DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Overeenstemming herein te Den Haag. DE OMLUSTEN 111 PALESTINA. DE WILD No. 204 Dii numtner bestaat ait 2 bladen. Honderd een en dertigste Jaargang 1929 iliOTniflmcntspriJs bij voornitbetaling per 3 maanden f2.—fr. per post f2.50. Bewijsn. 6 ct. Advertentiepr. 25 ct p. regel, grootere letters naar plaatsrulmte. Brieyen fxaaco N.Y. Bock-en Handelsdr. T.h. Herms. Coster Zoon, Voordam C9, Tel. Aflministr. No. 3. Itedactie No. 33. VRIJDAG Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur Tj. N. ADEMA. Postgiro 37060 30 AUGUSTUS Ook over de bezettingskosten De financieele regeling inzake de ontruiming De slotzitting op morgen bepaald Het geiukkige einde. Succesvol einde. De conferentie is geslaagd! De laatste moeilijkheid bestond in het verzet van Duitschland om verdere verplichtingen te aanvaarden. Doch de Duitschers wa- ren tsvoren reeds tot de overtuiging ge- komen, dat de geschillen niet ernstig genoeg meer waren, om een mislukking der conferentie te rechtvaardigen. Toen hun hart dan ook verteederd was door de tagemoetkomendheid van Briand, zakte hun stugheid in als bomijs. Naar we imrners reeds in een gedeelte der vo- rige oplaag schreven, heeft de Fransche minister-president Briand uitdrukkelijk verklaard, dat hij niet het voornemen heeft met de ontruiming te wachten, tot alien bij het Young-plan betrokken mo- gendheden tot ratificatie zijn overge- gaan. De ontruiming zal zonder onder- breking voortgezet worden en wel zoo snel als technisch mogelijk is. Ze zal dan hoogstens binnen 8 maanden en in ieder geval voor einde Juni 1930 beeindigd zijn. Dit zeide hij na afloop van de bespre- kingen, die gister gehouden zijn tus- schen de bij de bezetting betrokken mo- gendheden Frankrijk, Belgie, Engeland en Duitschland en van 11 tot 2 uur duur- den. De gedelegeerden hebben met alge- meene stemmen een rapport aangeno- men, dat aan de politieke commissie zal worden voorgelegd. Van Duitsche zijde werd vernomen, dat het rapport de volgende bepalingen be vat: De commissie constateert, dat. de drie bezettingsmogendheden tot overeen stemming over het begin der werkelijke ontruiming zijn gekomen. De ontrui ming zal op 15 Sept. beginnen. De Belgi- sche en Engelsche troepen zullen bin nen drie maanden geheel terug getrok- ken worden. In dien zelfden tijd zullen de Franschen de tweede zone geheel ontruimen. De ontruiming van de derde z6ne door de Fransche troepen zal on- middellijk beginnen nadat de ratificatie van het Young-plan door het Duitsche en Fransche parlement zal hebben plaats gehad en het Young-plan in werking is getreden. Bij het verlaten der zitting verklaar- de min. Wirtz, dat de politieke vraag- stukken eenstemmig geregeld zijn. Ook de Franschman Loucheur liet zich in dien zin uit. In een Engelsche persconferentie is gister het volgende medegedeeld: Het rapport van Henderson is heden- morgen door de pol. comm. aangeno- men. De 3 bezettende mogendheden stemmen er in toe de ontruiming te be ginnen in den loop van September. Belgie en Engeland zullen hun troe pen volledig hebben teruggenomen bin nen 3 maanden na den datum, waarop de ontruiming begon. Frankrijk zal bin nen hetzelfde tijdsbestek de tweede zone ontruimen, de ontruiming der derde zone zal beginnen onmiddellijk na de ra tificatie door het Fransche en Duitsche parlement en het in werkingUreden van het plan-Young. De commissie van ioezicht. De commissie van „toezicht", waar- over zooveel te doen is geweest in Duitschland, en die de Duitschers in September 1928 te Geneve zelf hadden aanvaard, om de vervroegde ontruiming van het Rijnland te kunnen verkrijgen had een zoo onschuldigen vorm gekre- gen, dat men het geen commissie van toezicht meer