Alkmaarsctie Courant.
Radionieuws
ZeuMeton
De gevolgen van een operatie.
«miert
fier n lerflgsti laanjaso.
Officieele opening Wasscherij-Ververij S. Krom.
-r
VRIJDAG tJANUARI
Stad en Omgeving.
Zoo oud, als gij u voelt!
m
No. 5
1933
Zaterdag 7 Januari.
Hilversum, 1875 M. (Uitsluitend VARA,
7 —8— VRO). 8.— Gramofoonplaten. 10.—
VPRO-morgen wijding. 10.15 Voor Arb m
de Continubedrijven: j. van F"
dracht. De Notenkrakers o.l.v. D. W ins. E.
Philipse, zang. Gramotonnplatm en het
VARA-tooneel o.l.v. W- van Cappellen. 12.
VARA-Kleinorkest ol.v. P. Duchant. 12.45
Dansen uit den Pruikentijd door Joh Jong,
orgel en een strijkkwintet, 3 violen, cello en
bas en gramofoonplaten. 1.30 2. VARA
ÏSn^rkfst o.l.v. P. Duchant. 2.15 Gramo-
foonpTaten. 2.50 Prof. dr. D. v. Embden
Nationale Ontwapening. 3.10 „De Fliereflui
ters" o.l.v. Hugo de Groot en gramofoonpl.
4 30 Coöperatie-kwartiertje door K. de Boer,
4 50 VARA-Balalaika-orkest o l.v. 1. Powar
le'ff en gramofoonplaten. 5.40 Literair over
zicht door A. M de Jong. 6 Volksliederen
door „De Wielewaal" o.l.v. P. Tiggers en
causerie door Nico Bloemendaal. 6.30 Gra
mofoonplaten. 6.45 Toespraak door A de
Vries. 7.— V.R.O. 8.— Uit Carré, Amster
dam: Operette „Viktoria und hir Husar" van
P Abraham. Dirigent: J. Susan. Regie: J.
de Meester. Ca. 10.30 Vaz Dias en VARA-
varia. 11.30—12.— Gramofoonplaten.
Huizen, 296 M. (Uitsluitend KRO). 8
9.16 en 10.Gramofoonpl. 11.30 Godsd.
halfuurtje. 12.15 Sextetconcert. 2.— Voor de
jeugd. 2.30 Kinderuurtje. 4.— Afgestaan
5 Orkestconcert. 5.15 Lezing. 5.30 Orkest
concert. 6.20 Weekoverzicht. 6.40 Orkest
concert en zangvoord.acht. 7.10 Kath.
F V.U. 7.45 Sportpraatje. 8 Schlagermu-
ziek. 9.Declamatie. 9.15 Vaz Dias. 9.30
Radiotooneel. 10.15 Orkestconcert en zang.
11.12.Gramofoonplaten.
Daventry, 1554 M. 1035 Morgenwijding.
10 50 Tijdsein en berichten. 12 20 Orgelspel
fl Ramsay. 1 05 Commodore Grand-orkest
o.i.v. Muscant. 2.20 Concert. Dale Smith,
bariton en Elsie Avril, viool. 2.50 Ch. Shad-
well en zijn orkest. 3.50 Midland Studio
orkest o.l.v. F. Cantell. 5.05 Orgelspel R_
Foort 5 35 Kinderuur. 6.20 Berichten. 6.50
Golf praat je. 7.05 Welsh intermezzo. 7.50
De Central Band van de Kon. Luchtmacht
o.l.v., Lt vlieg. R. P. O'Donnell, m. m. v. R.
Gourley, conférencier. 9.— „The Kentucky
Minstrels" m. m. v. koor, solisten en orkest
o 1 v Leslie Woodgate 10.— Berichten
10 20 Lezing. 10 35 Pianorecital door D.
Hildreth. 11.05—12.20 Dansmuz.ek door
Ambrose en zijn band.
