DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. JEUGDIGE „WERELDHERVORMERS" AAN DEN ARBEID. DE HEIMWEHRBEWEGING. Yo. 24 HOEVSDAO 29 JAYIAR1 1930 132e Jaargang. Dagelijksch overzicht. DE VLOOTCONFERENTIE TE LONDEN. RADIO-REDE VAN STIMSON. DONDERDAG DE PLENAIRE ZITTING. EEN AGENDA VOOR DE CONFERENTIE. Buitenland ERNSTIG MIJNONGELUK OP FORMOSA. Een rede van dr. SeipeL DE VEROVERING VAN LYBIE DOOR ITALIË. Het spoorwegongeluk bij Dinkelscherber. Binnenland URANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het gebeele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Per regel 0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. OOSTER ZOON, Voordam C 0, post giro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit 2 bladen. PRIMO DE R1VERA AFGETREDEN. Het heengaan van den dictator. Gisteravond te ongeveer half zeven is te Madrid een kabinetsraad begonnen, die een zeer belangrijke beslissing zou brengen. Op deze kabinetszitting werd n.1. over het lot der Spaansche dictatuur beslist. Het was daarom geen wonder, dat alle leden van het kabinet aanwezig waren. Im mers er zou toch in de allereerste plaats over bun eigen lot beslist worden. Dat is dan ook geschied. Na het beëindigen van den raad heeft Primo de Rivera zijn ver zoek om ontslag van hem en zijn regeering aan den koning aangeboden, daarmede een einde makend aan de dictatuur, waaronder Spanje zoo lang gestaan heeft. De Spaansche koning heeft dat verzoek ingewilligd en de regeering dank gezegd voor de vele diensten, den lande bewezen. Tegelijkertijd benoemde koning Alfonso den chef van het militaire kabinet Damasco Berenguer, graaf de Xauen, tot premier en verzocht Primo de Rivera de staatszaken af te wikkelen tot een nieuwe regeering ge vormd zal zijn. Dat verzoek is natuurlijk door den thans afgetreden dictator aange nomen. De benoeming van een nieuwe regeering is zeer spoedig te verwachten. Het kan zelfs zijn, dat reeds heden de namen van de nieuwe ministers bekend worden, maar op het oogenblik, dat wij dit schrijven is nog niet bekend, wie in de regeering zullen zit ten. Wel is het waarschijnlijk, dat een of twee ministers van het oude kabinet door Alfonso aangezocht zullen worden om ook in het nieuwe kabinet zitting te nemen. Dan zou de nieuwe regeering dus meer een soort over gangsdictatuur kunnen worden beschouwd. En deze zou dan zoo spoedig mogelijk den weg raceten banen naar wettelijke ver houdingen. Het voornaamste evenwel is op 't oogen- iblik het heengaan van Primo de Rivera. Hij schijnt dus niet gewacht te hebben op den uitslag van zijn enquette onder de officieren van het leger. Wellicht verwachtte hij daar onder grooten tegenstand en heeft hij het daarom beter geoordeeld om reeds nu heen te gaan. Dat leger schijnt op Primo toch nog een grooteren invloed uitgeoefend te hebben als hij wel wilde. Daar zou die ingestelde enquetc op wijzen. Maar toch had diezelfde enquete niet zooveel te beteekenen, omdat de officie ren heelemaal niet vrij durfden teekenen. De meesten toch omzeilden de gevaarlijke klippen en spraken zich niet positief uit. Echtei men kon toch wel opmaken, dat zij niets liever wilden dan een beëindiging der dictatuur. Dat is trouwens gedurende de regeering van Primo wel herhaaldelijk gebleken. Het offi cierencorps was Primo niet goedgunstig ge zind. En deze categorie van menschen zal dan ook wel in stilte juichen, nu de geweldenaar is afgetreden. Het is nu maar de vraag, wat de toekomst brengen zal. Als de nieuw te vormen regee ring krachiig genoeg is om zich staande te houden, dan mag men een verbetering in de Spaansche toestanden verwachten. Maar de mogelijkheid is niet uitgesloten dat een zwakke regeering gevormd zal