DAOBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De ..Vrijiieidswet" in den
Duitschen Rijksdag.
De overstroemingen in Engeland
De Bslgische regeeiingscrisis.
Jaspar opnieuw met de vorming van
een kabinet belast.
CLEMEKCEAU "»LS~ JOURNALIST.
Hondefc 08R derttgtw huu-ganj
zatdrdag
(lit het Parlement
Dagelijksch overzichi
Buitenland
No. 283
Dit nummer bestaat tut 4 blades.
Deze Cournnl wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, nltgegeven.
rAbonnement«prI{s bl) voorottbetaUng pot 3 mianden voor Alkmaar 2.—, franco door
bit feheele Bflh MO.
Atsondertflke en bewtfstrnmmert B cents.
PRIJS OER GEWONE AOVERTENTDSNi
Per regel J 0.25, bt| groote con tract en rabai Groote letters near pleats mtmte.
Brleven franco aan de N. V, Book, en HandelsdrnkkeriS r/b. GERM* OOBflKM
ZOON, Voordam C 9.
Dlxeoteori 0, KRAJL
Telet.nr. Administratis 3.
Telefoonnr. Redactle 33.
Postqlro 170*0.
flooldredmtowi *J. It. ADFMA.
DEN HAAG, 29 Nov. 1929.
Het was giskravond even middernacht
toen de Tweede Kamer huiswaarts toog met
de voldoening de Begrooting van Waterstaat
afgehandeld te hebben. Zelfs is zij zonder
stemming goedgekeurd, ondanks de aanwe-
zigheid van den op stemmen zoo sterk gestel-
den heer Wijnkoop.
Door belangrijkheid heeft de gedachten-
wisseling, welke onder leiding van den twee-
den president, den heer Schaper, heeft plaats
gehad, niet uitgemunt. Slechts een punt van
beteekenis heeft aanleiding gegeven tot een
breedvoerige discussie. Het betrof de nieuwe
Bcheepvaartverbinding van Amsterdam met
den Rijn. Op de begrooting was een memo-
riepost daarvoor uitgetrokken en van alle
kanten verhieven zich stemmen ten gunste
van bespoediging van deze nu zooveel jaren
hangende kwestie. Achtereenvolgens deden
zich hooren de heeren Krijger (C.H.), dr.
Yos (Lib.), de heer Ketelaar (V.D.), Van den
Tempel (S.D.A.P.), Bongaerts (R.K.) en
Wijnkoop (Comm.). Zij spraken alien ten
gunste van een spoedige beslissing, de mees-
ten gevoelden blijkbaar het meest voor het
zoogenaamde plan Wijk-bij-Duurstede, doch
ook het kanaal Geldersche Vallei werd aan-
bevolen. In de eerste plaats echter werd op
spoed aang;€drongen, nu minister Van der
Vegte feitelijk de Kamer op sleeptouw had
gehouden en wel beloofd had aan het einde
van 1928 met een ontwerp te komen, maar
die belofte niet was nagekomen. Het zou
toch te erg zijn, merkte de heer Vos op, dat
we wel zouden medewerken aan een betere
kanaalverbinding ten bate van Belgie, maar
de Nederlandsche hoofdstad in den steek
zouden laten. Minister Reijmer heeft niet
meer beloofd dan raadzaam was, n.l. spoed.
Maar hij deed niet blijken van voorkeur voor
een bepaald plan. De keuze daarvan wil hij
niet doen zonder overleg met den nieuwen
directeur-generaal van den Waterstaat. De
Kamer toonde ziclf voor het oogenblik be-
vredigd door deze toezeggingen, ging er
niet verder op door, maar men kan er ver-
zekerd van zijn, dat zij den minister niet los
laat voor hij met een voorstel bij haar is ge-
komen.
De heer Brautigam (S.D.A.P.) had in het
begin van den avond een woord laten hooren
ten gunste van verbetering van de verblijven
van het ondergeschikt personeel ter koop-
vaardij, waarop minister Reijmer had ver-
klaard, dat het vrijwillige toezicht daarop
goed werkt. Daarna heeft de heer Drop
(S.D.A.P.) zijn gewone lijstje van verlan-
gen ten gunste van de Limburgsche mijn-
werkers laten hooren. De heer Lingbeek
(H.G.S.) heeft aangedrongen op een verhoo-
ging van de rente der Postspaarbank. Het
positieve succes van die sprekers was niet
groot, wat wij in het bijzonder betreuren ten
aanzien van de opmerking van den heer
Lingbeek. Een rente'van 2.64 pet. is waar-
lijk in deze tijden te gering.
