DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. PVAMA 'j Honderd cen en dertigste Jaargang **>29 Afi<nmementsprfjs fcij voornitbetaling per 3 maanden f2.—fr. per post f2.50. Bewijsn. 5 ct. Advertentiepr. 25 ct. p. regel, grootere letters naar pltia&jfclftte. Brieveii franco N.V. Boet- en Handelsdr. v.h. Herms. Coster Zoon, Voordam C9, Tel. Administr. No. 3. Redactie No. 33. ZATERDAIS 8 11XI Dagelijksch overzicht. Buiteraiand No. 133 Ojf nnnnie# ftesfaaf uff 3 bladea- Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur Tj. N. ADEMA. Posigiro 37060 TOONKURST" IBS DE VERDRUKKING. In den beginne dat is dan een honderd jaar geleden was er eigenlijk niets op het gebied van goed georganiseerde zang- en muziekuitvoeringen. Toen kwam de toenmahge conrector van het Rotterdamsche gymnasium, Vermeulen, en schiep de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst, die, als bewijs, dat ze popu- lair was, weldra algemeen eenvoudig toon kunst" genoemd werd. De Maatschappij wilde de compositie aan- moedigen, het muziekonderwijs verzorgen en de instandhouding of oprichting van goede concerten en in het bijzonder van zang- yereenigingen onder het oog zien. Wij zullen haar historie hier niet uitvoerig weergeven. Zij heeft een lang en werkzaam leven achter den rug waarin voor de cultu- reele ontwikkeling van ons volk heel veel goeds verricht is. Zij telt thans een veertigtal afdeelingen, zij heeft op verscheidene plaat- sen muziekscholen opgericht, zij heeft een uitgebreide bibliotheek van koorwerken, boe- ken en tijdschriften op het gebied van mu- ziek en zang, die wellicht tot een algemeene muziekbibliotheek zal uitgroeien, zij heeft een conservatorium, zij organiseert examens, zij heeft voor muziekstudie thans vasten voet aan een onzer universiteiten gekregen, kort- om, zij is voor zang- en muzieklievend Ne derland een instelling van de allergrootste beteekenis. Zij is geboren in een tijd toen een goede muziekuitvoering zonder machtige organisa- tie een onmogelijkheid was en de uitvoerin gen van „Toonkunst" zijn dan ook lange Ijaren evenementen op kunstgebied geweest, waarvoor de grootste belangstelling bestond. Er waren vroeger lichamen als „Toonkunst" en „Het Nut van't Algemeen" noodig om de menschen ook op de kleinere plaatsen iets goeds te kunnen brengen, goede concerten en goede lezingen van sprekers, die er anders nooit toe gekomen zouden zijn in zoo'n pro- vincie-stadje hun declamatorische of litteraire talenten te demonstreeren. „Het Nut" het was ook populair trok de elite en de gezeten burgers, het bracht sprekers in zwarte jassen, die zich na eenjge spreekbeurten volkomen op hun gehoor afge- stemd hadden en „Toonkunst" trok alien, van wie verwacht mocht worden, dat zij be- lang in de schoone kunsten des levens stelden. Er is veel, dat aan dien goeden ouden tijd herinnert, de tijd toen er voor boeken geen censuur noodig was omdat niemand het zou wagen anders te schrijven dan algemeen oir baar werd geoordeeld, de tijd waarin men op musicaal gebied grootendeels steunde op de oude beproefde meesters en men zelfs niet droomen kon dat Jazzband-geluiden nog eens als uitingen van normale menschen be schouwd zouden worden. Er ligt iets prettigs, iets rustigs in de ver- halen van de kleine herbergzaaltjes waar de kiontjes in de geurige koffie smolten, waar de lange pijpen aan gloeiende kooltjes wer- den aangestoken en waar een domine, die uit voordragen ging of een Justus, van Maurik het spreekgestoelte beklommen en een aan- dachtig en dankbaar gehoor vonden. Er ligt iets aardigs in de vermelding, dat „Toonkunst" eenige jaren na de oprichting in velerlei plaatsen groote muziekfeesten orga- niseerde, die soms twee dagen duurden en waar het