DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. DE TROONREDE. Buitenland DE DUITSCHE RIJKS DAG-VERKIEZINGEN. Voorloopig resultaat der Rijksdag- verkiezingen. Dagalijksch overzicht. Pe lliiêkKëS zijn eenigszifls verrassend. ALKMAARSCHE Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalvs Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Per regel 0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, post giro 37060. Telef. 3, redactie 33. No. 218 Directeur: C. KRAS. DINSDAG 16 SEPTEMBER 1930 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 132e Jaargang. Dit nummer bestaat uit 2 bladen. H. M. de koningin heeft heden bij de ©pening van de Staten-Generaal de vol gende troonrede uitgesproken: Leden van de Staten-Generaal! 1 Te midden van U leden der Staten Generaal kan ik den toestand des lands, al stemt veel tot erkentelijkheid, niet onverdeeld gunstig heeten. De eco nomische crisis die zich over de geheele wereld doet gevoelen, heeft ook, zoowel in het Rijk in Europa als in de Overzee- sche gewesten, tot ernstige gevolgen voor het bedrijfsleven geleid. Hier te lande maken in het bijzonder verschil lende takken van on-.en land- en tuin bouw moeilijke tijden door. Groote krachtsinspanning en wijs beleid zullen met Gods hulp, moeten voeren naar be tere tijden. Onder de voorzieningen welke zullen moeten worden getroffen om de moei lijkheden te overwinnen treedt de her vorming van de economische voor lichting op den voorgrond. Daar echter de crisis de geheele mensch- heid drukt, is zelfs van de best voorbe reide en ten uitvoer gelegde maatregelen weinig vrucht te verwachten, indien zij niet door oprechte internationale samen werking in hun kracht worden versterkt. Ook met het oog hierop blijft mijn voort durende aandacht gericht op het bevor deren van betere internationale ver houdingen. De zeer vriendschappelijke aard van de betrekkingen, die wij met de andere mogendheden onderhouden, vormt voor dit streven den onmisbaren grondslag. Een donkere schaduw wordt door de ingetreden crisis geworpen over den toestand van 's Rijks financiën. Niet al leen zal het gunstig verloop van de op brengst der middelen, zooals dit in de laatste jaren werd gezien, een einde nemen, maar ook van een normale stij ging der middelen zal eerlang geen sprake meer kunnen zijn. Anderzijds zul len de natuurlijke oorzaken, welke tot een normale stijging der uitgaven lei den, haar werking onverzwakt blijven behouden. Naast voortgezette versobering van •s Rijks dienst door reorganisatie, zal daarom buitengewone beperking in het nemen van maatregelen, welke offers van 's Rijks schatkist vergen, in de naaste toekomst plicht zijn. In Nederlandsch-Indië openbaren de gevolgen van de crisis zich reeds in een sterke daling van de opbrengst der landsmiddelen, de uiterste zorg zal ver- eischt zijn om het evenwicht in de Indische begrooting te bewaren zonder de grondslagen van welvaart en volks ontwikkeling aan te tasten. Verschillende ontwerpen van wet zul len bij U aanhangig worden gemaakt. Naast andere ontwerpen van justitiee- len aard zal U een voorstel van wet be treffende de rechtsverhoudingen ten aanzien van handelsagenten en han delsreizigers worden aangeboden. Een voorstel tot wijziging van het reeds eerder ingediend ontwerp van een cursuswet zal U spoedig bereiken. Een ontwerp van wet tot herziening van de lager onderwijswet 1920 zal, naar :k vertrou. nog in dit zittingsjaar bij U worden ingediend. Een wetsontwerp be treffende de rechtspositie der militairen kan spoedig worden tegemoet gezien. Blijvende aandacht wordt geschonken aan de spoedige totstandkoming van verbeteringen in de wegen te land en te water en thans in het bijzonder aan den bouw van vaste bruggen over onze groote rivieren. Een wetsontwerp inzake de bedrijfs- raden nadert zijn voltooiing. Tegelijk daarmede zal worden inge diend een in ontwerp gereed zijnd voor stel betreffende de publiekrechtelijke regeling van de collectieve arbeidsover eenkomsten. Voorts zijn ontwerpen voor een nieuwe veiligheidswet en voor een wijziging van de