DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN Het Ontwapeningsvraagstuk. Vit het JUidemetU DxujUiikschOjoecaicAt ^Buitenland No. 255 Vrijdag 28 October 1932 134e Jaargang Hoover beweert, dat Amerika öf moet ont wapenen óf zijn vloot moet uitbreiden, ter wijl Engeland en Amerika het eens zijn, dat energieke maatregelen moeien worden ge nomen tot herstel van het bedrijfsleven. En Frankrijk Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco r het geheele Rijk 2.50, Losse nummers 5 cents. FP.IJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsraimte. Brieven franco aan de N. V. Bock- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060, Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Den Haag, 27 Oct. 1932 Bijna een kabinetscrisis. Uitstel van executie? Het is heden een slechte dag geweest voor de regeering, in het bijzonder voor den mi nister van financiën, den heer De Geer. Had ae leider der anti-revolutionnairen, de heer Colijn, niet de helpende hand uitgestoken, dan zouden we thans voor een staatkundige crisis staan, welke zeer ver strekkende ge volgen had kunnen hebben. Men weet, dat de eerste spreker van den dag van heden was de minister van finan ciën. De heer De Geer scheen zich niet bij zonder op dreef te gevoelen; hij was zake lijk, als altijd, doch droog en stroef. Hij zette uiteen, dat het voorstel om 30 opcenten op de invoerrechten te leggen zuiver van fiskalen aard was. Bij de opstelling er van heeft geen enkele protectionistische overweging gegol den: het bedrag dat hij van de nieuwe hef fing verwachtte, 22 millioen, had hij noodig cm de Rijksbegrooting voor 1933 sluitende te maken en geen enkele andere heffing acht te hij geschikt om hem in dat begroótings- jaar aan zulk een bedrag te helpen. Achter eenvolgens liet hij verschillende aan de hand gedane denkbeelden de revue passeeren, wel ke, naar hij uiteenzette, niet geschikt waren of toch niet de meerderheid van de Kamer zouden krijgen. En van een teren op vroegere reserves kon in het geheel geen sprake zijn, zoomin als van een conversie, nu we pas een beroep op de geldmarkt hebben gedaan. Met het ernstigste bezwaar van vele sprekers, o a. van den heer Colijn, dat deze verzwaring van onze invoerrechten in strijd zou zijn met het veelbesproken verdrag van Ouchy, had de minister in het geheel geen vrede en hij verdiepte zich in een specieus betoog, dat het in al zijn schoonheid bleef beïtaan ook al verzwaren we onze invoerrechten weer met 3 percent. Intusschen was de regeering bereid tot een concessie en zij wenschte daar toe in art. 2 van het wetsontwerp de bepa ling op te nemen, dat na de inwerking tre ding van het verdrag alle mogendheden vrij gesteld zouden zijn van die verhooging. Maar toen blies de wind uit een anderen hoek De heer Albarda (s.d.a.p.) was de eerste, die de opmerking maakte, dat zooiets toch onmogelijk kon opgaan: wanneer het ver drag van Ouchy in werking treedt en de Nederlandsche regeering is verplicht dit zoo vee! mogelijk te bevorderen dan zal de schatkist onmogelijk de gewenschte 22 mil lioen uit de verhooging der rechten van in voer kunnen krijgen, daar natuurlijk de an dere staten niets liever zullen doen dan tot het verdrag toe te treden. Zijn partijgenoot Vliegen voegde daaraan de juiste opmerking toe, dat bij een dergelijke regeling al wat protectionist is in den lande, zijn uiterste krachten zal inspannen om te voorkomen, dat het verdrag in werking treedt. Terloops maakte hij daarbij de opmerking, dat hij wel eens wilde hooren, hoe de minister van bui- tenlandsche zaken, die evenals de minister president de geheele behandeling van het ontwerp bijwoonde, over deze zaak dacht. Minister Beelaerts is daar niet op ingegaan en