Parijs „Radio-Paris", 1724 M. 8.05 Gra
mofoonpl. 9.20 Orkestconcert. 12.20 Concert
door het Omroeporkest 6 50 en 7.40 Dito
9 05 Radiotooneel. 10.20 Gramofoonplaten
Kalundborg, 1153 M. 11.20—1.20 Concert
ui: rest.'„Wivex". 1.50—2.20 Gramofoonpl.
2 50—4.50 Omroeporkest o.l.v. E. Reesen
7.20 Omroeporkest m. m. v. polisten o.l.v.
Gröndahl. 8.45 Vioolrecital door C. Ander-
sen. 9 3Ó Omroeporkest o l.v. Gröndahl.
10.2011.35 Dansmuziek o.l.v. T. Boston.
Langenberg, 473 M. 6.257.20 Gramo
foonplaten. 11.2012.10 Concert o.l.v.
Wolf. 12.20—1.50 Orkestconcert. 1.55—2 45
Gramofoonplaten. 4.205 35 Koorconcert
o 1 v. W. Brouwers. 7.20 Bonte avond, m m
v solisten en het Omroeporkest od v. Eysoldt.
Leiding: Neumann. 10.201040 Reportage
Zesdaagsche te Dortmund. 10 40—11.20
Concert o.lv. Wolf. 11.20—12.20 Dansmu
ziek (gramofoonplaten).
Rome, 441 M. 8.20 Uitzending uit een
schouwburg. In de pauze: Causerie. Na af
loop: berichten.
Brussel, 508 en 338 M. 508 M.: 12 20 Om
rnepkleinorkest o.l.v. Leemans. 1 30 Concert
uit Antwerpen. 5 20 Omrceporkest o.lv
Meulemans. 6 35 Zangvoordracht. 6.50 en
7 20 Gramofoonplaten. 8 20 Vroolijk half
uurtje. 8.50 Accordeonrecital. 9.20 Omroep
kleinorkest o l.v. Leemans. 10.30 Max Alexys'
orkest. 112012.20 Dansmuziek uit St.
Sauveur 338 M.: 12 20 Concert uit Ant
werpen. 1.30 Omroepkleinorkest o.l.v. Lee
mans. 5 20 Dansmuziek uit St. Sauveur. 6 35
Gramofoonpl. 8 20 Concert door een Studen
tenorkest. 8.50 Orkestconcert uit Luik. Hier
na tot 12.20: Gramofoonmuzitk.
Zeesen, 1635 Af. 7.20 Vroo'iike avond uit
München o l.v. H. Cassimir en F Horrmann
9 40 Berichten en hierna tot 11.20: Dansmu
ziek uit Berlijn.
Gistermiddag om 2 uur heeft in het met
Perzische tapijten en bloemen versierde expe
ditielokaal de officieele opening plaats gehad
van de Wasscherij en Ververij van den heer
S. Krom aan den Schermerweg.
Onder de aanwezigen merkten wij op den
heer en mevrouw Wendelaar, Ir. van Gen-
deren Stort uit Amsterdam, den architect
Kalverboer, den directeur van het Bouw- en
Woningtoezicht den heer Vos, den heer Bos
scher, directeur van de Alkm. Ijzer- en Me
taalgieterij, den heer Hoksbergen, dir. N.-H.
Landbouwkantoor, de raadsleden D. J. Go-
vers en Woldendorp. Mr. C. J. de Lange, den
heer A. M. de Lange, den heer Lakeman, dir.
van den V.B., den heer Jan Met, de aanne
mers de heeren Bruin, Rempt en Koomen uit
Wijdenes, den heer v. d. Vegt, directeur van
de wasscherij de Lelie te Amsterdam, de hper
Lips, secretaris van den Bond van Wasch-
Industrieën, den heer Tol, directeur van de
machinefabriek Reijneveld te den Haag en
den heer Pisart accountant.
Voorts werd de plechtigheid bijgewoond
door het geheele personeel, de naaste familie
leden van den heer Krom en vele belangstel
lenden.
Een groot aantal bloemstukken getuigden
van de belangstelling van velen, terwijl bo
vendien een zeer groot aantal schriftelijke
gelukwenschen waren ingekomen.
