DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
S. KROM.
De Tweede Haagsche Conferentie.
Ongeval bij een Filmopname.
Een jaar van gronte beteekenis voor
Tsjecbo-Slowakije.
De aankomst te Den Haag.
Oe aangehouden Anti-Fascisten.
Na het Russiscti-Ctiineesch conflict.
Engeland en de Chineesche regceiing.
De positie van Tsjang Xai Sjek,
!nöisch Nationaal concres.
20 °0 prijsvermindering
Een veiklaiing van Primo de Riveia.
VRIJDAG 3 JAl'l'AKI 1930
Honderd twee en dertigste Jaargang.
Dagelijksch overzicht.
President Masaryk 80 jaar.
Twee vliegtuigen in zee gestort.
De 10 inzittenden gedood.
Leon Daudets terugkeer.
De exterritoriale rechten.
STOOMERIJ en VERVERIJ
VAN
Om met onze aflevering kennis te
maken, profiteert U dan van de
alleen de maand Januari.
Onze naam waarborgt U prima behandeling.
GOIfR l UT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalva Zon- en
Feestdagen, nitgegeven. Abonnementsprijs per 3
maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
iranco door het geheele Rijk 2.59.
Losse nummers 5 cents.
Directeur: C. KRAK.
Hooidredacteur: Tj. N. ADEMA.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Per regel 0.25, bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven iranco aan de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij
v h. HERMs. OOSTER ZOON, Voordam C 9, post
giro 37060. Telef. 3, redactie 33.
$0. 2 Dit nummer aestaat uit 3 BT&aetk
int i i»im i in
NAAR HET EINDE DER SPAANSCHE
DICTATUUR.
De ontslag-aanvrage van
Primo de Rivera.
Een belangrijke beslissing voor den
koning.
Gistermiddag ontvingen we het draad-
Zooze bericht, meldende, dat Primo de Rivera
den Spaanschen koning zijn ontslag had
aangeboden en tevens, dat hij ook het ont
slag van zijn kabinet aanvroeg.
Hoewel de koning de beslissing van deze
ontslagname nog niet genomen heeft wel
licht komen in den loop van den dag hier
over nog veel nadere berichten wijst deze
daad van Primo er toch veel op, dat we thans
in Spanje aan het einde van de dictatuur zijn
gekomen.
Het einde der dictatuur! Het is bijna niet
te gelooven, dat Primo thans rustig thuis zal
zitten, zonder zich met de Spaansche staats-
politiek te gaan bemoeien. Maar toch, hij
heeft het zelf eenigen tijd geleden gezegd.
Toen hebben we er reeds uitvoerig bij stil
gestaan. Echter, we konden toen nog niet ge
looven, dat reeds zoo spoedig Primo zijn
ontslag zou nemen. Hij was toch van plan,
om eerst de Nationale Vergadering weer bij
een te roipen in deze maand ter afdoening
van de vaststelling der nieuwe constitutie,
welker aanvaarding dan tot nieuwe verkie
zingen en de invoering van een constitutio
neel bewind op de nieuwe grondslagen zou
kumun leiden.
Waar blijven we nu met deze Nationale
Vergadering? Zal zij nu bijeengeroepen wor
den zonder dat Primo de Rivera er bij tegen
woordig zal zijn? Of zal deze voorloopig
ook thuis kunnen blijven en zal de koning
zelf het bewind in handen nemen? Het zijn
vragen, die maar niet zoo gemakkelijk beant
woord kunnen worden!
Is echter dit laatste het geval, dan mogen
we daaruit opmaken, dat de kening toenade
ring zoekt tot de andere politici, die inder
tijd door den dictator Primo op den achter
grond werden geschoven.
Zal dan Spanje rustig zijn? En tevreden?
En zouden de het vorige jaar zoo talrijk voor
gekomen onlusten zich dan niet meer her
halen?
We weten het niet. En we zullen eerst nog
nadere berichten moeten afwachten. Want
ook het boven aangehaalde bericht van den
ontslag-aanvrage van Primo is nog niet of
ficieel bevestigd.
Dit is echter zeker, dat er in Spanje iets
aan de hand is en men daar rekening moet
houden met een wijziging in Let regime
Koning Alphonso staat voor een belang
rijke beslissing.