is, evenals minister Ruijs, blijven zwijgen. Toen plaatste de heer Colijn zich weer achter het spreekgestoelte en met zijn onge ëvenaarde klaarheid van betoog zette hij uiteen, dat de regeering zich op deze wijze in een impasse had ingewerkt, waaruit zij moeilijk was te redden. Want het was geen ministercrisis, doch een kabinetscrisis, welke de heer De Geer in uitzicht had gesteld, en is dat nu redelijk? Mocht er nu gestemd worden, dan is verwerping zeker, daar toch van alle antirevoldtionnairen slechts één lid zou voorstemmen. De overigen zouden zich dus bij de talrijke tegenstanders voegen en het gevolg zou niet twijfelachtig zijn. Maar is het nu wel verstandig in dezen tijd een kabinetscrisis onvermijdelijk te maken? Hij heepte dus, dat goed gezinde kamerleden het ministerie te hulp zouden komen door bij mo tie voor te stellen de beslissing over het ont werp aan te houden tot na de algemeene be raadslagingen over de Rijksbegrooting. Hij werd op zijn wenken bediend. Want nadat de heer Oud (v.d.) in een on gewoon heftige rede kritiek had geoefend op wat hij noemde het ledige gebaar van Ouchy, en minister De Geer op bijna hartstochtelij ke wijze had betoogd, dat, wanneer het be trof het hooghouden van het beginsel van Ouchy de regeering bereid was cm de be langen van de schatkist cp te offeren aan de nationale belangen, deed de heer Aalberse (r.kmet de heeren Snoeck Heukemans (c h.) en Beumer (a.r.) bij motie het voorstel om de besprekingen te schorsen tot na afloop van de aigemeene beraadslagingen der Rijksbe grooting. Nadat de heer De Visser (comm.) er ter snede aan had herinnerd, dat hij hetzelfde had gewild voor de behandeling van het ont werp aan de orde kwam, doch het op dit oogenblik volkomen onzinnig heette, is de motie met 93 tegen 2 (communistische) stem men aanvaard. Het ontwerp komt dus na de algemeene be schouwingen over de Rijksbegrooting in stemming. Zullen dan alle tegenstanders van nu dan ook tegenstemmers blijken? Dan vreezen we ernstig voor het politieke leven van het huidige ministerie. In ingewijde kringen meende men echter, dat het over een paar weken wel niet zoo'n vaart zou loopen. Morgen de interpellatie-De Visser over de vrijheid van manifesteeren en dan neemt de Kamer een weekje vacantie om zich op de Rijksbegrooting voor te bereiden. Er wordt de laatste weken weer heel druk gesproken over het ontwapen ing;svraagstuk. Niet alleen in Europa, doch ook in Amerika, waar president Hoover het weliswaar zeer druk heeft met de op handen zijnde verkie zingen, doch toch gelukkig ook nog tijd vindt, om over de ontwapening te spreken. Zoo heeft hij op den z.g. Navy-Day, den vlootdag, een verklaring afgelegd, die een waarschuwend geluid laat hooren en die zeer merkwaardig is, omdat er wordt gesproken over ontwapening of vlootuitbreiding! Hoover betoogde n.1., dat als de pogingen om tot ontwapening te komen, zouden mislukken, het noodzakelijk zou zijn de Amerikaansche vloot uit te breiden Het is schier overbodig, voegde hij er vol gens Reuter bij, te wijzen op de groote uit gaven, die daarvan het gevolg zouden zijn of op den slag, die daardoor aan een der meest geliefkoosde denkbeelden "van ons volk wordt toegebracht. Hoover zeide verder nog, dat de regeering geen enkele redelijke poging had gespaard om tusschen alle landen een overeenkomst tot stand te brengen voor de vermindering van de bewapeningen volgens de normen, vastge steld in de conferentie van Londen. Ons ge duld bij deze onderhandelingen, zeide Hoo ver, had nooit ook maar voor een enkel oogen blik de veiligheid der Vereenigde Staten in gevaar gebracht. Onze pogingen maken vor deringen. doch indien zij tenslotte mislukken, zullen wij gedwongen zijn om, in verband met