Hedenmiddag heeft de Tweede Kamer zich
Weer met de begrooting van Binnenlandsche
Zaken bezig gehouden en zich verdiept in de
belangen van den landbouw. De sprekers,
die gister gesproken hadden over middelen
om den landbouw tegemoet te komen in de
moeilijkheden, welke zij thans doorleeft, zijn
heden door vele andere gevolgd. Maar al-
vorens zich aan dit onderwerp te wijden
heeft de Kamer zich door een groot aantal
zoogenaamde hamerstukken, kleinere wets-
ontwerpen, conclusies op adressen enz. heen-
geslagen. Discussie van beteekenis hebben zij
niet opgeleverd en 'n ontwerp, de toetreding
tot de hoofdstukken I, II en III van de door
de Negende Volkenbondsvergadering vastge-
stelde Algemeen Akte nopens vreedzame re-
geling van internationale geschillen, is door
den Voorzitter van d? agenda afgevoerd met
het oog op de beraadslagingen, welke daar-
bij waren te wachten.
Heden hebben we nog negen sprekers over
landbouw gehoord alvorens de Minister Ruys
aan het woord kwam. Wanneer wij den heer
Wijnkoop (comm.), die niet minder dan ont-
eigening zonder schadevergoeding van alien
grond wilde, buiten rekening laten, was de
radicaalste raadgever de heer Van der Sluis
(S.D.A.P.), die nationalisatie van den bodem,
tegen vergoeding natuurlijk, vroeg. Zonder
deze blijft het knutselen, komt men net tot
afdoende verbetering. Anderen, zooals de heer
Kt-rsten (S.G.P.) drongen weer op invoer-
rechten aan, de heeren Ebels (V.D.) en Van
Rappard (Lib.) wilden landbouwboekhoud-
bureaux en vergrooting van de mogelijkheic
om kleine boerenplaatjes in eigendom te ver-
krijgen. De heer Floris Vos (P. v. S. en
Land), die de rij sloot, pleitte, we zouden
haast zeggen: natuurlijk, voor de opheffing
van tollen.
Minister Ruys de Beerenbrouck heeft de
sprekers met zijn gewone urbaniteit geant-
v'oord, maar of hij ze alien tevreden heeft ge-
steld, is een andere vraag. Hij was niet zoo
pessjmistisch als vele sprekers over den toe-
stand, en hij ontkende, al was het bij verschil-
lende tafcken niet schitterend, dat het gan-
sche landbouwbedrijf onder malaise gedrukt
zou gaan. In het economische leven kan de
regeering echter niet direct ingrijpen, maar
zij kan wel maatregelen nemen om dit leven
gemakkelijker te maken en zoo wil hij wc-1
overwegen het landbouwavondonderwijs uit
te breiden, den landbouwvoorlichtingsdienst
en de bedrijfscontrole uit te breiden. Ook wil
de regeering gaarne den landbouw steunen
om afzet in het buitenland te krijgen. Daartoe
zullen in 1930 vertegenwoordigers gezonden
worden naar een landbouwconferentie, welke
den Volkenbond zal samenroepen, en ook wil
hij gaarne medewerken om den landbouw op
de tentoonstelling te Brussel te doen uitko-
men.
Over het denkbeeld om de suikerindustrie
door premieering te steunen wenschte de mi
nister zich niet uit te laten. Van de aanstel-
ling van een directeur-generaal voor den
landbouw wilde hij al evenmin weten als zijn
voorganger. Dat zijn enlcele hoofdpunten van
de vrij uitvoerige rede, waarop geen replieken
zijn gevolgd. Nadat de artikelen der afd.
Landbouw, die totenkele opmerkingen aanlei
ding gaven, waren afgehandeld,' heeft de Ka
mer zich nog bezig gehouden met de afc!
Visscherij en daarbij hebben de heeren Zadel-
hoff (S.D.A.P.), Duymaer (A.R.), Van Rap
pard en Knottenbelt (beiden Lib.) de belan
gen van de zalmvisscherij besproken en het
vraagstuk der nachtsluiting behandeld. Mi
nister Ruys antwoordde ijskoud, dat hij nog
te kort minister was om van die kwestie, die
n. b. al jaren hangende is, voldoende op de
hoogte te zijn, maar dat hij de zaak zou be-
stuaeeren. Toen was de behandeling van deze
begrooting afgeloopen, maar eerst Dinsdag
zal er over gestemd worden. De heer Wijn
koop vroeg n.l. stemming en er waren mis-
schien nog zeven leden aanwezig- Onze corn-
munistische afgevaardigde had daar intus-
schen zijn draai in.