kan noemen; haar taak werd toebedeeld aan de organisatie, die men in 1925 te Locarno heeft gesticht, om te voorkomen dat voor kleine on- eenigheden het groote toestel van den .1 olkenbond in beweging zou moeten worden gebracht. Wel was de commissie, die rijkskan- selier Miiiler een jaar geleden bereid was geweest te aanvaarden, als de be- vrijding van het bezette gebied hierdoor kon worden verkregen voor de Duit schers, een van de onaannemelijkste perspectieven van deze conferentie; zij is echter gunstiger uitgevallen dan men in Duitschland ooit had mogen ver- wachten. De termijn der ontruiming van d „derde zone" van het Rijnland moge velen wat teleurstellend voorkomen, men bedenke, dat het een ruim gekozen eindtermijn is, die bij een vlot beloop van zaken veel te pessimistisch geko zen zal blijken. De kosten der bezetting. De regeling van de kosten der bezet ting na het in werking treden van het plan-Young vormt op ziclizelf een pink ie el tot spoedigj ontruiming. Er w.ordt een fopds gevorpad van 60 millioen mark, waaruit deze kosten zullen wor den bestreden; de Duitschers betalen daarvan de helft, de drie bezettende mo gendheden de rest, naar verhouding van hun aandeel in de bezetting; blijkt het bedrag echter te klein, dan betaalt Duitschland niet fneer mee, maar komt alles op rekening van dengene, die deze hoogere kosten heeft veroorzaakt. Zoo krijgt Frankrijk zelf financieel belang bij vlug werken. Wat de verschuiving van de verhou ding tusschen voorwaardelijke en on- voorwaardelijke continu'iteiten betreft, daarvoor is, door de verhooging van het aandeel der Engelschen in het voor waardelijke gedeelte, een regeling ge- troffen, waardoor Duitschland eerst zeer onvoorwaardelijk zal moeten beta len, maar.waarvan het later, na 20 jaar, wellicht voordeel zal hebben. Daar het geheel der betalingen voorloopig wel niet zal dalen tot het peil der onvoor- waardelijke annuiteiten, is dit voor die periode slechts van theoretisch belang. Het resultaat voor Duitschland. Echter blijft het politieke element in deze regeling steken. Het is niet te ont- kennen, dat Duitschland financieel geenszins heelhuids uit den strijd om de wijziging van het plan-Young geko men is. Maar politiek is zijn positie zoo- zeer door de conferentie verbeterd, zoo- zeer is op de conferentie van Den Haag het verleden ten gunste van Duitschland begraven, dat de voordeelen met de gel- deTijke offers, die bij elkaar in de on- voordeeligste berekening een paar mil lioen mark bedragen, niet te duur be- taald schijnen. Briand heeft veel van zijn vredesbe- loften waar gemaakt. Men moet het moedige van zijn beleid erkennen, als men rekening houdt met de omstandig- heden, waarmee hij nog steeds in eigen land te worstelen heeft. Wie aan Duit- schen kant gevreesd heeft dat hij zijn concessies zoo krap mogelijk zou afme- ten moet zich, als hij onpartijdig oor- deelt, aangenaam verrast toonen. Dit is een triomf voor Stresemann. Want Stre- semann heeft Briand vertrouwd en ge- iuld geoefend toen Briand zich minder onafhankelijk kon bewegen, op een wijze die velen als lichtzinnige dwaasheid hebben beschouwd. Er was voor liem nog te meer reden tot wantrouwen, omdat Briand reeds te- genover Snowden zoo onaangename af- gedwongen concessies had moeten doen, zoodat er reden was te vreezen, dat hij tegenover Duitschland tengevolge daar van, minder vrijgevig kon zijn, dan in zijn bedoeling had gelegen. Briand heeft echter getoond, dat Stresemann zich niet vergist heeft. Hij heeft de politieke onderhandelingen, waarbij Frankrijk de concessies moest doen, vlot laten door- loopen toen er nog weinig hoop scheen te bestaan op een financieele overeen- komst. Nu heeft hij zijn eigen concessies als middel gebruik om de