogen, die de zijne gevangen hid
den, waren ze'dzaam g'anzend. Hij voelde
dat 7''n ze'fbeheer ching gevaar liep.
„Weet je, hoe laat het is?" herinnerde hij
haar. Je behoeft je over mii niet bezorgd te
maken", zei ze vertrouwe'ijk. „Ze den-ken
allemaal, dat ik naar het bal van lady Pan-
ner ben en ze verwachten mij niet thuis voor
drie uur Vermced je niet, waarvoor ik ben
gekomen?"
,Neen".
"ik heb vi'fdui7end pond noodi"", zeide zij
lang7aam „Wi' je mij die geven?"
„Ik zou het kunnen doen", antwoordde hij,
na'epn oo°-enb!ik wachten.
1 „Toen ik mijnheer Ambrosius hier vond
ging zij voort, „trachtte ik het van hem te
leenen; tenslotte is hij een geldschieter",
„En weigerde hij?"
„Erger", bekende zij. „Hij vroeg mij ten
huwe'ijk".
Francis' oogen schoten een oogenblik von-
ken. Hij bedwong echter het gevoel van
woede.
„Ik ben zeer onwetend op dat gebied"
merkte hij rustig op, „maar is het tegen-
woordig niet heel gewoon, dat meisjes om
geld trouwen?"
„Sommige meisjes, ja", stemde zij toe.
„Er was een jong meisje van negentien
vervclgde hij, „dat ik ontmoette cp je moeders
ontvangavond. Zij scheen nog in de leerka-
mer thuis te hooren. Heeft niet iemand mij
verteld, dat ze was gehuwd met een makelaar
in-effecten van zestig, of zoo iets?"
„Volkomen juist en dan nog wel een zeer
weerzinwekkend iemand".
„En de dochter van lady Heri-ngton
„Je behoeft niet verder te gaan", viel zi]
hem in de rede. „Er zijn vele jonge vrouwen
die haar lichaam verkoopen -voor het merk
van eerbaarheid, vertegenwoordigd door een
huweli'ksakte, en de weelde, die deze aan-
biedt. Dit is tegenwoordig een gpwone koop
„En jij?"
„Kan je heel duidelijke taal verdragen?
vroeg zij.
„Waarom niet? De waarheid kan nooit be
leedicen".
..Niettemin zijn er menschen. die de \vaar
heid zedeloos zouden vinden. Ik met. Ik zal
je precies zeggen, wat ik ervan vind. Ik
zou mijzelf, naar lichaam en ziel reiner ea
eerbaarder achten, wanneer ik mij gaf aaa
den man, voor wien ik in staat was te voelea
liefde of hartstocht, of hoe je het ook wilt
noemen, dan een man te trouwen voor wien ik
niets voelde en voor te wenden dat ik hem a'l-
les gaf, wat een vrouw te geven heeft".
„Ik begrijp het", fluisterde hij.
„Ik moet die vijfduizend pond hebben,
Francis", ging zij voort. Mijnheer Ambro
sius bood ze mij aan, als ik hem trouwde, en
ik voelde mij beleedigd. Ik vraag jou ze mij
te geven, Francis, omdat ik nergens bang
voor ben".
De atmosfeer van de kamer was ploisehng
verstikkend. In de open lucht had hij het
laatst dat onstuimig verlangen gekend, toea
de auto door't bosch met den geur van pijn-
boomen gleed en de schemering op hen neer-
daalde. Wat had hij moeten strijden om te
vergeten. En nu was het er weer, sterker dan
ziin wil, sterker dan zijn levensoffer. Hij zonk
op de knieen en de aanraking van haar arm
om zijn hals scheen het zoetste, dat dit leven
hem ooit had gegeven. Hun lippen ontmoet-
ten elkaar.
Monica!" riep hij.
Zij lachte zacht met haar gelaat tegen het
zijne.
„Je haat mij niet wezenlijk, wel?" fluister
de zij gelukkig. „Je doet alsof, maar het is
niet zoo".
„God weet, dat ik je niet haat!" erkende
11(Wordt vervolgd.)