De Regeering eischt absolute
verwerping.
Een krachtige rede van
Minister Curtius.
Zooals men weet, is de Duitsche Rijksdag
weer bijeen gekomen. Op de agenda staat
een allerbelangrijkste kwestie, die, al ware
het alleen maar om de woorden, waarin dal.
punt vervat is, de aandacht verdient. Het is
n.l. een „wetsontwerp tegen de knechting van
het Duitsche Volk".
Het ontwerp is geboren uit de actie, welke
de gemoederen in Duitschland dagenlang
heeft bezig gehouden, het z.g. Duitsche
„Volksbegehren".
Zooals men weet, heeft het aantal hand-
teekeningen de 10 juist iets overschreden,
waardoor het mogelijk was, dat „ontwerp"
in behandeling te nemen.
Het is iedereen natuurlijk duidelijk, dat
10 al heel weinig zegt. En nog meer vab
dat betrekkelijk geringe aantal op, als men
eens even nagaat, hoe handteekeningen in
den regel verzameld worden.
Het behoeft dan ook geen nader uitleg, als
we zeggen, dat het ontwerp absoluut geen
kans van slagen heeft. Dat bleek alreeds da-
delijk bij de opening van het debat, toen mi
nister Curtius in zijn eersten zin opmerkte,
dat de Rijksregeering eischte en verwachtten
dat de Rijksregeering eischte en verwachtte
tuigende meerderheid zal verwerpen.
Wanneer de regeering het in het Volksbe-
gehren belichaamd voorstel met grooten na-
druk afwijst, zoo vervolgde Curtius zijn be-
toog, dan beteekent dat niet, dat wij op iedor
onderdeel van het plan-Young de inwilli-
ging van onze wenschen hebben kunnen ver-
krijgen.
Wij willen echter op den grondslag van
het plan-Young een politick voortzetten, die
ons alleen de waarachtige vrijheid terug ge-
ven kan. Plaats daartegenover een volkomen
negatieve politick van de voorstellen van de
ze wet, dan zeg ik „hun politiek is niet
heroi'sch, maar herostratisch! (Levendige in-
ge instemming bij links, groot kabaal bij
rechts. Loebe roept graaf Reventlow, Stohr
en Gobbels alle drie nat. socialisten
wegens beleedigende uitroepen aan het adres
van Curtius tot de orde).
Het getuigt n.l. van geestelijke armoede,
aldus vervolgde de minister onverstoorbaar
zijn betoog, en van volkomen gebrek aan
politiek verantwoordelijkheidsbesef, om de
buitenlandsche politiek van een groot volk
door plebiscieten te willen regelen. De ver-
plaatsing van zulke beslissingen in de han-
den van het volk is tevens de ontkenning van
het beginsel dat buitenlandsche politiek al
leen gedijen kan onder een verantwoordelijk
leiden.
Na deze algemeene stellingen ging de mi
nister over tot de uiteenzettingen van afge
vaardigde Hugenberg op den partijdag der
Duitsch-nationalen te Kassel. Spr. hield Hu
genberg een aantal scherp geformuleerde
vragen voor die opgaaf moesten doen, hoe
Hugenberg dan de bevrijding van het bez'etle
gebied en de vermindering der herstelbeta-
lingen zou bereikt hebben?
Hugenberg heeft, zelf van de etappe uit,
aan de rijksregeering die aan het front
streed, zijn onverantwoordelijke bevelen doen
toekomen. Het toppunt van demagogie in
deze „vrijheids"wet vormt artikel 4 die de
ieiders der tot nu toe gevolgde buitenland
sche politiek, door een soort revolutionnaire
rechtbank naar het tuchthuis wil verrijzen.
Ik noem het infaam, aldus Curstius, om de
mannen die onder de grootste moeilijkheden
dag en nacht aan de bevrijding van Duitsch
land hun beste krachten gegeven hebben, nog
het verwijt van landverraad te durven toe-
voegen. (Instemming links en centrum).
Wij verwachten dat een overweldigende
meerderheid van het Duitsche volk, met de
rijksregeering de politiek van vrede en over-
eenstemming zal willen voortzetten, die alleen
in staat is ons volk weer omhoog te voeren
en zijn onde plaats te hergeven.
