I I lil ■m—1— mrnri
raen zich herinnert een einde maakte
aan de regeerperiode van ir. Fruytier
als gouverneur van dat eiland, heeft nog
dit heele jaar bij tusschenpoozen een on
derwerp van bespreking uitgemaakt in
regeerings- en rechtscolleges. Het begon
al in Maart bij d6 behandeling van de
begrooting van arbeid in de Eerste Ka
mer, toen de liberale fractie bezwaar
maakte tegen een post, die voorzien
moest in de benoeming van den inmid
dels eervol ontslagen gouverneur tot
hoofd-inspecteur van den arbeid te Den
Haag. De tegenstanders legden verband
tusschen het gebeurde op Curagao en
deze herplaatsing bij de arbeidsinspectie
en keurden af, dat daarvoor de function-
naris, die in Den Haag goed werk ver
richtte, zou moeten worden overgeplaatst
naar Maastricht. De minister ontkende
daf verband, maar schrapte niettemin
den post, met belofte van handhaving
van ir Huygens te Den Haag.
Nu onlangs is er bij de begrooting in
de Tweede Kamer weer over ir. Fruytier
gesproken, ook al naar aanleiding van
diens benoeming tot hoofd van den
dienst der arbeidsinspectie te Maastricht
met ingang van 1 Dec. j.1. Daar had men
echter minder bezwaren tegen. Wèl
werd afgekeurd dat den heer Fruytier al
zoo spoedig eervol ontslag was verleend,
nog voordat de kwestie van den overval
voldoende onderzocht was en gebleken
kon zijn dat op zijn beleid als gouver
neur geen blaam kon worden geworpen
Voorts werd het te kostbaar geheeten,
dat hem 30.000 voor uitrustingskosten
was verleend en het hooge tractement
van 40.000 per jaar was uitgekeerd en
dat bovendien voor den korten ontijdig
afgebroken diensttijd van elf maanden
een levenslang pensioen was toegekend
van 2672 per jaar met de helft daar
van aan zijn weduwe bij zijn vroeger
overlijden. Wij mogen gerust aanne
men dat er meerderen in den lande zijn,
die er evenzoo over denken. Waar
schijnlijk de minister zelf ook wel,
maar deze kon niet anders dan zeggen
dat een en ander geregeld was langs
wettelijken weg.
De overval zelf heeft nog een langen
staart gehad, doordat het Hoog Militair
Gerechtshof zich ermee had te bemoei
en om te onderzoeken of er nalatigheid
kon worden ten laste gelegd aan
neen, niet aan ir. Fruytier, den gouver
neur, maar aan kapitein Borren, die
destijds commandant was van de troe
pen op het eiland. En het hof heeft
schuld in hem gevonden, het veroor
deelde hem tot één dag hechtenis, nadat
5 dagen geëischt was (14 Oct.) Men ge-
loove niet dat dit vonnis alom instem
ming heeft gevonden, integendeel.
Dit bleek genoeg uit de verzoeken om
gratie voor den veroordeelde, welke
verzoeken niet alleen uit Nederland,
maar ook (en reeds heel spoedig) van
Curagao kwamen. Het verzoek van
daar was onderteekend door 344 van de
meest vooraanstaande personen uit alle
kringen, wel een bewijs dat men daar
anders over den kapitein oordeelde dan
de heeren rechters deden. Wij willen
er hier ook nog even aan herinneren,
dat zich een dame heeft aangeboden
om de straf voor den veroordeelde te
ondergaan.
Intusschen heeft de opvolger van ir.
Fruytier, de heer Slobbe, die hier te lan
de majoor was van den generalen staf,
op 20 Febr. het bewind aanvaard en
naar het zich laat aanzien is het een
krachtig bestuur dat hij zal voeren,
daarin gesteund door de thans wakker
geschudde regeering, die hem troepen
vanuit Nederland ter zijde stelt.
Voor het aanzien van Nederland als
koloniale mogendheid is het te wen-
schen dat het den nieuwen gouverneur
zal mogen gelukken een volmaakte rust
in zijn gebied te waarborgen.
Huldigingen.
Verschillende Nederlanders zijn in
den loop van dit jaar dankbaar her
dacht of op andere wijze gehuldigd
voor hunne verdiensten op vaak zoo
verschillend terrein.