stemming der conferentie te verbeteren. Het werk dat nog overblijft. Vandaag wordt het politieke protocol, zij het dan r.rtuurlijk voorwaardelijk, geteekend vdor de financieele dingen geheel in orde zijn. De practische betee- kenis van dit gebaar want het is een gebaar moge niet groot zijn, het is echter belangrijk als demonstrate, als vertrouwen. Nu blijft alleen nog maar formeel werk over. Dczen nacht zaten de juris- ten bijeen, om de protocollen in den ver- eischten zuiveren vorm te gieten. Van- morgen om half 11 vindt in alle stilte de onderteekening plaats. Daarna gaat men nog rverig aan het werk om de laatste hand te leggen aan de financieele rege- lingen, commissies worden in elkaar gezet en kriigen hun instructies, om het techaische financieele werk, dat ter uitvoering van het plan Young noodig is voor te bereiden. Waar de commissie iot opbouw van de internationale bank haar taak zal verrichten, in Zwitserlrnd of in Parijs, is nog niet bekend. Morgenmiddag de openbare slotzitting. Zaterdagmiddag zal nog een openbare slotzitting plaats vinden; wellicht ech ter is het nog niet de laatste zitting van de Haagsche conferentie. Misschien be- leven wij nog, dat men nog eens naar hier terugkomt, voor de definitieve on derteekening, zoodat het werk van de liquidatie den naam van Verdrag van Den Haag in de geschiedenis met recht zal kunnen dragen. De dag van die onderteekening zal een feestdag zijn voor onze residentie. Dagelijksch overzicht. DE ONLUSTEN IN PALESTINA. Een zeer belangrijke kwestie. De oorzaak van de conflicten. De Klaagmuur en de rechten van Joden en Arabieren. De laatste dagen hebben we verschillende berichten in onze krant geplaatst over on- lusten in Palestina. Deze onlusten waren in den beginne zoo ernstig, dat zelfs de Haagsche conferentie een wijle op den achtergrond geraakte. De belangrijkheid van deze kwestie be- seffende, leek het ons niet ondienstig, even nader op de onlusten in te gaan. Het is niet de eerste keer, dat het tot bot singen komt tusschen de Joden en. de Ara bieren. Ook het vorige jaar kwanien bij den Klaagmuur incidenten voor. Deze Klaagmuur wordt door de Joden beschouwd als het eenige overblijfsel van den tweeden tempel. Geregeld komen de Joden daar bidden en zij beschouwen :°n Klaagmuur dan ook als een gewijde i 'r ts. Vooral op Joodsche feestdagen is c sir om der geloovigen bij- zonder groot. Echter, de ;r moge dan a! een Joodsch heiligdi en als zoodanig wor den erkend, het -i v6or den muur is Arabisch gebied en de Arabieren verlangen daarom, dat niets zal geschieden, wat als een aantasting van dit eigendomsrecht zou kunnen worden beschouwd. Toen dan ook het vorige jaar ter gelegen- heid van den Grooten Verzoendag door de Joden een scherm werd opgericht om man nen en vrouwen op de plaats des gebeds te scheiden, protesteerden zij hier tegen. De Britsche politie mengde zich er in en liet dit scherm met geweld verwijderen. Vanaf dien tijd begon de groote protest- actie der Joden en als gevolg daarvan Arabische tegenbetoogingen. Zelfs begonnen laatstgenoemden een nieuwen muur om den Klaagmuur te bouwen om de gewijde steen aan het oog te onttrekken. Sindsdien leek het, dat er eenige verbetering kwam. Echter de rust is slechts van zeer tijdelijken aard geweest. Het is toch weer tot strijd gekomen en van Arabische zijde wil men bet steeds doen voorkomen, alsof de Joden er op uit zouden zijn, hun rechten te bekorten en zich van Klaagmuur en omge- legen terrein dat ook voor de Arabieren gewijd gebied is meester willen maken. De jongste incidenten schijnen dan ook uit- gelokt te zijn door de Arabieren, die blijk- baar pogingen gedaan hebben, om de gods- dienstoefeningen der Joden te bemoeilijken. Het een lokte het andere