Wanneer de meerderheid dus dit ontwerp
zal afwijzen dan beteekent dat evenmin, dat
de rijksregeering de leugen van de uitslui-
tende schuld van Duitschland en het uitbre-
ken van den oorlog zich laat welgevallen.
Evenmin is de regeering blind voor de zwa
re lasten die ook onder het plan Young nog
zullen blijven bestaan, maar geen enkel re-
kenkunstje van rechts kan het feit uit de
wereld praten dat wij belangrijke verbete-
ringen tegenover het plan_ Dawes bereikt
hebben. Bovenal is de volkomen en blijvende
ontruiming van het bezette gebied nu be
reikt want er bestaat geen enkele reden om
aan de loyale doorvoering der Haagsche be-
palingen door Frankrijk te twijfelen.
Men ziet dus, welk een heftige tegenstan-
der het Volksbegehren in Curtius gevormd
heeft. Hij uit zich welbewust en windt er
geen doekjes om. Dat getuigt dus wel, dat
Curtius zich sterk weet, heel sterk en dat het
Volksbegehren op den keper beschouwd, een
fiasco is geworden.
Het Chin.-Russ. conflict.
De bemiddelingsactie
van de Ver. Staten-
Japan is er tegen.
De Japansche bladen melden, dat de re
geering er weinig voor voelt om het Ameri-
kaansche voorstel tot bemiddeling der vij-f
mogend heden in het Russisch-Ohineesche
conflict te steunen.
Officieele bev-estiging van deze zienswijze
is niet te krijgen maar men wijst er op dat
noch bemiddeling noch een gemeenschappe-
lijke verklaring op het oogenblik aan de orde
zijn, omdat het vooruitzicht van een spoedi-
gen directen vrede tusschen Moekden en
Moskou niet slechter geworden is.
Naar aanleiding van de stappen van de
Amerikaansche regeering bij de regeeringen
van Groot-Brittann-ie, Duitschland, Japan,
Frankrijk en Italie in zake het Chineesch-
Russisch conflict weet d-e Daily Telegraph te
melden, dat de Amerikaansche ambassadeur
Dawes voor zijn bezoek aan den minister van
buitenlandsche zaken Henderson een bezoek
heeft gebracht bij den Ghineeschen gezant.
De Times publiceert een bericht uit Tokio,
waarin gezegd wordt, dat volgens pers-
telegrammen uit Nanking China voornemens
is, Duitschland en de Vereenigde Staten te
verzoeken, hun bemiddeling te willen ver-
leenen na het herstel van den status quo aan
den Oost-Chineeschen spoorweg.
Men vermoedt, dat al deze pogingen der
Chineesche regeering, cvenals de ondernomen
stappen te Geneve, erop gericht zijn. de
aandacht van de publieke opinie in Ghina
van de capitulatie der Chineesche regeering
af te leiden. De strijd eindigt op de wijze, die
door den Japanschen minister van buiten
landsche zaken was voorzien en bemiddeling
lijkt hem thans overbodig.
Gpnieuw bombardement door
vliegtuigen.
Volgens berichten uit Charbin hebben sov-
jetvliegtuigen opnieuw boven Boetsjatoe ge-
vlogen. Zij hebben het Mation en het muni-
tiedepot gebombardeerd. Het laatste raakte
in brand en vloog in de lucht. Er werden
groote verwoestingen aangericht.
Ook de stad Yatoe Mitsjemin tusschen
Mantsjoeh en Charbin werd gebombardeerd
door 4 sovjetvliegtuigen, die't in't bijzonder
cp den spoorweg gemunt hadden.
De Chineezen zijn geheel gedemoraliseerd
en trekken terug.
Het Russische antwoord op
de Chineesche nota van 14
November.
Naar uit Moskou wordt gemeld publiceert
het commissariaat van buitenlandsche zaken
het volgende bericht: Gistermorgen heeft de
Duitsche gezant von Dirksen den plaatsver-
vangenderi commissaris van buitenlandsche
zaken Litwinof een bezoek gebracht en hem
de Chineesche nota van 14 November over-
handigd, waarin de Chineesche regeering
voorstelt een internationale commissie te vor-
men voor het onderzoek van de Russisch-
Chintesche geschillen en een gemeenschap-
pelijke neutrale zone in te stellen, ten einde
botsingen tusschen Russische en Chineesche
troepen te voorkomen.