beste gegeven werd, wat in ons land op muziek- en zanggebied gepresteerd kon worden. Er is veel, dat nog aan dien goeden ouden tijd herinnert, maar ook veel, dat geleidelijk verdwijnt om nooit meer terug te keeren en als wij een gebouw als het Amsterdamsche Paleis voor Volksvlijt in de vlammen zien opgaan, dan begrijpen wij, dat daar weer een monument verdwenen is uit den tijd van onze vaders en grootvaders, uit den tijd van Nutssprekers in lange zwarte jassen en ;,Toonkunst"-uitvoeringen, die wekenlang in Nederland het gesprek van den dag waren. Een van de veertig afdeelingen van „Toon- kunst" is de Alkmaarsche afdeeling. Zij dateert reeds van 1874 en de zangver eeniging gaf haar eerste uitvoering onder leiding van den directeur A. Smabers in Januari 1875. Wij behoeven geen oude jaargangen na te slaan om te constateeren of die uitvoering destijds een succes is geweest. Zij was dat natuurlijk, zij was een gebeur tenis voor Alkmaar want „Toonkunst" was de muziek en de muziek was „Toonkunst" in die dagen. In April 1876 zwaaide de heer A. Winter den dirigeerstaf, in November 1879 werd onder leiding van den heer P. C. Koer- man geconcerteerd, in Mei 1897 onder direc- tie van den heer A H. Tieri en sinds 1900 staat ..Toonkunst" in Alkmaar onder de emi- nente leiding van den heer J. Henri Oushorn, die zijn verdienste ook door benoemingen in de hoogste best uurscomm issie's in de muziek- wereld erkend gezien heeft. In de eerste 25 jaren van haar bestaan had /Toonkunst" te Alkmaar een bloeiende mu- tiekschool. Er werd onderwijs gegeven in zang, in koorklassen, in solozang, piano, viool en violoncel en uit de zangklassen dezer school kwamen de recruten, die telken jare het leger der volwassen Toonkunstzangers zou'ia versterkeo- Totdat de school langzamerhand slecht bezocht werd, totdat de opleiding op muziek- gebied niet meer het monopolie van „Toon- kunst" was, totdat het beroep van musicus niet meer zoo oneervol en zoo onvoorde°lig was, dat niemand er zich aan waagde, tot dat er dus zooveel particulieren gevonden werden, die lessen in zang en op alle moge- 1 ijke instrumenten gaven, dat de muziekschool geen reden van bestaan meer had. In den goede ouden tijd, toen „Toonkunst" ook in Alkmaar het monopolie voor goede uitvoeringen had, zijn er heel wat concerten gegeven, zoodat het laatste op 24 April van dit jaar reeds de 121ste Alkmaarsche uitvoering geweest is. Wie herinnert zich niet de glorievolle da gen van 1924 toen de Alkmaarsche afdeeling in Juli niet alleen in den fraaien Muziektuin haar 50-jarig bestaan kon vieren, maar voor deze heugelijke omstandigheid tevens de pleats was, waar de groote jaarlijksche alge meene vergadering werd gehouden. Naast het 100-jarig bestaan van „Toon- kunst" dat dezer dagen te Amsterdam zoo luisterrijk gevierd werd, mag nog wel eens aan het jubileum der Alkmaarsche afdeeling herinnerd worden, aan het zoo gewaardeerde concert waaraan destijds de H.O.V., het Alk maarsche strijkorkest en verscheidene solis- ten hun medewerkmg verleend hebben. Is „Toonkunst" uit den tijd geraakt? Het is moeilijk op die vraag een bevesti- gend antwoord te geven, want er zijn afdee lingen van „Toonkunst", die blijkbaar zeer gezond zijn, er worden zelfs nog nieuwe af deelingen opgericht en aan een stervenden stam ontspruiten geen jonge loten. Alle dezer dagen te Amsterdam gehouden redevoeringen zijn van een bewonderenswaar- dig optimisme, er zijn plannen voor de bi bliotheek, voor een leerstoel, er zijn plannen op allerlei gebied en dat kan er toch slechts op wijzen, dat de honderdjarige nog niets van haar vita! iteit heeft verloren. Maar daar- naast zijn er andere teekenen, die op een ver- val of beter gezegd op een zeker verloop wij