stuwadoorswet voorbereid. De ontwikkeling van de staatkundige verhoudingen in Nederlandsch-Indië vordert bij voortduring aandacht. De invoering van de bestuurshervor- ming heeft over geheel Java en Ma- doera haar beslag gekregen. De geleidelijke doorvoering van die hervorming in de buitengewesten is in voorbereiding. Het overleg omtrent wetgevende maat regelen om principieele beperking te brengen in het stelsel van arbeidsover eenkomsten onder strafbedreiging is zoover gevorderd, dat een desbetreffende ontwerp-ordonnantie eerlang in Indië in openbare behandeling zal kunnen komen. De economische toestand van Suri name, welke ook den terugslag onder vindt van de daling der marktprijzen van de voornaamste landbouwvoort- brengselen van 't gewest, blijft gedrukt. Die van Cura^ao geeft reden tot voldoe ning. Met den wensch dat God Zijn zegen aan Uwen, arbeid moge schenken, ver klaar ik de gewone zitting der Staten- Generaal voor geopend. De troonrede is dit jaar iets korter maar daarom niet krachtiger dan die, welke bij de opening der Staten Gene raal in een vorig zittingsjaar werd uit gesproken. Zij staat over het algemeen in het tee- ken van machteloosheid tegenover de malaise, welke zich thans niet alleen in de kringen van land- en tuinbouw, maar ook van handel en industrie geopen baard heeft. Van regeeringswege kan tot verbete ring van dien toestand blijkbaar weinig godaan worden. Het blijft als gewoon lijk bij een constateeren van den al gemeen ongunstigen toestand en bij een hopen en verwachten, dat daarin binnen afzienbaren tijd weer een einde zal komen. Er is natuurlijk altijd nog wel iets om dankbaar voor te blijven, maar toch komt Hare Majesteit reeds in den eer sten zin van dit staatsstuk tot de erken ning, dat de economische crisis, die zich over de geheele wereld doet gevoelen, zoowel in het Rijk in Europa als in de Overzeesche gewesten, tot ernstige ge volgen voor het bedrijfsleven geleid heeft en niet ten onrechte wordt daarbij allereerst de aandacht gevestigd op de crisis in het land- en tuinbouwbedrijf. Mogen handel en industrie eens over tijdelijke slapte van zaken spreken, de boeren worden door een mislukten oogst of onverkoopbare producten zoodanig getroffen, dat van een noodtoestand kan worden gesproken en financieele hulp of credieten noodzakelijk zijn om in het proces der voortbrenging geen stagnatie te 'brëngèn. Zij hadden in deze troonrede ongetwij- teld liever het aankondigen van doel- treffenden regeeringssteun willen lezen dan de eenvoudige opmerking, dat groo te krachtsinspaning en wijs beleid met ■Godshulp naar betere tijden moeten voeren. Slechts betere economische voorlich ting wordt in uitzicht gesteld maar het is niet hoofdzakelijk door verkeerde productiewijze of niet-economische maatregelen in handel en industrie, dat ons geheele land thans in een minder gunstigen toestand verkeert. Ons land maakt in dit opzicht geen ongunstige uitzondering, het ligt mede onder den druk die zich thans in alle ons omringende staten doet gevoelen en de troonrede constateert dan ook min of meer berustend, dat zelfs van de best voprbereide en ten uitvoer gelegde maat regelen weinig vrucht te verwachten is indien zij niet door oprechte interna tionale samenwerking in hun kracht worden versterkt. Zoolang elke staat zich omgeeft met steeds moeilijker te passeeren grenzen, zoolang het vrije ruilverkeer door steeds hoogere invoerrechten onmogelijk ge maakt wordt, zal men in elk land daar van de nadeelige gevolgen blijven on dervinden. Als Briand's denkbeeld, de Vereenigde Staten van Europa nog eens werkelijk heid zal worden, zullen allereerst de tariefmuren moeten verdwijnen. Men kan te dien einde slechts op een gunstig resultaat der internationale besprekin gen hopen en blijkens de troonrede blijft de voortdurende aandacht der regeering gericht op het bevorderen van betere internationale verhoudingen. Wij zijn een vredelievend volk en on derhouden dus nog steeds met de andere mogendheden betrekkingen van zeer vriendschappelijken aai I, welke het ons gemakkelijk maken bij de internationa