worden. En wat er dan geschiedt is niet te zeggen. Juist nu we bovenstaande geschreven had den komen er uit Parijs eenige berichten, die bizonderheden over de redenen van Primo's aftreden melden: In universiteitskringen te Barcelona, Sevilla, Granada en Salamanca heerschte de laatste dagen weer groote beroering, welke nog steeds toenam. Uit verschillende provincies kwamen voorts berichten binnen, dat er een sterke be weging tegen het directorium aan den gang was en dat commandant Franco des nachts te Cadiz zou zijn aangekomen, teneinde aan de legerleiding instructies te geven voor een algemeenen opstand der garnizoenen tegen de dictatuur. Na een bespreking van den toestand met het kabinet begaf Primo zich, vergezeld van den minister van binnenlandsche zaken en financiën, des avonds te half negen naar den koning, die hem onmiddellijk ontving. Na den koning de politieke situatie uiteen te hebben gezet, legde hij hem een besluit ter onderteekening voor, waarin hij de onmid dellijke afzetting van den generaal-overste van Andalusië, den Infant don Carlot, een zwager van den koning, verlangde, alsmede van den commandant van Cadiz. Toen de koning echter weigerde dit besluit te onderteekenen, legde Primo hem zijn ont slagaanvrage voor. Laat in den avond gaf den afgetreden dic tator de pers een officieele verklaring, waar in hij mededeelde, dat hij in den loop van Woensdag zijn laatste nota zal publiceeren. waarin de oorzaken van de regeeringscrisis uiteen gezet zullen worden. Gisteravond heeft Stimson, de leider der Amerikaansche delegatie ter Vlootconferentie zijn, een radio-rede uitgesproken. Hij sprak zijn vertrouwen uit, dat de meest doeltreffende wijze voor de tot stand brenging en handhaving van den goeden geest tusschen Engeland en de Vereenigde Staten was door een overeenstemming tot 'n gelijke beperking op de totalen van hun re spectieve zee-strijdkrachten. „De pariteit tusschen Engeland en Ameri ka is geen stelling gebaseerd op 'n rivaliteit ter z^e, doch eerder een leuze zoowel van wederzijdsch vertrouwen als van de middelen om te komen tot wederzijd- sche ontwapening. Wij in Amerika weten, dat zoolang de pariteit gehandhaafd wordt, wij rustig onze vloot kunnen terug brengen tot het zelfde peil als Engeland de zijne wil terugbrengen. De mededeeling van MacDonald te Washington j.1. October ge daan, dat Engeland bereid was tot deze po litiek van pariteit ter zee met Amerika, bracht meer opluchting voor 't angstgevoel en de verbittering, welke het gevolg waren geweest van de mislukking van de Vloot conferentie in Geneve in 1927, dan eenige andere gebeurtenis". Stimson zside, dat de Amerikaansche de legatie allereerst hoopte, tot overeenstem ming te komen met de ter conferentie verte genwoordigde naties, welke haar wedloop in bewapening en kruisers en torpedobooten zouden beëindigen en verder hun onder- zeëers zouden afschaffen. „Wanneer wij onze onderzeëers niet kunnen afschaffen, wen- schen wij hun aantal zooveel mogelijk te be perken en tegelijkertijd een regeling te tref fen, waardoor voorkomen zal worden, dat deze zullen worden aangewend tegen koop vaardijschepen op de meedoogenlooze en on- menschelijke wijze, waarop deze oorlogs middelen in den laatsten oorlog zijn aange wend." Amerika wenschte verder het programma der slagschepen terug te brengen, beneden de programma's waarin bij de Conferentie van Washington werd voorzien. Stimson voegde daaraan toe: „Overeenstemming ten aanzien van kruisers, torpedobooten en on derzeëers zou de grootste bijdrage zijn tot den internationalen geest van vertrouwen en zou voor sommige landen eveneens een groo te bezuiniging beteekenen. Voor ons zou de grootste bezuiniging voortvloeien