DAGBLAD.VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Zielszieken en Psychopathen in Heiloo
BERICHT.
Buitenland
No. 222
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1930
132e Jaargang.
Geesteszieken en voor hun daden niet-toerekenbare misdadigers
zijn niet de bewoners voor welker vestiging men
propaganda gemaakt heeft.
Maar de bouw van een moderne stichting is allerminst
als een ramp te beschouwen.
Dagolijksoh overzicht.
Zij, <Jie zich met 1 October a.s.
voor minstens 3 maanden op dit
blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende
nummers franco en gratis.
DE DIRECTIE.
NOORWEGEN'S ECONOMISCHE
TOESTAND.
De gevolgen der werelddepressie.
ALKMAARS CHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3
maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50,
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Per regel 0.25, bij groote contracten rabat. Oreote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. HOSTER ZOON, Voordam C 9, post
giro 37060. Telef. 3, redactie 33.
directeur: C. KRAS.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
Het Noordelijk deel onzer provincie wordt
blijkbaar geschikt geoordeeld om er krankzin
nigen te verplegen.
Wij behoeven ten bewijze daarvan slechts
de namen Medemblik, Santpoort en Castri-
cum te noemen waarvan de beide laatste
plaatsen bekend zijn geworden door de vesti-
Sing van belangrijke Provinciale gestichten.
len sprak vroeger van gekkenhuizen, maar
krankzinnigengestichten komt meer met de
moderne opvatting overeen. Nog beter is het
van zielszieken te spreken omdat daardoor het
beste uitkomt, dat iemand wiens geestvermo
gens gestoord zijn een zieke is, die niet uit
sluitend bewaakt, maar ook verpleegd moet
iworden en die in vele gevallen door een goe
de behandeling weer hersteld in de maat
schappij zal kunnen terugkeeren.
Naast de reeds bestaande gestichten is in
den loop van dit jaar in onze naaste omge
ving, op grondgebied van Heiloo, een nieuw
tehuis voor zielszieken verrezen, namelijk de
St. Willebrordus-st$fiting, een tehuis, dat
speciaal voor R.K. mannelijke zielszieken be
stemd is en dat nauwelijks twee maanden ge
leden voor de patiënten is geopend.
t
De gebouwen, die men thans vanaf den
Rijksstraatweg in het weiland ziet staan,
vormen eigenlijk nog maar een begin van het
complex, dat binnen afzienbaren tijd hier zal
verrijzen. Men ziet nu nog slechts het ge
sticht waarin de krankzinnigen en dat waarin
de psychopathen zijn ondergebracht, maar
het ligt in de bedoeling dat het aantal patiën
ten belangrijk zal worden uitgebreid en dat
in verband daarmede voor de reeds bestaande
bouwwerken nog een hoofdgebouw met door
poortgebouwen daaraan verbonden zijvleu
gels zal geplaatst worden, bestemd voor be-
iwoning zoowel door patiënten als door ver
plegend personeel en doktoren. Het terrein
[waarover de stichting de beschikking heeft is
hier niet minder dan 40 H.A. groot, er wor
den in de naaste toekomst nog o.a. een feest
gebouw en een eigen boerderij op gezet en nu
reeds zijn de verpleegden dagelijks aan den
arbeid om een vijver voor het te stichten
hoofdgebouw te graven, zijkanalen te maken,
plantsoenen, wegen en tuinen aan te leggen.
Wanneer alles volgens plannen en teekenin-
gen gereed zal zijn, zal Heiloo een zeer
groote en mooie stichting bezitten waardoor
zijn naam in den lande niet alleen meer- in
verband met zijn natuurschoon zal genoemd
.worden.
Er zijn in Heiloo velen, die dit als een be
zwaar gevoelen en wij kunnen ons dat voor
stellen.
„Heiloo Vooruit" maakt propaganda voor
de vestiging van nieuwe ingezetenen, maar de
bedoeling zit daarbij natuurlijk voor, dat het
mooie bosch, de lage. belastingen enz. een lok
middel zullen zijn voor goed gesitueerden,
voor zoo mogelijk kapitaalkrachtige perso
nen, die mee zullen helpen de financieele las
ten der gemeente te dragen.
Nimmer heeft men er naar gestreefd een
paar honderd gekken, idioten en psychopathen
als vaste bewoners te krijgen en het is te
begrijpen, dat men daarover in den beginne
allesbehalve verheugd zal zijn gebleken.
