DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. DE RIJKSDAGVERKIEZINGEN. F7IJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. No. 263 Maandag 7 November 1932 Hoofdredacteur: Tj N. ADEMA. 134e Jaargang De tweede Rijhsdagverhiezingen in Duüschland brachten verliezen voor de Nat.-Soc. en winst vooral bij de Communisten. De dag zelf rustig vertoopen. DE ZETELVERDEELING. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco 4" >r het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. Directeur: C. KRAK. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Qaqeliiksch 0veezicht De tweede rijksdagverkiezingen in dit jaar! Ze zijn achter den rug en het Duitsche volk kan thans de balans opmaken. Von Papen, von Hindenburg, Hitier en zoovele andere, kunnen vandaag thuis eens rustig uitknobbe- len en berekenen, in hoeverre ze tevreden mo gen zijn. En weldra zal blijken, dat ze alle maal tevreden zijn! De verliezers zullen wel met handige berekeningen en beschouwingen tot de conclusie kunnen komen, dat hun ne derlaag feitelijk een overwinning is, en de winnaars enfin die hebben het al heel gemakkelijk. Voordat we verder g.an, moge hier eerst de niet-officiëele uitslag volgen, waarbij de tusschen haakjes geplaatste cijfers het aantal leden van den vorigen rijksdag voorstelt: Nationaal socialisten 11.705.256 stemmen, 195 zetels (230); Sociaal-democraten 7 231.404 stemmen, 121 zetels (133); Com munisten 5.970.833 stemmen, 100 zetels (89); Centrum 4.228.322 stemmen, 69 zetels (75); Duitsch nationalen 3.061.626 stem men, 51 zetels (37); Beiersche Volkspartij 1081.595 stemmen, 19 zetels (22); Duitsche Volksparftij 659.703 stemmen, 11 zetels (7) Staatspartij 337.871 stemmen, 2 zetels (4); Christelijk Soc. Volksdienst 412.523 stem men, 5 zetels (3)Duitsch Hann. 63.999 stemmen, 1 zetel Économische Partij 110.117 stemmen, 2 zetels (2)Duitsche Boerenbond 148.982 stemmen, 3 zetels (2); Landvolk 46.486 stemmen; Volksrechtpartij 46.068 stemmen; Socialistische Arbeiders Partij 45.036 stemmen; Wurtembergsche Boeren partij 105.188 stemmen, 2 zetels; Nationale Boerenpartij 34.510 stemmen; Thuringer Landfcond 60.064 stemmen, 1 zetel; Sociaal republikeinsche partij 8.498 stemmen. In totaal werden 35.379.011 geldige stem men uitgebracht. De oude rijksdag telde 608 zetels, terwijl de nieuwe waarschijnlijk 583 zetels zal tellen. Oe politieke toestand. Zooals algemeen verwacht werd, hebben de nationaal-socialisten bij deze verkiezing bèlangrijk in macht ingeboet. Niet minder dan 35 zetels zijn verloren gegaan, terwijl het percentage der kiezers, die aan de stem ming hebben deelgenomen en zich voor de partij van Hitier hebben uitgesproken, is ge daald van 37.3 pCt. tot 33.2 pCt. Ongeveer 15 pCt. van hen, die op 31 Juli hun stem aan Hitier gaven, hebben zich thans van hem af gewend of voor een dee- niet aan de verkie zing deelgenomen. Ongetwijfeld hebben dui zenden evenals vroeger hun stem weer op de Duitsch nationalen uitgebracht. Niet in een bepaalde streek, doch over het geheele Duitsche rijk is de invloed van Hitier verminderd. Zonder uitzondering is het aan tal op de nationaal socialisten uitgebrachte stemmen in a'le 35 kieskringen achteruitge gaan. De verliezen zijn soms zeer groot; in Oost-Pruisen ongeveer 114.000 stemmen, in Potsdam bijna 70.000, in Pommeren 87.000 in Maagdenburg 50.000, in Merseburg 70.000, in Thuringen 105.000, in Sleeswijk Holstein 74.000 in Zuid-Hannover-Bruns- wijk 87.000, in Franken 87.000 in Dresden- Bautzen 78.000, in Wurtenberg 82000, en in Mecklenburg 52.000 stemmen. De Duitsch-Nationale Volkspartij heeft