Beginnen wij met te memoreeren de
werkelijk grootsche huldiging van wij
len mr. P. J. Troelstra door duizenden
aanhangers in Den Haag bij diens be
grafenis op 16 Mei. Indien ooit bewe
zen is dat iemand kan leven in de har
ten van zijn tijdgenooten, dan was het
wel hier. Ook zeer veel politieke te
genstanders hebben de inderdaad groo-
te figuur den eerbied en de hulde niet
willen onthouden die mannen als Pie-
ter Jelles toekomt. Dat bleek ook in
de vergadering der Tweede Kamer van
13 Mei, waarin het overlijden van den
grooten man werd medegedeeld. De
woorden, toen gesproken, getuigen van
de grootste hoogachting. Eerlang zal
op het graf van den overledene een mo
nument worden onthuld, waarvoor zich
al heel spoedig een comité van vereer
ders had gevormd. In Leeuwarden, de
stad waar mr. Troelstra thuis behoor
de, is een straat naar hem genoemd. De
Stienserweg is omgedoopt in Mr. P. J.
Troelstraweg. Het Troelstra-oord, tien
jaar geleden gesticht om den naam van
den leider te eeren, blijft altijd een
grootsch monument voor zijn werk. Uit
dankbaarheid daarvoor heeft de Ned.
Bouwarbeidersbond bij het tienjarig be
staan een feestgave aangeboden van
10.000.
In den Haagschen Kunstkring is den
8 Febr. een huldigingsavond gehouden
ter eere van dr. Fr. van Eeden, die 70
jaar werd. Jammer dat de man zelf er
door ongesteldheid niet bij tegenwoor
dig kon zijn. De minister eerde den
schrijver door hem een jaargeld van
500 toe te kennen. De gemeenteraad
van Bussum schonk een jaargeld van
1000. Bovendien is er een Van Eeden
fonds gesticht, waaruit den dichter
maandelijks een toelage wordt ver
strekt.
Ter nagedachtenis van den heer G. S.
Vlieger, den man van de binnenvaart,
is op 27 Jan. een gedenkplaat onthuld
te Weurt-
Voor het monument, dat zal worden
opgericht voor Domela Nleuwenhuls, is
op 19 Febr. zonder eenig ceremonieel
de eerste paal geheid op 't Nassauplein
te Amsterdam.
Op den 20 Febr., den dag van zijn
60sten verjaardag, is de dichter dr. P.
C. Boutens gehuldigd en twee dagen la
ter was de toen tachtigjarige Jan
Maandag, bekend als de chef-decora
teur van het voormalig Paleis van
Volksvlijt, het voorwerp van huldiging.
Een schilderijententoonstelling eerde
in Febr. den schilder Tholen bij zijn
60sten geboortedag, waarop de regee
ring hem een ridderorde verleende.
Een grootsche huldiging viel op 17
April mevr. Theo MannBouwmeester,
de gevierde actrice, ten deel bij haar
80sten verjaardag.
De hagedachtenis van den tooneel-
schrijver Inte Cnsman werd op 5 Mei
gehuldigd door de onthulling van een
gedenkteeken op zijn graf te Amster
dam.
Te Culemborg, zijn geboorteplaats, is
op 17 Mei een bank onthuld, die getuigt
van de waardeering voor den overleden
leider van den Vrijheidsbond, mr. Dres-
selhuijs.
De 75-jarige dr. Julius Röntgen werd
den 19 Mei in het Concertgebouw te
Amsterdam gehuldigd door velen die
in den loop der jaren genoten hebben
van zijn muziekwerken.
In deze maand herdachten twee be
kende persoonlijkheden den dag dat het
vijftig jaar was geleden dat zij gepro
moveerd werden. Het waren mr. D.
Fock, oud-gouverneur-generaal van
Ned. Oost-Indië (21 Mei, rechtsgeleerd
heid) en dr. J. Th. de Visser, oud-minis
ter van onderwijs (27 Mei, theologie).
Een monument, den 10 Juni te Roer
mond ontmild door prins Hendrik,
spreekt van de waardeering voor den
grooten bouwmeester dr. P. J. H. Cuy-
pers.