den verwarden toestand in de geheele wereld en de noodzakelijkheid van de be scherming van den Amerikaanschen handel, onze vloot uit te bouwen tot de volle sterkte, die door het verdrag van Londen wordt toe gestaan. Hoover voegde er bij, dat zijn regeering geen moeite had gespaard om onder alle vol ken overeenstemming tot stand te brengen ter beperking der bewapening tot het in de Londensche conferentie vastgestelde niveau. o Intusschen hebben de besprekingen tus schen Davis (Am.) en MacDonald (Eng.), waarbij ook de vertegenwoordigers van Ita lië, Frankrijk, Japan en Duitschland aan wezig waren, een einde genomen en is er over deze onderhandelingen het volgende mede te deelen Engeland en Amerika zijn het er over eens, dat energieke maatregelen moeten worden genomen tot handhaving van den vrede en tot herstel van het bedrijfsleven. Norman Davis heeft er naar gestreefd En geland te bewegen het Hoover-plan te aan vaarden, zonder daarbij te staan op de starre cijfers. Deze taak is door hem in zoo verre tot een goed einde gebracht, dat Engeland de noodzakelijkheid van bezuiniging op de marinebegrooting erkent en zich accoord heeft verklaard met een vermindering van de totale tonnage. Amerika en Engeland verzoeken de toe stemming van Japan en ook die van Frank rijk en Italië ten einde te komen tot nieuwe richtlijnen bij de ontwapening ter zee. Er moet naar gestreefd worden de overeen komsten den vorm te geven van een verdrag der vijf maritieme mogendheden. Engeland en Amerika zijn het er over eens, dat de stappen tot verlaging der bewa pening ter zee een terugslag hebben op de bewapeningen te land en in de lucht en zul len leiden tot een practische toepassing van de algemeene principes van het plan-Hoover op deze gebieden. Het verluidt, dat een for mule in voorbereiding is, welke de gemeen schappelijke zienswijze van Engeland en Amerika inhoudt. Er wordt ernstig rekening mede gehouden, dat Italië zich zal aansluiten bij de Engelsch Amerikaansche richtlijnen en dat daarmede een moreele druk zal worden geoefend op Frankrijk en Duitschland in den zin van een Duitsch-Fransche schikking. Amerika en Engeland zijn het er over eens, dat de vaststelling der bewapeningsver mindering een zaak is, welke allereerst de nog niet ontwapende mogendheden aangaat. Aan de andere zijde is men het er evenwel over eens, dat de ontwapeningsonderhande lingen te Geneve eerst dan tot werkelijk practisch nu zullen kunnen zijn, indien Duitschland er aan zal deelnemen. Amerika stemt stilzwijgend in met de En- gelsche opvatting dat de kwestie hoe de moei lijkheden welke ontstaan zijn door het vertrek van Duitschland van de ontwapeningsconfe rentie moeten worden opgeheven door een bespreking tusschen Engeland, Frankrijk, Italië en Duitschland zal kunnen worden op gelost. Engeland en Amerika zijn het er over eens, dat onvoorwaardelijk moet worden vastge houden aan het principe der niet herbewape ning. o In Frankrijk wordt men ook iets meegaan der t.o.v. de ontwapeningskwestie. Herriot zal wellicht vandaag het een en ander mede- deelen over het Fransche ontwapeningsplan, waarover, naar de Hbld.-corresp. te Parijs schrijft, reeds het een en ander is uitgelekt én ook al reeds critieken zijn losgekomen. Perti- nax richt zich met name tegen het feit, dat twee reducties van de Fransche strijdkrach ten voorzien worden; een minimum, dat in elk geval zal worden aangeboden, en een maximum voor het geval nieuwe waarborgen van veiligheid daartegenover zouden komen te staan. Hij verzekert, dat Herriot vier maanden lang aan den drang van Paul Boncour, die het plan in alle stilte door een paar aan hem verknochte officieren had doen opmaken, weerstand geboden heeft, maar dat hij eindelijk gezwicht