niet minder dan 13 zetels gewonnen en bij bestu deering der cijfers blijkt, dat de vergrooting van het aantal aanhangers van deze partij in veigelijking met de vorige verkiezing van niet minder dan 35.5 pCt. eveneens over het geheele landverdee'd is. Bijna zonder uitzon dering zijn in alle kieskringen eenige tien duizenden stemmen meer verkregen dan op 31 Juli Al zullen ongetwijfeld s'emmen der nationaal-socialisten oo naar andere par tijen, zelfs naar de communisten, zijn ge gaan, de Duitsch-nationalen hebben veel van hun verlies aan Hitier teruggewonnen. De eenige dagen voor de verkiezing in Berlijn uitgebroken verkeersstaking, bij welke nat.- socialisten en communisten hand in hand zijn gegaan, zal mede een der oorzaken van dezen gang zijn geweest. De sociaal-democraten hebben bij een ver lies van 12 zetels hun aanhang in vergelij king met de vorige verkiezingen zien vermin deren met 8.6 pCt. Dit verlies is te belang rijker omdat de sociaal-democratische partij sinds'het gedwongen aftreden van dr. Brue- inng openlijk in de oppositie kon gaan. Des niettemin is de achteruitgang, die voor het eerst bij de rijksdagverkiezingen van Septem ber 1930 tot uiting kwam, voortgegaan. Nog belangrijker van algemeen politiek standpunt wordt deze verzwakking van de Duitsche sociaal democratie, wanneer men bedenkt, dat deze partij, tezamen met het centrum' de steunpilaar vormde van de grondwet van Weimar, waarop de jonge Duitsche republiek steunde. Want ook het Centrum is verzwakt uit den strijd gekomen. Vijf zetels gingen voor deze partij verloren. Het verlies aan stemmen, vergeleken bij de verkiezingen van 31 Juli, bedraagt juist hetzelfde als bij de sociaal-democraten, nl. 8.6 pCt. De slechte economische toestand, welke op het oogenblik in Duitschland heerscht, is wel zeer duidelijk aan den dag getreden in de groote winst, die de communisten hebben verkregen. Ondanks het feit, dat bijna twee millioen kiezers minder naar den stembus zijn gegaan, is het aantal op de communisten uitgebrachte stemmen met niet minder dan 13.1 pCt. gestegen, hetgeen voor hen een vermeerdering van 11 zetels beteekent. Met hun 100 mandaten zijn zij nog slechts 21 stemmen zwakker in den Rijksdag dan de sociaal-democraten, die sinds de stichting van de republiek tot en met de verkiezingen van 14 September 1930 de sterkste politieke partij in Duitschland vormden. De Beiersche Volkspartij, die nauw ver want is aan het Centrum heeft in den achter uitgang gedeeld. Haar stemmenaantal is met 9,4 gedaald. Dit valt te meer op in ver band met de scherpe tegenstellingen, welke gedurende den laatsten tijd tusschen de partij van den Beierschen minister-president dr. Held en de Rijksregeering aan den dag zijn getreden. Procentsgewijze heeft de Duitsche Volks partij de grootste winst geboekt, n.1. 51,5 Met 11 zetels keert deze partij weer in den Rijksdag terug. Dit is weliswaar 4 meer dan in den laatsten Rijksdag, doch in het eerste parlement van de Duitsche republiek, dat op 6 Juni 1920 werd gekozen, had deze partij niet minder dan 65 mandaten, een aantal, dat in den loop der jaren steeds minder is ge worden. De Staatspartij, welker aantal zetels van 4 tot 2 verminderde, verloor 11,9 van haar aanvang. De Economische Partij, die in Sep tember 1930 nog 23 zetels verwierf, verloor 27,2 van haar kiezers en bezit thans nog slechts 1 zetel in den Rijksdag. In goed ingelichte kringen te Berlijn acht men het vrij zeker, dat er eöi wijziging in de rijksregeering zal komen. De nationaal- socialisten kunnen met het Centrum alleen geen coalitie vormen, zooals dit bij de samen stelling