Welke zal die beslissing zijn?
En wat voor gevolgen zal deze hebben?!...
fn een artikel, waarin het blad herinnert
aan de gebeurtenissen van de jaren '28 en
»29, wijst de „Prager Presse" er op, dat ook
he' nieuw ingetreden jaar een jaar van grooie
beteekenis voor de jonge republiek kan wor
den. In dit jaar n.1. (in Maart) wordt de
stichter van den modernen Tsjecho-Slowaki-
schen staat, president Masaryk, 80 jaar.
Het iaar 1930 is dus geen gewoon jaar
voor de T. S. republiek: het is het feestjaar
van president Masaryk.
De redactie van de ,.Ceske Slovo" heeft den
president naar aanleiding van geruchten,
volgens welke hij het plan zou hebben op zijn
SOen verjaardag als Staatspresident af te
treden, gevraagd of die geruchten op waar
heid berusten.
President Masaryk heeft in antwoord op
die rechtstreeksere vraag verklaard, dat hij
in die richting niets beslist had en dat hij zoo
iets ook niet zou doen zonder overleg met en
instemming van de leidende staatslieden.
Wanneer mij een staatsman werd aangewe
zen, aldus president Masaryk, wiens politieke
bekwaamheden en wiens karakter de noodige
waarborgen zouden bieden, dat de republiek
geleid zou worden in den geest van de politiek,
waarvan de juistheid gebleken is niet alleen
gedurende de elf jaren sinds den oorlog, doeli
ook tijdens den oorlog zelf, dan zou ik mijn
ambt zonder te aarzelen en onmiddellijk voor
miin opvolger beschikbaar stellen.
In zoo'n geval zou president Masaryk ver
der ais schrijver en publicist werkzaam wil
len blijven.
Maar voorloopig wenschte hij rustig voort
te arbeiden voor het welzijn van den staat in
de verwachting, dat er genoeg verstandige
menschen in de republiek zijn, die evenzoo na
hem zouden werken als zij het met hem ge
daan hebben.
Bijeenkomsten.
Vanmiddag 5 uur zal een openbare ple
naire zitting ter opening van de Haagsche
conferentie plaats hebben.
Vanmiddag twee uur zal er een bespreking
tusschen de vertegenwoordigers van de zes
uitncodi<rende mogendheden plaats hebben
Vertrek cn aankomst van gedelegeerden.
Reuter meidcie gisteravoiiü uit Londen:
Snowden en Graham zijn hedenavond naar
de conferentie in Den Haag vertrokken.
In een interview met Reuter zei Snowden
dat hij niet verwachtte, dat de debatten zoo
levendig zouden zijn als op de eerste confe
rentie. Er is reeds veel voorbereidend werk
verricht en den gedelegeerden blijft slechts
over de laatste hand te leggen aan de overeen
komsten. Het vraagstuk van de Internationale
Bank is gecompliceerd, maar Snowden was
van meening, dat het plan zou worden aan
genomen.
De Duitsche delegatie naar de conferentie
in Den Haag is naar Wolff meldt, gister
avond om 21.47 uur met den gewonen trein
uit Berlijn naar Den Haag vertrokken.
Op het station waren de Nederlandsch;
gezant, de Spaansche gezant, de minister van
de rijksweerbaarheid Gröner als vertegen
woordiger van de regeering, ter afscheid aan
wezig.
Gistermiddag met den trein van 6 05 zijn
de Fransche gedelegeerden aan het Holland-
sche Spoorstation in Den Haag aangekomen.
De minister-president, de heer Tardieu, was
het eenige nieuwe gezicht, de heer Briand,
Loucheur en Chéron zijn van de vorige con
ferentie reeds bekend. "Met hen kwam de
Fransche gezant te 's-Gravenhage, de heer
Kammerer, mee, die de delegatie tot Rotter
dam tegemoet was gereisd. Op het perron
wachtten mevrouw en mej. Kammerer en de
leden der Fransche legatie.
In den voortrein waren de Belgische gedele
geerden, de heeren Jaspar, Hijmans en Fran-
qui en mevrouw Franqui aangekomen. De
Belgische gezant, de heer Maskens, die met
mevr. Maskens en leden der Belgische legatie
aanwezig was, ontving de heeren.
