DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. DE TROOAREDE. Buitenland No. 219 Hondferd een en dertigste Jaargang 8929 AMmsmemvrijs Mj roornitbetaling per 3 maanden f2.-, fr. per post f2.50. Bewijsn. 5 et Adrertentiepr. 25 ct p.,regcl, grootere letters naar pflaatsruimtc. Brieven franco XX Bock- en Handelsdr. y.Xu Hems. Coster Zoon, To or dam C9, TeL Administr. Xo. 3. Heflactte Xo. 33. dii§da« 17 SEPTEMBER Dagelijksch overzicht. t)If nammfi besfaal all 1 bladea. Diredeur: C KRAK. Hoofdredacteur Tj. N. ADEMA. Posigiro 37960 H. M. de koningin heeft heden bij de ope ning van de Staten-Generaal de volgende rede uitgesproken Leden van de Staten-Generaal - Te midden van U, leden der Staten- Generaal, voel ik mij gedrongen uiting te geven aan ootmoedige erkentelijkheid voor den zegen, dien de Almachtige ook dit jaar over mijn dierbaar volk heeft verspreid. Di zegen zij een spoorslag te meer voor alle deelen van hd rijk en zijne inwoners van el- ken landaard om hunne beste krachten bij yoortduring te blijven geven aan de vreed zame ontwikkeling van het heohte gehee: van moederland en overzeesche gewesten. De betrekkingen welke met de andere mo gendheden worden onderhouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard. Dat de hier te lande in het belang van den wereldvrede gehouden besprekingen tot over- eenstemmingen hebben mogen leiden, stemt tot groote voldoening. De verwezenlijking der plannen van den Volkenbond ter vree- zame oplossing van international geschillen 'zal door mij krachtig worden bevorderd, in de overtuiging dat versteviging yan de inter nationale rechtsorde den weg zal helpen ba nen tot getijktijdige en wederzijdsche vermin- dering van bewapening. Pogingen, die zouden kunnen leiden tot wegneming van de belemmeringen in het handelsverkeer tusschen de volkeren, kunnen op mijnen daadwerkelijken steun rekenen. De wensch naar totstandkoming eener nieuwe regeling met Belgie kon nog niet wor den vervuld. Ik vertrouw dat eer. juister be grip van de wederzijdsche rechten en behoef- ten, waartoe de gedachtenwisseling, die in het vorige zittingsjaar plaats had, bevorder lijk kon zijn, het bereiken van overeenstem- ming ten goede zal komen. De toestand van handel en nijverheid geeft in menig opzicht stof tot dankbaarheid. Niet- tegenstaande de oogst ook dit jaar over het algemeen niet onbevredigend mag heeten, zouden land- en tuinbouw zich breeder ont- plooien zoo de prijzen der voortbrengselen gelijken tred hielden met de productiekosten. Vertrouwd mag worden, dat de onlangs tot stand gekomen wettelijke maatregelen ter bevordering van onzen uitvoer heilzaam zullen werken op den afzet in het buitenland. Op Uwe medewerking zal een beroep wor den gedaan ter behandeling van de thans aanhangige wetsontwerpen, voorzoover zij daartoe, gewijzigd dan wel ongewijzigd, in aanmerking komen. Het reeds ten vorige jare aangekondigde ontwerp tot herziening van het huwelijksver- .mogensrecht zal U thans spoedig bereiken. Ook overigens zal vernieuwing van recht op onderscheiden gebied worden bevorderd. Met krachtige bestrijding van de werkloos- Jieid zal worden voortgegaan. Naar ik ver trouw, zal het rapport der Staatscommissie voor de herziening van de lager onderwijswet .1920 binnen niet te langen tijd worden inge diend. Met den meesten spoed zullen alsdan de vereischte voorstellen tot herziening van de lager onderwijswet 1920 aanhangig wor den gemaakt. Het zal Mijn ernstig streven zijn het financieel evenwicht te handhaven. Daartoe zal op den weg van versobering van 's Rijks dienst behooren te worden voortgegaan en zal voorzichtigheid geboden zijn ten opzichte van wettelijke maatregelen, welke lasten op 's lands schatkist kunnen leggen. De uitgaven voor leger en vloot zullen