De bewoners hebben reeds meermalen
doen blijken, dat zij met deze nieuwe dorps-
genooten niet zoo bijzonder zijn ingenomen.
Zij hebben zich verheugd op den aankoop van
het Heilooër bosch, dat daardoor van verka
veling gered is, zij hebben steeds op dit mooie
bosch als een bijzondere attractie van Heiloo
als plaats van vestiging en vacantieoord ge
wezen en zij zijn nu min of meer bevreesd, dat
het ten slotte een wandelplaats voor gevaar
lijke gekken en misdadigers zal worden, die
voor hun daden piet verantwoordelijk gesteld
kunnen worden.
In tegenstelling met het Bergerbosch heeft
dat van Heiloo toch altijd min of meer in het
teeken van onveiligheid gestaan, niet alleen
door het zoo nu en dan voorkomen van po
gingen tot chantage, maar ook door het sig-
naleeren van meer bij de politie dan bij de
wandelaars bekende typen, die het bosch niet
louter en alleen voor het genieten van na
tuurschoon bezoeken.
Wordt dit bosch nu ook nog een wandel-
Elaats van vele gestichtsbewoners, dan zal
et, volgens veler inzicht, volkomen in net
teeken der onveiligheid komen en zullen voor
namelijk vrouwen en kinderen van dit mooie
wandelpark niet langer kunnen profiteeren.
Dat is de theorie van de grootste pessimis
ten, maar wij vertrouwen, dat die zienswijze
In verloop van tijd wel eenigszins zal veran
deren.
- 'M«o is in Heiloo, in tegenstelling met Cas-
tricum en zoovele andere plaatsen, nog niet
gewend aan de onmiddellijke nabijheid van
een groot aantal zielszieken en men ziet daar
om onwillekeurig den toestand veel donkerder
in dan overal elders noodzakelijk is gebleken
Men hoort de bewoners van Castricum of
Santpoort niet meer klagen over de nabijheid
der daar gevestigde gestichten, men heeft
zich daar reeds bij den toestand aangepast en
wij zijn er zelfs van overtuigd, dat de ge
meentebesturen er zich ernstig tegen zouden
verzetten als gepoogd werd, die gestichten
naar elders over te brengen.
Men ziet daar en zoo zal men dat op
den duur ook in Heiloo moeten doen deze
gebouwencomplexen niet als bewaarplaatsen
van een gevaarlijke bende, die ieder oogen
blik pogingen zal doen om los te breken-,
maar wel degelijk als ziekenhuizen. De pro
vincie zelf spreekt van het provinciaal zie
kenhuis, er daarmede al den nadruk op leg
gende, dat deze stichtingen geen gevange
nissen, maar een soort gasthuizen zijn.
Natuurlijk is een dergelijk tehuis niet ge
heel met een gewoon ziekenhuis te verge
lijken.
Deze patiënten hebben geen lichamelijke
gebreken de meeste althans niet maar
zijn zielszieken, kunnen dus vaak niet logisch
denken, staan dikwijls onder den invloed van
waanbegrippen en zijn dus niet steeds ver
antwoordelijk voor hun daden.
Vandaar dat een tehuis als de hier ge
vestigde St. Wiliebrordus-stichting, hoe
vriendelijk het er ook uit mag zien, toch om
geven is door versperringen, dat de deuren
voor de meeste patiënten nauwkeurig ge
sloten blijven en dat achter het houtwerk van
de ramen stevige ijzeren tralies zijn aange
bracht.
Deze stichting, die wij, door de welwillend
heid van den geneesheer-directeur, dokter
J. A. J. Barnhoorn, dezer dagen tot in alle
onderdeelen hebben kunnen bezichtigen,
heeft een zeer gemengde bevolking.
Gevaarlijke krankzinnigen, menschen die
men zich niet kan denken zonder dwangbui
zen hebben wij er niet aangetroffen, hoewel
het natuurlijk heel goed mogelijk blijft, dat
de toestand van een patiënt zoo nu en dan
van dien aard is, dat krachtig moet worden
opgetreden.
Alle mannen zonder onderscheid, die wij
hier gezien hebben hadden evengoed pa
tiënten uit een gewoon ziekenhuis kunnen
zijn, met uitzondering dan van de idioten,
wien men het dadelijk aanziet, dat zij van de
beteekenis van wat er om hen heen gebeurt
«niet het minste besef hebben.