In het ruime lokaal waren op gezellige
wijze tafeltjes en stoelen geplaatst, waardoor
het anders zoo zakelijke lokaal uitstekend
voor het doel geschikt was geworden.
Woorden van groot en dank.
De heer Krom heette de aanwezigen en
in het bizonder den heer en mevr. Wendelaar
van harte welkom in de nieuwe fabriek.
De dichter zei: Wanneer Uw hart tot spre
ken dringt, zoo spreek. En als ondernemei
gevoel ik thans de juistheid van dat woord
Toen wij op den morgen van den 2den Juli
onze fabriek totaal zagen vernietigd, rees bij
ons de vraag: „Wat nu"? Doch toen wij in
den loop van dien morgen door telegrammen
en telefoontjes zooveel deelneming mochten
constateeren en mijn collega's Peiterman,
van Leuven en van der Vegt mij spontaan
berichtten, dat zij om 2 uur zouden komen en
zouden helpen, toen begrepen wij reeds, dat
wij onze zaak zouden kunnen doorzetten. En
toen gij, aldus spr. zich tot de aanwezige col
lega's wendende, in het ouderhoud, dat wij
met U hadden op U nam, tijdelijk ons werk te
willen overnemen, toen gevoelaen wij, dat
daar zaten collega's, mannen en vrienden,
waaroo wij konden bouwen. Gij hebt ons in
de afgeloopen 6 maanden svmpathiek en
energiek terzijde gestaan en ik betuig U
daarvoor onze oprechte hulde en warmen
dank.
Als herinnering daarvoor bood spr. aan
deze drie collega's een symbolische voorstel
ling van die hulp en vriendschap in lijst aan.
daarbij den wensch uitsprekende, dat die in
hun privékantoren een plaatsje mochten vin
den.
Het ligt voor de hand, zoo vervolgde hij.
dat ons daarna nog een groote taak te wach
ten stond. Alles was nog niet in kannen en
kruiken, maar de naam van S. Krom was zoo
nauw verbonden aan Alkmaar, dat wij beslo
ten, op de puinhoopen van het oude bedrijf,
een nieuw te doen verrijzen. Sooedig was een
plan gereed, zooals onze oogen dat hadden
gezien in verschillende plaatsen en naar wat
de praktijk ons in de jaren had geleerd. Door
een gelukkig toeval kwamen in relatie met
Ir. van Genderen Stort, aan wien wij den heer
Kalverboer als architect toevoegden. Beide
heeren werkten onze plannen met spoed uit
en ik breng hun onzen oprechten dank voor
de bekwame en doortastende wijze, waarmede
zij te werk zijn gegaan.
Bij een zoo belangrijk werk kwamen wij be
grijpelijk in aanraking met alle takken van
den gemeentedienst, die ons zonder uitzonde
ring ter wille zijn geweest, zoodat wij niet de
minste stagnat;e hebben gehad. Aan U, heer
burgemeester, als hoofd van onze stad betuig
ik daarvoor hartelijk dank.
Dank ook aan de firma de Vries en Robée.
die in den tijd van 6 weken de geweldige
ijzerconstructie, een pracht'g staaltje van
Hollandsch construtiewerk, tot stand bracht
Dank ook aan de aannemers Bruin, Rempt
en Koomen uit Wijdenes. Als eenvoudige
menschen kwamen zij op het werk op klompen
en zonder boord. Door hun werkkracht ir.
spireerden zij de arbeiders en daardoor werd
het mogelijk, dat zij in 4M maand deze fa
briek tot onze volle tevredenheid hebben ge
bouwd.
De opzichter, de heer Kroon, de ziel. waar
omheen alles draaide, was de vraagbaak voor
ieder en werkte zich met jonge energie overal
Oorspronkelijke roman door Jan Walch.
doorheen. Als opzichter volbracht hij zijn
taak tot onze volle tevredenheid.