van den vorigen Rijksdag mogelijk was. Rijkspresident von Hindenburg zal thans minder dan ooit geneigd zijn aan Hitier of een van zijn medewerkers de leiding van de regeering in handen te geven. Het wordt waarschijnlijk geacht, dat getracht zal worden de basis van de huidige rijksregeering te ver sterken door vertegenwoodigers van de natio naal-socialisten en het Centrum uit te noodi- geiv in de regeering zitting te nemen. Von Papen zou in dit geval de leiding aan een ander moeten overdragen, vooral ook omdat zijn positie ten gevolge van de contingen- teeringspolitiek zeer verzwakt is. Wanneer geen samenwerking met eenige partijen mo gelijk blijkt, dan zal de rijksregeering, ook na een motie van wantrouwen, waarschijnlijk niet den steun van den rijkspresident blijven regeeren. Vast staat echter, dat wanneer de nieuwe Rijksdag zou trachten de noodveror deningen van den rijkspresident op te henen, het nieuwe parlement, dat gisteren gekozen is, even vlug zal worden ontbonden als Rijksdag van 31 Juli. Het standpunt der Ruksregeering. In kringen der Rijksregeering tevreden over den uitslag der Rijksdagver- kjezing. Wat der verscnuiving in de verhou dingen betreft, wordt allereerst vastgesteld dat de nat.-soc. beweging met alleen tot staan is gekomen, maar verliezen heeft ge leden, die grooter zijn dan door de geringere deelneming aan de verkiezingen kan worden verklaard. Het belangrijkste gedeelte van de verliezen der Nat.-Soc. is volgens de meening van toonaangevende kringen bij de burger lijke partijen opgenomen. Men meent deze stemmen zoowel als die der thuisblijvers op rekening te kunnen zetten van de. regeering- von Papen. Binnen het z.g. marxistische front heeft een ruil van stemmen plaatsgevonden, zoodat van een overgaan van nat. soc. tot dit front niet kan worden gesproken De winst der communisten is iets grooter dan de ver liezen der soc.-democraten, de verliezen van het Centrum worden geweten aan de onder handelingen dezer partij met de nat. socia listen. De uitwerking van dit resultaat op den binnenlandsch-poliheken toestand is volgens toonaangevende politieke kringen afhankelijk van de vraag, of in den nieuwen Rijksdag een tot werken in staat zijnde meerderheid tot stand komt en tevens van de kwestie, hoe de nieuwe Rijksdag staat tegenover het pro bleem der grondwetshervorming. Een rustig verloop. De nacht van Zaterdag op Zondag is deze keer te Berlijn veel rustiger verloopen dan bij welke vorige verkiezing, die dit jaar is ge houden dan ook. Er werden in het geehel slechts 44 arrestaties verricht. In de meeste gevallen hielden deze arrestaties verband met de verkeersstaking. Voor de rest betreft het personen die verkiezingsbiljetten hebben opgeplakt en lieden die betrokken zijn ge weest bij vechtpartijen. Zondagnacht hebben slechts twee botsin gen tusschen politieke tegenstanders plaats gehad, welke de moeite van het vermelden waard zijn. In de Streit-strasse te Spandau is het tot een vechtpartij gekomen tusschen na tionaal-socialisten en sociaal-democraten, waarbij een lid der SPD door een messteek en vuistslagen ernstig en twee andere soc.- democraten licht werden gewond. Twee nat.