bepeikt blijven tot het besli&t noodige voor handhaving van de onzijdigheid en verdediging der onafhanke- lijkheid van den staat. De indiening van een wetsontwerp inzake de kanaalverbinding van Amsterdam met den Rijn wordt bespoedigd. Een voorstel tot wijziging van de Zuiderzeesteunwet zal U worden voorgelegd. De verbetering der we- gen en rivierovergangen zal krachtig worden voortgezet. Een wetsontwerp betreffende de publiek- rechterlijke regeling der collectieve arbeids- overeenkomsten zal worden ingediend. In voorbereiding is een wettelijke regeling omtrent de instelling van bedrijfsraden. Herziening van de sociale verzekering zai worden ter hand genomen. In voorbereiding is een wettelijke regaling der werkloosheids- verzekering. Overwogen wordt verbetering der economische voorlichting van nijverheid en handel. Met den Middenstand zal nog nauwer dan tot heden voeling worden ge houden. Voortgezet wordt het onderzoek in hoeverre, zoolang het vrije ruilverkeer niet internationaal gehuldigd wordt, door een on- derhandelingstarief de nadeelen voor een deel van onze nijverheid en landbouw van elders geheven beschermende invoerrechten zouden kunnen worden getemperd. Ten aanzien van den politieken toestand in Nederlandsch-Indie blijft waakzaamheid ge boden. Intusschen valt te wijzen op de teeke nen van een veldwinnend inzicht, datslechts door daadwerkelijke deelneming van alle groepen der bevolking aan het opbouwenc werk der overheid het algemeen belang in waarheid wordt gediend. Het bedrijfsleven in Nederlandsch-Indie ondervond den terugslag der voor sommige landbouwproducten ongunstige verhoudin gen op de wereldmarkt. De algemeene toe stand kan niettemin bevredigend worden ge- noemd, op hetgeen in de laatste jaren op het gebied van de ontvoogding van Neder landsch-Indie is verricht, wordt niet terug- gekomen. Afgescheiden van andere vereisch- ten zal aan de beginselen ter ontvoogding in de sfeer van het centraal bestuur geen- uit- breiding worden gegeven voor en aleer de grondslagen van die ontvoogding zijn beves- tigd door verdere uitvoering van de wet op de bestuurshervorming van 1922 Aan die uitvoering zal met voortvarendheid worden gewerkt zoo door uitbreiding, over de verdere deelen van den Archipel, van het gebied, waarop haar beginselen toepassing vinden, als door eene krachtige toepassing van die beginselen binnen dat gebied. De economische toestand van Suriname blijft ernstige aandacht vorderen. Tegen over eene voortgezette uitbreiding van de koffiecultuur en van de Bauxietnijverheic staat een teruggang van de goud- en balata- winning. Ook voor de suikerrietteelt zijn de vooruitzichten minder gunstig. Reden tot verheugenis biedt de voortschrij- dende opbloei van Gura^ao. Op een duurza- me versterking van de ter plaatse aanwezige gezagsmiddelen tot handhaving van de rust en orde blijft mijne aandacht gevestigd. Met de innige bede, dat God Uw arbeid mildelijk moge zegenen, verklaar ik de ge- wone zitting der Staten-Generaal geopendl De troonrede is dit jaar een omvangrijk stuk geworden maar we missen er dan ook de korte kernachtige zinnen in, die wij van het vorige kabinet gewend waren. Er worden nu heel wat meer beschouwin gen gehouden en voornamelijk waar het Oost Indie betreft, waarmee een vorig jaar in twee nietszeggende zinnetjes werd afge- rekend, is de troonrede spraakzamer dan wij tot dusver gewend zijn. Het is duideiijk merkbaar, dat er nieuwe stuurlieden op ons staatsscheepje zijn geko men en dat zij het noodig achten de vele toeschouwers langs den-kant nu eens precies uit te leggen welken koers zij voorloopig denken te volgen. H. M. dankt met ootmoedige erkentelijk heid voor den zegen, dien de Almachtige ook dit jaar weer over Haar dierbaar volk heeft verspreid. Wij