zen. De tijden zijn veranderd en nu kan men zich steeds zoo goed mogdijk aanpassen en de bakens verzetten naarmate het getij ver- loopt, ten slotte blijft toch altijd de vraag of iets dat een menschengeslacht geleden een cultureele instelling van groote sociale be teekenis was, in dezen tijd, nu toestanden en opvattingen zoo geheel anders dan vroe ger zijn geworden, nog reden van bestaan heeft. Er is op het gebied van muziek en zang de laatste kwart-^euw heel veel veranderd. De tijd dat zangvereenigingen naar goe de solisten zochten is al lang vervangen door den tijd, dat goede solisten, wier aantal te- genwoordig onbeperkt schijnt, gelukkig zijn als zij kans krijgen op een goed concert een behoorlijk honorarium te ontvangen. De Alkmaarsche muziekschool is uit ge- fcrek aan leerlingen verdwenen en particulie- re leeraressen en leeraren beconcurreeren el- kaar en trachten op allerlei wijzen de leer- gierige musicale jeugd van Alkmaar en om- streken tot zich te trekken. Er is een groote concurrent van de versche muziek gekomen, de ingemaakte muziek, die echter van zoo goede kwaliteit en tegenwoor- dig zoo uitstekend geconserveerd is, dat ve- len er boven alles de voorkeur aan gevende gramophoon. Er behoeft geen landelijke vereeniging meer te zijn die zich ten doel stelt ook in de kleinere plaatsen goede muziek te laten hoo ren. Zij moge de kenners het ware genot geven, de groote massa, wie het slechts om geluid en verstrooiing te doen is, geniet van een platencollectie die tegenwoordig trou wens de beste concerten en de beroemdste meesters natuurgetrouw weergeeft. En of dat alles nog niet genoeg was, of het georganiseerde muziekleven daardoor nog niet genoeg ondermijnd was, komt daar de groote uitvinding van dezen tijd: de Radio. Waarom, zegt menigeen, zou ik naar een concert van „Toonkunst" of H. O. V. gaan als ik slechts een knopje heb om te draaien om in mijn huiskamer, rustig bij het genot van een sigaartje en een kopje thee, van het beste te kunnen genieten wat ons land te geven heeft. Waarom zou ik de moeite nemen mij aan te kleeden en naar de een of andere zaal te loopen om een stedelijke uitvoering bij te wo- nen als de loudspeaker naast mij de Mattheus Passion of de Negende Svmphonie van Beet hoven onder leiding van Willem Mengelberg ten gehoore kan brengen. En als mevrouw geen nieuwen hoed heeft, die in het publiek bewonderd en benijd moet worden of niet nieuwsgierig is naar de ja- ponnen van haar vriendinnen, waarom zou zij dan ook niet rustig thuis blijven en genie ten van een concert, wat het voordeel heeft. dat het zoodra er belangrijker dingen aan de orde zijn, op elk willekeurig tijdstip even ui! geschakeld kan worden. Het is alles zoo heel eenvoudig, het betee- kent voor zeer velen, dat instellingen als „Toonkunst" en „Het Nut" volkomen uit den tijd zijn en hun bestaansrecht hebben ver loren. „Toonkunst" >s in Alkmaar niet meer de alleenheerscheresse. Er zijn daarnaast tal van zangvereenigingen opgericht, organisa- ties voor maijnenzang en gemengde zang vereenigingen. De destijds zoo gewaardeerde concerten van den heer Oushoorn waarvan er niet min der dan een 25-tal zijn gegeven, werden op het laatst door slecht bezoek zoo kostbaar, dat men ze heeft moeten staken. Er is daarnaast een organisatie voor Ka- mermuziek gekomen, die ook al weer de dupe der tijdsomstandigheden is geworden en er is concurrentie gekomen van de abonnements- tooneelvoorstellingen welker toekomst bij de ontwikkeling van sprekende film en radio- tooneel niemand op dit oogenblik nog kan voorspellen. Wij leven in een tijd van muziek van een geheel anderen klank, van een geheel ander rhytme, van een geheel ander karakter. We hebben er eerst om gelachen, zooals