- socialisten en 5 leden der SDP zijn gearres teerd. Ook in het Noorden van Berlijn, in de Oderbergerstrasse. heeft een kloppartij plaats gehad tusschen nationaal-socialisten en leden van de Rijksbanier. Bij deze gelegenheid heb ben twee Rijksbaniermenschen lichte hoofd wonden opgeloopen. Ook Zondagochtend is het in de straten van Berlijn buitengewoon rustig geweest. Het slechte weer zal hier waarschijnlijk wel zijn invloed hebben laten gelden. Tot negen uur heeft het vrij hevig geregend. Behalve dan eenige personen die zich bij de verschillende stembureaux hadden verzameld en de partij- vlaggen welke verschillende huizen ver sierden, was er niets dat op het bizondere van den dag kon wijzen. Er waren zelfs zoo goed als geen politiebeambten op straat te be speuren, behalve de dubbelposten welke bij ieder stembureau op wacht stonden. Een politie-auto is hedenochtend vroeg wegens de gladheid van den weg te Spandau verongelukt. Drie politiebeambten werden licht gewond. De opkomst der kiezers was in de ochtend uren nog bizonder zwak en werd pas tegen den middag eenigszins drukker. Tot twaalf uur hebben, voor zoover bekend, nergens in cidenten plaats gehad. De B. V. G. heeft het verkeer des morgens weer hervat. De wagens rijden evenwel nog steeds onder politiebewaking. In de meeste gevallen zijn zij goed bezet. Autobussen zijn nog niet uitgereden, daarentegen is het ver keer onder den grond op enkele trajecten her vat. o Volgens de berichten welke tot de vroege middaguren van gister uit alle deelen van het Rijk te Berlijn waren ontvangen, is de Verkiezings-Zondag in het algemeen rustig verloopen, afgeziefl van eenige inciedenten te Bremen, Stassfurt en M is- b u r g bij Hannover. De berichten betreffende de opkomst der kiezers zijn zeer uiteenloopend. Terwijl uit sommige deelen van het Rijk een drukke op komst wordt gemeld, had in andere deelen van het Rijk tot het middaguur nog slechts een kwart van het aantal kiezers gestemd. Te Br e m e n is het in den nacht op Zon dag in verschillende deelen der stad tot bot singen gekomen tusschen communisten en nationaal-socialisten. In het Westen der stad hebben communisten eenige malen van de vurwapenen gebruik gemaakt. Verscheidene nationaal socialisten werden gewond. De po litie heeft negen communisten gearresteerd. Te Bremerhafen heeft de politie bot singen in den kiem kunnen smoren. Te B r e m e n hadden tot omstreeks een uur van middag naar schatting reeds 50 tot 60 der kiezers hun stem uitgebracht. Terwijl het te Hamburg des nachts op verschillende plaatsen nog tot kleine vecht partijen was gekomen tusschen politieke te- genstaners, heeft de stad Zondagochtend een volkomen rustig beeld getoond. Het weer was goed. Te S t e 11 i n was de bedrijvigheid lang niet zoo groot als bij de vorige dit jaar ge houden verkiezingen. Terwijl in enkele dis tricten de opkomst zeer groot is, valt het op dat de belangstelling in andere streken geen naam mocht hebben. Uit Maagdenburg wordt gemeld, dat aldaar van een bedrijvigheid der partijen op straat niet veel meer te bemerken was. De op komst der kiezers was des morgens maar matig. Te S t a s s f u r t is het Zondagochtend tot een kloppartij gekomen tusschen ongeveer 50 nationaal socialisten en een even groot aantal communisten. Daarbij werd een na tionaal socialist ernstig en vele communis ten en nationaal socialisten licht gewond. Ha nnover meldt eveneens dat de; be langstelling in de verschillende deelen der provincie zeer uiteenloopend is. In den afgeloopen nacht zijn acht personen ge arresteerd. Bij een botsing tusschen na tionaal socialisten en Rijksbanierleden werd te Misburg een nationaal socialist gewond. In de geheele provincie Han nover is de verkiezingsdag tot nu toe, naar bekend is, zonder ernstige incidenten verloo pen. Ook in Thüringen heerschte, naar uit Weimar wordt gemeld, op enkele uitzonde ringen na rust. De verkiezingsdrukte was ge ringer dan anders. Niettemin was het reeds des ochtends in de verkiezingslokalen zeer bedrijvig. Te Chemnitz was de opkomst