missen helaas weer een nadere aanduiding waaruit die zegen be- staan heeft, maar de dankbetuiging is reeds een traditioneele geworden en zal wel aan elke troonrede voorafgaan zoolang ons land niet zoo door rampen wordt getroffen, dat er van erkentelijkheid voor den zegen geen sprake meer zijn kan. Het was te verwachten, dat zoo kort na de Haagsche conferentie een belangrijk deel der troonrede aan den wereldvrede gewijd zou worden. Nu de kopstukken der internationale poli- tiek elkaar in de residentie de hand gereikt hebben, is het begrijpelijk, dat wij in ons kleine landje graag onzen goeden wil too- nen om met onze machtige buren aan het vredesideaal mede-te werken. De betrekkin gen met andere mogendheden zijn dan ook van den meest vriendschappelijken aard en wij verklaren ons gaarne bereid zoo krachtig mogelijk mede te werken om het recht van den sterkste uit de wereld te helpen en de internationale geschillen op vreedzame wijze tot een oplossing te brengen. Langs dezen weg hopen wij tot verminde- ring van bewapening te komen. r De troonrede blijkt het Briand-idee de Vereenigde Staten van Europa te stichten goed gezind. Althans men wil er toe mede- werken de tariefmuren zoo vlug mogelijk uit den weg te ruimen. Met Belgie willen de onderhandelingen nog niet erg vlotten. Wij zoeken al jaren naar een goede oplossing, maar de staats- lieden worden in beide buurstaten zoo op de vingers gekekeo, dat het moeilijk is tot een 1 voor alien bevredigend compromis te komen. Maar de Haagsche conferentie heeft de al gemeene verzoeningsgedachte versterkt en wellicht zullen de onderhandelingen nu wat vlotter dan vroeger kunnen verloopen. Handel en nijverheid staan er niet slecht voor maar voor onze tuinbouwproducten zouden wat hoogere prijzen zeker wensche- lijk zijn. Nu meer en meer op wetenschappe- lijke grondslagen en met kostbare hulpmid- delen geteeld wordt, is het begrijpelijk, dat land- en tuinbouwers tot steeds hooger pro ductiekosten komen. Het is voor deze categorie producenten in- derdaad te hopen, dat door de onlangs tot stand gekomen wettelijke maatregelen de af zet naar het buitenland belangrijk vergroot kan worden. Reeds een vorig jaar werd een wijziging van het huwelijksgoederenrecht beloofd, maar het oude kabinet heeft de kwestie blijkbaar niet zoo urgent geoordeeld en het betreffende wetsontwerp in portefeuille ge houden. Het zal vooral de vrouwelijke kiezers wel interesseeren, dat er thans met spoed aan gewerkt zal worden. Met krachtige bestrijding der werkloos- heid zal worden voortgegaan en voorstellen tot herziening van de Lager Onderwijswet wachten nog slechts op het tijdstip, dat de betrokken Staatscommissie daarover haar rapport zal indienen. De troonrede laat doorschemeren, dat de nieuwe minister van Onderwijs de thans bestaande wet zoo spoe dig mogelijk hoopt te kunnen wijzigen. Natuurlijk wordt weer voorzichtigheid met 's lands financien beloofd. Het Staatshuis- houden zal zoo sober mogelijk worden mge richt en op kostbare sociale wetgeving valt in het komende begrootingsjaar niet te re kenen. Helaas wordt met geen enkel woord over de invoering van Staatspensioen gerept. In veler oogen improductieve uitgaven als die voor leger en vloot zullen tot het hoogst noodige beperkt worden. Duideiijk demon- streert de troonrede, dat onze weermacht niet anders dan een instrument ter handhaving onzer onzijdigheid en ter verdediging onzer onafhankelijkheid mag zijn, Heel wat vrijge viger zal onze minister van Financien zijn waar het productieve uitgaven ten behoeve van handel en nijverheid betreft. Een wets ontwerp inzake de kanaalverbinding van Amsterdam met den Rijn zal bespoedigd worden. De Zuiderzee-steunwet wordt gewij zigd en verbetering van wegen en rivierover gangen