filkmaarscbe Courant.
Brieven uit het heoqe noorden.
Jkownciaai 1lieuws
Honderd vief en dertigste Jaargang.
Woensdag Februari
deviezen-clearing.
,mcbu,d'gJe be,a
40 1932
FINSPONG.
Stockholm is de eerste, Gothenburg de
Maimö de derde stad van het z.weed-
tWhfd'ik En a»s nummer vier komt Norrkö-
a 'n Stad van fabrieken en parken. De
«krieken waren er het eerst, ze schaarden
,th dicht-opeen langs de rotsige oevers van
smallen, wilden Motala-strooin, aie
awars ooor de stad springt met strooinvci-
«nellingen en watervallen, die vroeger ue
fFiinoze molenraderen wentelen deea en he-
?Pn ten dage nog de beweegkracht levert
de turbines van de electriscne centrale.
De vele parken, die zoo karakteristiek zijn
voor Norrköping, zijn eerst aangelegd, toen
wiik na wijk van huurkazernes verrees en
men bijtijds begreep, dat er iets gedaan
moest worden om te voorkomen, dat Norr-
köDing een der leelijkste steden des lands
werd Men is hierin slechts gedeeltelijk ge-
Tiaaed en het mooiste deel, het belangwek
kendste deel van de stad ligt dan ook daar
tan den stroom, die te dag en te nacht
eeuwig bruisend zijn kokende water stuwt
tusschen de hooge zwarte muren der fabrie
ken ligt daar waar schier zonder onderbre
king de machines beuken en bonzen, ratelen
en daveren. In 't hart van de stad rijden
voortdurend vrachtauto's met steenkool en
boomen, vloeit uit de grootste papiermachi
nes van Europa een breede band van kran
tenpapier, worden elk uur kilometers ga
rens gesponnen, dreunen in de fabriekshallen
de honderden weefgetouwen, waarop de ge
woonste katoentjes en de kostbaarste wollen
stoffen worden gemaakt.
En tusschen de groote gebouwen van be
ton en staal en glas staat daar, vol piëteit
bewaard, een in Hollandschen renaissance
stijl opgetrokken poort met e enklok en een
torentje, de inrijpoort van Holmens Bruk,
het grootste fabriekencomplex van Norrkö
ping, waarvoor drie eeuwen geleden de Am-
sterdamsche koopman Louis de Geer de
grondslagen legde. Behalve die poort en wat
oude documenten is er in Norrköping echter
niets meer over dat aan dien „de Geersche
tijd", zooals men hier zegt, herinnert. Maar
als we het smalspoor-treintje nemen, dat
langs de oevers van het meer Glan en door
de dichte dennenbosschen van dit noordelijk
deel van Ostergötland naar het noord-wes
ten puft, dan komen we al spoedig in een
der merkwaardigste fabrieksplaatsjes van
iheel Zweden, in het bijna vijfduizend inwo-
(ners tellende gehucht Finspong, dat hier en
daar nog hetzelfde aspect vertoont als in
het begin van de zeventiende eeuw, toen
Louis de Geer er de kanonnenfabriek en de
ijzersmederij kocht en er gedurende tiental
len jaren meer Nederlandsch en Fransch ge
sproken werd dan Zweedsch.
Finspong ligt in een nauw dal van een
klein riviertje, dat met veel lawaai tusschen
de rotsen doorbreekt en dan snel met een
Baar bochten naar het nabije meer stroomt,
lier in die kloof is in 't eind van de vijftien
de eeuw al een ijzergieterij gebouwd, een
klein bedrijfje, dat de kracht voor het dicht
trekken der blaasbalgen en voor het bewegen
der zware houten hamers ontving van het
waterrad in het riviertje. Gunstig lag de
„bruk" eigenlijk niet, want de weg naar de
haven aan de Oostzee was lang, maar in
dien ouden tijd kwam dat er minder op aan
en ook elders in dit groote land vind je van
die oude fabriekjes, soms geheel vervallen
en overwoekerd door planten en struiken, op
de meest onverwachte plaatsen, zoo maar er
gens midden tusschen eindelooze bosschen
of in de bergen
Toch schijnt Finspong wel van eenige be-
teekenis te zijn geweest, want de staat be-
moiede er zich mee en de heele opbrengst van
het bedrijf zou in de schatkist vloeien en
men zou er kanonnen gieten om in de des
tijds veelvuldige oorlogen te kunnen gebrui
ken. Maar men kwam niet verder dan tot het
gieten van kogels en het zaakje leverde geen
duit winst op.