Den volgenden dag is een gedenk
steen onthuld ter nagedachtenis van
Louis Couperus in diens geboortehuis
aan de Mauritskade te Den Haag.
Den 16 Juni besloot de senaat der
technische hoogeschool te Delft om het
doctoraat in de technische wetenschap
pen honoris causa te verleenen aan de
heeren prof. ir. F. K. T. van Iterson te
Heerlen, ir. J. A. Ringers te Den Haag
en ir. P. Joosting te Utrecht. Deze doc
toraten werden den 3 Sept. uitgereikt.
Op 17 Juni is te Den Bosch een stand
beeld onthuld ter nagedachtenis van
Iheronimus Bosch.
Vereerders van wijlen den hoog
leeraar Heymans hebben den 21 Juni
aan curatoren der hoogeschool te Gro
ningen een borstbeeld aangeboden, het
welk geplaatst is in de zoogenaamde
Heymanszaal der universiteit.
Denzelfden dag is op het graf van
wijlen luitenant-generaal W. A. T. de
Meester op Oud-Eik-en-Duin te Den
Haag een monument onthuld.
Een borstbeeld van generaal C. J.
Snijders, oud-opperbevelhebber van le
ger en vloot, hem in 1919 aangeboden
door een commissie van Nederlandsche
staatsburgers, werd den 10 Juni overge
dragen aan den generalen staf en is
thans geplaatst in het gebouw van dien
staf.
De verdiensten van prof. P. Zeeman
te Amsterdam en prof. H. Zwaardema
ker te Utrecht werden door de Parij-
sche universiteit (de Sorbonne) gehul
digd door de aanbieding van een eere
doctoraat, waarvan de uitreiking plaats
had op 8 Nov.
Ter gelegenheid van het gouden feest
van de vrije universiteit te Amsterdam
op 20 Oct. werden de heeren H. Colijn,
prof. Sebesteyn, ds. D. Bakker en ds.
J. C. Rullman tot doctor honoris causa
benoemd.
Den 7 Nov. viel een dergelijke eer te
beurt aan den heer A. D. A. de Kat Ap-
gelino, vanwege de handelshoogeschool
te Rotterdam.
De overbrugging onzer groote
rivieren.
Deze kwestie, die opnieuw en met grooten
aandrang op den voorgrond trad na invoe
ring der wegenbelasting, heeft zich sinds
dien niet meer laten verdringen. Alles wijst
erop, dat het nu echt ernst is met de pogin
gen om een beter verkeer tusschen de ver
schillende deelen van Nederland mogelijk-te
maken door het leggen van bruggen over de
groote rivieren. De nieuwe brug over den
IJsel bij het Katerveer is gereed gekomen en
op 15 Jan., dus bijna een jaar geleden, reeds
officieel geopend. De werkzaamheden aan de
brug over het Keizersveer (tusschen de Be
tuwe en Noordbrabant) schieten goed op en
men mag verwachten, dat zij in den loop van
dit jaar nog geheel voltooid zal worden. Nij
megen zal nog wat langer moeten wachten,
maar dat is mede te wijten aan de houding
van het gemeentebestuur zelve, dat ten aan
zien van de thans geheven tolgelden een te
groote schadeloosstelling van het rijk vroeg.
Na vaak moeilijke onderhandelingen is men
thans zoover gevorderd, dat in 1931 met de
voorloopige werkzaamheden voor het leggen
van een brug over de Waal zal worden aan
gevangen; intusschen zal het waarschijnlijk
nog 1937 worden alvorens de overbrugging
een feit is geworden.
Grootsche werken.
Een grootsch werk, van bijzondere water
bouwkundige beteekenis, is dit jaar gereed
gekomen. De lezer begrijpt, dat wij het oog
hebben op de nieuwe sluiswerken te IJmui-
den, die den 29 April door de koningin wer
den geopend. Het was jammer dat ir. Rin
gers, wiens naam onverbrekelijk aan dit
werk is verbonden, deze opening niet kon bij
wonen wegens ziekte van een zijner kinderen
Intusschen heeft H. M. hem tegelijk met on
derscheidingen, aan anderen verleend we
gens verdiensten ten aanzien van dezen sluis
bouw, benoemd tot ridder in de orde van den
Ned. Leeuw en de technische hoogeschool
verleende hem den doctorstitel. Het werk van
dezen sluisbouw heeft natuurlijk langen en
moeizamen arbeid gevraagd, maar nu het
voltooid is. heet het den Nederlandschen
roem op dit gebied versterkt Het heeft de
aandacht getrokken van de gebeele zeeva
rende wereld. De totaal-kosten ervan hebben
bedragen 18 000.000.