Ock arriveerden met den Parijschen trein
de Bulgaarsche gedelegeerden, de heeren A.
Bouroff, minister van buitenlandsche zaken,
en W. L. Moloff, minister van financiën, e.i
de Bulgaarsche directeur van den schulden-
dienst, dr. Stojanoff, die werden afgehaald
door den consul-generaal van Bulgarije, mr.
von Saher, te Amsterdam.
De minister van buitenlandsche zaken, jhr
mr. Beelaerts van Blokland, vergezeld van
zijn secretaris, jhr. mr. van Reenen, begroette
de gedelegeerden der verschillende landen bij
hun aankomst namens de Nederlandschr
regeering.
Er waren ditmaal uitgebreide maatregelen
genomen om het publiek op een afstand te
houden en de delegaties een rustige aankomst
te verzekeren. Het perron waar de treinen
aankwamen wa3 afgezet, de electrische trein
naar Amsterdam vertrok van het andere pee
ron. De leden der delegaties verlieten het sta
tion niet door den gewonen uitgang, maar
door den ingan'g, waarheen een cordon van
politieagenten een weg vrij hield Vóór den
ingang wachtten de auto's, waarmee de aan-
eekemenen naar hun hotel werden gebracht.
Deze regeling bevorderde een snellen en orde
lijken gang van zaken.
Met den trein van 6 u. 5 H. S. is eveneens
aangekomen de Tsjechoslowaksche gedele
geerde Osusky, uit Parijs. De Tsjechoslowak
sche gezant was op het station ter begroeting
aanwezig. De Portugeesche gedelegeerde Fer-
nandes kwam cok met dien trein mee en werd
opgewacht door den secretaris der Portugee
sche legatie.
Aan het staatsspoorstation in Den Haag
is gisteravond om 7 u. 53 aangekomen de
Tsjechoslowaksche gedelegeerde Benesj, ver
gezeld van mevrouw Benesj. Hij werd op het
perron begroet door den gezant van Tsjecho-
slowakije, den heer Plesinger-Bosinov en en-
kelel eden der legatie, en door den gedelegeer
de Osusky en mevrouw Osusky.
Om 9 u. 20 kwam aan het Hollandsche
Spoor-station met den Parijschen trein aan de
Japansche gedelegeerde Adatci, te wiens be
groeting de Japansche gezant en enkele leden
der legatie aanwezig waren.
De heer Politis, gedelegeerd van Grieken
land, kwam eveneens met dien trein aan en
werd door enkele leden der Grieksche legatie
verwelkomd.
Met ruim 40 minuten vertraging is gister
avond aan het S.S. in DeaTdaag aangekomen
de trein, waarin de Oostenrijksche gedelegeer
den, de staatskanselier Sehober en de minister
van financiën Jush zaten, alsmede de Engel-
sche gezant te Wecnen Fipps, die als deskun
dig waarnemer de conferentie zal bijwonen.
Ook eenige Hongaarsche functionnarissen
en deskundigen, alsmede een deskundige van
het Poolsche ministerie van financiën kwa
men met dezen trein aan.
Namens minister Beelaerts van Blokland
was jhr. dr. Rendorf ter tegrooting op het
station aanwezig.
De telefoondienst.
De telefoondienst voor de journalisten in
de Lairessezaal in vej±>and met de conferentie
werkte reeds met ingang van gisteravond.
Uit Santa Monica in Californië wordt een
vreeselijk vliegongeval gemeld, waarbij 10
personen het leven hebben verloren.
Twee vliegtuigen, die gebruikt werden bij
het opnemen van een film voor de Fox-com-
pany, vlogen op ongeveer 650 Mhoogte met
volle kracht tegen elkaar en stortten in den
Atlantischen Oceaan.
In de vliegtuigen bevonden zich 10 perso
nen, die allen omkwamen. Tot nu toe werden
3 dooden geborgen. Meer dan 20 snelvarende
motorbooten vertrokken onmiddellijk na het
ongeval om te trachten nog redding te bren
gen, hetgeen echter zeer moeilijk was, daar de
zee hier" bedekt is met slingerplanten en de
overblijfselen der vliegtuigen dientengevolge
geheel door slingerplanten waren omgeven.