In het begin der zeventiende eeuw zat
Zweden diep in de financieeie moeilijkheden
en het was een opluchting voor het land,
toen een paar Amsterdamsche kooplui zich
bereid verklaarden een flink bedrag te leenen
met koper van de destijds beroemde mijnen
te Falun als onderpand. Louis de Geer was
een der grootste geldschieters en toen hij
eenige jaren later naar Zweden kwam, meen
de men hem niet terug te kunnen laten gaan
zonde hemr Zweedsch burgerrecht verleend
en bovendien geadeld te hebben. Als han
delsman en diplomaat stond hij hier hoog
in aanzien, hij was meer dan eens raadsheer
'Van koning Gustaaf Adolf, bij een der
Zweedsch-Deensche oorlogen rustte hij
ons land twee vloten uit, die hij ter beschik
king van de Zweedsche admiraliteit stelde
omdat ook hij er voordeel van zou hebben,
als de tolgelden, die bij het doorvaren van
de Sont betaald moesten worden, verlaagd
of opgeheven werden en toen Gustaaf
Adolf handwerkslieden en mijnwerkers uit
het buitenland wilde laten komen om de
Zweden te leeren hoe zij moesten weven en
smeden, erts delven en schepen bouwen,
ging men weer bij Louis de Geer te raad. Bij
tijd en wijle woonde hij in Norrköping of in
de hoofdstad, soms ook wel op de landgoe
deren, die hij hier gekocht had, maar onder
tusschen nam hij toch zijn zaken in het va
derland waar en het was aan hem te dan
ken, dat Amsterdam destijds de voornaam
ste markt was van Zweedsch ijzer en van
Zweedsche kanonnen en volgens een oud
retsjournal „ijzeren hekken kreeg langs
gevaarlijke overgangen, sluizen genaamd;
over de grachten".
In 1642 kocht Louis de Geer de kanonnen-
gieterij te Finspong, alsmede de andere daar.
aanwezige bedrijven en de geheele provincie
rmspong, die echter niet zoo bijzonder groot
was en vrijwel uitsluitend uit bosschen- en
vorderingen op de Zweedsche kroon waren
grooter dan het zeker niet onbelangrijke be
drag, dat hij te betalen had. Trouwens het
koopmanshuis Trip, dat door nauwe familie
banden aan de De Geer's verbonden was en j
dat tegelijk met Louis de Geer geld aan Zwe-
den leende, had nog in de eerste helft van
de vorige eeuw het een en ander van Zwe
den te goed en bezat in de negentiger jaren
nog landerijen in Zuid-Zweden, die eens ge
golden hadden als aflossing van de oorlogs-
leening.
Uit de Nederlanden, vooral uit de Zuide
lijke, liet Louis de Geer bekwame handwer
kers komen en Finspong werd langzaam
maar zeker 'n kanonnengieterij van beteeke-
nis, terwijl de smederij, de draadtrekkerij en
de andere onderdeden van het bedrijf even
eens gestaag in blcei toenamen. Er werden
nieuwe werkmethoden ingevoerd, de produc
ten waren beter dan die van andere soort
gelijke bedrijen in Zweden, Finspong werd
onder leiding van Louis de Geer en door de-
Walen de bakermat van de heden ten dage
zoo belangrijke Zweedsche metaalindustrie.