De koningin heeft ook nog de havenwer
ken in een andere plaats geopend, rt.1. te
Dordrecht (25 Sept.)
Den 7 Febr. werd het eerste gedeelte van
de verbeteringswerken in het Regge-gebied
in gebruik gesteld na een toespraak van oud
minister Kan, die zich indertijd zeer veel
moeite had gegeven voor dit werk, dat in
totaal ruim 16 millioen zal kosten. De duur
ervan wordt gerekend op ongeveer drie jaar
en het zal worden uitgevoerd door werkloo-
zen. Aan dit eerste gedeelte hadden 3800 ar
beiders 1144 dagen gewerkt.
De opening van het stoomgemaal in het
Land van Vollenhove op 11 Febr. was de in-
luiding van de inpoldering van 1440 H.A.
moeras in Noord-west Overijsel. Ook dit
werk zal voor het grootste deel dienstbaar
worden gemaakt aan werkverschaffing.
Een kostbaar karwei zal ook worden de
aanleg van de Twente-kanalen, waarvan de
aanbesteding van de eerste twee gedeelten
den 17 Febr. plaats had. Dit werk, dat zal
moeten voorzien in de behoeften aan scheen
vaartverkeer in Twente, zal meteen een goed
middel zijn ter bestrijding van werkloosheid
De tollenoorlog,
ten vorigen jare ontketend door Floris Vos,
heeft geleid tot de opheffing van verschil
lende van deze middeleeuwsche wegversper
ringen, die bovendien, nu iedere weggebrui
ker daarvoor moet betalen in den vorm van
wcgenbefasing of door middel van zijn rij
wielplaatje, geen reden van bestaan meer
hebben. In verschillende gemeenten heeft trttl
steun van provincie of van belanghebbend
organisaties dan wel op initiatief van der
raad, de opheffing van tollen reeds nlaats
gehad of staat die te gebeuren. Te verwach
ten is, dat de aanval op de bij de gemeente
Utrecht in beheer zijnde tollen op ck n weg
van die stad naar Vreeswijk, welke aanval
plaats had nu een drietal weken geleden, ooi;
nog wel zal leiden tot de verdwijning van
die verkeersobstakels.
Arbeidsconflicten.
Gedurende het jaar 1930 is de arbeids-
vrede vrijwel niet door stakingen ver
stoord. Het ernstigste van de voorgeko
men conflicten is wel dat te Geldermal-
sen aan de Chamotte-fabriek. De sta
kers hebben zich daar in vele gevallen
onhebbelijk gedragen; het volgen van
werkwilligen met al den aankleve van
dien kwam herhaaldelijk voor, vecht
partijen waren er om den haverklap en
zelfs heeft men verhalen gehoord over
het afbreken van een aan een werkwil
lige behoorend huis. Dat zal dan toch
ook wel geen hecht gebouwde woning
zijn geweest, als men die maar zoo kon
sloopen in een gauwigheidje. Nog dezer
dagen zijn eenige relletjesmakers door
het Arnhemsche gerechtshof veroor
deeld tot straffen, varieerend van 7 da
gen tot 3 maanden, met vernietiging
van een vonnis der rechtbank, hetwelk
hen veroordeelde tot straffen van 14 da
gen tot 5 maanden.
In Oct. heerschte er druk in de tvpo-
grafenwereld. Een staking over de
heele linie dreigde, de vakbondbesturen
hadden het parool reeds gegeven, om
dat de gevraagde verbeteringen van het
collectief contract waren geweigerd en
overleg met de directeuren onmogelijk
of vruchteloos scheen. Na tusschen-
komst van den rijksbemiddelaar werd
echter nog overeenstemming verkregen
op de basis van gedeeltelijke inwilli
ging der eischen. Het contract is nu
weer voor drie jaren vernieuwd.