der kie zers tot de middaguren in vergelijking met de vorige Rijksdagverkiezing wat minder. Wegens het slechte weer was de propaganda van weinig beteekenis meer Breslau, LiegnitzenenGoerlitz melden een rustig verloop met kleiner op komst dan btj de verkiezingen in Juli. Tot de middaguren hadden ongeveer 25 der kiezers hun stem uitgebracht. Keulen meldt dat tot de middaguren ongeveer 40 der stemmen reeds waren uit gebracht. Men verwacht dat de opkomst der kiezers even groot zal zijn als Bij de laatste stemming. In de stembureaux te Dusseldorf waren tot de middaguren nog slechts onge veer 25 der kiesgerechtigden verschenen, terwijl den 31 Juli op dat uur reeds 45 tot 50 der stemmen waren uitgebracht. In de districten Essen Duisburg, Oberhausen, Bochum en Re- clinghausen hebben zich, voor zoover bekend, geen ernstige incidenten voorgedaan. Te Munchen hadden tot de middag uren ongeveer 40 pCt. der kiezers hun stem uitgebracht. Het weer is niet gunstig. Er is weinig te bemerken van verkiezingspropagan da. Te N e u r e n b e r g hebben Zondag in het bizonder de nationaal-socialisten nog propaganda gemaakt. In de morgenuren is slechts weinig gestemd. Te Darmstads had, naar schatting, tot de middaguren de helft der stemgerech tigden gestemd. Ook uit Kassei, Frank f u r ta.d. M a i en S t u t g a r t wordt ge meld dat er druk is gestemd. ^Buitenland ERNSTIG ONGELUK NA VERKIEZINGSVERGADERING. In den afgeloopen nacht is een auto met aanhangwagen, doordat zij begon te slinge ren, te Liegnitz in een groep Nat.-Soc. ge reden, die van den. verkiezingsvergadering te rugkeerden. Drie personen waren op slag dood, terwijl een vierde zwaar werd gewond. AFBROKKELING VAN DE BERLIJNSCHE VERKEERSSTAKING. Het verkeer te Berlijn is Zaterdag van uur tot uur drukker geworden. Op de 73 tram lijnen waren te ruim 14 uur volgens officl- eele opgave 176 treinen in gebruik. Inciden ten deden ich niet voor. De B. V. G. hoopt morgen een haast nor maal verkeer te kunnen onderhouden. Arrestaties te Berlijn. Zaterdagmiddag zijn in een lokaal in de Passauerstraat 50 personen gearresteerd Men heeft het vermoeden, dat sommige van hen lid zijn van een nieuwe communistische stakingsleiding. Eerste veroordeeling in verband met de verkeersstaking. Het eerste vonnis in verband met de ver keersstaking te Berlijn is heden geveld. De nat.-soc. Gerhard is wegens verzet tegen de politie en niet-opvolging van een bevel ver oordeeld tot een maand gevangenisstraf en een week hechtenis. De eerste ontslagen bij de B.V.G. De B.V.G. deelt mede, dat in vervolg op de aankondiging van de directie over de ver bindendverklaring van de uitspraak van de arbitragecommissie Groot-Berlijn Zaterdag de eerste ontslagbrieven zijn uitgereikt. Nog meer veroordeelingen te Berlijn. Drie personen, die in verbnd met de ver keersstaking waren gearresteerd, zijn ver oordeeld resp. tot 1, 2 en 3 maanden gevan genisstraf. De B.V.G. ontslaat duizend ar beiders. Wij vernemen nog, dat de B.V.G. onge veer duizend man heeft ontslagen, hoofd zakelijk arbeiders die werkwilligen hadden gehinderd bij het hervatten van het werk of die sabotage hadden gepleegd. De nazi's willen den strijd voort zetten. Van de zijde der directie der B.V.G. waren mededeelingen gedaan, dat de nationaal socialisten voornemens zouden zijn heden morgen de staking op te heffen en het werk te hervatten. Van nationaal socialistische zijde wordt hier tegenover verklaard, dat de nazi's den strijd vandaag verscherpt willen voortzetten. Bij het invallen van de duister nis zijn op tal van plaatsen weer daden van sabotage gepleegd. Op sommige