Twee eeuwen lang bleef Finspong in het
bezit van de familie De Geer, een kleinzoon
van den grooten Louis liet er het sierlijke
Hollandsche kasteel bouwen, dat je je zoo
aan den oever van de „zegepralende Vecht"
kunt denken, tegen de steile hellingen ge
drukt verrezen er de groote pakhuizen en
kantoren, die ook een Hollandsch cachet heb
ben en de Walen woonden er in lage, lange,
witgekalkte huizen die hen moesten doen
denken aan het vere vaderland.
Een jaar of veertig geleden zette de toen
malige eigenaar van Finspong, „brukspa
tron:' Ekman, de zaak om in een tweetal
naamlooze vennootschappen, de kanonnen-
gieterij werd overgebracht naar Bofors, de
machinefabriek werd gespecialiseerd voor
den bouw van de beroemde Stal-turbines en
-generatoren en de rest van het bedrijf bleef
wat het was, een groote metaalindustrie, die
thans op een na de grootste is van Zweden
en, wat enkele onderdeden betreft, haar ge
lijke niet heeft in onze oude wereld.
Fransch en Nederlandsch worden nu niet
meer gesproken in Finspong, maar hier en
daar zie je op naambordjes van deuren
Waalsche of Hollandsch-1 ij kende namen.
Want lang hebben de uit de Nederlanden
hierheen gekomen smeden en metaalgieters
en hun afstammelingen een gemeenschap op
zichzelf gevormd. Zij ver-Zweedschten lang
zamerhand door gebrek aan contact met het
vaderland, maar tot voor een jaar of dertig
behoorde het tot de groote uitzonderingen,
dat een afstammeling van de „Wallonen"
met een Zweedschen jongen of een Zweedsch
meisje trouwde. En de aanleg voor 't hand
werk is van vader op zoon overgegaan, is
gecultiveerd in den loop van drie eeuwen,
zoodat de arbeiders uit Finspong bijzonder
geschikt zijn voor het uiterst nauwkeurige
werk in de turbinefabriek, waar vele onder
deden, tot op een honderste milimeter pre
cies aan de voorgeschreven maat beantwoord
gemaakt moeten worden.
Het fraaie slot, waar Aurora de Geer eens
omring werd door vorsten en en staatslieden
waar kunstenaars en dichters voor de be
roemde vrouwe van Finspong werkten, is te
genwoordig ingericht als kantoor, al worden
ook juist dezen winter onder leiding van den
Zwedschen oudheidkundigen dienst enkele
staatsiezalen en de slotkapel gerestaureerd.
In de gebouwen, weerszijds van het riviertje
dat eens de stommelende molenraderen in
beweging bracht, worden gloeiende blokken
koper uitgewalst tot zij als vurige slangen
over de vloeren kronkelen, worden uit platen
alluminum pannen en ketels gestanst, staan
in donkere ruimten, waar vroeger de kraken
de blaasbalgen het vuur onder de smeltpot-
ten aanwakkerden, de modernste electrische
ovens, wordt koperdraad getrokken voor de
bovengrondsche leiding van de te electrificee
ren spoorlijn van Stockholm naar Malmö,
worden koperen buizen geperst van 24
duim niet centimeter doorsnee.
En dat heele bedrijf ligt daar gedrukt tus
schen de begroeide hellingen op de smalle
oevers van het wilde riviertje, dat heele be
drijf is daar ondergebracht in de hechte ge
bouwen, die de De Geer's hier lieten zetten.
Maar verderop, waar het dal zich wat ver
breedt, liggen de honderden villatjes van de
arbeiders en de ingenieurs, de in den zomer
zoo bonte tuinen, de sportvelden, de bioscoop
de kerk, het ziekenhuis. Dat is allemaal
nieuw en mooi en het vormt een scherp
contrast met de oude grijze gebouwen langs
het riviertje, die steeds daarachter in het
nauwe dal zichtbaar zijn. Het is schier sym
bolisch, dit samengaan van oud en nieuw in
Finspong, al nemen dan ook telefoondraad
en alluminium pannen de plaats in van ka
nonnen en kogels en al is de lichamelijke
strafoefening, die brukspatron Ekman een
halve eeuw geleden nog toepaste door arbei
ders die iets verkeerd hadden gedaan op het
kantoor een aframmeling te geven, ook af
geschaft. Maar evenals twee eeuwen geleden
mogen de smeden nog eiken herfst de peren
oogsten, die gegroeid zijn tegen den westelij
ken tuinmuur en de gieters de peren, die in
de luwte van den oostelijken muur rijpien.