Die idioten hebben hier grootendeels bed-
verpleging en verder zagen wij hier zalen,
zoowel voor t. b. c.-patiënten als voor de
mannen> die aan een andere lichamelijke
ziekte lijdende zijn.
Op al deze zalen was het volkomen rustig,
zoo rustig zelfs, dat men geen oogenblik zou
vermoeden in een gesticht voor zielszieken te
zijn.
En wat de niet-zieken betreft, die werkten
buiten op het groote gestichtsterrein, die hak
ten hout en graafden bij den vijver onder toe
zicht van de broeders-verplegers, die lieten
hun gereedschap in den steek toen de bel voor
de thee luidde en nóch aan hun gedrag, nóch
aan hun over -het algemeen flinke lichamen
en gezonde koppen was ook maar eenigszins
te bespeuren, dat men hier met zielszieken te
doen had.
Men moet niet vergeten, dat de directie en
het verplegend personeel van een dergelijk
gesticht voor een zeer groote moeilijkheid
staan, voornamelijk in een stichting, die nog
geen twee maanden „in werking" is, waar
men dus nog betrekkelijk weinig ervaring met
elkaar opgedaan heeft en waar de leiding
dus nog niet zoo op de hoogte van het ka
rakter van elk der verpleegden is als men dat
in andere gestichten door langduriger con
tact wel kap wezen.
Een arts die een speciale studie van de be
handeling van zielszieken heeft gemaakt, kan
al spoedig zijn patiënten in verschillende cate
gorieën verdeelen, in zooverre, dat hij kan
beslissen, wie nimmer, of althans binnen af
zienbaren tijd niet, buiten het gebouw zal
mogen komen, wie op het terrein der stich
ting zal kunnen arbeiden en wie men, zonder
gevaar op een conflict van eenige beteekenis,
onder geleide, of desnoods zelfs zonder ge
leide, in het dorp of daarbuiten kan laten
wandelen.
Maar men moet daarbij begrijpen, dat de
mogelijkheid altijd bestaan blijft dat een der
patiënten zich dat vertrouwen niet waardig
zal betoonen. Hoe goed men een patiënt ook
meent te kennen, men kan ten slotte nooit
weten, welke plannen er wellicht weken en
maanden lang door hem zijn uitgebroed- om
op het daarvoor meest gunstige tijdstip ten
uitvoer gebracht te worden.
Dat is het gevaar, dat altijd aan de vesti
ging van een dergelijke stichting verbonden
'blijft, maar een gevaar, dat men toch niet
mag overschatten.
Want dit is zeker, dat de patiënten, wien
wat meerdere vrijheid zelfs buiten het ge-
stichtsterrein wordt toegestaan, niet tot de
ernstige, zelfs niet tot de gevaarlijke ver
pleegden behooren.
Die komen zeker niet voor dergelijke vrij
heid van beweging in aanmerking en mocht
er zich dn verloop van tijd al eens een buiten
het gestichtsterrein vertoornen, dan is het een
ondanks alle voorzorgen ontsnapte, een uit
breker, die niet alleen uit dit gesticht maar
ook uit een gevangenis zou kunnen ont
vluchten.
Men is bezig een deel van het gesticht om
te zetten in sanatorium, in open afdeelingen
ter verpleging van krankzinnigheid in lichten
graad en zenuwpatiënten waarvoor gemeen
ten en particulieren dan de verplegingsgelden
moeten betalen.
Wat hier op het oogenblik het meest de
aandacht trekt en de omwonenden eenigszins
verontrust heeft, is het feit, dat naast de St.
Wiliebrordus-stichting een gebouw voor de
verpleging van psychopathen opgericht is,
een gebouw waar men dus diensten ten be
hoeve van 'het Rijk verricht en waar momen
teel een veertigtal gevónnisde, maar voor
hun daden niet geheel toerekenbare mannen
Zijn ondergebracht.
Zij betrekken hun eten uit de gezamenlijke
keuken en staan onder leiding van denzelfden
geneesheer-directeur, maar het is begrijpelijk,
dat aan hun verpleging weer geheel andere
eischen gesteld worden.
Hier kan eigenlijk niet zoozeer van ziels
zieken dan van gedegenereerden, van on-
maatschappel ijken gesproken worden, van
menschen, die in allen gevalle als vrije bur
gers in de maatschappij niet thuis behooren.