De hoop op redding van de overige 7 per
sonen werd spoedig opgegeven.
Onder de slachtoffers bevindt zich ook de
productieleider Hawk, de echtgenoot van de
tooneelspeelster May Astor.
Brussel verlaten. Zijn oordeel
over Tardieu, Daladier, enz.
Lécn Daudet heeft gisteren om negen uur
Brussel verlaten. Hij is ten slotte niet per
auto gegaan, dqch met den D-trein, die om
1 uur te Parijs arriveerde. Zijn politieke
vrienden waren voornemens den royalisti-
schen leider in de Garu du Nord welkom te
heeten.
Aan den vooravond van zijn vertrek heeft
Daudet in de Brusselsche „Nation Beige" een
artikel geschreven, waarin hij den Belger. dank
zegt voor de wijze, waarop zij zijn balling
schap in de Belgische hoofdstad hebben ver
zoet.
Tot den correspondent te Brussel van het
„Journal" heeft hij gezegd dat hij niet om
gratie heeft gevraagd. „Tafdieu is een vlotte
kerel, Daladier heeft inderdaad een mooi ge
baar gemaakt, Herriot was zeer „chic"
Deze laatste aldus Daudet heeft het
juiste woord op de juiste plaats gespreken,
het woord, dat noodig was om te worden ge
zegd. Hij zeide tot Tardieu- Daudet heeft mij
jnderdaad uitgescholden, maar het is een
oud-collega en wij vragen u een tegensfan
der toe te staan naar Frankrijk terug te kee-
ren. Mandel, ah, Mandei is een prachtvent,
hij heeft de zaak met meesterlijke hand ge
leid!
In het geheel heeft Daudet negen en twin
tig maanden in ballingschap vertoefd.
ten wijdvertakt complot ontdekt.
Strenge maatregelen.
Omtrent de reeds gemelde arrestatie van
drie anti-fascisten kan nader worden mede
gedeeld, dat het de politie gelukt is een wijd
vertakt complot aan het licht te brengen.
De persoonlijkheid der gearresteerden en
hun betrekkingen o.a. met den in Brussel we
gens den aanslag op prins Umberto in hech
tenis genomen De Rosa, bewijzen duidelijk,
dat de tegenstanders van het fascistische sys
teem een grooten bomaanslag voorbereid had-
den, die waarschijnlijk op de Italiaansche ver
tegenwoordigers van den te Genève bijeenko-
menden Volkenbondsraad zou worden ge
pleegd. Ook uit de correspondentie der drie
verdachten blijkt, dat door de in Frankrijk
levende anti-fa3cisten een aanslag beraamd
was.
Uit Brussel wordt gemeld, dat het bericht
van de arrestatie aldaar groote opwinding
heeft veroorzaakt. Door de Belgische autori
teiten zijn daarop alle denkbare voorzorgs
maatregelen getrolfen om den specialen trein,
waarmede Prinses Marie José en den konink
lijken familie morgen naar Rome vertrekken,
tegen een eventueelen aanslag te beschermen.
Over het geheele traject BrusselBelgische
grens wordt de spoorlijn door militairen be
waakt.
Bij het binnenrijden van den Italiaanschen
koninklijken trein uit Rome was gisteren het
perron op het st. tion Brussel afgezet. Ook
heden staat de trein onder zorgvuldige bewa
king.
Blncher naar Chabarofsk.
Blucher, de commandant van het buiten
gewone leger van het verre Oosten, die per
soonlijk de operaties aan het front in de
streek van Mandsjoeli geleid heeft, is te Cha
barofsk aangekomen waar hem een plechtige
ontvangst is bereid.
Het leger van het verre Oosten
beloond.
De revolutionnaire oorlogsraad heeft beslo
ten het bijzondere leger van het verre Oosten
door toekenning van de orde van de Roode
Vlag.
De nieuwe directie van der Oost-
Chineeschen spoorweg in functie.
Roedy, de nieuwe directeur van den Chinee-
schen Öosterspoorweg en Deriisof, zijn ad
junct, hebben hunne functies te Charbin op
31 December j.1. aanvaard.
De evacuatie der Chineesche troepen.