Spoorwegongevallen.
In vergelijking met het buitenland
zijn we dit jaar wat het aantal spoorweg
ongevallen betreft wel zeer gelukkig ge
weest. Zeer ernstige ongelukken deden
zich niet voor, wat natuurlijk behalve
voor oplettend van het personeel ook
pleit voor deugdelijkheid van het mate
riaal. Een paar keeren was verkeerde
wisselstand oorzaak van een ontsporing,
zooals b.v. op 22 Juni aan het Centraal
Station te Amsterdam en op 2 Dec. j.1.
bij Workum. In beide gevallen betrof de
schade alleen het materiaal.
Erger gevolgen had een déraillement
van 'n sneltram der Zuidnederl. Stoom-
♦-amwegmij. op 5 Oct. tusschen Etten en
Prinsenhage. De machinist en de sto
ker werden daarbij ernstig gewond.
Bij het rangeeren hebben op verschil
lende stations nog ongelukken plaats ge
had, waarbij helaas ook eenige spoor
wegmannen het leven hebben gelaten.
Het voortdurend omringd zijn door ge
vaar maakt misschien de menschen wat
roekeloos, zoodat zij niet altijd de noo-
dige voorzorgsmaatregelen nemen.
Een ongeval, zooals zeker niet vaak
zal voorkomen, had op 18 Sept. plaats bij
Culemborg. Het gebeurde daar n.L, dat
een goederentrein tengevolge van zijn
lengte en zwaarte niet tegen de helling
van de brug over de Lek kon opkomen
en halverwege bleef steken, met het ge
volg, dat bij het terugzakken eenige wa
gens op elkaar liepen. Gelukkig was de
materieele schade niet groot en kwamen
geen persoonlijke ongelukken voor.
Wegens grondverzakkingen bij Moord
recht heeft gedurende het heele eerste
kwartaal het verkeer op de lijn Gouda
Rotterdam over slechts één lijn moeten
plaats hebben. Er zijn zeer vele kubieke
meters zand gestort, waarmee het euvel
is verholpen. De inspectie houdt even
wel het stuk van de lijn in de gaten,
want het schijnt dat er veel veen onder
zit, dat aan verzakking onderhevig is.
Vermelden we hier nog even den af
loop van de rechtszaak over het spoor
wegongeval op 28 Sept. 1929 bij West
woud, waarbij een goederentrein tegen
een stootbiok reed met als gevolg dat de
hoofdgeleider van den trein werd ge
dood. De Alkmaarsche rechtbank had
den dienstdoenden machinist tot 30
boete of 30 dagen hechtenis veroordeeld,
omdat hij door een op onveilig staand
signaal had gereden. In hooger beroep
uitspraak doende, heeft het Amsterdam-
sche gerechtshof dit vonnis bevestigd,
tegen den eisch van den officier van
justitie in, die vrijspraak had gevraagd,
omdat de verdachte te Boveakarspel niet
zou zijn gewaarschuwd en het lnrij-
signaal op veilig had gestaan.
Onbewaakte overwegen.
Het vraagstuk der onbewaakte over
wegen blijft nog altijd aandacht vragen,
want ondanks alles wat er tot dusver
reeds over werd geschreven en ondanks
alles wat gedaan werd om het gevaar
van dusdanige spoorwegovergangen te
verminderen, gebeurt het helaas nog
maar al te vaak, dat iemand onoplet
tendheid met den dood moet betalen.
Want dat is het immers in vele geval
len: men kijkt niet voldoende uit, of wel
men denkt in roekeloosheid dat men nog
juist kan passeeren vóór de trein bij den
overweg is. Zoo dachten ook de vier jon
gens, die op een avond in midden Juni
bij Boxumerdam een wedstrijd hielden
met den sneltrein naar Leeuwarden. Eén
hunner, een 19-jarige uit Frieslands
hoofdstad, kon niet vlug genoeg den
overweg passeeren en werd door den
trein gegrepen en. zooals te verwachten
is, niet onzacht behandeld, maar hij
bracht er toch nog het leven af.