Stockholm. BERTIL J.
HET DAGBLAD DE MORGEN.
Naar de N. R. Crt. verneemt, zijn de finan
cieeie bronnen van het democratisch r.-k. dag
blad De Morgen vrijwel uitgeput, waardoor
voortzetting van de exploitatie niet langer
mogelijk zou zijn en opheffing zelfs reeds
met ingang van 1 April a.s. verwacht mc:t
worden.
VISCHAANVQER TE IJMUIDEN.
Door buitenlandsche treilers.
De verschijning van meer buitenlandsche
treilers in de haven van IJmuiden Maan
dag kwam er een groote treiler uit IJslaod,
die 4000 manden visch op de markt bracht
heeft de Reedersvereeniging aldaar aanleiding
gegeven den minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw telegrafisch te verzoeken
van door buitenlandsche schepen aange
voerde visch 10 pCt. te heffen, evenals ,n
Engeland geschiedt.
Dezer dagen indiening van een
wetsontwerp?
Eenige weken geleden is gemeld, dat de
regeering overwoog onderhandelingen te
openen om tot het sluiten van bilaterale ver
dragen te geraken met die landen, wier de-
viezenverordeningen moeilijkheden voor den
Nederlandschen export opleveren. Ten einde
de uitvoering van de te sluiten verdragen
mogelijk te maken, zou een wet tot stand
dienen te komen Naar de Maasbode thans
verneemt, kan de indiening van de valuta-
clearing-wet dezer dagen bij de Tweede
Kamer worden verwacht.
DE „VORST VAN GELEEN".
Zijn pogingen om te komen tol
erkenning van onafhankelijkheid.
Mr. Fr. Leufkens te Heerlen, die zich
„vorst van Geleen" noemt, heeft dezer dagen
een schrijven tot de Nederlandsche regeering
fezonden, waarin hij zijn afstamming sedert
et begin der zeventiende eeuw nauwkeurig
uiteenzet.
Voorts deelde hij mede, dat de Staten der
Vereenigde Nederlanden van alle zijn land
goederen en heerlijkheden bij tractaat van
%-Gravenhage van 26 December 1661 voor
altijd afstand hebben gedaan in eigendom,
superioriteit (landshoogneid) en souvereini-
teit.
WAT IS „NIET-KATHOLIEK"?
Beteekent het alleen: protestant?
De heer L. P. van Oorschot (S.P.), lid van
den gemeenteraad van Vlissingen, heeft aan
B. en W. dier gemeente gevraagd of het hun
bekend is, dat nu wijlen de heer Kalbfleisch
40.000 heeft gelegateerd ten behoeve van
een niet-katholiek ziekenhuis en zoo ja, welke
interpretatie B. en W. dan aan het woord
niet-katholiek geven.
Als dit woord ruimte laat voor de opvat
ting, dat ook het gemeenteziekenhuis bedoeld
kan zijn, dan vraagt de heer van Oorschot,
welke pogingen B. en W. hebben gedaan om
te voorkomen, dat het bestuur van het protes-
tantsch ziekenhuis Bethesda de alleenbe
schikking over dit legaat heeft gekregen.
MALAISE.
Bij Calvé-Delft personeel ontsla
gen omdat het geen werktijdverkor
ting wilde.
Een bespreking is te Delft gehouden tus
schen de directie van de Oliefabrieken Calvé-
Delft en de hoofdbesturen der vakbonden
omtrent het ontslaan van ongeveer honderd
arbeiders of invoering van de veertig-urige
werkweek.
Met meerderheid van stemmen heeft het
georganiseerde personeel de veertig-urige
werkweek verworpen.
Daarvan is het gevolg, dat een aantal ar
beiders zal worden ontslagen.
HET DROEVIG ONGEVAL TE
HAALDEREN.