le beraadslagingen een gezaghebbend woord te doen h joren. Werd in een vorige troonrede nog over het niet tot stand brengen eener nieuwe regeling met België gesproken en de verwachting geuit, dat men spoe dig tot overeenstemming zou komen, thans wordt dit vraagstuk blijkbaar zoo weinig urgent geoordeeld, dat er zelfs niet meer op gezinspeeld wordt. Sedert onze marineschepen en vlieg tuigen bij verschillende festiviteiten in België een staaltje van onze macht en militaire kundigheden hebben gegeven, schijnt men ook daar, meer dan vroeger, tot de conclusie te zijn gekomen, dat een goede buur beter dan een vijand is. Een donkere schaduw wordt door de ingetreden crisis geworpen over den toestand van 's Rijks financiën. Niet al leen zal het gunstig verloop van de op brengst der middelen zooals dit in de laatste jaren met vreugde geconstateerd werd, een einde nemen, maar ook van een normale stijging der middelen zal eerlang geen sprake meer kunnen zijn. De minister van financiën ziet den tijd komen, dat hij het huishouden van den Staat niet meer bekostigen kan. Niet alleen worden de inkomsten klei ner, maar aan de natuurlijke oorzaken, welke tot een normale stijging der uit gaven leiden, valt nu eenmaal niet te ontkomen. Dus zal er bezuinigd moeten worden en de deskundigen zullen allereerst het groote raderwerk van den Staat eens be kijken om na te gaan of door vereenvou diging daarvan, door reorganisatie, niet een belangrijke besparing van kosten is te verkrijgen. Daarnaast zal bezuinigd moeten wor den op de gelden welke voor sociale maatregelen moeten dienen. De troon rede spreekt zelfs van een buitengewone beperking in het nemen van maatregelen welke offers van 's Rijks schatkist ver gen en wij vermoeden, dat veel van het verkiezingsprogram, vooral van soc.- dem. zijde, vooreerst wel niet in vervul ling zal kunnen komen. Evenals het vorig jaar wordt ook nu weer buitengewone aandacht aan den toestand in de overzeesche gewesten ge schonken. Ook in Nederlandsch-Indië ondervindt men den invloed der wereldmalaise en de gevolgen van de economische crisis openbaren zich hier reeds in een sterke daling van de opbrengst der landsmid delen, waardoor de grootste voorzichtig heid geboden is om het evenwicht in de begrooting te bewaren zonder de grond slagen van welvaart en volksontwikke ling aan te tasten. Een troonrede is als een mensch. Zij belooft veel maar brengt in den regel maar een klein gedeelte daarvan tot stand. Ondanks een reeks mooie beloften in de vorige troonrede kon de minister van Binnenlandsche Zaken dezer dagen bij de sluiting van de Staten Generaal slechts op een zeer kleine oogst van tot stand gebrachte wetsontwerpen wijzen. Thans wordt opnieuw beloofd, dat ver schillende ontwerpen van wet aanhan gig zullen worden gemaakt, waartoe, naast andere ontwerpen van justitieelen aard welke dat zijn is niet duidelijk een wetsontwerp behoort betreffende de rechtsverhoudingen ten aanzien van handelsagenten en handelsreizigers. Reeds het vorig jaar werd medegedeeld, dat er een herziening zou plaats hebben van de Lager Onderwijswet dit wacht te toen nog slechts op het tijdstip, dat de betrokken staatscommissie daarover een rapport zou uitbrengen en werd toegezegd dat de minister van Onderwijs de thans bestaande wet spoedig hoopte te kunnen wijzigen. Daarvan is tot dusver nog niets geko men en de troonrede belooft, naast een wijziging van het reeds eerder ingediend ontwerp van een cursuswet, thans op nieuw de indiening van een ontwerp van wet tot herziening van de Lager Onder wijswet 1920. Laten wij hopen, dat wanneer deze zit ting. van de Staten Generaal gesloten wordt, ook met voldoening op een goede regeling van het onderwijsvraagstuk kan worden gewezen. Daarnaast wordt een wetsontwerp beloofd betreffende de rechtspositie der militairen en zal naar de troonrede verzekert blijvend aandacht wprdeo geschonken aan de spoedige totstand koming van verbeteringen in de wegen te land en te water en in het bijzonder aan den bouw van vaste bruggen over onze groote rivieren. Het verkeer, dat bij de