DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Pruisen en het Duitsche Rijk. Uit het JladeMetU Ttxxqzliiksch Omtiicht IBuitenCaad Ho. 253 Woensdag 26 October 1932 134e Jaargang Een lormeete nederlaag voor von Papen, die den 2Osten Juni builen zijn boekje is gegaan. Beieren tevreden met de beslissing. Het kabinet Braun bijeen. ITALIË VERLANGT NIET NAAR RUST EN VREDE. Dat zegt Mussolini. GROOTE BRAND IN EEN ITALIAANSCH DORP. 14 gezinnen dakloos. DE BELGISCHE MINISTERS BIJEEN 27 November Kamerverkiezingen. NIEUWE ONDERHANDELINGEN TUSSCHEN CENTRUM EN NAT.-SOC.? VERGAANDE OVEREENSTEMMING BIJ DE DUITSCH-ZWITSERSCHE ONDERHANDELINGEN. FRANSCH PROTEST TEGEN DE DUITSCH—BULGAARSCHE CONSULTATIEVE OVEREENKOMST. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2—, franco d" )r het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. F7IJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 1-^5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij rik. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit twee bladen. De laatste loodjes hebben bij de behande ling van de ontworpen Bedrijfsradenwèt niet het zwaarste gewogen. Gelijk men zich zal herinneren, was de Tweede Kamer blij ven steken in het vraagstuk van de toeken ning van het enquêterecht aan de jonge in stellingen. De heeren Van den Bergh en Kupers, de leiders der socialistische partij, die de be handeling van het ontwerp in de Tweede Kamer op zich hadden genomen, waren er f krachtens beginsel er op uit aan de Bedrijfs- raden de ruimste bevoegdheden te bezorgen en dus waren zij aangekomen met een voor stel om aan de Bedrijfsraden het recht van enquête toe te kennen, mits daarvoor mach tiging bij de wet was gegeven. In een uitvoe rige rede, veel uitvoeriger dan noodig was, heeft de heer Kortenhorst (r.k.) dit amende ment bestreden o.a. met de zeer juiste opmer king, dat het toch niet aanging een dergelijk recht, dat wel aan de Volksvertegenwoordi ging doch niet aan Provinciale Staten of Ge meenteraden is gegeven, nu in eens toe te kennen aan een jonge instelling, waarvan men de werkingsfeer met geen mogelijkheid nu zal kunnen bepalen. Minister Verschuur knoopte daaraan een uiteenzetting vast, dat hij heelemaal niets wilde weten van het denkbeeld om nu reeds een dergelijke vergaande bepaling op te ne men in het ontwerp, dat slechts tastend ver der wil gaan, en toen was het lot van het amendement beslist: met 56 tegen 29 stem men werd het veiworpen, waarna het wets voorstel werd goedgekeurd met 67 tegen 19 stemmen. Tot de tegenstemmers behoorden de liberalen, de communisten, de staatkun dig gereformeerden enz. Hierna kwamen enkele justitieele ontwer pen aan de orde, doch ook zij hebben niet veel tijd in beslag genomen. Het eerste ont werp betrof de bevoegdheid aan een recht bank toe te kennen om een zaak van eenvou- digen aard ter behandeling te verwijzen naar een zoogenaamde enkelvoudige kamer, d.w.z. dus naar een alleensprekenden rech ter. lid van het college. De heer Van Rappard (lib.) opperde de ge dachte om die verwijzing te doen geschieden door den president van de rechtbank, doch minister Donner aanvaardde dit denkbeeld niet en de heer Van Rappard berustte daarin, nadat minister Donner in het gebruikelijke onder-onsje met een paar leden zijn inzich ten had uiteengezet Het wetsvoorstel om voor het ontslag van rechters enz. bij de wet een leeftijdsgrens van 70 jaar aan te nemen, vond principieele bestrijding bij den heer Tilanus (c.h.), in zooverre, dat hij in de eerste plaats de over tuiging was toegedaan, dat wanneer men uitgaat van het denkbeeld „Place aux jeu- nes!'' men beter deed met de leeftijdsgrens op 65 jaar te bepalen. Alleen voor den Hoo- gen Raad wilde hij een uitzondering maken, daarvoor kon de pensionneeringsleeftijd