is voor „het spook van het isolement". Pertinax betoogt dan verder, dat dit isolement toch altijd komen zal, dat Frankrijk op deze wijze afstand doet Van zijn groote rol in de wereldvraagstukken, en dat Herriot zich, indien hij zulke concessies doet, niet zoolang tegen de voorbereidende confe rentie van de vier groote mogendheden had behoeven te verzetten. In andere rechtsche bladen vindt men uit eenzettingen van het gevaar, dat Frankrijk zal loopen indien de diensttijd verminderd wordt en waaraan de concentratie van de z.g „mobilisabele manschappen" aan de grens niet voldoende tegemoetkomt. Van zijn kant toont Léon Blum zich zeer ingenomen met den loop» der gebeurtenissen en kent hij zichzelf er al de verdienste van toe, dat generaal Weygand nu de definitieve vaststelling van het plan niet langer tegen- hout en zich er in geschikt schijnt te hebben Wat het plan zelf betreft, verklaart Blum zijn oordeel te willen opschorten totdat hij het in bijzonderheden kennen zal, maar hij voegt daarbij: „Uit de analyse en vertrouwe lijke mededeelingen heb ik den indruk gekre gen van een wel zeer ingewikkeld mecha nisme en zeer zorgvuldig afgestelde raderen, terwijl men iets eenvoudigs, krachtigs en pak- kends zou moeten hebben om de instemming van de mogendheden te verkrijgen." WERKLOOZENONLUSTEN TE LONDEN. Meer dan 50 personen gewond. Tal van arrestaties. Werkloozen, afkomstig uit alle deelen van het Vereenigd Koninkrijk, hebben Donderdag in Hydepark gedemonstreerd, waarbij het tot woeste tooneelen en hevige botsingen met de politie is gekomen. Meer dan 50 personen, o.w. een groot aantal politiebeambten, wer den gewond. Er zijn zeer veel personen ge arresteerd. Kort na twaalf uur stroomden de demon stranten uit vijf verschillende richtingen straalvormig door Londen naar Hydepark. De omgeving van Hydepark was door dui zenden politiebeambten te voet en te paard en met motorwagens bezet. Bij de „honger- demonstranten" sloten zich onderweg duizen den Londensche werkloozen aan, zoodat zien ongeveer 30.000 menschen voor de hekken van Hydepark verdrongen. Het verkeer in de omgeving was volkomen stilgelegd Onder cL werkloozen bevonden zich vele studenten en ook moeders die haar kinderen op den arm droegen. Plotseling .wierpen eenige demon stranten een voorbijrijdende politie auto met s te en en zand en flesschen. Direct verschenen bereden agenten die van de gummiknuppels rrebruik maakten. Het kwam tot een hevige vechtpartij. De werkloozen verwondden eem- ge politiebeambten door steenworpen. In kor- ten tijd lag een groot aantal personen hevig bloedend op bet plaveisel. Zij moesten per ziekenauto worden weggebracht. Van open bare gebouwen, restaurants en winkels wer den de ruiten ingeworpen Eenige werkloozen bestormden een vrachtauto en wierpen daar van af met boenders welke zij in den wagen vonden naar de agenten. Na cfl? demonstratie is het op verschillende plaatsen tot zulk een hevig gedrang geko men, dat vele personen in onmacht vielen en onder den voet werden geloopen. De menigte trachtte nog eenige malen naar de binnen stad en de parlementswijk door te dringen, doch steeds weer werd zij door de bereden politie teruggeslagen. Het parlementsgebouw was door een groot aantal politie-agenten be waakt. Ook op de publieke tribune van het Lagerhuis had een groot aantal agenten plaats genomen. Een voorstel van de Onafhankelijke La- bour-Partij een deputatie der demonstranten toe te laten werd verworpen. Thans zal een verzoekschrift worden aangeboden om toela ting te bewerken. PRINSES INGRID VAN ZWEDEN TE LONDEN. Prinses Ingrid van Zweden is gister middag te Londen aangekomen. Uit België, waar zij eenige dagen heeft vertoefd, was zij per vliegtuig naar Croydon