Naar uit Mandsjoerije gemeld wordt, zijn
de Chineesche autoriteiten met inspanning
volgens een regelmatig plan bezig met de
evacuatie der Chineesche troepen, teneinde
plunderingen te voorkomen.
Het vrijlaten van de gevangenen.
Overeenkomstig de afspraak hebben de
Chineezen alle gearresteerde sowjetonderda-
nen op vrije voeten gesteld; de sowjetregee-
ring heeft eveneens de oogenblikkelijke invrij-
heidsstelling #n de gearresteerde Chineezen
gelast.
De Britsche gezant in China, Sir Miles
Lampson, is Donderdag van Peking naar
Nanking vertrokken. Daar het gezantschap
wordt meegedeeld, dat deze reis niet in ver
band staat met de opheffing van de exterri
toriale rechten, doch een gewone diplomatieke
reis betreft, die reeds lang voor de opheffing
der exterritorialiteit was vastgesteld.
Volgens een telegram uit Peking aan de
Times wordt er van een zijde, die nauwe rela
ties onderhoudt, opgewezen, dat het bij den
tegenwoordigen toestand in China onmogelijk
is af te zien van de bij de verdragen vastge
stelde rechten.
De Britsche regeering is echter bereid over
een geleidelijke afschaffing der exterritoriale
rechten te onderhandelen.
De gezant zal tijdens zijn verblijf te Nan
king de besprekingen met dr. Wang hervat
ten op het punt, wat zij na de laatste Britsche
nota zijn blijven steken.
Maarschalk Chang Shu Liang heeft den
president Tsjang Kai Sjek medegedeeld, dat
hij zich bij den eisch van Jen Si Chang in
zake het aftreden van Tsjang Kai Sjek als
president van de republiek aansluit. Hij zal
de politiek van Jen tegen Nanking in elk op
zicht ondersteunen, daar Tsjang Kai Sjek
door zijn dictatuur de rechten van het Chi
neesche volk ondermijnd heeft.
Het optreden van Chang Shu Liang heeft
de politieke positie van Tsjang Kai Sjek zeer
verzwakt.
In Japansche kringen te Peking verwacht
men, dat Tsjang Kai Sjek einde Januari zijn
functie zal neerleggen en zich naar het bui
tenland zal begeven.
Jahawarlal zou het toejuichen, wanneer het
Congres werd gezuiverd van degenen, die te
vreden zijn met enkel hervorming van de be
staande orde van zaken De wereldgeschiede-
nis leerde dat het niet kudden schapen, doch
troepen gedisciplineerde, vastberaden mannen
waren, die hun vrijheid hadden veroverd. Bij
het einde der rede stonden de vijftienduizend
leden van het congres overeind en riepen:
„Bande Matram!", hetgeen beteekent: „Heil
aan het Moederland!"
Een scheuring in de Congres
commissie.
Onmiddellijk na het sluiten van het Indisch
Nationaal Congres ontwikkelde zich een ern
stige crisis. Dertig leden traden uit de Con-
grescommissie als uitvloeisel van Gandhi's
voorstel, dat in het Congres-„kabine't" slechts
mannen zouden zitten, die het Congrespro
gram in zijn ge.ieel onderschreven. Toen de
voorzitter verklaarde het uittreden te betreu
ren, merkte een lid onder gelach op, dat het
Congres het uittreden uit de wetgevende ra
den had goedgekeurd.
De commissie koos later de door Gandhi
gestelde candidafen. De uitgetreden leden
hielden intusschen een vergadering, waarin
werd besloten een democratische partij in hst
Congres te vormen
Lastgevingen tot het nemen van
ontslag.
Pandit Motilal Nehroe, Congrespartijlei
der in de Centrale Wetgevende Vergadering,
en Sen Goepta, Congrespartijleider in den
raad van Bengalen, gaven den leden van deze
lichamen last, onderscheidenlijk bij den on-
derkoning en den gouverneur van Bengalet
hun ontslag in te dienen, in overeenstemming
met het mandaat van het Nationaal Indisch
Congres tot het boycotten van de wetgevende
lichamen.