op 70 jaar bepaald worden. In dien geest stelde hij een amendement voor, doch toen de Ka mer met 62 tegen 22 stemmen verklaard had niet mede te willen met het denkbeeld van een vervroegde pensionneering, trok de heer Tilanus zijn amendementen weer in, zoodat voor de leden van alle rechterlijke colleges de gedwongen pensionleeftijd op 70 jaar is bepaald. Zonder stemming heeft de Kamer die regeling aanvaard. Het wetsvoorstel tot inkorting van de bevoegdheden en plichten van de leden van het O.M. inzake het nemen van conclusies in burgerlijke zaken, waar over in juridische kringen nog al wat te doen was geweest, ging zwijgend onder den ha mer des voorzitters door. Hierna kwam aan de orde het veelbespro ken wetsvoorstel tot tijdelijke heffing van 30 opcenten op alle invoerrechten en op den ac cijns op bier. De voorzitter gaf aan de leden in overwe ging de gelegenheid om hierbij over het al gemeen financieel beleid der regeering te spreken ongebruikt voorbij te laten gaan en zich stiptelijk te bepalen tot het ter tafel lig gende voorstel om alle invoerrechten met 30 opcenten te verhoogen. De communist De Visser kwam daar niet ten onrechte tegen op, omdat z.i. over de al- gemeene regeeringspolitiek niet kan gezwe gen worden daar toch het ter tafel liggende voorstel er ten nauwste mede samenhangt. De voorzitter herinnerde er aan, dat de Kamer reeds vroeger in dien geest had be sloten en hij zich met het oog op de eischen der practijk daaraan wilde houden. Daarop berustte de heer De Visser in de zaak. De eerste spreker in het vermoedelijk niet al te korte debat was de heer Bierema (lib.), die, in het algemeen niet bevreesd voor een bescheiden invoerrecht, toch meende, dat de regeering hier nu niet moet gaan beweren, dat we slechts met een fiskalen maatregel hebben te doen. Naar zijn overtuiging zijn de 13 percent invoerrechten, welke thans zul len worden geheven in strijd met Ouchy en Oslo en hij heeft dan ook evenais zijn partn- genooten ernstig bezwaar tegen het voorstel, waarvan de tijdelijkheid lang niet vaststaat. Vooral bij artikelen als thee, waarvan het invoerrecht ten bedrage van 97.5 cent per K.G. het dubbele van de gemiddelde waarde zal beteekenen, verder sigaretten, benzine enz. zal de verzwaring der lasten van niet geringe beteekenis zijn. Ook tegen de verhoo ging van den bieraccijns had spr. met het oog op de belangen van den landbouw groot bezwaar. Voor een deugdelijke technische herziening van ons tarief gevoelde de heer Bierema veel, doch tegen het thans voorgestelde was hij met zijn partijgenooten ernstig gekant. De heer Fleskens (r.k.) getuigde in een uit voerige rede van zijn sympathie met het voorstel, waarna voor dezen middag de rij der sprekers werd besloten door den heer Kersten (St.ger par.), die van het ontwerp niets wilde weten. Morgen voortzetting. Zooals wij gisteren nog onder de laatste berichten konden melden, heeft de president van het rijksgerechtshof te Leipzig uitspraak gedaan in het geschil tusschen Pruisen en het Duitsche rijk. De uitspraak luidde als volgt: „De verordening van den Rijkspresident van 20 Juli 1932 tot herstel van de openbare veiligheid en orde in het gebied van het land Pruisen is vereenigbaar met de Rijksgrotid- wet voor zoover zij den Rijkskanselier tot Rijkscommissaris voor het land Pruisen be noemt en hem machtigt, Pruisische minis ters tijdelijk uit hun ambtsbevoegdheden te ontzetten en deze bevoegdheden zelf op zich te nemen of over te dragen aan andere per sonen als commissarissen van het Rijk. Deze machtiging gaat ech ter niet zoo ver dat hetPrui- s i,s c h e Staatsministerie en zijn leden de vertegenwoordi ging van het landPruisen in den Rijksraad of tegenover den Landdag den Staatsraad of andere landen ontnomen mag worden. Voor