we om alles lachen, wat vreemd en daardoor dwaas schijnt, maar naarmate onze ooren er aan beginnen te wennen komen steeds meer musici van erkende bekwaamheid ons de kwa- liteiten van het nieuwe roemen. Steeds grooter, steeds technisch volmaak fer worden de instrumenten, die ons via eboniet-plaat of aethergolven, zelfs via het fotografisch vastgelegde geluid, de muziek van dezen tijd brengen en de levende be- roepsmusicus ziet den dag reeds komen, dat hij door het op den duur goedkooper wer- kende instrument volkomen zal worden ver- drongen. Wij leven in den tijd van een volkomen muziekrevolutie en wat. Alkmaar betreft in den tijd, dat „Toonkunst" zijn leden gaat verliezen en dat de ondernemer van den Mu ziektuin geen kans meer ziet een loonend aantal abonne's voor de concerten der H.O.V. te winnen. En nu zijn er dezer dagen twee van de hechte steunpilaren van de Afdeeling Alk maar van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering van Toonkunst op ons bureau gekomen en zij hebben ons de vraag gesteld: Is dat alles nu niet erg te betreuren en moe ten we niet al onze krachten aanwenden om „Toonkunst" haar oude glorie te hergeven? De \heeren Ohlen, voorzitter der Afdeeling, en Wijn, voorzitter van de Commissie voor de zangvereeniging, hebben een beroep op ons gedaan om mee te helpen de verdwaalde schapen van het gevaarlijke pad terug te halen en weer op den ouden, veiligen weg te brengen. „Toonkunst", dat in zijn goede jaren 140 leden en evenveel werkende leden telde, heeft deze getallen geleidelijk tot de helft terug zien gaan. De uitvoeringen en alles wat daaraan verbonden is, worden zoo slecht be zocht, dat de inkomsten de uitgaven lang niet meer kunnen dekken en het eenige wat de afdeeling nog redden kan is de toevoer van nieuw financieel bloed en grooter be langstelling voor haar prestaties. Het is een heel lastig verzoek en het is niet gemakkelijk hier resultaten te bereiken, want tegen den stroom des tijds kan men niet in- roeien en wat de belangstelling van onze tijdgenooten verliest niet omdat het min- derwaardig is geworden, maar uitsluitend omdat men er thans de noodzakelijkheid niet meer van inziet is moeilijk tot bloeiend leven terug te brengen. Aux grands maux les grands remedes; wellicht is er iets te bereiken langs den weg door den algemeenen secretaris van „Toon- kunst" dezer dagen in een jubileumartikel aanbevolen, namelijk door verandering van organisatie. In dezen tijd van een te veel aan muziek en zang, waaronder alle Alkmaarsche ver- eenigingen op dit gebied moeten lijden, is er wellicht iets door gemeenschappelijke actie te bereiken. Wanneer alle Alkmaarsche zang- en muziekvereenigingen van tijd tot tijd een gezamenlijk concert geven, waarin elke orga nisatie gelegenheid krijgt iets te presteeren zal men niet alleen afwisseling verkrijgen maar ook grooter belangstelling omdat elke vereeniging weer een ander deel van het pu bliek trekt. Men kan daarnaast op een lidmaatschaps kaart gelegenheid geven bepaalde reeksen van uitvoeringen bij de verschillende vereeni- gingen bij te wonen. Het zal voor vele vereenigingen niet pret tig zijn haar zelfstandigheid gedeeltelijk prijs te geven, maar in moeilijke tijden moet men zich aaneensluiten om gezamenlijk te bereiken wat den enkeling niet meer mogelijk is. Het denkbeeld lijkt ons de overweging waard; de tijd kan leeren of het uitkomst kan brengen. GELUKSCgGE CIGARETTE Daarnaast willen wij natuurlijk gaarne aan het verzoek van het bestuur van „Toon kunst" voldoen en ieder, die iets gevoelt voor het instandhouden van deze verdienste lijke vereeniging krachtig opwekken zich als 'id aan te melden. Goede wijn behoeft geen krans, men weet wat „Toonkunst" kan presteeren en wat