De rechtbank houdt daarmede rekening,
veroordeelt hen tot een zeer korte gevange
nisstraf en stelt hen verder ter beschikking
van de regeering, die dus de verplegings-
taak krijgt en hen als het ware weer aan
stichtingen als deze heeft uitbesteed.
Hoelang zij onder voortdurend toezicht
zullen blijven en of zij ooit zoo zullen ver
beteren, dat tegen hun vrijlating geen be
zwaren meer bestaan, is uiterst moeilijk te
voorspellen.
Maar ook hier is al spoedig een selectie
toe te passen, ook hier treft men de man
nen, die men angstvallig binnen de getra
liede muren zal houden, de minder gevaar
lijken, wien wat meerdere vrijheid kan wor
den gegeven en de ongevaarlijken, die een
zekere persoonlijke vrijheid van beweging
kan worden toegestaan.
Het grootste gevaar bij deze menschen
is dat voor ontvluchting omdat bij deze ver
oordeelden, bij velen althans, vooral als zij
lang worden vastgehouden, een zekere drang
naar de vrijheid bestaat maar er behoeft niet
veel vrees te bestaan, dat zij zich, eenmaal
in vrijheid, aan ernstige misdrijven zullen
schuldig maken.
Zij zullen trachten te vluchten en zich dus
zoo ver mogelijk van het gesticht verwijde
ren, ofwel, zij zullen zich zooals de pa
tiënt Buis dat gedaan heeft nog eens ten
volle aan hun fantastische neigingen over
geven en de geheele omgeving verbluft doen
staan zonder schade van eenige beteekenis
aan te richten.
Komen zij in het gesticht terug dan blij
ken allereerst hun medepatiënten er veront
waardigd over, dat zij voor allen de vrijheid
van beweging weer eenigszins hebben be
lemmerd en dan blijken zij dikwijls zelf te
betreuren, dat zij het in hen gestelde ver
trouwen zoozeer beschaamd hebben.
Een paar weken eenzame opsluiting is
dan een heilzame straf en ook de patiënt
Buis heeft een zoodanig tijdperk achter den
rug en tevens de zekerheid, dat de met hem
genomen vrijheidsproef voorloopig niet meer
herhaald zal worden.
Bedenkt men goed, dat hier niet zoozeer
van een gevangenis dan wel van een ge
sticht sprake is en dat velen van deze patiën
ten in verloop van tijd weer in de maatschap
pij terugkeeren, dan beseft men ook, dat er
een tijdstip van overgang komt waaroip dezen
menschen eenige vrijheid moet worden toe
gestaan. Maken zij hiervan misbruik dan Is
dat meer aan hen dan aan de directie te wij
ten, maar in allen gevalle kan men er van
verzekerd zijn, dat niemand eenige vrijheid
van beweging verkrijgt waarvan niet vast
staat dat hij geen ernstige misdaad zal
plegen.
Dit laatste komt slechts sporadisch voor,
hoewel er in ons land tal van dergelijke ge
stichten zijn en dat is wel het beste bewijs,
dat de doktoren zich in de geestelijke en_mis
dadige waardebepaling van hun pahenten
zelden, vergissen.
Heiloo en het gesticht staan nog wat
vreemd tegenover elkaar, maar wij zijn er
van overtuigd, dat men binnen afzienbaren
tijd de vestiging daarvan meer als een voor
deel dan als een gevaar zal beschouwen
vooral wanneer, zooals dat nu reeds gebeurt,
vele leveranciers van het dorp daaraan hun
waren kunnen leveren.
Bij de opening van de psychopathen-
afdeeling, begin Augustus, is het gebouw in
onze courant uitvoerig beschreven en wij
kunnen daarover dus kort zijn.