uit. De Joden ver- weerden zich en daarop vonden de Arabieren het noodig, een nieuwen aanval te doen. Daarmee was het conflict, dat eerst tot den Klaagmuur bij Jeruzalem beperkt was, over geheel Palestina verbreid. Het geheele Joodsche ras zal zeker met belangstelling de berichten volgen over deze gebeurtenissen. Ook in Nederland interes- seert men zich er voor en gisteravond werd reeds een vergadering gehouden, waar de kwestie besproken werd. Welke besluiten daar genomen zijn, is thans nog niet bekend. We zullen er echter t. z. t. op terug komen. De toestand nog steeds zeer ernstig Inter nationale belangstelling Overal Joodsche Vrijwilligers. Nieuwe botsingen te Haifa. In Haifa hebben opnieuw hevige botsingen plaats gegrepen. Een sterke afdeeling Ara bieren trachtte het Joodsche stadskwartier Haret Elyabua te bezetten en stak een gedeel te hiervan in brand. De aanvallers werden echter door Engelsche mariniers teruggewor- pen. De stad is thane het centrum der on lusten. Overigens worden in het land slechts on- geregeldheden van kleineren omvang ge- meld. In Damaskus hebben, evenal te Beiroet, Syrische Arabieren sympathiebetoogingen voor hun stamgenooten in Palestina gehou den. Arabische scherpschutters verdwenen. De „Daily Express" meldt, volgens een R uter-bericht, uit Jeruzalem, dat Arabische scherpschutters, die zich gevestigd hadden in een groot dorp in de heuvels, welke Jeruzalem bestrijken, Woensdag bij het aanbreken van den dag werden verrast door Britsche troepen met pantserauto's en vliegtuigen. Vele Be- doeinen gaven zich met hun wapens, munitie en buit over, terwijl honderden anderen vluchtten, vervolgd door laag vliegende vlieg tuigen, van waaruit zij door mitrailleur-vuur werden neergeschoten. De vlakten waren met dooden bezaaid. Joodsche reizigers door Arabieren overvallen. Uit Jeruzalem wordt gemeld, dat een aan- tal Joden, op weg van Hebron naar Jeru zalem, door Arabieren werd overvallen. De bus, waarmee zij reisden, werd omvergewor- pen. Dertien Joden werden gewond, waaron- der eenigen ernstig. Ontwopening der Joodsche speciale politie. De Zionistische Organisatie heeft, naar wij in de „Times" lezen, uit Jeruzalem bericht ontvangen dat er aldaar een bevel is afgeko- men, dat alle Joodsche speciale politie-agen- ten onmiddellijk moesten worden ontslagen en ontv/apend. Kort na het uitbreken der on lusten werd een betrekkelijk gering aanta! speciale agenten aangesteld. Dinsdag kwa- men er klachten uit Jaffa en Haifa dat het leger bezig was de Joodsche politie te ontwa- penen. Wat betreft den algemeenen toestand te jeruzalem meldt het bericht dat er Dinsdag- avond op tal van plaatsen schoten vielen en dat het in de oude stad gisteren zeer onrustig was. De gevaarlijker gedeelten waren ten deele ontruimd. De Georgische synagoge bij de poort van Damascus en verscheiden huizen in Jeruzalem waren in brand gestoken. Te Tel Aviv en te Jaffa was het rustig. De JoodsChe leiders hebben besloten aan te raden de normale zakenbetrekkingen Donder- dagmorgen te hervatten ook toe te staan dat er in de haven van Jaffa immigranten werden geland van een schip. Er waren te Jaffa tee- kenen van stappen door Arabische kooplieden om vrede te sluiten. Poolsche vrijwilligers naar Palestina. Woensdag zijn 45 jeugdige Zionisten uit Warschau naar Palestina vertrokken om zich te scharen bij de troepen, die de Arabieren bestrijden. In geheel Polen vinden voortdurend pro- testdemonstraties plaats. Te Lemberg is het daarbij tot een botsing met de politie geko men, waarbij vijftien Joden gewond werden. Jienduizend Joodsche vrijwilligers aangeboden. Het Joodsche legioen te New York heeft aan den Britschen ambassadeur telegrafisch de diensten aangeboden van tienduizend strijdbare