men er van te verwachten heeft. Wie, wat in ruim vijftig jaren hier bereikt werd, niet voor goec verloren wil zien gaan, teekene op de dezer dagen rond te zenden circulaire waarbij men zich voor resp. 5 en 8 per jaar als lid der Maatschappij waarvoor men vrijen foegane od al haar concerten in Nederland leeft of als werkend lid der Alkmaarsche afdeeling kan opgeven. Wie van eigen stadgenooten en goede so listen twee malen per jaar klassieke muziek en goeden zang wil hooren, hij zettezijn handteekening en schenke daardoor het reeds moedeloos geworden bestuur de kracht om zijn cultureelen arbeid onverzwakt te kunnen voortzetten. DE NIEUWE ENGELSCHE REGEERING. Gisteravond is de samenstelling van het nieuwe Engelsche kabinet bekend geworden. Volgens een Reuter-telagram is dat kabinet als volgt samengesteld: Eerste minister: Mac Donald. Kanse- lier van de Schatkist: Snowden. Buiten- landsche Zaken: Arthur Henderson. Do minions: Sydney Webb. Indie: Wedge- wood Benn. Lord Privy Seal: J. H. Tho mas. Binnenlandsche Zaken: J. R. Cly- nes. Oorlog: Ton Shaw. Volksgezond- heid: Greenwood. Arbeid: Mej. Bond- field. Landbouw: Noel Buxton. Opvoe- ding: Sir Charles Trevelyan. Board of Trade (h^ndel): William Granham. Eer ste Lord van de adminiraliteit: A. V. Alexander. Luchtvaart: Lord Thomson. Lord President of the Council (leide'' van het Hoogerhuis): Lord Parmoor. Lord kanselier: Lord Sankey. Staatsse- cretaris voor Schotland: W. Adamson Publieke werken: George Lansbury. Bovengenoemdtn hebben alien een zetel in het kabinet. De andere leden van de regeering zijn: Kanselier van het hertogdom Lancas ter: Sir Oswald Mosley; procureur-gene raal: W. Jowitt K. C.solicitorgeneral J. B. Melville; pensioenen F. 0. Roberts; transportwezen: Herbert Morrison; on- dersecretaris voor Schotland: F. John ston; postmeester-generaal: Lees-Smith; betaalmeester-generaal: Lord Arnold. Als men het lijstje even nader bekijkt, dan blijkt, dat Ramsay Mac Donald zich niet bepaald aan de arbeiderspartij heeft gehouden. Wel heeft hij in het begin aan zijn partij de verzekering gegeven, dat zijn regeering zooveel mogelijk uit de ge- lederen van zijn eigen partij zou worden gevormd, maar dit is hem toch niet hee- lemaal gelukt. Daar is in de eerste plaats de procureur-generaal W. Jowitt, een man van absoluut liberale beginse- len. Het is nu maar de vraag, of Jowitt naar de Labour-partij is overgeloopen, of dat Mac Donald hem noodig had, on- danks het feit, dat hij niet tot zijn partij behoort. Hoe het zij, dit is zeker dat men in liberale kringen wel zeer ontevreden r 1 zijn, dat :^en een van de beste deba ters van hun partij aan deze partij ont- trekt. Daar komt nog t drt de kiezers van Jowitt wellicht ook niet heelemaal tevreden zijn over diens handelswijze. Echter, verraad van beginselen be hoeft dat nog geenszins te beteekenen. De rechterzijde der arbeiderspartij is niets anders dan een radical e partij en zoo zijn ook vele liberalen radicaal. De tweede man, die de aandacht trekt in dit ministerie is de lordkanselier Sankey. Dit lid van het kabinet zit in het Hoo gerhuis op den ,.wolzak", d.w.z. hij is de voorzitter van dat lichaam, en verder is hij de hoogste rechterlijke ambtenaar in den lande en (met 10.000) ook het hoogst bezoldigde lid van de regeering. Lord Sankey is bij de arbeiderspartij zeer gezien, omdat hij vroeger voorzitter van de commissie is geweest die een on- derzoek naar de steenkoolnijverheid heeft ingesteld en toen van groote objec- tiviteit blijk heeft gegeven, zoodat hij ook aan het standpunt der werklieden alle recht liet wedervaren en zich zelfs voor staatsexploitatie verklaard heeft. In zijn verslag heeft hij toen middelen aangegeven om de crisis in die