Een viervoudige begrafenis.
Gisterochtend zijn te Bemmel begraven vier
slachtoffers van het ijsongeluk te Haalderen
Onder klokgelui werden de kisten uit het St.
Ludwina-Gesticht uitgedragen en naar d
kerk gebracht, die tot in de uiterste hoeken
bezet was. De lijkdienst droeg een bijzonder
-plechtig karakter, zegt het Hbld., dat dan
vervolgt:
Na afloop van de kerkelijke plechtigheid
werden de baren door leden van de St. Vin-
centius-vereeniging grafwaarts gedragen.
Duizenden volgden den lijkstoet, die onder de
diepste stilte grafwaarts geschreed. De baren
werden gevolgd door de leden van de katho
lieke jeugdvereeniging met omfloersd vaan
del.
Toen de kisten in de gemeenschappelijke
groeve waren neergelaten, heeft een jongens-
koer, waarna de burgemeester van Bemmel,
de heer Herckenrath, het woord voerde.
Woorden van innige deelneming en ver
troosting richtte spr. tot de ouders eu familie
leden.
De K. J. V. heeft hierna langs de groeve
gedefileerd, waarbij een vaandelgroet ge
bracht werd.
ACTIE TEGEN HET SNORREN IN DE
HOOFDSTAD.
Naar wij vernemen, is de politie gister
avond op het Rembrandtplein en op ander?
punten van Amsterdam met kracht opgetre
den tegen een groot aantal niet tot het erken
de staionneerbedrijf behoorende chauffeurs,
dat op alle uren van den dag met allerlei
auto's door de straten der stad pleeg te rij
den, met de kennelijke bedoeling o m. op te
maken uit het opzettelijk langzaam rijden met
auto's, voorzien van gele of witte banden,
den ritprijs vermeldende op transparanten of
bordjes, enz. deze wagens aan het publiek
te verhuren, hetgeen in strijd is met het zg
snordersverbod. Vele chauffeur zijn in cle
avonduren van deze actie der politie, welke
ten doel heeft, aan dit snorren paal en perk
te stellen, het slachtoffer geworden, doordat
prcces-verbaal tegen hen werd opgemaakt
Op het Rembrandtplein en omgeving was
het geruimen tijd zeer rumoerig in verband
met het feit, dat een lange file van deze snor
ders telkens opnieuw het plein rondreed,
daarbij onophoudelijk met claxons en signaal
hoorns een oorverdoovend lawaai makend
DREIGEND CONFLICT IN HET
HEERENKLEEDINGBEDRIJF.
Gistermiddag heeft, naai van werkgevers
zijde wordt medegedeeld, nogmaals een be
spreking plaats gehad tusschen de vertegen
woordigers der werkgevers- en werknemers
bonden in het heerenkleedingbedrijf, welke
niet tot een resultaat heeft mogen leiden.
In die bespreking hebben de vertegenwoor
digers der werkgeversbonden nogmaals een
nieuwe poging gedaan om een conflict met
alle gevolgen van dien te vermijden.
De werkgevers hebben de voorgestelde ver
laging van de loonen, die tussrhen de bonden
overeengekomen was in den aanvang van
1930, beperkt tot 6 a 7 procent voor alle ge
meente-klassen, terwijl ook nog een voor de
werknemers gunstige wijziging van het voor
stel, de maatzaken betreffende, inzake de ver
schuiving der kleedingstukken naar een lagere
serie in uitzicht werd gesteld.
Tenslotte hebben de werkgevers voorge
steld door aanvaarding van arbitrage een
strijd in de kleedingindustrie te voorkomen.
Omtrent dit laatste voorstel hebben de
werknemersbonden een beslissing op van
daag toegezegd.
Inmiddels hebben de werkgevers besloten,
io verband met het feit dat de geldende col
lectieve arbeidsovereenkomst per Maandag
j.1. afgeloopen is, op de daarin vervatte voor
waarden verder geen werk uit te geven.
VERKEERSONGEVALLEN.
Vleeschauto over den kop geslagen.