zoover de bezwaren hierop geen be trekking hebben, worden zij a f g e w e z e n". Ziezoo, nu weten wij het. En wanneer men bovenstaand vonnis goed leest, dan moet men tot de conclusie komen, dat von Papen als rijkskanselier een gevoelige nederlaag ge leden heeft. Immers, het resultaat is, dat de weggejaagde Pruisische regeering weer te rug mag komen, om te regeeren. En naar een telegram uit Berlijn ons meldt, zou dit kabinet reeds hedenmorgen weer bijeen ko men, om over de beslissing van het Staats- gerechtshof te beraadslagen en... om von Pa pen misschien, zooals men dat hier noemt „een hak te zetten"! Niet waar: wat let haar?! Nu het Staatsgerechtshof, zoo concludeert de W.-corresp. van het Hbld., heeft vastge steld, dat niet dr. Bracht, maar enkel en al leen het kabinet-Braun het recht heeft den Pruisischen gevolmachtigden in den rijks raad instructies te geven, kan het kabinet, om slechts een ipaar voorbeelden te noemen, het plan van den heer Von Papen om de grondwetsherziening fluks even door den rijksraad te laten aannemen verijdelen. De heer Braun kan, zonder zich iets aan te trekken van dr. Bracht, voorstellen bij den landdag indienen, die lijnrecht tegen de door dr. Bracht gevoerde politiek indruischen; straks, als ae landdag weer bijeenkomt, kan Braun met al zijn ministercollega's in de re- geeringsbank plaatsnemen en den heer Bracht aan het verstand brengen, dat hij in deze zaal niets meer heeft te zoeken, omdat alleen de oude Pruisische regeering bevoegd is in den landdag op te treden. Hij zou zelfs, indien de heer Adenauer, de president van den staatsraad, bereid bleek een handje - helpen, den landdag kunnen °ntb,ndeP; Roept de rijksregeenng een conferentie van de ministers van b u ten 1 andsche za ken der verschillende Duitsche landen bijeen, dan t!\ Pruisen daarbij niet vertegenwoordigd worden door dr. Bracht, maar door den heer Se vering, met wien de rijksregeenng nolens volens zou moeten onderhandelen. Zoo zouden we nog meer kunnen schrijven over de positie van het Pruisische kabinet, doch wij vinden het interessanter, om eens na te gaan, wat men in Duitschland zelf van het vonnis zegt. De „Daz" schrijft dat men in politieke kringen volkomen onder den indruk is van de tweeslachtigheid van den thans geschapen toestand. Indien thans de oude Pruisische ministers weer hun plaatsen in den Rijksraad gaan bezetten, ontstaat het gevaar dat de politiek der Rijksregeering op een zeer kwets bare plaats onder zwaren druk komt te staan. Resumeerend is te constateeren, dat het von nis van Leipzig een buitengewone verwar ring en onrust heeft teweeggebracht. Het „Berliner Tageblatt" is van meening dat de uitspraak van het staatsgerechtshof beide zijden in juridisch en moreel opzicht bevredigt. Deze beslissing heeft practisch tot gevolg dat naast het Rijkscommissariaat het Pruisische kabinet voortbestaat en in functie blijft, zij het ook met geringer competentie. Het Rijks blijft niets over dan toe te geven dat het den 20sten Juni buiten zijn boekje is gegaan en thans de fout zoo spoedig moge lijk moet herstellen. Anders zou het resultaat zijn dat in de Pruisische regêering strijd zou ontstaan om de competentie ten nadeele van het land en zijn bestuur. De „Vorwaerts" schrijft: De beslissing van het Staatsgerechtshof is een politieke, geen juridische. In haar ligt de negatie van het belangrijkste verwijt dat is ingebracht tegen het kabinet-Braun. Als schadeloosstelling voor deze tuchtiging kent de beslissing het Rijkskabinet evenwel het recht toe, tijdelijk een Rijkscommissariaat in te stellen. De „Deutsche Zeitung": Dat de politieke toestand welke door dit vonnis wordt ge schapen, onhoudbaar is, kan geen oogenblik worden betwijfeld De regeering-von Papien heeft veel verzuimd. Thans