technisch steeds volmaakter en snellere voertui gen, breede en ongevaarlijke we gen eischt, zal dus ook dit jaar weer veel van een verouderden toestand zien verdwijnen en dat, ondanks den benar den stand der financiën, op het aan brengen van kostbare vaste bruggen over de rivieren wordt aangestuurd, is het beste bewijs, dat de regeering alles in het werk wil stellen om een vlug en veilig verkeer te bevorderen. Thans wordt nog een wetsontwerp inzake de bedrijfsraden aangekondigd benevens een vooorstel betreffende de publiekrechtelijke regeling van de col lectieve arbeidsovereenkomsten, wat ook reeds in de vorige troonrede werd beloofd, maar eerst thans in ontwerp gereed blijkt te zijn. Ten slotte vermeldt de troonrede de voorbereiding van ontwerpen voor een nieuwe veiligheidswet en voor een wij ziging van de stuwadoorswet. Het zal ons niet verwonderen in een volgende troonrede te lezen, dat deze ontwerpen wellicht spoedig gereed zul len komen. De ontwikkeling van de staatkundige verhoudingen in Ned. Indië vraagt nog voortdurend de aandacht. Wij hebben niet zooveel last van onze gekleurde broeders als de Engelschen dat op het oogenblik hebben, maar wij moeten als verstandige koloniale mogendheid de bakens weten te verzetten naarmate het getij verandert. De invoering van de be- stuurshervorming heeft thans over ge heel Java en Madoera haar beslag ge kregen, en geleidelüke doorvoering van die hervorming in de buitengewesten is in voorbereiding. Verder wordt over Ned. Indië nog slechts medegedeeld, dat het overleg omtrent wetgevende maat regelen, om principieele beperking te brengen in het stelsel van arbeidsover eenkomsten onder strafbedreiging, zoo ver gevorderd is dat een desbetreffende ontwerp-ordonnantie eerlang in Indië in openbare behandeling zal kunnen ko men. Er schijnt, voornamelijk in de bui tengewesten, nog heel wat te mankeeren aan een goede verhouding tusschen werkgevers en inlandsche werknemers, de rapporten van de inspecteurs der ar beidsinspectie geven daarvan stootelijke bewijzen en hier ligt zeker een vruchtbaar terrein voor overhei ls- bemoeiing. Natuurlijk ondervindt Suriname, al ligt het in een heel ander deel van ons kleine wereldje, ook al den terugslag van de algemeene malaise. De marktcijfers der voornaamste land- bouwvoortbrengselen zijn sterk gedaald en het land ondervindt daarvan de na deelige gevolgen. Cura?ao, dat altijd een beetje als een minderwaardig gewest beschouwd is, gaf reeds het vorig jaar reden tot ver heugenis door een voortschrijdenden opbloei en thans getuigt de troonrede op nieuw, dat de toestand daar reden tot voldoening geeft. Als nu onze weermacht ter plaatse maar sterk genoeg is om alle politieke vechtpartijen van andere staten buiten de grenzen te houden, zullen wij van dat A:nerikaansche stiefkindje in de toe komst misschien nog heel wat genoegen kunnen beleven. Een troonrede is een zak vol mooie beloften. Steeds wordt de zak den volke ver toond maar al het moois dat er in zit komt niet altijd te voorschijn. Er is dit jaar niet zoo bijzonder veel in vei'borgen. Wij kunnen slechts hopen, dat hij ditmaal eens volkomen leegge schud zal worden en dat alle ontwerpen welke ons thans weer zijn toegezegd, binnen een jaar tijds als wetten in het Staatsblad zullen verschijnen. Laten wij daarbij instemmen met den wensch van Hare Majesteit, dat God zijn zegen aan den.arbeid van ons parlement zal mogen schenken. We zeggen „eenigszins", want reeds had men verwacht, dat deze verkiezingen een resul taat zouden brengen, dat nog minder ge schikt zou zijn voor een coalitievorming door den vorigen rijksdag. Welnu, aan die verwachting is voldaan, zoodat in zooverre niet van een verrassing gesproken mag worden. Wat wel een verrassing is: de geweldige successen der Nationaal-socialisten. Wel had men een zetelvermeerdering verwacht, maar dat deze bijna vertienvoudigd zou worden, heeft zelfs de meest verstokte Nat.-soc. aan hangers Zaterdagnacht niet durven droomen. Van een heel gewoon partijtje is de Nat. soc partij plotseling de tweede partij in den Rijksdag geworden, zoodat zij straks ge legenheid zal krijgen om mee te regeeren op krachtige wijze. Als we nog even herinneren, dat de soc.