Een telegram van Engelsche
Arbeidersleden van het parlement.
Achttien Arbeidersteden van het parlement
zonden aan alle leiders van het Indisch
Nationaal Congres telegrammen met de aan
sporing, de zeer ernstig gemeende uitnoodi-
ging der Arbeidersregeeing tot bijwoning van
een confeentie te Londen tot oplossing van
het Indisch vraagstuk niet af te wijzen
Afwijzing van alle financieele
verplichtingen.
Het Indisch Nationaal Congres nam een
motie aan, waarin op de afwijzing wordt
aangedrongen van alle financieele verplich-
|ngen, door het buitenlandsch bestuur aan
Indië opgelegd, tenzij goedgekeurd door een
onafhankelijk onderzoek van een prof. Pandit
Jawaharlal Nehroe zeide, dat deze afwijzing
omsloot de schulden, voor Engeland aange
gaan met het doel Indië te knechten en Enge-
lands imperialistische oogmerken te verwe
zenlijken.
Het volgend congres komt begin 1931 te
Karatsji bijeen.
De slotrede.
Woensdagmiddag is het Indisch Nationaal
Congres op geestdriftige wijze geëindigd. Ja
waharlal Nehroe, de president, die de werk
zaamheden van het Congres saamvatte, zeide
dat de Indische leuze van onafhankelijkheid
reeds door de geheele wereld had weerklonken
en de Indiërs in de overzeesche landen had in
staat gesteld, het hoofd hoog op te heffen.
Primo de Rivera heeft verklaard, dat van
de geruchten over een beweerde regeerings-
crisis totaal niets waar is; noch de koning,
noch dc regeering hebben de kwestie van
vertrouwen gesteld. De koning heeft zijn
goedkeuring gegeven aan het regeeringspro-
gram, dat de reorganisatie van de Patriotti-
sche Unie meebrengt. Tegen Juli worden
nieuwe maatregelen beoogd. Ten slotte zeide
Primo de Rivera dat in de samenstelling van
liet kabinet geen enkele personenverwisseling
beoogd werd. j
ENGELAND
DE BIOSCOOPBRAND TE PAISLEY.
De begrafenis der jeugdige slacht
offers. v
Gisteren zijn de beide eerste kinderen, die
bij de ramp van Oudejaarsmiddag omgeko
men zijn, begraven; vandaag volgen er nog
drie of vier, maar de groote meerderheid
wordt Zaterdag tegelijkertijd begraven. De
gemeenteraad heeft den armen ouders een
gemeenschappelijk groot graf aangeboden
en de winkeliersvereniging heeft duizend
pond gevoteerd voor de armste ouders, die
een of meer ónderen verloren hebben. Giste
ren zijn weer 15 kinderen uit het Royal Alex-
andra-ziekenhuis ontslagen; er liggen er nu
nog 22, waarvan nog drie in levensgevaar
verkeeren. De eigenaar van de verbrande
bioscoop zal zich voor den rechter moeten
verantwoorden wegens het veroorzaken van
dood door schuld. Hij is gistermiddag op
het politiebureau ontboden en langen tijd
vastgehouden.
DE GEVOLGEN VAN DEN STORM.
Het overstromingsgebied in Somerseï.
De storm heeft ook gistermorgen groote
schade aangericht langs de Westkust. Te
Liverpool werd de maximale windsnelheid
van 91 mijl per uur geregistreerd. Glasgow
was een gosde tweede met 80 mijl. Londen
ondervond windstooten van 40 en 50 mijl.
De reddingboot van Troone moest tweemaal
uitvaren, doch keerde na 9H uur zoeken on-
verrichterzake terug.
De ergste gevolgen heeft de storm in het
overstroomde gebied in Somersetshire gehad,
waar nog 3000 acres behalve de reeds
overstroomde-30 tot 35.000 onder water ge
zet zijn. Hier hebben 200 families hun hof
steden moeten verlaten en slechts zes zijn
tot nu toe teruggekeerd.
Er is 9000 ingeschreven voor de slacht
offers, waarvan velen hun hoeven niet zul
len terugzien, omdat het water ze reeds hetft
doen instorten of od het punt is dit te doen.