mannen om te helpen de rust in Palestina te herstellen. Aan de „Times ontleenen wij nog, dat den Britschen ambassadeur werd gevraagd er de Britsche regeering van in kennis te stellen dat binnen tien dagen na aanvaarding van het aanbod een volledig batalion naar Cana da zou kunnen worden gezonden om vandaar naar Palestina scheep te gaan. De meeste legionnairen zouden mannen zijn die militaire ervaring hadden opgedaan in het Joodsche legioen van het Britsche leger of in de legers der V. S. of van het vasteland van Europa. In het telegram wordt verder het volgende gezegd: In weerwil van de erkentelijkheid van de Joodsche wereld jegens de Britsche troepen in Palestina, geven wij uiting aan het overheer schende gevoelen der Joden als wij zeggen dat zij met de Britten de bescherming der Joden in Palestina moeten deelen. Wij ver oorloven ons de vrijheid te doen opmerken, dat naar ons oordeel de belangen der man daatmogendheid en van het JoodsChe volk het test worden gediend wanneer de zich thans in Palestina bevindende 2000 ex-legionnairen als onderdeel in de Britsche troepen worden opgenomen, opdat de rust en normale toestan den spoedig kunnen worden hersteld. Reeds hd>ben zich meer dan 800 man per soonlijk voor dienstneming aangemeld en ver- scheiclene honderden meer hadden hun diensten per telefoon aangeboden. Algemeene vastendag uitgeschreven. in de V. S. en Canada. De vereeniging van orthodoxe rabbijnen der Vereenigde Staten en Canada heeft be paald, dat er Woensdag een algemeene vastendag zou worden gehouden voor alle Joden in beide landen en het zeggen van her denkingsgebeden gelast gedurende twaalf dagen daar voor de Joden, die hun leven heb ben verloren bij de onlusten in Palestina. Ge durende twaalf dagen zullen leden der ver eeniging de voornaamste steden der Vereenig de Staten bezoeken om de dooden te eeren Mohammedanen in de V. S. eischen opheffing der verklaring van Balfour De gevoelens der Mohammedanen in Ame- rika omtrent de onlusten in Palestina kwa- men Woensdag tot uiting toen de Nationale Bond van Palestina en de Bond van jonge Mohammedanen een bijeenkomst hielden waarop zij protesteerden tegen den regee- ringsvorm in Palestina en opheffing eischter. van de verklaring van Balfour. Telegrammen in dezen zin werden gezon den aan den Paus, aan president Hoover, aan Mac Donald en aan de mandaten-com missie van den Volkenbond. Een beroep op de Mohammedanen in Br.-Indie. Volgens een Reuter-bericht heeft het „Co mite voor Syrie en Palestina" te Kai'ro een telegram aan de Mohammedaansche organi- saties in Britsch-Indie gezonden, volgens Jietwelk honderden Muzelmannen in Pales tina door de Joden en de politie zouden zijn gedood. Het comite doet een dringend beroep op Britsch-Indie om steun te verleenen aan d; Mohammedaansche zaak in Palestina. D- toestand wordt zeer ernstig genoemd. Protestvergadering van Joden te Parijs Te Parijs woonachtige buitenlandsche joden hebben Woensdagavond, aldus het Hbl., een vergadering gehouden om te pro testeeren tegen de gebeurtenissen in Palestina De vergadering werd gehouden in de syna goge in de wiik van de Bastille, welker bevol LAAT OVER DE BOTERSTRAAT TELEF. 34, 3 LIJNEN PRACHT S0RTEERING VAN DE BEKENDSTE FABRIRATEN HAARDEN KACHELS V00R K0LEN EN GAS. king grootendeels bestaat uit Joden uit Oost- Europa. De synagoge was vol. Vierduizend beioogers bleven buiten staan. Er werden redevoeringen gehouden en er vormden zich stoeten om naar de Britsche ambassade t» trekken. Met veel moeite verspreidde de poli tie de volksverzamelingen en deed zij de kre- ten en het gezang op straat ophouden. Herst el der orde door de troepen. Door de aanwezigheid der troepen is de orde in Palestina thans weer grootendeels hersteld en