Zoolang men niet geleerd heeft bij een
overweg goed uit te kijken, zullen er
slachtoffers blijven vallen, wat e~ ook
gedaan wordt ter beveiliging van het
pubiiek En dat is nogal iets: hier wordt
een wachthuisje weggenomen, dóór ver
wijdert men hinderlijke beplanting, el
ders worden nieuwe vindingen gepro
beerd om het publiek te waarschuwen
voor een naderenden trein (flikkerlich
ten), enz. Men beseffe wel, dat het pu
bliek moet meewerken om het gevaar
zoo gering mogelijk te doen zijn. In vele
gevallen zijn de onvoorzichtigen land
bouwers uit de buurt, die langzamer
hand zóó vertrouwd werden met het
gevaar, dat zij alle voorzorgsmaatrege
len vergaten.
Maar voornamelijk zijn het bestuur
ders van auto's, die slachtoffers werden
van de onbewaakte overwegen, zooals
onze aanteekeningen ons leeren: 23 Feb
te Barneveld, 8 Maart onder Putten (Ve-
luwe), 18 April tusschen heerenveen en
Akkrum, 2 Mei bij Scharn (Friesl.), 31
Mei te Zelhem (Geld.), 12 Nov. te Am
stelveen, den dag daarna bij Cloetinge
(Zeeland), 28 Nov. bij Epe, enz. Wij de
den hier en daar slechts een greep. Ge
lukkig vroeg niet elke aanrijding een
menschenleven.
Een enkelen keer gebeurt het ook wel
eens dat er op een bewaakten overweg
een ongeval plaats heeft. De schuld ligt
dan bij een nalatigen wachter, gelijk b.v.
bleek op 16 Febr. te Lutterade en, even
eens in het voorjaar, te 's-Heer Arends-
kerke. In zulke gevallen volgt onver-
biddellijk straf.
Branden.
Minder erg dan in 1929. Dat is de con
clusie waartoe we kwamen bij het na
slaan van onze aanteekeningen van de
branden, die in het nu bijna afgeloopen
jaar hebben plaats gehad. Dat wil ech
ter geenszins zeggen, dat slechts af en
toe de roode haan kraaide. Helaas, neen.
Ook nu weer is er voor duizenden en
nog eens duizenden verbrand. Ten aan
zien van de bosch- en heidebranden
kunnen we wel zeggen, dat we daarvan
vrijwel verschoond bleven, wat zeer ze
ker een gevolg is van den over het geheel
natten zomer van 1930.
Zeer groot is het aantal fabrieken ge
weest dat aan het vuur ten offer viel, en
het wil ons voorkomen, dat speciaal de
provincie Noordbrabant vele van derge
lijke branden binnen hare grenzen had.
Een organisatie van de brandweren zoo
als men die in De Streek tusschen Hoorn
en Enkhuizen heeft opgericht (gebruik
van o.a. eenzelfde soort sluitstukken ter
vergemakkelijking van hulp uit andere
gemeenten bij brand) zou hier zeker op
hare plaats zijn. Van de branden in ge
noemde provincie willen wij hier memo
reeren. 8 Jan. graansilo v. d. Meulen te
Dongen, schade 40.000, 23 Jan. borstel-
fabriek De Kruif te Eindhoven, 1 Febr.
hooiperserij fa. Welker te Helmond. 12
Febr. in dezelfde stad een patronaatsge
bouw waar den vorigen avond een brui
loft was gevierd, 13 Maart rubbermaga
zijnen Verbunt te Dongen, 7 April een
schoenenfabriek te Tilburg, 29 April een
zelfde fabriek te Oisterwijk, 1 Mei bij
een brand in een chemische fabriek te
Helmond de directeur levensgevaarlijk
gewond en twee arbeiders bedwelmd, 24
Mei stoomschoenenfabriek te Kaatsheu
vel afgebrand vermoedelijk tengevolge
van brandstichting, 5 en 10 Juni fa
brieksbranden te Helmond, 14 Juni ta-
bakskerverij firma Laane te Roozendaal
schade 450.000, 16 Juni een eieropslag-
plaats te Breda. 18 Juni sigarenfabriek
Jasneva te Valkenswaard schade
150.000, 20 Juni linnen- en damast
weverij van G. Kerssemakers te Eind
hoven schade 300.000, 1 Juli in dezelfde
stad de ondergoederenfabriek fa. van
Pelt schade 150.000, 17 Aug. te Moer
straten een groote uitspanning, 26 Aug.
te Tilburg de lakenfabriek der firma
Brouwers schade 85.C00, 30 Aug. sui
kerfabriek fa. Wittouck te Breda en Je
Centrale Suikermaatschappij te Eindho
ven, 24 Sept. te Tilburg een fabriek van
houtbewerking, 1 Nov. vlasfabriek A.