nijver- heid te overwinnen. Naast de verbete- ringen in het belang der arbeiders die hij aanbeval, verzuimde hij niet op te merken, dat ook de houwers zich sterk dienden in te spannen, opdat het peil der productie op ten minste 25 millioen steenkool in het jaar gehandhaafd kon worden. Lord Sankey is al evenmin lid van de arbeiderspartii. al neemt hij in Mac Donald's regeering plaats. - Een derde benoeming die veel bespro- ken wordt, is die van iden arbeidersleider. Thomas tot minister jsonder portefeuille.' Als Lord Privy Seal (grootzegelbewaar- der, een ambt waaraan geen bepaald werk vastzit) zal hij uitsluitend met de bestrijding der werkloosheid fcelast wor den. Men weet nu meteen, dat het bericht volgens hetWelk Thoicnas buitenlandsche zaken zou krijgen, on juist is geweest. Dit laatste departement komt dus toch aan Henderson. Ten slotte kunnen. we nog opmerken, dat, ofschoon verscheidene ministers andere functies bekleeden, dan tijdens de vorige Labourregeering, er toch nog 13 van de 19 leden vam het nieuwe kabi net leden geweest zi;jn van het Labour- kabinet 1924. Miss Miirgaret Eondfield is de eerste vrouw die een ministerspost bekleedt. voor Dames, Heeren en Kinderen. Groote keuze. NACHTHEMDEN, ONDERJURKEN, DIRECTOIRS. If. Biilltliiiis, LANGESTRAAT 98 H00GS1KAAT 18 VRISDESVERDRAG. DE COMMISSIE VAN DESKUNDIGEN Het rapport Naar de officieuse Exicelsior verneemt, zija: bij de laatste besprekingen over de redactie van het rapport van de deskundigen nog ver schillende artikelen, betrekking hebbende op het Duitsche betalingsvermogen, geschraptj maar tevens zijn op het laatste oogenblik de bepalingen van het rapport aangevuld met de instelling van een voorloopige organisatie-; commissie onder voorzitterschap van Parker, Gilbert. Deze commissie, die zorg heeit te dragen voor den overgang naar het plan Young, zal 3 subcommissies vormen, een voor de Duitsche Rijksbank, een voor de Duitsche Rijksspoorwegen en een voor de Duitsche leveranties in natura. Aangezien de Amerikaansche deskundigen zekere bezwaren hadden tegen het artikel in- zake het betalingsmoratorium, waarin werd bepaald, dat Duitschland in geen geval gun- stiger voorwaarden zou verkrijgen, indien deze den geallieerden door Washington wor den toegestaan, besloten de deskundigen dit artikel uit het rapport te lichten en in het aan- hangsel op te nemen. Het rapport, dat gistermiddag om 5 uur ge- teekend zou worden, bestaat uit 60 pagina's getypt schrift. Het bevat de volgende hoofd? stukken: 1. instelling van een commissie van des kundigen; 2. reglement voor de bijeenkomsten van ds commissie; 3. de onderhandelingen voor de tot stand- koming van het rapport; 4. de oeconomische toestand van Duitsch land; 5. de besprekingen in de commissie; i 6. de bank voor international betalingenj 7. de verdeeling van de Duitsche annuitei- ten in een beschermd en een onbeschermd ge- deelte. -t- 8. de leveranties in natura; 9. de commercialisatie van het onbescherm- de gedeelte van de annui'teiten; 10. de verlenging van het plan-Dawes to( 1 September en de inwerking+reding van hel plan-Young; f, t De aan het rapport toegevoegde aanhang- sels hebben betrekking op: 1. de statuten van de nieuwe bank (maat- schappelijk kapitaal, bedrijfskapitaal, zuivere winst); J 2. de voorwaarden tot toepassing van hel moratorium; 3. de verdeeling van de Duitsche annuitei-) ten onder de verschillende schuldeischers;' 4. het vraagstuk van de Belgische marken," waarvan de regeling vereischt is voor de in-' working treding van het plan-Young. 1 5. de commissie voor de organisatie van, den overgang van het o-lanTDawes nagr heN bian-Yotutg.- Jf mnn VAFIADIS

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1929 | | pagina 1