of nooit zal zij moeten toonen of zij geschikt is de gedachte van de zoo dikwijls geciteerde „autoritaire staatsleiding" in daden om te zetten of niet. Het gaat niet om het gerechtshof, maar om den nieuwen noodtoestand, welke door het vonnis wordt geschapen: Twee regeering in Pruisen, van welke de eene tegen de Rijks regeering is. Indien er nog bewijzen voor noodig waren geweest, aldus „Kreuzzeitung" om aan te toonen dat de inschakeling van juridische instanties en de levendige ontwikkeling tot staatsrechterlijke en politieke enormiteiten kjdt, dan is dat bewijs geleverd door het \winis van Leipzig. Hierin heeft het formeel juridische denken triompher. gevierd over het oordeel van het meest primitieve politieke ver stand. „Der Deutsche": Het staatsgerechtshof heeft zich gehouden aan zijn competentie. Het heeft het grootste aantal der ingediende voor stellen niet toelaatbaar verklaard. Maar op het beslissende punt is het gekomen tot een •zuiver oordeel: Het heeft geconstateerd dat de rijkspresident niet het recht heeft de Prui sische regeering af te zetten en in haar plaats dictatoriaal te regeeren. De „Angriff" schrijft: Met dit vonnis heeft het staatsgerechtshof net standpunt inge nomen dat onze partijgenoot Kerrl reeds eenige weken geleden heeft gepreciseerd. Het vonnis is een zeer duidelijke nederlaag van het systeem Papen-Bracht, welke een nog niet in alle bizonderheden te overziene politieke uitwerking zal hebben. Een der eerste ge volgen er van zal zijn dat de regeering von Papen in den Rijksraad en een Pruisischen staatsraad hopeloos in de minderheid ge raakt. De plannen van den heer von Papen inzake de rijkshervorming, welke hij via den rijksraad hoopte te kunnen doorzetten, zullen thans wel begraven zijn. o En nu het standpunt van Beieren, dat ten zeerste betrokken is bij dit vonnis! Te officieeier plaatse in Beieren is men naar verluidt, bevredigd door het vonnis van het staatsgerechtshof, omdat de beslissing op alle essentieele punten materieel gevallen is ten gunste van de Beiersche opvatting. For meel heeft het staatsgerechtshof wel is waar in zooverre de Beiersche opvatting ten deele verworpen, dat deze betrekking heeft op een authentieke interpretatie der bevoegdheden krachtens art. 48, lid L en lid II, omdat het staatsgerechtshof deze heeft beschouwd als een politieke taak en niet als een constitutio neel geschil. Materieel is de uitspraak even wel duidelijk en ondubbelzinnig is vastge steld dat de zelfstandigheid van een land niet kan worden aangetast door een Noodveror dening. Beieren heeft niet bestreden dat het moge lijk is een rijkscommissariaat in te stellen, dat voorts dezen rijkscommissaris bepaalde be voegdheden kunnen worden gegeven en dat ten slotte door dezen rijkscommissaris die ambtsbevoegdheden aan andere personen kunnen worden opgedragen. Daarentegen heeft Beieren drie dingen bestreden: 1. De mogelijkheid de ministers van een land af te zetten 2. De mogelijkheid dat de rijkscommissaris in de plaats treedt van de landsregeering en 3. Dat de rijkscommissaris het recht heeft het land in den rijksraad te vertegenwoordi gen tegenover het rijk en andere landen. Op deze drie punten is ook de beslissing materieel ten gunste van de Beiersche op vatting gevallen. De voorschriften van een noodverordening mogen geen betrekking heb ben op dingen, welke dienen tot de hand having der zelfstandigheid van een land. In de uitspraak van het staatsgerechtshof wordt nadrukkelijk verklaard dat de constitutioneele garanties der landen niet terzijde mogen wor den geschoven. Onder het geloei van sirenen is Mussolini Dinsdag per auto in het feestelijk versierde Milaan aangekomen. In een toespraak, welke hij op het Dom plein hield, heeft Mussolini er aan herinnerd dat van