Gistermorgen reed op den rijksweg Nij
megenE>en Bosch bij Grave een groote
vleeschauto van den heer Welling uit Bor-
culo met bestemming Oss. Van tegenoverge-
telde zijde naderde een personenauto van
den heer Janssen uit Den Bosch. Plotseling
slipte de personenauto en kwam voor den
vleeschwagen terecht De bestuurder van
dezen auto remde zóó krachtig, dat het
voertuig over den weg slingerde, tegen een
telefoonpaal botste en na een zwaai in het
rond gemaakt te hebben omsloeg. Doordat
de wagen met de wielen achter de telefoon
paal bief haken werd voorkomen, dat hij
van den hoogen dijk sloeg. De vleeschauto
werd geheel in elkaar gedrukt, terwijl van
de personenauto alle ruiten braken. De in
zittenden van beide wagens kwamen er met
vrij onbeteekende verwondingen af..
Drie personen gewond.
Maandagmiddag is te Leur de expediteur
S. van Ewijk uit Horssen, doordat de stuur
inrichting van zijn auto defect geraakte, te
gen een boom gereden. In den vrachtauto
zaten zes personen. De wagen werd van vo
ren in elkaar gedrukt. Drie personen liepen
tamelijk zware verwondingen op. Nadat zij
per auto naar hun woning overgebracht.
Het auto-ongeluk bij Haarlem. Het
lijk gevonden.
De politie te Heemstede heeft gistermor
gen in de Leidschevaart het lijk van den
heer Glimmerveen gevonden. Het lag niet
ver van de plek, waar Maandagavond de
auto in het water is gereden.
delijk kortsluiting. De eigenaars van de drie
afgebrande landbouwschuren waren ver
zekerd.
In een uurwerkmakerij,
In de uurwerkmakerij van den heer J.
Lorist aan de J. P. Heyestraat te Amsterdam
heeft gistermiddag een brand gewoed. De
zoon was bezig geweest met Let schoon
maken en reparceren van een wekker, waarbij
hij behalve benzine en nafta een brandende
soldeerlamp gebruikte. Hij liet zijn werk
eenige oogenblikken in der. steek om wat
sigaren te halen en bemerkte hij bij zijn
terugkomst dat de werkplaats in lichter laaie
stond.
Toen de brandweer, die spoedig gewaar
schuwd was. arriveerde, had het vuur zich
reeds aan de winkelruimte medegedeeld, ter
wijl het aan de achterzijde vrij fel uitsloeg.
De werkplaats en de winkelruimte zijn
vrijwel geheel uitgebrand, waaroij een aantal
klokken en andere uurwerken het leven heeft
gelaten.
KORTE BERICHTEN.
Onder de verschillende voorstellen, die
ir den gemeenteraad van Zwolle tot dekking
van het tekort ad 319.380 p de begrooting
1932 werden aangenomen, behoort ook een
pensioenkorting 'van 3 pet. (opbrengst
29.000). g
De Friesche werkverschaffing tS Scho-
terland, die wegens de vorst stop gezet werd,
is gistermorgen heropend.
Maandagavond is Lou Bandy bij zijn
12Vs>-jarig tooneel-jubileum in den Holland
schen Schouwburg te Amsterdam gehuldigd
bij de 150e opvoering van de revue „Ha'lo
hierheen". Van de Vele sprekers was Henri
ter Hall de eerste. Er waren veel bloemen en
geschenken.
Het derde halfregiment huzaren heeft
ter gelegenheid van zijn 118-jarig bestaan
een ruiterfeest gehouden te Den Haag, dat
ook door prinses Juliana werd bijgewoond.
De baten van het feest komen ten goede aan
het Nationaal Crisiscomité.
De Rijksmiddelen brachten in Januari
1. 11.8 millioen minder op dai in dezelfde
maand van het vorige jaar en bleven over
"anuari 1932 3.4 millioen onder de raming
voor die maand.
De burgemeester der hoofdstad heeft
gisteravond in het Stedelijk Museum de ten
toonstelling van schilderijen, aquarellen en
teekeningen, welke door de koningin zijn ge-
maakt, officieel geopend.