uit de be perking der slagschepen. Want tenzij dat programma wordt teruggebracht, zullen wij in de eerstkomende zes jaren alleen reeds voor slagschepen komen te staan voor een uitgave van 200.000.000 en in de daarna komende zes jaar voor eene van 400 mil- lioen. HET FRANSCHE COMPROMIS VOORSTEL. Betreffende de Dinsdagmiddag in het La gerhuis in de kamer van MacDonald gevoer de besprekingen tusschen de Japansche en de Britsche delegatie, is een officieel communi qué uitgegeven, waarin verklaard wordt, dat zekere punten verwezen zijn naar de deskun digen teneinde hierover een rapport te krij gen. De in aansluiting hierop gehouden En- gelsch-Fransche besprekingen duurden ruim 2 uur en hebben naar in het officieel com muniqué verklaard wordt, een punt bereikt, waarop „besprekingen met andere delega ties over dezelfde punten wenschelijk schij nen". Deze wending is, naar verluidt, het gevolg van een Fransch compromisvoorstel, volgens hetwelk wordt voorgesteld een categorale beperking met begrensde mogelijkheid tot overdracht op andere klassen, hetgeen op aandrang der Engelschen in zooverre be perkt werd, dat de overdracht alleen naar be neden mocht plaats vinden De Amerikanen en Japanners hebben het Fransche compro misvoorstel in principe aangenomen, doch 'n mogelijkheid tot overdracht naar boven en naar beneden geëischt. Daar dit voor de En gelschen niet aanvaardbaar is, hebben deze nu voorgesteld, dat de Franschen in directe onderhandelingen met de Fransche enenenr onderhandelingen met de Amerikaansche en Japansche gedelegeerden een overeenstem ming zouden trachten tot stand te brengen in Engelschen zin. Deze Fransch-Japansche en Fransch-Ame- rikaansche besprekingen zijn op het pro gram van Woensdag gezet. In hun bijeenkomst van Dinsdag besloten de hoofden der vijf aan de vlootconferentie deelnemende delegaties, dat in den loop hun ner besprekingen en persoonlijke gesprek ken genoeg opheldering is verkregen, waar door het bijeenbrengen van een plenaire zit ting gerechtvaardigd wordt. Aangezien het Britsche ministerie weke lijks des Woensdagmorgens bijeenkomt, is besloten, ten gerieve van de Britsche gedele geerden de zitting Donderdag in Saint Ja mes Palace te houden. Vele persvertegenwoordigers zullen, voor zoover de ruimte toelaat waarschijnlijk ongeveer 80 ter conferentie worden toege laten en naar verluidt worden maatregelen getroffen, die het mogelijk zullen maken, dat andere journalisten door middel van micro foons co luidsprekers in' een aangrenzend vertrek de behandeling zullen kunnen vol gen. Gisteravond kwamen de Japansche gedele geerden en die van Engeland bijeen, waarbij vraagstukken van wederzijdsch belang wer den besproken en aan de experts zekere pun ten werden voorgelegd, om daarover nader rapport uit te brengen. Naar van toonaangevende zijde verluidt over de zitting van gisteren, is thans een agenda opgesteld voor de conferentie. Vol gens deze bron zou de kwestie der slag schepen het eerst aan de orde zijn. Verder staan de voorstellen der Britsche, Fransche en Italiaansche delegaties op het program. Toen Zondagavond automobilisten, die een uitstapje gemaakt hadden, langs de Kö- penicker Strasse naar Berlijn terugkeerden, werden zij in het schemerdonker plotseling aangehouden met dringend verzoek de lichten uit te draaien. Nauwelijks was dit geschied, of een bombardement met steenen brak los, terwijl met stokken op den wagen werd inge slagen. Teneinde aan den overval te ontko men, werd volgas gegeven en in allerijl naar Köpenick gereden om de politie op de hoogte te stellen. Op deze wijze hebben zeven of acht luxe auto's het moeten ontgelden. De aanvallers zijn gebleluen jongens en meisjes van 16 tot 