Domenie, 13 Nov. schoenenfabriek v. h.
L. de Beer te Tilburg schade 100.000.
Het spreekt vanzelf dat wij in boven
staand lijstje niet anders dan de zware
branden hebben aangehaald, maar des
ondanks is het nog vrij uitgebreid ge
worden.
Men meene nu niet dat buiten Noord
brabant geen groote branden hebben ge
woed, men zou zich dan deerlijk vergis
sen! Wij herinneren b.v. even aan den
brand in de chocoladefabriek van de
Erve H. de Jong op 9 Maart met een
schade van ongeveer 1 millioen en aan
dien in de stijfsel- en maizenafabriek
van Honig te Nijmegen.
Eenige van de andere groote branden
zijn: 3 Jan. pakhuis met 300.000 eieren
te Landsmeer, 17 Jan. ongeveer honderd
schilderijen in het atelier van den schil
der H. Blellng te Rotterdam. 30 Jan
graanmalerij fa. Kray te Oost-Knollen
dam schade 20.000. 13 Maart timmer
fabriek Gebr. Toledo te Oost-Voorne
schade 50.000, 25 April te Ddesburg de
grootste kaliloodsen van Europa schade
een millioen, 6 Mei bij N. V Polak Fru-
talworks te Amersfoort schade ander
halve ton, 10 Mei groentenopslagplaats
van H. Hekel te Purmerend mot twee
luxe-auto's, twee vrachtauto's en een
kraanwagen, 16 Juni meelfabriek te Lis-
se schade 150.000, 19 Nov in de Uit.
hoornsche baconfabrieken, 21 Nov. te
Rhenen in een bollenschuur schade
50.000. en denzelfden dag in dezelfde
plaats een meubelfabriek. 29 Nov. te
Weert de tricotfabrieken der N. V. F
Beeren en Zn., schade 400.000.
Den 23 Maart zijn te Deijl (Geld.) tien
arbeidershuizen afgebrand, naar men
meende te mogen aannemen als gevolg
van het „spelen" met vuur door een dei
bewoners. Aan opzet dacht men o.a. ook
bij den brattd in de cartonfabriek v. h.
E Free te Oudepekela, waar den 23 April
4 a 5 millioen kilo stroo in vlammen op-
ging. De oorzaak van den brand in 65
korenmijten bij Emmen heeft men niet
kunnen vaststellen; vermoedelijk moet
ipen die zoeken in de richting van moed
wil.
Verder zijn allerwege branden voorge
komen met meerdere of mindere schade
Jammer genoeg zijn hierbij ook onbe
taalbare menschenlevens verloren go-
gaan, merkwaardigerwijze geschiedde
dit dan bij overigens onbelangrijke bran
den. Den 2 Jan. kwam te Amsterdam bij
een brand de 61-jarige bewoner van het
perceel om het leven. Te Nijmegen kón
één der beide vrouwen, die een bran
dend perceel bewoonden, niet gauw go-
noeg ontkomen (23 Maart), te Kollum
verbrandde een kind in den stoel op 24
April, 4 Juni te Lippenhuizen (Fr.) een
vrouw omgekomen bij een brand tenge
volge van het bmstooten van een thee
lichtje, 12 Juni een dergelijk droevig
voorval te Dordrecht, bij een kleinen
binnenbrand te Enschedé is op 5 Sept.
een vrouw gestikt, terwijl haar man
slechts met moeite weer bijgebracht kon
f orden; den volgenden dag gebeurde
iets dergelijks te Gruiingen, waar een
vrouw brand veroorzaakte bij het aan
steken van een gastoestel; 22 Dec.
kwam te Oudkarspel een vrouw om het
leven, nadat zij vermoedelijk door een
beroerte op een warme stoof was geval
len.