gekomen. De prinses brengt gewoonlijk eens per jaar een bezoek aan haar grootvader, den hertog van Connaught. OXFORD VOOR DUITSCHE RECHTSGELIJKHEID. Leden van de Universiteit van Oxford heb ben zich met een open brief tot de openbare meening gewend met den oproep, met alle krachten er voor te zorgen, dat het onmisken bare oorlogsgevaar wordt tegengehouden. De Duitsche rechtsgelijkheid kan, wanneer men hieraan in dien vorm toegeeft dat Duitsch land zich weer gaat bewapenen tot den stand der andere mogendheden, leiden tot het her leven van de fatale evenwichtspolitiek die de ooi zaak van den wereldoorlog was. Laat men echter niet vergeten, dat op de Duitsche ont wapening die der overwinnaars moet volgen en denken aan de wijze waarop het Engel- sche departement van buitenlandsche zaken zich gehouden heeft ten opzichte van den Duitschen eisch van rechtsgelijkheid. In plaats van den duidelijken moreelen eisch van Duitschland van gelijkheid te erkennen en den duidelijken moreelen plicht na te ko men door dezen eisch in te willigen met een ontwapening van de overwinnende mogend heden, zijn de conclusies door een onjuiste accentuëering van juridische argumenten onduidelijk gemaakt. DE DOOR LEIPZIG GESCHAPEN TOESTAND. Het rijkskabinet zal zich heden bezig hou den met een gedachtenwisseüng over den door het vonnis van het staatsgerechtshof ge schapen toestand. Vernomen wordt dat d- Rijksregeering zich volkomen op de basis van het vonnis van Leipzig zal plaatsen. Men is daarbij voorne mens de den rijkscommissaris nadrukkelijk toegekende bevoegdheden in Pruisen te be nutten en de sinds langen tijd voorgenomen maatregelen inzake bestuurshervorming thans zoo spoedig mogelijk ten uitvoer te leg gen. Daarbij zal het dualisme RijkPruisen, voor zoover zulks uitvoerbaar is langs be stuursweg, worden opgeheven. De rijkscom missaris voor Pruisen en rijkskanselier von Papen zal het rijkskabinet op de hoogte stel len van zijn desbetreffende voornemens. In de bedoeling ligt een personeeie unie tusschen rijks en Pruisische ministers op zoo groot mogelijke schaal en de rijksministers te belas ten met de waarneming der zaken van de Pruisische ministers. Als bizondere Pruisi sche ministers zullen dan nog slechts aanblij ven die voor binnenlandsche zaken, financien en onderwijs. De huidige positie van den commissarialen Pruisischhen minister van binnenlandsche zaken. dr. Bracht, zou die van rijksminister zonder portefeuille worden, die tegelijkertijd commissoriaal belast zou zijn met het beheer der zaken van Pruisischen minister van binnenlandsche zaken. Wat de verhouding tot 't Pruisische staats ministerie-Braun aangaat, dat de souvereine rechten der landsvertegenwoordiging is toe gekend, hieromtrent hoopt men het bij de bevoegde instanties eens te worden. Morgen zal Braun op zijn wensch door rijkspresident von Hindenburg worden ont vangen in aanwezigheid van von Papen als rijkskanselier en rijkscommissaris voor Prui sen. COMMUNISTEN EN NAT. SOC. Om middernacht is het gister op den hoek Grosse Bleichen-Stadhüisbrüg—weckstrasse te Hamburg tot een botsing gekomen tus schen nat.-soc. en communisten. Er vielen verscheidene schoten. Drie nat. soc. werden gewond en moesten naar het ziekenhhuis worden overgebracht. EEN NIEUW WERKVERSCHAFFINGS- PLAN IN DUITSCHLAND? In verband met de officiëeie verklaring dat rijkskanselier von Papen zooals te voren het volle vertrouwen van den rijkspresident ge niet, komf het blad der Christelijke Vak verenigingen „Der Deutsche'' met het be richt dat in regeeringskringen de gedachte den Rijksdag steeds opnieuw te ontbinden wegens de eventuëele ernstige consequenties is opgegeven. Het schijnt dat de Rijksregeering thans een anderen weg wil