EEN STAKINGSREL1 ET JE
Maandagavond heeft de Rotterdamsche
politie een werkwillige var de fabriek van
Piet Smit naaf zijn woning aar de Christiaan
de Wethstraat gebracht. Een joelende troep
stakers volgde den man. Toen even, nadat
de werkwillige thuis was gekomen, zijn
dochter de straat op kwam, wilde een man
uit de menigte, die vooi het huis stond te
schieeuyven. haar te lijf gaan De politie ver
hinderde dit evenwel en heeft den man, den
23-jarigen M. A. v. d. H. aangehouden Hij is
overgebracht naar het bureau aan de Paul
Krugersjraat, waar proces-verbaal tegen hem
Wed opgemaakt. Uaariia is hij weer op vrije
voeien gesteld.
Geruimen tijd is een groote menigte voor
hét huis van den werkwillige blijven staan
schreeuwen. Eenige agenten per fiets en twee
politie-ruiieïs hebben ue menigte daa.ra ver-
OPLICHTERSPRAKTIJK VAN EEN
NEDERLANDER IN ANTWERPEN.
Het parket van Antwerpen heeft een zaak
van misbruik van vertrouwen en oplichting
in onderzoek ten laste van een zekeren Schucl-
deboom, een Nederlander, die zich in en
huis aan de Lange Beeidekensstraat had ge
vestigd, waar hij een spaar- en credietbank
heeft geopend. De man, die voorschotten gaf
tot een bedrag van 1030 franken, betaalde
hierop slechts 750 franken. Het ontbrekende
behield hij voor onkosten. De terugbetaling
moest binnen het jaar geschieden. De slacht
offers werden tevens verplicht bij hem te spa
ren. Meerendeels waren het eenvoudige werk
lieden. Volgens het nummer der spaarbank
boekjes heeft Schuddeboom kans gezien on
geveer 1200 clienten te winnen, die sommen
van 1COO franken betaald kregen, zoodra de
boekjes vol waren. De man is echter naar
Nederland teruggekeerd, teneinde op deze
gesloten beurs geschieden, want De Geer's 1 gen tijd rumoerig geweest. ung n
BRANDEN
In een wasscherij.
Gistermiddag brak te Rotterdam brand
uit in de wasscherij „Kralingen" van de wed
J. L. Lefebre aan de Jeruzalemstraat.
Het pand bestaat uit twee verdiepingen,
beneden de wasscherij, daarboven de dro
gerij.
Het vuur is ontstaan in de drogerij. Het
personeel moest in allerijl de vlucht nemen
Na drie kwartier spuiten had men den brand
onder de knie.
Het woonhuis van de eigenaresse, dat
naast de wasscherij gelegen was, kreeg even
als de afdeeling wasscherij, veel waterschade
Teen de brand uitbrak, heeft men neg kans
gezien een partij waschgoed uit de wasscherij
in veiligheid te brengen. Op de drogerij, die
geheel is uitgebrand, is veel waschgoed ver
Toren gegaan.
Drie landbouwschuren afgebrand
26 koeien, 2 paarden en 3 varkens
omgekomen.
Dinsdagavond omstreeks 10 uur is brand
uitgebroken in de groote iandbouwschuur
van den heer A. A. Keiler aan de Onder-
straat te Lage Zv/aluwe. In korten tijd stond
de met veel graan gevulde schuur in lichter
laaie. 26 melkkoeien kwamen in de vlammen
cm. ook 2 paarden en drie varkens verbrand
den. De tegenover gelegen Iandbouwschuur
van den heer J. v. d. Engelsen werd even
eens door het vuur aangetast en verwoest
Hier kon het vee worden geren. Ook de in
de nabijheid staande groote vlasschuur van
den heer C. B. de Visser, waarin 300.000
K-G. geroot en ongeroot vlas was opge
slagen, werd een prooi der vlammen. Met
groote moeite werd verdere uitbreiding van
den brand voorkomen. Eenige in de nabijheid
gelegen woonhuizen liepen nog schade op.