Opvallend is, dat voornamelijk aan de
stichting voor zielszieken meer het karakter
van ziekenhuis dan van gevangenis is gege
ven. Overal treft men op alle afdeelingen
ruime, frissche zalen aan met veel licht en
veel gekleurd glas, dat een prettigen indruk
maakt. De meubileering doet aan een gezel-
iig sanatorium denken en men vindt er af
deelingen voor mattenvlechten, schoenma
ken, kleermaken enz. Zelfs is er een horloge
maker aan het werk, die met volle ambitie
allerlei kleine karweitjes opknapt. Er zijn
moderne badkamers voor b>dratherapeutl-
sche behandeling, er is in het observatiehuis
zelfs een pracht van een ojseratiekamer. Men
vindt er een modern ingerichte keuken, een
schoollokaal, recreatiezalen, een waschin-
richting, een machinegebouw, alles wat voor
een groot gesticht in de toekomst noodzake
lijk kan blijken. Overal heeft men getracht,
zoowel door de inrichting van het gebouw
als door de behandeling der patiënten' de
gedachte van vrijheidsberooving weg te ne
men, daarbij steunende op de opvatting van
dezen tijd, dat niets meer prikkelt tot verzet
en vrijheidsverlangen dan een al te duidelij
ke demonstratie van cipiers, sloten en getra
liede vensters.
Dit gesticht staat geheel in het teeken van
ziekenhuis, wat het ook werkelijk zijn wil en
met een deskundig leider als dokter Barn
hoorn, die door zijn patiënten meer als
vriend en raadsman dan als directeur be
schouwd wordt, geassisteerd door een leger
tje rustig werkende, gediplomeerde verple
gers, zal men hier zeker nutig werk kunnen
verrichten.
Wij zijn er van overtuigd, dat de bewo-,
ners van Heiloo binnen afzienbaren tijd de
vestiging van een dergelijke moderne in-
richtig niet meer als een betreurenswaardig
feit zullen beschouwen, dat zij zullen inzien
dat de bouw van dit gesticht voor den groei
van het dorp, als woonplaats en als vacantie
oord, geenszins een belemmering behoeft te
wezen.
NIEUWS UIT DEN RAAD VAN DEN
VOLKENBOND.
Kellogg gekozen tot rechter in het
Internationale Hof.
De verkiezing van Noorwegen tot lid van
den Raad.
Tijdens de zittingen van deze week zijn er
in den Volkenbond eenige stemmingen ge
houden, die wel even onze aandacht trekken.
Daar is allereerst de benoeming van den be
kenden Amerikaanschen staatsman Kellogg
tot rechter in het Internationale Gerechtshof
te Den Haag. Kellogg is de opvolger van
den niet minder bekenden Amerikaan Char
les Evans Hughes, die wegens zijn hoogen
leeftijd ontslag vroeg als rechter aan dat
hof.
De vraag is nu, hoelang Kellogg dit
ambt zal vervullen, aangezien de ambtspe
riode van Hughes per 30 Dec. e.k. aflpopt
en dus ook die van zijn opvolger. Zeer waar
schijnlijk zal Kellogg dan wel weer herko
zen worden, zoodat Amerika zijn vertegen
woordiger in de eerstvolgende jaren wel zal
houden.
Kellogg, die vooral bekend geworden is
door zijn anti-.oorlogverdrag, werd te Pots
dam in New Yersey geboren. Hij studeerde
in de rechten en werd al spoedig een bekend
advocaat, die zich vooral een naam verwierf
door de processen, die hij verdedigde voor
den staat inzake trust-overtredingen.
In 1917 werd Kellogg senator en hij be
kleedde die functie tot 1923. Een jaar later
werd hij gezant te Londen en het jaar daar
op minister van buitenlandsche zaken in hel
kabinet van president Coolidge. Als zooda
nig gaf hij den stoot tot de stand koming
van het hierboven genoemde anti-oorlogs
verdrag, dat twee jaar geleden te Parijs
werd onderteekend. Toen hoorde men weinig
meer van Kellogg, totdat zijn benoeming
volgde tot rechter in het Intern. Hof te Den
Haag. Met groote meerderheid werd hij tot
die functie benoemd (van de 47 geldige
stemmen verkreeg hij er 32).
Er hebben echter in Genève nog meer ver
kiezingen plaats gehad, die we ook wel even
mogen memoreeren. Drie leden toch moesten
dit jaar aftreden n.1. Canada, Finland en
Cuba. Het was de vraag, wie voor deze
drie in de plaats zouden komen. De Raad
beeft reeds beslist en zoo zullen thans in de
plaats van deze drie leden Guatemala, Ier
land en Noorwegen in den Raad verschijnen
Vooral de verkiezing van laatstgenoemd
land is verheugend. Dit land toch vertegen
woordigt thans de z.g. kleine neutrale rijken,
waarvoor eerst Nederland en vervolgens Fin
land was bestemd. Nederland heeft in zijn
zittingsperiode altijd een buitengewoon goed
figuur geslagen in den Raad, Finland heeft
getracht de voetstappen van zijn voorgan
ger te drukken en is daar vrijwel in geslaagd
en van Noorwegen maig thans hetzelfde ver
wacht worden.