zal krachtig worden voortgezet. De rechten van werknemers en werkgevers worden niet over het hoofd gezien. Er komt een wetsontwerp betreffende de publiekrech- terlijke regeling der collectieve arbeidsover- eenkomsten, de sociale verzekering zal her- zien worden en in voorbereiding zijn wettelij ke regelingen omtrent de instelling van be drijfsraden en inzake de werkloosheidsverze- kering. Handel en nijverheid zullen nog betere economische voorlichting krijgen en de mid denstand de kurk waarop ook de Staat in financieel opzicht moet drijven krijgt de toezegging, dat voortaan nog meer aan zijn belangen aandacht zal worden geschon- ken. Wij zijn en blijven aan het onderzoeken hoe het nadeel van het niet-vrije ruilverkeer voor den uitvoer van onze fabrikaten en landbouwartikelen zoo gering mogelijk ge maakt kan worden. Tariefmuren blijven niet alleen een voort- durend gevaar voor wederzijdsche conflie- ten, zij belemmeren den vrijen uitvoer en drukken op prijzen en productie tot groote schade van handel en nijverheid. Aan onze kolonien, voornamelijk aan Oost Indie, dat zich meerderjarig voelt wor den en de paedagogische lessen uit het moe derland met een ander oog gaat beschouwen, is thans een groot deel van onze troonrede gewijd. Met voldoening wordt melding gemaakt van een veldwinnend inzicht, dat het alge meen belang het best behartigd kan worden als alle groepen der bevolking medezeggen- schap in het bestuur krijgen. Ook Indie gevoelt voor zijn producten reeds de wereldconcurrentie, maar over het algemeen kan daar van een bevredigenden toestand worden gesproken. Onze rijkste kolonie geeft blijk op eigen beenen te kunnen staan en de grondslagen der ontvoogding zullen bevestigd worden door verdere uitvoering van de wet op de bestuurshervorming van 1922. Zij zal zoo spoedig mogelijk over de verdere deelen van den archipel worden uitgebreid en haar be ginselen zullen zoo streng mogelijk worden doorgevoerd. Als zoo de grondslagen der ontvoogding zijn bevestigd zal aan de beginselen ter ont voogding in de sfeer van het centraal be stuur uitbreiding worden gegeven. Men is in Indie niet geheel gerust en niet geheel voldaan geweest over de benoeming van den heer De Graaff tot minister van kolonien. Vandaar waarschijnlijk, dat Z. Excellence een belangrijk deel van de troon rede opgeeischt heeft om het den heeren in onze Oost nu eens heel duideiijk te maken welk standpunt hij in de komende regeerings- periode denkt in te nemejr Werd1 een vorig jaar gemeld, dat de econo mische toestand van Suriname beloften voor de toekomst inhield, thans is men tot de con- clusie gekomen, dat die toestand ernstige aandacht blijft vorderen. Wel blijft men tevreden over de cultuur van Liberia-koffie en de bauxietwinning het erts waaruit aluminium gemaakt wot;dt maar de goud- en balatawinning een soort van guttapercha alsmede de teeit van suikerriet beloven teleurstellende resul- taten. Wat Curasao betreft zwijgt de troonrede niet alleen over dankbaarheid voor den daar ondervonden zegen, zij herinnert zelfs met geen enkel woord aan de blameerende ge- beurtenissen waarvan dit gewest nog zoo kort geleden de dupe is geworden. Nog dezer dagen heeft een Curacaosche courant er haar verwondering en afkeuring over uitgesproken, dat een Hollandsche stoomboot ter blijvende versterking van de weermacht een heele fuselier meegebracht heeft, die nog niet eens voor politiediensten bestemd was. Gelukkig blijft, naar de troon rede meldt, de aandacht der kroon op een duurzame versterking van de ter plaatse aan wezige gezagsmiddelen tot handhaving van rust en orde gevestigd, zoodat er kans be- staat dat na het voorkomen van meerdere on- geregeldheden werkelijk tot reorganisatie van de Curacaosche weermacht zal worden