De brand die tot ver in den omtrek zichtbaar
was, trok groote belangstelling, zelfs uit
i Breda. De oorzaak van den brand is vermoe-
BERGEN.
De snelle toename van onze bevol
king gaat noodwendig gepaard met een
verandering van ons dorpsbeeld en het
verloren gaan van veel wat de Bergena-
ren lief is. Onder het karakteristieke
var. Bergen behoort zeer zeker hei lage
dorpsdoktershuis naast het raadhuis.
Het is dan ook volkomen begrijpelijk,
dat de heer Kamerling Onnes, toen hij
op borden in den tuin een verkaveling
plan voor den bouw van winkelhuizen
zag, bij de eigenaresse, mevrouw de wed.
dr. Dekker, pogingen deed om dit te
voorkomen. Deze pogingen hebben voor-
loopig succes gehad, omdat ook haar het
dorpsschoon van Bergen lief is. De ver-
waarloozing van den tuin was haar
reeds lang een gruwel. Door besprekin
gen met anderen is zij op het denkbeeld
gekomen het geheel te behouden zonder
dat zij daarvoor rneer offers moest bren
gen, dan het derven van het inkomen
dat een dergelijk bezit kan brengen.
Wetende, dat zij daarmede in den geest
van haar zoo jong gestorven echtgenoot
handelde, heeft zij de beschikking over
huis en tuin aan een commissie gegeven
om dit als dorpshuis te exploiteeren, on
der voorwaarde, dat zoowei het huis als
de tuin door vrijwilligen arbeid wordt
opgeknapt en onderhouden.
Het bekende soc.-dem raadslid, de heer
den Das, spande zich er mede voor en
gister hebben een 14-tal werkloozen een
aanvang gemaakt met het opknappen
Van den tuin en het huis. De apotheek
wordt bij de voorkamer getrokken
waardoor een zaaltje wordt verkregen
voor ontwikkelings- en ontspannings
bijeenkomsten op verschillend gebied,
terwijl in de groote woonkamer een
leeszaal wordt ingericht, waarin vooral
de werkloozen verpoozing en ontwik
keling kunnen vinden. Aan de leeszaal
wordt bovendien een uitleenbibliotheek
verbonden. Mevrouw Dekker stelde hier
voor reeds een kinderbibliotheek van
2000 deelen beschikbaar. Een groep
vrouwen zal voor de stoffeering zorg
dragen en gehoopt wordt dodr vrijwillige
bijdragen de noodige gelden bijeen te
krijgen voor de verlichting, de verwar
ming enz. Men begint op besc-heiden
schaal doch hoopt langzamerhand aan
de plannen uitbreiding te geven om het
huis tot een waar dorpshuis te maken.
Gezien het enthousiasme waarmede de
werkloozen zijn aangevangen om zoo
wel het huis als den tuin op te knappen,
mag verondersteld worden dat de steun
van anderen niet zal uitblijven. De on
baatzuchtige daad van mevr. Dekker
verdient zeer zeker, dat haar verwach
tingen r.iet beschaamd worden.
Naar wij vernemen, dreigt een ander
dorpshuis, dat, waarin dr. Poot zijn
praktijk uitoefent, ook van karakter te
veranderen. Wij kunnen ons voorstel
len, dat de geneesheer er de voorkeur
aan geeft in de omgeving van de Herten
kamp een meer modern huis te bewo
nen, al is de omgeving voor een dokters
praktijk minder geschikt. Aan den an
deren kant is het huis naast de r.k.
kerk uit een oogpunt van het dorps
beeld zoo zeer geschikt voor een dokter,
dat wij niet kunnen nalaten den wensch
uit te spreken, dat zich daarin wederom
een medicus zal vestigen, of dat althans
in die omgeving een medicus daartoe
overgaat. De gemeente breidt zich in het
Oosten dermate uit, dat het een absur
diteit gaat worden wanneer straks de
geheele bevolking zich naar don West
kant moet Degeven om meJische hulu te
kunnen krijgen.