Die verkiezing van een neutralen staat Is
altijd verheugend, omdat zij veel beter objec
tief kunnen oordeelen, dan de groote mo
gendheden en tevens niiet gebonden zijn aan
de vele verschillende vredesverdragen, waar
door andere landen dikwerf in hun handelen
belemmerd worden.
Het is dan ook te hopen, dat er altijd een
vertegenwoordiger van de neutrale staten in
den Raad zitting zal hebben, en dat na de
periode van Noorwegen Denemarken weer
aan de beurt komt, vervolgens Zweden en
dan eindelijk weer... Nederland.
Zoo ver is het echter nog lang niet...
DE STAKING TE BARCELONA.
Stakers vallen werkwilligen aan.
In den algemeenen toestand' van de
staking te Barcelona was tot gisteren
weinig verandering gekomen. De sta
kers hebben eenige malen werkwilligen
aangevallen. Daarbij werd een persoon
gedood en een andere zwaar gewond.
Te Madrid deden aanhangers van het
monarchistische leger «en aanval op het
redactiebureau van de „Nosotros", dal
geheel vernield werd.
Zoowel van de zijde kjer aanvallers, als
van de zijde der redactie werd gescho
ten.
Daarbij werd evenwel niemand ge
wond!
Nader meldt men:
De stakingsbeweging te Barcelona is
thans ten einde.
De werkgevers hebben besloten de
voor den aanvang van de staking ont
slagen arbeiders weder in dienst te ne
men.
Het „Syndicato Unico", dat anarchis
tisch is georiënteerd, zal worden erkend.
Op verzoek van het Syndicaat zullen
de onderkruipers worden ontslagen.
De regeering zal alle gearresteerden,
die betrokken waren bij de staking, zoo
mede de belhamels, doen in vrijheid stel
len. Zaterdag zal het werk worden her
vat.
De Scandinaafsche correspondent van het
Bbld. meldt:
In N-oorwegen begint men de gevolgen
van de werelddepressie thans ook te bespeu
ren, vooral daar Noorwegen's export jukt
naar die landen gaat, die het zwaarst door
de wereldcrisis getroffen worden. Tot 31 Juli
had de Noorsche export nog slechts een ge
ringe waardevermindering ondergaan, na
melijk van 424 in 1929 tot 413 imllioen kro
nen over het tijdvak van 1 Januari tot 1 Aug,
De vermindering was het sterkst voor den
uitvoer van conserven, vet, olie en papier
(wat papier betreft, ook vermindering in kwa
liteit). De cellulose-industrie had niet te kla
gen doch nu oude contracten met de oude
prijzen afloopen, ÖFgTnt men den toestand
ook in deze branche pessimistischer te be
schouwen. Een andere zorg in de papierin
dustrie is voorloopig weggenomen, het col
lectief contract is tot 15 Maart 1931 verlengd
en daarmede is tot dat tijdstip het dreigend
gevaar van staking afgewend.
De uitbreiding van de Norsk Hydro had
de Noorsche industrie veel bestellingen ge
bracht doch deze zijn nu uitgevoerd en nieu
we volgen niet. De landbouw had een goed
jaar en de oogst valt gunstig uit, ook de
vischvangst was zeer voorspoedig, behalve
voor sardinen, hetgeen van grooten invloed
was op de in Noorwegen zoo belangrijke
conservenindustrie, waar nu een beweging
van aaneensluiting -te constateeren valt.
Allen pessimistischen voorspellingen ten
spijt, staat de zilvervossenteelt, die zich in
een paar jaar tijds geweldig uitgebreid heeft,
er nog goed voor. Het lichtpunt in den eco-
nomischen toestand van Noorwegen was in-
tusschen de walvischvangst, die vooral in da
Zuidpoolzee de laatste twee jaren schitteren
de resultaten had. De nieuwe campagne
vangt thans juist aan en men wacht met
spanning de eerste berichten, ook wel met
eenige ongerustheid, want men begint te vree.
zen dat de geweldige slachting toch wel
merkbare gevolgen zou kunnen krijgen.
Met groote belangstelling volgt men w