18 jaar te zijn, leden van een jeugdgroep van de communistische partij, die een uitstapje hadden gemaakt en nu op weg naar huis op het denkbeeld waren geko men in het klein de anti-kapitalistische theo rieën toe te passen. Onder eten kreet: „Aan ons de straat" werden de ruiten der aange houden auto's ingesmeten. Het gelukte de toegesnelde politie negen jeugdige „wereldrevolutionnairen", o.w. twee meisjes te arresteeren. Meer dan 200 arbeiders bedolven. Van Formosa wordt gemeld, dat tengevol ge van een ernstige mijnramp meer dan 200 arbeiders bedolven zijn. Totdusver konden slechts 34 arbeiders gered worden. Het onge luk zou veroorzaakt zijn, doordat twee groote liftkooien, die arbeiders naar boven brachten, naar beneden stortten. De voormalige bondskanselier Seipel sprak Maandagavond vtor de eerste maal voor een Heimwehrvergadering. De toeloop was zoo groot, dat meer dan 1000 personen buiten moesten blijven. Deze teleurgestelden wilden op straat een tweede bijeenkomst houden, doch de politie verbood deze, daar zij niet tijdig was aangekondigd. In zijn rede verklaarde Seipel o.a. niet te wenschen, dat de Heimwehrbeweging de gar de van een of meer partijen zou worden, zij moest de legertroep zijn van allen, die niet aai. de zijde der soc.-democratie staan. De be weging moet in het belang van het volk en het vaderland het algemeens welzijn stellen bo ven de partijbelangen. Wij mogen niet onder ling strijden.' zoolang niet de groote beslissing is gevallen en de gemeenschappelijke vijand overwonnen is. Ik verwacht van de Heimat- schutz, dat hij de zg. burgerlijke (d.z. de niet- socialistische) partijen, zoo noodig zal dwin gen de eenheid te bewaren, en dat hij ons helpt, die partijen op den weg te doen blijven naar een krachtige en doelbewuste politiek. Bezetting van Fezzan. Dreigende woorden der Italiaansche bladen. De sedert enkele weken in Lybië hervatte krijgsverrichtingen der Italianen hebben aan het einde van de vorige week geleid tot de be zetting van Moerzoek, de hoofdstad van Fez zan. Maarschalk Badoglio, de gouverneur van Tripolis, was bij de plechtigheid van het hijschen der Italiaansche vlag tegenwoordig. Aan de bezetting van Moerzoek, welke deel uitmaakt van de verovering van Fezzan (Zuid-Lybië) zijn tal van kleinere operaties voorafgegaan door een co'onne, welke onder bevel vaa den Hertog van Apulië opereert Moerzoek, dat een belangrijk karavaancen trum is, werd in Maart 1913 door de Italia nen bezet. De pacificatie van het gebied moest echter in 1914 worden onderbroken, de m- landsche troepen, welke door Italië waren ge- recruteerd, vielen in den loop der jaren uieen Moerzoek was de eerste positie, die de Italia nen prijsgaven in hun langzame terugtocht naar de kust. Het fascistisch regime stelde er een eer in het gebied van Fezzan wederom onder Ita- liaansch gezag te brengen. Moerzoek bevindt zich op 800 K.M., in Techte lijn, van Tripolis verwijderd. Het gebied van Fezzan beslaat van het Westen naar het oosten een afstand van 900 K.M., van het noorden naar het zui den een afstand van 700 K.M. De fascistische bladen maken grooten op hef van het Italiaansche cucces. De „Lavoro Fascista" wijst op de beteekenis van Moer zoek voor den doortocht van karavanen tus schen Tunis, Lybië en Egypte en spreekt van Moerzoek als van „de ware toegangspoort tot Centraal-Afrika". De „Giornale d'Italia" schrijft, dat men voortaan Italië niet meer kan verwijten koloniale aanspraken te hebben. „Van nu af aan", zegt het blad, „kunnen wij onzen tegenstanders antwoorden, dat Lybië bezig is geheel onder onze feitelijke overheer- sching terug te vallen. Van nu af aan zal de diplomatieke kwestie der Zuidgrens van Lybië, voortspruitend