overal, waar zij zijn gestation- neerd, heerscht kalmte. In de afgelegen dor- pen opereeren naar verluidt nog benden roo- vers, maar in de meeste gevallen werden zij uiteen gedreven. Het officieele communique. Het dep. van kolonien maakt bekend, dat het Woensdagavond feitelijk in geheel Pa lestina kalm was. De ergste ongeregeldhe- den zijn blijkbaar onderdrukt. Op 27 Aug. verzamelde zich in de Jeruza- lemsche wijk Haram een opgewonden menig- te Mohammedanen. Zij eischten wapens van den Groot-Moefti, maar een onmiddellijk ge- vaar werd vermeden, doordat een regeerings ambtenaar een deputatie ontving, aan wie hij de verzekering gaf, dat de regeering de Jo den niet had gewapend. Tengevolge van deze verzekering was de toestand in Jeruzalem gisteren veel verbeterd. Het aantal slachtoffers bedraagt thans: gedood 52 Mohammedanen, 4 Christenen, 96 Joden; gewond en in het gasthuis opge nomen 103 Mohammedanen, 9 Christenen, 151 Joden. Een protestbetooging te Loriden Meer dan 2000 Joden hebben in het East End te Londen een protestbetooging gehou den naar aanleiding van de onlusten in Pa lestina. Een Fransche persstem. Naar aanleiding van de Arabische bewe ging in Palestina wijzen de bladen er op, dat de Engelschen in koloniale kwesties den steun der Franschen noodig hebben. Bainville schrijft in de Liberte, dat Frank rijk en Engeland ten opzichte van de Arabie ren dezelfde belangen hebben: hetgeen Jeru zalem doet schudden, brengt ook Kai'ro en Damascus in beweging. Hoe de strijd begon. De correspondente van de „Daily Mail" heeft aan haar blad een beschrijving gezon den van het begin van den strijd te Jeruza lem. Vrijdagmorgen vroeg merkte zij op, dat tal van Arabieren met zware stokken gewa pend waren. Men vertelde haar dat zij alle stokken in de stad hadden opgekocht en een aanval gingen doen op de Joden. De uitbar- sting geschiedde na de gebeden in de moskee van Harem El Jjerif. De bediende van de correspondence, die den dienst in de moskee had bijgewoond, deelde mee dat de menigte zich in verschillende richtingen had ver- spreid en wraak wilde nemen op de Joden. Alle Joodsche winkels in de oude stad wer den gesloten, maar iedere Jood die zich op straat vertoonde werd onmiddellijk met een mes gestoken. Van haar huis op den heuvel, dat uitziet op Jeruzalem, zag de correspon dente opgewonden menigten Arabieren uit de poort van Herodes stroomen. De heer Harold Wiener, een joodsch ad- vocaat en filantroop, bracht een joodsch vriend met zijn auto naar huis. Bij de poort van Herodes werd zijn auto tegengehouden- en werden de heer Wiener en zijn vriend doodgeschoten. De Britsche chauffeur, die een Mohamme- daansch hoofddeksel droeg, werd ongemoeid gelaten. De menigte snelde langs den tuin van de correspondente naar de Joodsche wijk te Masjearim onder het geschreeuw van „Doodt de Joden!" Op Christenen werd geen aanval gedaan. Het ergste ging het toe bij de poort van Damascus waar onder de ramen van regee- ringsgebouwen verwoed en bloedig gevoch- ten werd. Een Engelsche, die van haar balkon uit- keek op den weg van Jaffa, vertelde dat men hier zoo weinig aan ongeregeldheden dacht, dat de Joodsche winkels nog open waren. De Mohammedaansche menigte schreed rustig voort, geleid door de politie, tot zij tegenover het gemeentelijke park was. Eensklaps hief de leider zijn hand op en slaakte een kreet. Onmiddellijk keerde de menigte zich tegen de voorbijgaande Joden en stak ze in koelen bloede overhoop. De winkels werden over- haast gesloten en de Joden op straat werden aan hun lot overgelaten. Den heelen dag werden twee Joden door een Arabier in zijn huis verborgen; dergelijke gevallen kwagien meer mot "T** ==^r-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1929 | | pagina 1