overgegaan. Het nieuwe ministerie heeft nu eens om- slachtig meegedeeld wat het in het ko mende begrootingsjaar zoo allemaal van plan is. Na de woorden zullen de daden moeten volgen en wij hopen een volgend jaar dank- baar te kunnen getuigen, dat veel van het nu beloofde ook werkelijk tot stand is gekomen. DE ONTWAPENING TER ZEE. Het reisplan van Mac Donald. De conferentie der 5 zeemo. gendheden. We komen nog eens terug op de reis van MacDonald en op de daarmee nauw samen- hangende vlootonderhandelingen. We iezen n.l. het programma, dat Mac- Donald denkt uit te voeren. Na zijn 6-daagsch verblijf in Washington zal hij op 10 October naar New-York gaan Onderweg brengt hij nog een kort bezoek te Philadelphia om de dokters te bezoeken die hem behandeld hebben tijdens zijn ziekie bij het vorig bezoek aan de Ver. Staten. Op 14 October vertrekt de premier uit New-York. Hij gaat dan naar de Niaguara- watervallen en van Buffalo naar Torento in Canada. Mogelijk ontmoet hij daar Mackenzie King, den Canadeeschen premier, maar in ieder geval zal hij dezen spreken te Ottawa, waar hij gedurende zijn driedaagsch bezoek verschillende onderwerpen wil behandelen. Daarna worden Montreal en Quebec be- zocht en op 25 October denkt MacDonald huiswaarts te keeren. Het doel van MacDonald's bezoek aan Washington is uitsluitend om een manifes- tatie van goeden wil te geven, waardoor de Engelsch-Amerikaansche betrekkingen naar gehoopt wordt op betere basis zullen komen. Het kleine versphil, dat nog bij de vloot onderhandelingen geregeld moet worden, zal bij de historische ontmoeting op het Witte Huis volgende maand niet besproken worden. Deze verschillen zullen geregeld worden op de conferentie te Londen van de vijf vloot- mogendheden, die de conventie van Was hington geteekend hebben. De conferentie komt waarschijnlijk in Januari bijeen. De omvang van deze conferentie zal veel uitgebreider zijn, dan eerst werd veronder- steld. Men heeft nu vastgesteld, dat deze con ferentie de verdaagde conferentie van Was hington zal zijn, welke niet voor 1931 ge houden had zullen worden. Zoowel in de Ver. Staten als in Engeland is men van meening, dat de maritieme mo gendheden het heele probleem van de wape- ning ter zee in oogenschouw zullen willen nemen ,daarbij inbegrepen de beperking van de slagschepen. De mogendheden zullen dus uitgenoodigd worden om te Londen het heele vraagstuk van de ontwapening ter zee te komen bespreken. Mogelijk worden dus nadere essentieele besluiten genomen en zal men vervolgens naar de volkenbondscom- missie voor de ontwapening gaan om de ont wapening te land en in de lucht te behande len. Zelfs indien de ontwapening ter zee kleiner zou blijken te zijn dan de Engelsche regee- ring zou wenschen, zou toch een algemeene overeenkomst over den vlootbouw, al zou er geen oorlogsschip minder op zee zijn, een belangrijke stap vooruit beteekenen. De a.s. conferentie zal voor Engeland en de Ver. Staten de gelegenheid scheppen om eenige onderdeelen van de overeenkomst te herzien, die onderwerp is geweest van de be sprekingen der laatste maanden. In ieder geval moet deze overeenkomst op de conferentie der vijf mogendheden behan deld worden. ZIJ, DIE ZICH MET 1 OCTOBER A.3. VOOR MINSTENS 3 MAANDEN OP DIT BLAD ABONNEEREN, ONTVANGEN DE TOT DIEN DATUM VERSCHIJNENDE NU AIMERS FRANCO EN GRATIS. DE DIRECTIE. CHINA. VIER BUITENLANDSCHE ZENDELINGEN VERMOORD. Een Amerikaan en drie Belgen. Zaterdag is te Hankou de Amerikaansche zendeling Morris door Chineezen beroofd en gedood. Hij wilde naar de provincie Hoepeh vertrekken om daar zijn werk te verrichten.. Het Amerikaansche gezantschap heeft on- middellijk bij de regeering te Nanking wegens den moord op den zendeling geprotesteerd en bestraffing van de moordenaars