inslaan. Met verluidt dat zij een nieuw wérkverschaffingsplan wil op stellen zoomede nieuwe hervormingsplannen. Bovendien schijnt men zekere wijzigingen in het kabinet te willen aanbrengen. Eenige ministers zouden worden vervangen door mannen die bij zekere partijen in den Rijks dag een zeer groot vertrouwen hebben. De misgrepen bij de recente noodverordening schijnen hierbij een rol te spelen. Er is dus een nieuw program der regeering-von Papen te verwachten. Men gelooft dat het langs dezen weg mo gelijk zal zijn een motie van wantrouwen in den Rijksdag te vermijden en de toestemming van een meerderheid te verkrijgen voor een soort proeftijd, ten einde het nieuwe werkver schaffingsplan te kunnen ten uitvoer leggen. DE NATIONAAL-SOCIALISTEN OVER HET VONNIS VAN LEIPZIG. In de nationaal-socialistische „Presse Kor- respondent'' wordt geconstateerd, dat het vonnis van Leipzig met een slag de autori teit, waarmede de regeering von Papen zich heeft weten te omhullen heeft vernietigd. De ze rijkskanselier zal niet kunnen verwach ten, dat een leider van het jonge Duitschland de hand zal uitsteken om hem te redden. Wanneer hij zelf niet het bewustzijn heeft om op dit oogenblik van instorting van zijn politiek den rijkspresident om ontslag te vra gen, dan dient de rijkspresident hem een der gelijke aanwijzing te geven. Hoe sneller von Papen geliquideerd wordt, hoe beter voor het Etuitsche volk. ONTBINDING VAN HET DEENSCHE FOLKETING. De Deensche minister-president Stauning heeft in het Folketing verklaard, dat den ko- inng verzocht is het Folketing te ontbinden, ornaat de regeering bij haar handelspolitieke plannen geen meerderheid achter zich heeft. De verkiezingen voor het Folketing zullen den 16den November plaats vinden. OPNIEUW INCIDENTEN AAN DE TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE WEENEN. Aan de Technische Hoogeschool te Weenen is het opnieuw tot incidenten gekomen, welke den rector aanleiding hebben gegeven tijdelijk het gebouw te sluiten. DE MOEILIJKHEDEN BIJ DE VORMING VAN HET TSJECHO- SLOWAAKSCHE KABINET. Het zijn vnl- de moeilijkheden ten aanzien van de salarissen, die Malypeter's slagen twijfelachtig maken. De N R. Crt.-correspondent te Praag meldde gisteravond: De Prager Presse, het officiëeie regeerings- blad, bevat vanmorgen naast de mededeeling, dat de benoeming van het nieuwe kabinet gisteravond kon worden tegemoetgezien, nog een uiterst voorzichtig gestelde, maar daar om juist veelzeggende omschrijving van het doel der besprekingen, die ofschoon de be noeming al zeker heette te zijn, heden toch nog gehouden zouden worden. Men wil daarbij trachten „zoo mogelijk de meenings- verschillen ten aanzien van de maatregelen tot opheffing van het begrootingstekort nog te vereffenen om de werkzaamheden van het kabinet niet te bemoeilijken". Men kan hieruit gevoeglijk afleiden, dat Malypeter de zeker heid welke hij van de partijen verlangde, al vorens in zee te gaan, niet of althans niet ten volle had gekregen, doch dat met het oog op den staatsfeestaag van morgen wel niet anders overbleef, dan met de toezegging dje hij had verkregen, genoegen te nemen en zijn ministerlijst op het laatste oogenblik aan Masaryk voor te leggen. Nader wordt gemeld: Ook dit is echter niet gebeurd. De heden gerezen moeilijkheden blijken zoo groot, dat Malypeter's kansen aanmerkelijk zijn vermin derd en het zelfs de vraag is geworden, of er wel een parlementaire regeering mogelijk Het gaat hierbij in de eerste plaats om sociaal-democraten en nationaal-democraten en hun houding ten aanzien van de ambte naars-salarissen, ofschoon gezegd kan wor den, dat onder invloed van het voortA>«-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1932 | | pagina 1