De laatste windmolen, die er nog ta
Wormerveer stond, is dei, 19 Aug. tot
asch verteerd. Bij een brand in het
kasteel te Born (L:) gingen den 28 Aug.
vele kunstschatten verloren, naar men
verzëkerde ter waarde van een kwart
millioen. Een zwaar verlies zal het zijn
voor de 89-jarige wed. Scheve te St.
Vitusholt onder Winschoten, dat bij een
brand in haar boerderijtje op 14 Nov. een
paar duizend gulden aan bankpapier
mee verbrandde Ean schipper te Dord
recht, die 2100 in een piano had ver
borgen, moest ervaren dat deze schat
daar allerminst veilig was. Den 8 Febr.
werd het geld tot asch verteerd.
Da* bij tal van branden in boerderijen
vee en paarden zijn omgekomen, wekt
deernis met het lot dezer beesten. Op 1
Jan. moesten 30 stamboekrunderen te
Brantgum (Fr.) het leven laten, 17 Jan.
te Nieuwolda (Gron.) 4 paarden, een koe
en vele kippen, 19 Febr. te Groessen
(Geld.) 24 koeien en 4 paarden, denzelf
den dag te Poortugaal 360 angora-konij
nen, 27 Maart te Terheijde 10 koeien, 9
Sept. te Neede 53 varkens, 2 Nov. te St.
Maartensdijk twaalf koeien, 19 Nov. te
Doniaga (Fr.) 55 koeien, 27 Nov. te Erle-
kom 10 koeien.
Ook in bovenstaande zijn wij natuur
lijk verre van volledig, maar het lijstje
is al triest genoeg, om duidelijk te ma
ken dat elke poging tot verbetering van
inrichting der stallen, zoodat het arme
vee bij brand spoediger kan worden ge
red, verdient te worden toegejuicht In
dien we ons niet vergissen, zijn in die
richting al meermalen vingerwijzigin-
gen gegeven door de groote landbouw-
maatschappijen.
Storm, onweer en overstroomin-
gen.
Zware stormen, noodlottig in hunne gevol
gen, hebben meermalen het land geteisterd.
Het begon reeds den Nieuwjaarsdag, toen te
Hijlaard in Friesland een boerderij pijna ge
heel inelkaar waaide, twee koeien onder ds
puinhoopen bedelvend. Den volgenden dag
was de beurt aan Giessendam. Een windhoos
nam een heel dak een paar honderd meter
mee en ontwortelde tal van boomen. In de
daaropvolgende vier dagen trok een zware
storm over de provincie Groningen, voorna
melijk het oostelijk deel. Te Sellingen en
Finsterwolde weet men er van mee te praten:
in elk van deze dorpen waaide een huis om
ver.
Op 12 en 13 Jan. woedde de storm vrijwil
over het heele land, overal ernstige schade
veroorzakend. In Siddeburen (Gron.) b.v.
sloeg een molen tegen de vlakte, in Hengelo
een huis; bij Texel strandden twee schepen,
op de Waal werden een paar vaartuigen tegen
de kribben te pletter geslagen, enz.
De Nederlandsche schoener Oranje is bij
zwaar stormweer den 8 Febr. op de Theems
gezonken, waarbij twee der opvarenden F
graf in de golven vonden. Een ander Neder-
landsch vaartuig, een motorboot uit Gronin
gen, sloeg bij de monding van die rivier om
en daarbij verdronken vier menschen. Slechts
twee der opvarenden werden gered (1 Sept.)
Het Oosten van Overijsel werd den 3 Juni
bezocht door ernstig noodweer. Vooral de
buurtschappen Wesepe (gem. Olst) en
Pleegste (gem. Raalte) werden getroffen
door hagelslag en donderbuien. De hagel
slag vormde een ijslaag op de landerijen van
8 tot 10 c.M. dikte en sloeg alle blad en bloem
van de boomen, terwijl pluimvee en vogels
dood neervielen.
Hagelslag heeft in dezelfde maand in de
Noordbrabantsche gemeente Zevenbergen
600 a 700 H.A. land- in tuinbeuwgewassen
getroffen, waarvan 100 a 150 H.A. totaal