uit het feit, dat de Franschen gebieden hebben bezet, die juri disch tot Turkije en dientengevolge ook aan zijn opvolgers behoorden, een nieuw aspect verkrijgen tegenover het militair succes der Italianen". zijn de vermelde aanhoudingen verricht. De verslagen candidaat voor het presidentschap Vasconcelos zat achter net complot. AMERIKA. EEN VROUW EN 5 KINDEREN VERBRAND. Een vrouw en 5 kinderen zijn bij een brand in een huis in de nabijheid van Colo- rado om het leven gekomen. Een man, die trachtte zich uit het brandende huis te red den, kwam eveneens in de vlammen om. RUSLAND. WEDEROM 11 DOODVONNISSEN. Naar uit Moskou gemeld wordt, zijn te Blagoweschensk wederom 11 doodvonnissen voltrokken. De veroordeelden hadden deel uit gemaakt van een Wit-Russische organisatie, die onder leiding stond van den vroegeren Czaristischen ritmeester Arestulow en die verschillende overvallen op Russisch grond gebied hadden uitgevoerd. Ritmeester Arestu low zelf slaagde er in uit de gevangenis te ontkomen. Veroordeeling van spoorweg- employee's. Vanmorgen heeft de schepenrechtbank te Augsburg uitspraak gedaan in het proces tegen de spoorweg-employee's in verband met het ernstige spoorwegongeluk, dat het vorige jaar bij Dinkelscherber plaats vond Hübler en Müller werden schuldig bevon den aan het veroorzaken van 18 gevallen van dood door schuld en 157 gevallen van toebrengen van lichamelijk letsel door schuld. Hübler werd voorwaardelijk tot 3 maan den en Müller voorwaardelijk tot 5 maan den gevangenisstraf veroordeeld met een proeftijd tot 31 December 1933. Voorts werden zij veroordeeld in de kos ten van het proces. De beklaagden Amler, Wiedenbauer en Kamer werden vrijgesproken. DUITSCHLAND. DROEF EINDE VAN EEN SCHOOL UITSTAPJE. Dinsdag was een leeraar van een „Volks- schule" te Vobow met zijn klasse gaan schaat senrijden, toen plotseling 5 knapen door het ijs zakten. Bij zijne pogingen hen te redden, zakte de leeraar zelf door het ijs en verdronk. Ijlings toegeschoten hulp slaagde er in 2 der knapen te redden. De overige drie echter ver dronken. De leeraar was gehuwd en vader van eenige kinderen. BOSS WIL AFTREDEN. Maar met pensioen Tn het Seniorenconvent van den Berlijn- schen Gemeenteraad werd gisteren voorlezing gedaan van een schrijven van den Eersten Burgemeester Böss aan den Raad, waarin hij zich wederom bereid verklaart nog vóór het verstrijken van zijn ambtsperiode met non- actief te gaan. Hij meent echter geen afstand te kunn endoen van zijn eenmaal verworven recht op pensioen, nadat hij 35 jaren heeft doorgebracht in staats- en gemeentedienst. Hij eindigt met erop te wijzen, dat zijn ge zondheid geschokt en hijzelf zonder vermogen is. EEN RUMOERIGE NACHT IN HAMBURG. Verschillende arrestaties In de binnenstad van Hamburg, voorna melijk in het Gange-kwartier, is het van nacht weer onrustig geweest. Verschillende oproerige elementen trachtten zich tot groote troepen samen te voegenlan taarns werden uitgedraaid en andere over last werd veroorzaakt. De politie moest verschillende keeren in grijpen en was tot 1 uur 's nachts nog in de weer. 17 personen werden gearresteerd en zul len worden vervolgd. MEXICO. HET JONGSTE COMPLOT. Gericht tegen Ortis Rttbio. Een Reuter-telegram uit Mexico maakte de zer dagen ietwat vzag melding van een com plot, in verband waarmee 19 personen gear resteerd waren. Thans meldt een Reu ter- bericht uit New York, dat er de vorige week blijkens mededeeling van het hoofd der politie te Mexico een complot is ontdekt om den ge kozen president Ortis Rubio te vermoorden, de voornaamste gebouwen der hoofdstad in de lucht te doen vliegen en zich van de regee ring meester te maken. In verband hiermede ONTPLOFFING