Milaan uit in het jaar 1915 de be weging om tè intervenieeren is uitgegaan en daarmede de geest van een nieuw leven is in getreden. Terwijl in alle landen en zelfs in landen van oude cultuur onzekerheid en on rust voor de toekomst bestaat, is Italië niet bezorgd voor zijn toekomst. Het geheele Italiaansche volk wordt omgezet in een on overwinlijk leger (minutenlange toejuichin gen). Niet in conferenties ligt het heil. „Minder conferenties en meer kracht beslui ten te nemen, minder congressen en meer actie", riep Mussolii uit. Van Genève wilde de Duce niet spreken. Allen die deze mooie stad van Calvyn opzoeken, zien hoe weinig men in werkelijkheid geïnteresseerd is bij de gebeurtenissen te Genève. Deze eeuw is de eeuw van het fascisme. Voor de derde maal in de wereldgeschiedenis brengt Italië de menschheid een nieuwe humaniteit, Europa zal er over tien jaren anders uitzien en de ongerechtigheden, die in bizondere mate ook jegens Italië zijn begaan, zullen weder goed gemaakt moeten worden; aldus Mussolini De herinnering aan den oorlog komt tot spreker te Milaan, de stad van de interven tie, al critiseeren anderen zulks over een eeuw, aldus vervolgde Mussolini, zal geheel Europa fascistisch of door het fascisme be zield. Moskou en New York zullen dan naar Rome zien als den wegwijzer. Mussolini heeft geen verlangen naar rust en vrede, doch naar nieuwe gevechten. Hij weet, dat het geheele Italiaansche Volk hem daarbij zal volgen (minutenlang applaus). Vervolgens kondigde Mussolini nog aan, dat het niet buitengesloten is, dat Italië als teeken van zijn grootsche gevoelens tegen het einde der feestelijkheden ter herdenking van den tien den verjaardag van het fascisme misschien amnestie zal verkenen aan de vijanden van het fascisme. Een groote brand vernielde een aantal hui zen in het Italiaansche dorpje Pichine in de Cembra vallei. Veertien gezinnen werden dakloos, twee vrijwillige brandweerlieden werden bij het reddingswerk ernstig gewond. Gistermiddag om vier uur is onder voor zitterschap van den koning de Belgische mi nisterraad voor het eerst bijeen gekomen. De leden van het ministerie zijn door den koning beëedigd. De bijeenkomst duurde tot zes uur. Besloten werd dat de wetgevende verkie zingen op 27 November zullen plaats vinden en de provinciale verkiezingen den daarop volgenden Zondag 4 December. Het decreet van ontbinding van het parlement zal Vrijdag of Zaterdag worden uitgevaardigd. Wij vernemen voorts dat de Kamer op z'n vroegst op 20 December zal bijeen geroepen worden. Op denzelfden dag zal waarschijn lijk de Senaat bijeenkomen om de gecoöp teerde senatoren aan te wijzen. REDEVOERINGEN VAN PRINS AUGUST WILHELM EN KUBE. In 't Sportpalast te Berlijn hebben gister avond prins August van Pruisen en de leider van de nat.-soc. fractie in den Pruisischen Landdag, Kube, het woord gevoerd. Prins August Wilhelm verklaarde, dat hij in de nat.-soc. beweging de mogelijkheid had gevonden, vele fouten van vroeger en ook zijn eigen falen goed te maken. Des te meer deed het hem leed, te moeten constateeren, dat zijn vroegere standgenooten weer een klassenstrijd van boven af voerden. Men sa boteert zoo de groeiende, nieuwe volksge meenschap. Het is landverraad, wanneer men nu rekent op een aanwas van de com munistische beweging ten nadeele van het nat.-soc. Juist de bezittertden, die zich nu achter Von Papen verschuilen, zouden het eerst have en goed aan het communisme ver liezen. De nat.-soc. denken er niet aan, met een tweede plaats in den staat tevreden te zijn. Ware heerschers en leiders groeien niet in clubs, maar in den strijd van het dagelijk- sche leven. Hij verkiest niet, dat men hem voorschrijft, wat hij heeft te beschouwen als de traditie van zijn huis. De rede van den prins werd met storm- achtigen bijval ontvangen. Daarna nam Kube het woord. Hij oefende felle critiek uit op D.