- democraten 10 zetels verloren (143 en vorigen Rijksdag 153), de communisten er 22 won nen (76, 54) en de Duitsche Volkspartij (van wijlen dr. Stresemann) terugliep van 54 op 26 zetels, dan hebben we de voornaamste verandering op het gebied der zetelverdee- ling gememoreerd. De rijksdag zal ditmaal 573 zetels tellen tegen 491 de vorige keer. Deze vermeerde ring moet toegeschreven worden aan dp grootere opkomst der kiezers, waardoor veel minder stemmen „verloren" gingen. De vraag is nu, welke coalitiemogelijk heden er zijn. De tegenwoordige regeerings- partijen kunnen bij een coalitievorming, een aantal van 172 krijgen, maar dan hebben ze nog lang niet de meerderheid in den rijks dag Ook de partijen, die eertijds de z.g. „groote coalitie" vormden, kunnen nu geen meerderheid krijgen. Zij komen thans tot een aantal van 278, hetgeen juist 9 te weinig is voor een volstrekte meerderheid. Slechts dan,, wanneer die „groote coalitie zich ook uitbreidde over de economische partij, het Duitsche Landvolk en de conser vatieve Volkspartij, zou zij over een vol strekte meerderheid beschikken. Het is echter niet waarschijnlijk, dat het zoover komt. Er zijn nog andere mogelijkheden. We zullen het echter hierbij laten en afwachten, wat de nadere berichten ons zullen leeren. De lezer zal uit bovenstaande wel begrepen hebben, dat de verwarring in het Duitsche politieke leven nog al groot is, zoodat het nog wel een paar dagen zal duren, voordat er eenige klaarheid komt. DE DUITSCHE RIJKSDAG- VERKIEZINGEN. D: verrassende successen der Nat.-socialisten. Coalitiemogelijkheden. - - Zoo is dan in Duitschland de strijd, die dé gemoederen v/eken lang bezig gehouden heeft, geëindigd. De verkiezingen zijn ge houden, en het Duitsche volk heeft beslist, hoe het den eerstvolgenden tijd geregeerd wil worden. Volgens de nog nader bij den leider van den Verkiezingsdienst binnengekomen resul taten, is het aantal voor den nieuwen Rijks dag gekozen afgevaardigden thans gestegen tot 576, verdeeld als volgt: Sociaal Democraten 143; Nationaal Socia listen 107; Communisten 76; Centrum 68; Duisch Nationalen 41Duitsche Volkspartij; 30; Economische Partij; 23; Duitsche Staats partij 20; Beiersche Volkspartij 19; Duitsche Landvolkspartij 18; Chr. Sociale Volksdienst 14; Duitsche Boerenj>artij 6; Conservatieve Volkspartij 5; Hannoverianen 3; Landbond 3. Waar moeten de heerei» zitten?! De stijging van het aantal Rijksdagzetels van 490 tot 576 geeft de noodige zorg voor de plaatsing der afgevaardigden. De groote zittingzaal was oorspronkelijk ingericht voor 379 plaatsen, daar dit aantal voor den oorlog grondwettelijk was vastge steld. Toen het aantal afgevaardigden na den oorlog werd afhankelijk gesteld van het aan tal uitgebrachte stemmen, moesten indertijd reeds 100 plaatsen worden geïnstalleerd. Dit is geschied door alle comfort uit ds vergaderzaal te verwijderen. Thans is de zaal ingericht voor 493, er moet dus nog ruimte worden gemaakt voor 83 afgevaardigden. In de zaal zijn nog een bank voor de frac tieleiders en verder links en rechts rustban ken. Op deze banken zullen van 30 tot 40 afge vaardigden worden geplaatst. De eerste zitting 13 October. Volgens de Grondwet moet de Rijksdag 30 dagen na de verkiezingen, dus den 14 Octo ber a.s. bijeenkomen. Naar in goedingelichte kringen verluidt, zal de Rijksdag reeds den 13 October a.s. bij eenkomen, dat is dus een dag voor den grondwettelijke vastgestelden termijn. Dr. Brann over den nitslag der verkiezingen. De Pruisische premier, dr. Otto Braun. heeft volgens het Berliner Tageblatt over het resultaat der Rijksdagverkiezingen o.m. ver klaard, dat hij ondanks het resultaat der verkiezingen noch de grondwet, noch de openbare veiligheid, noch den koers van de Duitsche buitenlandsche politiek ook maar eenigszins bedreigd acht. De Nazi's na de verkiezingen. Maandagavond bskdêfi de Nationaal Sfib

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1930 | | pagina 1