plaatsen werd en barricades op de tramrails opgericht, terwijl met steenen naar de trams werd ge worpen, waardoor in totaal 9 passagiers wer den gewond. ROOFOVERVAL BIJ GORLITZ. Drie manhen hebben een looper van den Vrijwilligen Arbeidsdienst op den weg van Görlitz naar Moys overvallen en van 2200 R. M. beroofd. De daders konden ontvluch ten. DE DUITSCHE HOOGZEE- VISSCHERIJ. In verband met de afzetmoeilijkheden ziet de hoogzeevisscherij zich gedwongen, met ingang van 7 November 40 van de vis- schersstoomschepen op te leggen. GEHEIM REGEERINGSRAAD GEARRESTEERD TE BERLIJN. De kantonrechter Berlijn-centrum heeft een bevel uitgevaardigd tot arres tatie van den geheimen regeeringsraad en bureaudirecteur bij het Pruisische ministerie van Volkswelvaart Tillich, tegen den koopman Adolf Borchardt, den mijndirecteur Cordes, fle.i makelaar Heinrich Hollander en den bankbeamb- te Kubberuss. Zij worden beschuldigd van overtreding van de deviezenveror- dening. Het betreft een bedrag var. min stens 200.000 R.M. MOORD TE LUNEBURG. Te Luneburg is het lijk gevonden van een handelaar in koloniale waren, die door twee schoten was gedood. DE SPINNERSSTAKING IN LANCASHIRE BIJGELEGD. De spinnersstaking in Lancashire, waar bij meer dan 200.000 textielarbeiders betrok ken waren, is thans bijgelegd, na precies een week te hebben geduurd. Heden zal het werk worden hervat tegen de nieuwe loon- tarieven. De stemming door de spinners heeft niet de noodzakelijke meerderheid van 80 voor voortzetting van de staking gebracht. De spinners hebben zich bereid verklaard, het voorloopige loonaccoord, dat een veria ging van 14 inhoudt, aan te nemen. GROOTE BRAND OP EEN MARINE- VLIEGTUIGWERF BIJ PARIJS. Op de maine-vliegtuigwerf te St. Denis bij Parijs is Zaterdag een hevige brand uitgebroken, waardoor in min der dan geen tijd vijf opslagloodsen wer den verwoest. Groote voorraden mate riaal gingen verloren. De schade be draagt ongeveer 10.000.000 francs. De brandweer moest zich bepalen tot het be schermen van de omliggende werk plaatsen. AANVARING BIJ DE PORTUGEESCHE KUST. Nabij Kaap Mondego (Portugal) zijn de schoeners „Rosine" en „Augusto" met elkaar in aanvaring gekomen. De „Augusto" werd in de flank geraakt en zonk in eenige minuten Van de uit 25 koppen bestaande bemanning konden slechts 15 worden gered, terwijl de overige 10 den dood in de golven vonden. ZWEEDSCH BEZOEK AAN WITTENBERG. Zaterdag hebben eenige honderden Zwc den, die op weg zijn naar Lützen, een be zoek aan Wittenberg gebracht. POLITIEKE AMNESTIE IN ITALIË. De Italiaansche ministerraad heeft Zater dag onder voorzitterschap van Mussolini een amnestie- en gratieontwerp goedgekeurd, dat den koning reeds ter onderteekening is toe gezonden. Het ontwerp bestrijkt ook uitge sproken antifiscistische misdrijven en is de ruimste politieke gratieverleening sedert de stichting van het koninkrijk Italië. Beper kingen zijn slechts gemaakt voor recidivis ten en misdadigers, die zich verborgen hou den. POLITIEKE SAMENZWERING TE TOKIO ONTDEKT. De politie te Tokio heeft een nieuwe sa menzwering tegen het leven van hooge Ja- pansche ambtenaren ontdekt. Tot nu toe zijn twintig personen, onder wie de zoon van den vroegeren reactionnairen leider Toyama. gearresteerd. De gearresteerden zijn alle lid van geheime organisaties. Naar de politie mededeelt, bestond het plan, door vernielin gen in de electrische centrale de geheele stad in het donker te hullen. Gedurende de paniek, die dan moest ontstaan, zouden de moord aanslagen worden uitgevoerd,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1932 | | pagina 1