-nationalen en rijks regeering. De huidige rijkskanselier heeft zich als Centrumafgevaardigde steeds aan de zijde der sociaal-aemocraten gevoegd. Na den éden November zullen de nat.-soc. de vorming van een Pruisische regeering wel op zich moeten nemen. Aan het slot van zijn toespraak onderstreepte Kube het anti-semi- tische karakter van de beweging, die den in vloed van de Joden op alle gebieden, die den volksgeest raken, wil uitschakelen. Bijzonder onverdragelijk is, dat de jeugd aan Joodsche opvoeders wordt toevertrouwd. Driemaal in de geschiedenis heeft de reactie van een Duitsche revolutie gebruik willen maken. Maar die reactie mag nu voorzichtig zijn, want het parool van heden is: „Hitier over Duitschland REDEVOERING VAN BRUNING. In een groote vergadering van de Beien sche volkspartij te Bamberg heeft Brüning gisteravond een rede uitgesproken, waarin hij o.a. zeide, dat het meest urgente probleem de oplossing van het probleem der werkver schaffing was. Vooral ook noodig is een tot regeering in staat zijnde meerderheid. Het bereiken van een rijksdag met zoo'n meerder heid is dan ook het doel geweest van de on derhandelingen van het centrum met de nat.- soc. Door deze onderhandelingen heeft de regeering von Papen het hoofd verloren. Aan den kant van de rijksregeering is in den laat- sten tijd vee! gebeurd, dat bedenkelijk veel op schending van de grondwet lijkt. Wat hqt vonnis van het staatsgerechtshof betreft, zei- de Brüning nog, dat men slechts over enkele dagen een definitief oordeel kan opstellen. Het is eigenlijk een groot onding, dat het be staan van een rijkscommissaris bevestigd wordt, terwijl ook het betaan van de oude regeering niet uitdrukkelijk wordt ontkend. EEN ERFENIS VAN 72 MILLIOEN DOLLAR, Men meldt uit Leer (Oostfriesland) aan de N.R.Crt. In 1858 ging de arbeider Huch, wonende in een klein plaatsje in Westfalen, naar Ame rika, waar hij bijzonder succes had in zaken en een vermogen van 72 millioen dollar, twee scheepswerven en twee boerderijen in 1905 bij zijn dood naliet aan 24 erfgenamen, in het Duitsche rijk verblijvende. De consul van Duitschland te Chicago heeft thans bericht, dat nog in den loop van dit jaar de erfgena men in het bezit der erfenis zullen worden gesteld, waarvoor ze 27 jaren lang alle moei te hadden gedaan. De D.A.Z. schrijft te hebben vernomen, dat tusschen het centrum en de nationaal- socialisten opnieuw onderhandelingen han gende zijn. Zij worden voorloopig streng in het geheim gevoerd. Beide groepen schijnen vastbesloten nog voor de verkiezingen tot een overeenkomst te komen, die dan onmiddellijk na den zesden November in weiking za! kun nen treden. De Duitsch-Zwitsersche economische on derhandelingen hebben tot een vérgaande overeenstemming geleid. Aangezien de afwik keling van enkele kwesties nog eenige dagen zal vereischen, zijn de onderhandelingen onderbroken tot a.s. Dinsdag. De Duitsche delegatie keert naar Berlijn terug. De besprekingen zullen de volgende week worden hervat. De Fransche gezant te Sofia heeft gepro testeerd tegen de door het Bulgaarsche kabi net goedgekeurde Duitsch-Bulgaarsche con- sultatieve-overeenkomst tot levering van Duitsch materiaal voor den aanleg van spoor wegen in ruil voor Bulgaarsche tabak tegen een totaal bedrag van 1.2 milliard Lewa, welke waarde over vijf iaar wordt verdeeld- De Fransche stap wordt aldus gemotiveerd, dat ook Frankrijk in de laatste jaren groote hoeveelheden Bulgaarsche tabak heeft ge kocht en daarom bij de levering van mate riaal voor de Bulgaarsche staatsspoorwegen ook de Fransche industrie bevoordeeld be hoort te worden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1932 | | pagina 1