Gisfermorgen heeft Litwinof aan den Duit
schen gezant von Dirksen een brief van den
volgenden inhoud overhandigd:
„Zeer geachte heer gezant. Ik dank u voor
de overhandiging der Chineesche nota van
14 November. In opdracht van de Sovjet-re-
geering dtel ik u mede, dat de regeering der
Sovjetunie de Chineesche nota geheel moet af
wijzen, aangezien tusschen de Russische re
geering en maarschalk Tsjang Sjue Liang
reeds een overeenkomst over de bij legging
van het Russisch-Chineesche conflict getrof-
fen is. De Sovjetregeering is van meening,
dat wanneer de Chineesche voorstellen van
14 November aangencmen werden, het con
flict nog langer gerekt zou worden. Uit dien
hoofde moet de Russische regeering deze
onderhandelingen dan ook met de Chinee
sche regeering van de hand wijzen op grond
van de nota van 14 November", (w.g. Litwi
nof).
De Russische eischen.
De deze week ingeleide voorloopige onder-
handeling tusschen vertegenwoordigers van
Moskou en Moekden met het doel tot over-
eenstemming te geraken over de oplossing
van het conflict inzake den Ooster-Chinee-
sche spoorweg hebben nog niet tot een vas-
ten basis van de definitieve onderhandelin
gen geleid.
Een telegram uit Moskou aan China.
Intusschen is Vrijdagavond laat een direct
telegram uit Moskou te Moekden ontvangen,
waarin de Russische regeering mededeelt, te
verwachten, dat ook de tweede eisch van
Rusland onmiddellijk door de Moekden-re-
geering wordt ingewilligd. Het onmiddellijk
herstellen van de posten van Russische di-
recteuren van den Ooster Chineesche Spoor
weg worden als een voorwaarde beschouwd
voor het voeren van verdere onderhandelin
gen. In het telegram wordt echter niet mede-
gedeeld, dat Rusland er warade aan hecht,
dat denzelfde persoon, die vroeger de func-
ties Hebben bekleed, op hun post worden her-
steld. De Chineesche eisch, om een nieuwen
directeur-generaal en een plaatsvervangen-
den directeur te benoemen, is naar men
hoopt, niet in strijd met de eisch van Sovjet-
Rusland. De regeering te Moekden hield Vrij
dagavond een kabinetszitting en besprak uit-
voerig het Russische telegram.
Een antwoord hierop is nog niet verzon-
den, daar men eerst de meening van de re
geering te Nanking wil vernemen.
De regeering te Moekden heeft op de drie
eischen van de Russische regeering, om den
status quo te herstellen, de beide Russische
directeursposkn bij den spoorweg weer in te
stellen, en alien eischen in beginsel erkent,
doch de instelling van een commissie voor
stelt, welke de wijze van uitvoering dezer in
te willigen eischen vaststeld.
De heerschende onrust in
Polen.
De kneveling van de pers.
Hoe meer de datum nadert, waarop het
parlement weer bijeen moet komen, na zijn
verdaging op 31 October, des te onrostiger
het in het land wordt, daar een ieder in
spanning is, wat begin December zal ge-
beuren. Zoo ongeveer schreven we gisteren
in ons overzicht. En wat de regeering zal
doen?
In tusschen neemt de verbittering in het
anti-regeeringskamp toe over de kneveling
van de pers. Te Warschau is dezer dagen een
groote vergadering gehouden van alle par-
tijen, van links en rechts, die zich aaneen-
sluiten in haar verzet tegen Pilsoedski, om
onder de leuze „voor de persvrijheid" te pro-
testeeren tegen de regeeringsmaatregelen.
O.a. werd, zoo lezen we in het „Berl. Tag.",
een brief voorgelezen van Limanowski, den
grijzen leider van het Poolsche socialisme,
waarin deze erop wees, dat de door de re
geering bevolen inbeslagnemingen van bladen
bewezen hoe de regeering er blijkbaar niet
aan gelooft met gewone argumenten de be-
volking te kunnen overtuigen van de juist-
heid van haar standpunt, en hoe zij slechts
regeert met de hulp van politic en militairen.
De vergadering werd geleid door oud-
premier Thugutt, die met nadruk opkwam
30 NOVEMBER
Senator Strug toonde aan, dat de regeering
voor de vrijheid in de Poolsche republiek.
Senator Strug toonde aan, dat de regeering
niet alleen polemische artikelen vervolgt,
maar in de eerste plaats de publicatie ver-
ijdelt van de waarheid over bepaalde feiten,
terwijl daarentegen de regeeringspers /of
staat met onjuiste berichten.