IN EEN BELASTING KANTOOR. In het belastinggebouw te Raalte heeft gis termorgen een ontploffing plaats gehad in de schoorsteen, waar zich gassen hadden ver zameld. De schoorsteen werd geheel vernield en de stukken steen en brokken kalk vlogen in de rondte. De werkzaamheden van het per soneel waren echter nog niet begonnen, terwijl een klerk, die reeds in het gebouw aanwezig was, er met den schrik af kwam. Een begin van brand werd door dadelijk ingrijpen van de brandweer gebluscht. HUISELIJKE TWIST. Moeder mishandeld door een zoon wiens broer later partij trok voor moeder. Gistermiddag kreeg in 'n woning aan den Postjesweg te Amsterdam 'n zoon twist met zijn moeder. De jongeling heeft daarbij de vrouw tamelijk zwaar mishandeld. Des avonds kwam een tweede zoon thuis en die hoorde wat er gebeurd was. Hij kreeg over het geval ruzie met zijn broer. Beide jonge mannen gingen de straat op, waar de twist werd voortgezet. De eene jongeman sloeg den ander, die de moeder had mishandeld zoodanig, dat hij bewusteloos neerviel en naar een ziekenhuis moest worden vervoerd. De ander heeft zich bij de politie gemeld. DOLLE AUTOJACHT. Gisteravond werd op de Kruiskade de 50- jarige wielrijder F. A. W. aangereden door een luxe-auto, die bestuurd werd door den 42- jarigen P. de Z. Er ontstond een kwestie over de betaling van de schade, die aan de fiets bij de aanrijding was toegebracht De autobe stuurder, die eenigszins onder den invloed van sterken drank verkeerde, trachtte op een gegeven oogenblik snel weg te rijden De fiet ser zag nog kans op de treeplank te sprin gen, hetgeen voor den autobestuurder reden was om zoo hard mogelijk weg te rijden. Met een vaart van 80 K.M. Voog hij de Kruis kade af en den Coolsingel op. Daar werd de auto met den op de treeplank staanden man, die zich in grooten angst vast klemde, zien door een motoragent, die onmiddellijk een agent meenam in zijn zijspan en de ach tervolging begon. Bij de Noordblaak liep de auto even vast tusschen het trottoir en de tram waardoor het voorwiel losliep en ge vaarlijk begon te slingeren. Nog reed de auto bestuurder door over het Beursplein, de Gel- derschekade en de Willemsbrug. Eerst in de van der Takstraat gelukte hei den motoragent den auto voorbij te rijden en te dwingen de snelle vaart te matigen. De an dere agent is toen overgesprongen en heeft den bestuurder gedwongen te stoppen. Deze is voorloopig meegenomen naar het politie bureau Nassaukade, waar hij wordt vastgo houden. De auto is in beslag genomen. De wilde ren door Rotterdam, heeft buiten gewoon veel consternatie gewekt, terwijl een vrij aanzienlijke tramvertraging eveneens een gevolg was van deze ren. De conducteur van de aangereden tram ging eerst mee naar hït politiebureau om gehoord te worden en de an dere trams moesten wachten. Dit heeft honder den menschen op de been gebracht. KORTE BERICHTEN. Gisteren is bij den Octrooiraad te 's- Gravenhage de 50.000ste aanvrage van oc trooi ingediend. Gister is door den minister van wa terstaat aan de sluis van het Maas- en Waal kanaal te Weurt bij Nijmegen een gedenk plaat onthuld voor wijlen den heer G. S. Vlieger, in leven secretaris van „Schutte- vaer". Te Amsterdam is hedenmorgen over leden in den ouderdom van 49 jaar de heer E. D. Kalker, commercieel-directeur van de Eerste Nederiandsche Cement-industrie, waarvan de fabrieken te Maastricht geves tigd zijn. In het academisch ziekenhuis te Leiden is een 8-iarig meisje, afkomstig uit Hillegotn, aan kinderverlamming overleden. Gisteravond is de 20-jarige P. van Dijk uit Herpen, te Ravenstein met zijn fiets ie de Molengracfet gereden en yerdronkeA

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1930 | | pagina 1