geeischt, die, echter nog niet door de Chineesche politie' gevonden zijn, Naar Reuter uit Itsjang bericht, zijn drie Belgische Katholieke zendelingen, n.l.'de bis- schop Trudo Jans en twee Franciscaner paters, Bruno en Rupertus, in het dorp Liaotang, in de provincie Hoepe, door ban- dieten vermoord. De bisschop was reeds 22 jaar in China werkzaam. Het vermoeden bestaat, dat de bandieten, toen zij van de geestelijken vernamen dat dezen geen geld had den, in blinde woede ont- staken en den moord pleegden. ENGELAND. ONRUST IN BRITSCH-INDIE. De regeering trekt de wet tegen de hongerstakers in. De Indische regeering heeft gisteren, onder den indruk van de betoogingen bij de begrafe- nis yan Jatindranath en na twee felle rede- voeringen van leiders der oppositie in het par-' lement, de zoogenaamde hongerstakers-wet ingetrokken. De wet strekte om bij politieke processen voortgang van het rechtsgeding te verzekeren in geval van beschuldigden of ge tuigen door middel van een hongerstaking zouden trachten het Recht te saboteeren. De minister van justitie zeide, dat de regeering thans wel een blijk van vertrouwen wilde geven, nu de leiders der oppositie de verzeke ring hadden gegeven dat de hongerstaking niet als middel om de justitie te dwarsboomen zou aangewend worden, maar spr. bleef zich het recht voorbehouden om in elk speciaal ge val afdoende maatregelen te nemen. De op positie nam met deze toezegging genoegen, waarna de minister het ontwerp introk. DE REIS VAN MACDONALD NAAR AMERIKA. Een nieuw hoofdstuk in it wereldgeschiededs. De Daily Mail schrijft in een hoofdartikel, dat bet bezoek van MacDonald aan de Ver. Staten een reis van de grootste beteekenis zal zijn. Indien alle verwachtingen in vervulling gaan, zal zijn bezoek een nieuw hoofdstuk openen in de wereldgeschiedenis. Er bestaat goede hoop, dat tusschen de beide regeerin- gen zoo spoedig overeenstemming zal wor-- den bereikt, dat de overeenkomst nog in de a.s. zitting aan het parlement en in de Ver. Staten aan den Senaat ter goedkeuring kan worden voorgelegd. Deze overeenkomst zal de belangrijkste stap zijn, die tot nu toe gedaan is naar de algemeene ontwapening en ter bevrijding van de wereld van den gruwel van den oorlog. DE VLOOTONDERHANDELINGEN 1930 Standaardjaar. Engeland heeft op het oogenbhk 58 krui- sers. Volgens de nieuwe voorstellen zal dit aantal verminderd worden tot 50 in 1930, dat als standaardjaar is aangenomen. In 1935 zal de toestand opnieuw overwogen worden. De tusschentijd zal gelegenheid ge ven tot een vredesproef. Blijkt in 1935, dat deze proef niet vol daan heeft, dat de wensch naar vergrooting van de neiging naar vrede geen resulfaat heeft en dat de cijfers van 1929 geen vol- doenden waarborg voor veiligheid scheppen, dan kunnen voorstellen ingediend worden tot uitbreiding der vloten in 1936. Heeft geen verandering plaats gehad, dan kan het cijfer van 1929 gehandhaafd blijven. Of blijkt, dat het veel te hoog is, dan kan een nieuwe inkrimping volgen. De afwezigheid van maritiemen naijver heeft veel bijgedragen tot het succes van de juist gevoerde onderhandelingen De Engel sche admiraliteit heeft nooit rekening ge houden met de wapening in de Ver. Staten. Er werd slechts gelet op de eigen absoluut noodzakelijke behoeften. Daarvoor is een bepaalde vlootstandaarc uitgewerkt en men heeft geen enkel bezwaat gemaakt tegen pariteit van de Amerikaan sche vloot. De kwestie, waar het cm ging was ten slotte, hoe de uitgaven verminderd konden worden, terwijl voldoende veiligheid gehand haafd bleef. Daarbij werd vastgesteld, dat de poging tot ontwapening een politieken grondslag moest hebben. Het verdrag van Kellogg werd daarom als l^asjs genogien.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1929 | | pagina 1