Tenslotte werd een motie aangenomen te
gen de tactiek van de regeering.
Zij verplaatsten zich naar de centrale
graafschappen; te Londen sinds 77
jaar niet zooveel regen gevallen.
De overstroomingen, die in het begin det
week nog het hevigst waren aan de Zuid-
Westkust, hebben zich gister naar de centra
le graafschappen verplaatst, terwijl het in
Plymouth al weer droog mooi weer was.
De Avon is in Zuid Darwickshire buiten
haar oevers getreden en heeft 150 K.M.2
land onder water gezet en alle landwegen
onbegaanbaar gemaakt. In Leicester heeft
zich 'n stroom gevormd van een mijl breedte,
die op Loughborough komt toesnellen en bij
Worcester heeft de Severn het geheele prach-
tig gelegen terrein van de Country Crickel
club onder water gezet, zoodat de secretaris
met een roeiboot uit het paviljoen gehaald
moest worden.
De waterstaatsambtenaren van de Theems
schatten, dat bij Teddington 4500 miljoen
gallons (1 gallon is 4.5 liter) in de laatste
24 uur de sluizen waren gepasseerd. Te Lon
den was tot gistermorgen 14 c.M. regen ge
vallen, de grootste hoeveelheid in 77 jaar en
reeds ruitn 2 maal zooveel als normaal.
Minister Jaspar, de aftredende premier is
door den koning belast met de vorming van
een nieuw kabinet. Hij heeft de opdracht aan-
vaard en zal onmiddellijk de onderhandelin
gen met de partijen aanvangen.
Georges Clemenceau heeft geleefd met de
pen in de hand en hij was slechts twintig
jaar oud en stud'ent in de medicijnen te Pariis
toen hij voor het eerst deelnam aan de dis
cussie in het openbaar. Hij deed dat in het
door hem gestichte blad, dat hij Travail had
gedoopt en dat bestemd was om door de stu-
denten van het Quartier-Latin te worden ga-
lezen. Lang heeft dit blad, waarvan oolc
Emile Zola medewerker was, niet geleefd,
Zooveel werd trouwens van zulk een jeugd-
blad niet gevraagd. In de redactie van de
Travail was Clemenceau, de hoofdredacteuv,
natuurlijk het enfant terrible. Zijn aanvallen
op de regeering van het keizerrijk waren ver-
•schrikkelijk en bezorgden kippenvel aan den
directeur van het orgaan, die op zijn zes-en-
twintigste jaar de ou-dste was van alien, die
er aan medewerkten. Men kon toch de kopij
van den hoofd'-redacteur niet weigeren. Toen
de overige redactie-leden met veel moeiie
Clemenceau er toe hadden gebracht de poli
tiek te laten rusten en over letterkundige on-
derwerpen te schrijven, maakte de jonge heet
hcofd het niet veel beter door allerlei litteraire
grootheden van den dag op onmeedoogende
manier a faire te nemen"
De Travail, die op 22 December 1861 voor
het eerst was verschenen, beleefde al spoedig
den dag, dat zij met een rouwrand zou uitko-
men. Haar verschijning was toch altijd al on
zeker geweest, daar zij afhankelijk was van
den toestand van de beurs van haar redacteu-
ren Het blad bestond toch hoofdzakelijk van
de bijdragen van deze felle jongens-met-
idealen en op de manchet van de Travail
stond dan ook gedrukt: Le Travail parait
quand il peut". Op Zondag 2 Maart 1862
verscheen de Travail in een rouwrand, voor
het laatst, en in het blad werd medegedeeld:
„Drie onzer medewerkers, de heeren Carre,
Clemenceau en Taule, zijn Maandag aange-
houden. Wij kunnen geen enkele opmerking
naar aanleiding van dit feit maken, wij wen
schen het te constateeren. Oilze lezers zullen
n niet over verwonderd zijn, dat dit nummer
onvolledig is. Er is force majeure".
Dit was het einde van de Travail. De later
door Clemenceau gestichte couranten heeten:
Justice, Aurore, Homme libre, symbolische
namen. Het laatste blad, dat tijdens den oor
log met de censuur overhoop lag, werd her-
doopt in Homme enchafne.
Het journalistieke werk door Clemenceau
in zijn lange leven verricht is waarlijk for-
midabel. Louis Lumet, die met Gustave Gef-
froy heeft meegewerkt aan diens boek over
Clemepceau, heeft het aantal dagblad-artU
ALKM1ARSCIB COURANT