Hierna richtte spr. zich tot den heer Tol,
dir. van de machinefabriek Reijneveld. Wij
kennen elkander reeds 23 jaar en in die jaren
hebben wij nooit anders dan machines van
Reijneveld gehad. De deugdelijkheid van uw
machines wordt niet alleen in Nederland,
maar ook in Engeland, Amerika en Frankrijk
erkend. Gij hebt niet alleen alles geleverd,
maar er ook steeds voor gezorgd, dat al'.es
op tijd klaar was. Daarvoor onzen hartelijken
dank.
Aan de aannemers Doeschot voor het drijf
werk, Pedroli voor de electrificatie, Ringers
voor het schilderwerk bracht spr. eveneens
dank.
De aannemers, zij mogen nog zoo van
goeden wille zijn, hebben toch de volle mede
werking noodig van hun arbeiders en wij
kunnen volmondig erkennen, dat ieder arbei
der, zooveel in zijn vermogen lag, heeft bij
gedragen, het werk op tijd gereed te doen
zijn.
En ook onze arbeiders en arbeidsters, die
gedurende deze afgeloopen maanden in onzen
dienst zijn gebleven, en somtijds in niet ge
makkelijke omstandigheden hun arbeid heb
ben moeten verrichten, hebben steeds ons op
de meest svmoathieke wijze ter zijde gestaan
Ook aan hen daarvoor onzen hartelijken
dank.
Zich hierna tot zijn zoon en schoonzoon
richtende, zeide spr.: „Gij beiden hebt het mii
wel zeer gemakkelijk gemaakt. Bijna hebt gij
mij al het werk uit handen genomen, waar
door miin optreden niet dikwijls vereischt
werd. Ontvangt daarvoor mijn hartelijken
dank.
Dames en heeren, wanneer gij straks uw
rondgang door deze fabriek hebt gemaakt en
de fabriek aan de overzijde hebt bezichtigd,
dan hoop ik, dat gij zult zeggen: „Daar is
iets goeds gebeurd". Applaus.
De dank van Alkmaar.
De burgemeester, mr. Wendelaar, was
overtuigd, dat velen van meening zijn, dat
men het niet bij het door den heer Krom ge
sproken woord mocht laten en dat daarop
paste een woord van gelukwensch.
Spr. noemde het een voorrecht, dit woord
namens de aanwezigen te kunnen spreken
Namens Alkmaar en het gemeentebestuur
wenschte spr. den heer Krom van harte geluk
met dezen bizonderen dag.
1 Juli zagen wij het vuur oplaaien en de
eene muur na den anderen instorten. Die
troostelooze aanblik blijft in onze herinnering
voortleven en ik kon mij heel goed voorstel
len, wat er toen in U, die het bedrijf steende
voor steentje had opgebouw en uw heele leven
in dienst hebt gesteld van den bloei van deze
zaak, moet zijn omgegaan, toen gij alles in
één avond zal vernietigen. Ik vreesde zelfs,
dat het U te machtig zou worden en heb met
groote belangstelling en nieuwsgierigheid uit
gezien naar hetgeen daarop ging volgen.
Het moet voor U een moeilijke beslissing
zijn geweest, maar ik verheug mij erover,
dat alles is gekomen tot het resultaat, dat wij
thans voor ons zien.
Iemand, die de zaken goed kan beoordeelen,
zeide vanmorgen tot mij op het Stadhuis:
„Als wij de situatie in de geheele wereld
goed begrijpen, wat is het dan eigenlijk een
hopeloos geval, waarin wij verkeeren".
Ik geloof, dat de tijd veel moeilijker is, dan
men zich dit in Alkmaar voorstelt. Misschien
is dit maar gelukkig. Het helpt niet, of men
vroosteloos bij de moeilijkheden gaat neerzit
ten. Eén mogelijkheid tot uitkomst is: dat wii
met inspanning van al onze energie doen,
wat wij als plicht vóór ons vinden.
Gij hebt ons, na 1 Juli het voorbeeld gege
ven, hoe het gaan kan. Gij hebt ons getoond,
dat de toestand niet zóó ellendig kan zijn of
eigen energie maakt het mogelijk, dat men er
boven uit komt. Hartelijk gelukgewenscht en
ook mijn hartelijke gelukwensch aan het ge
heel? personeel, dat door zijn arbeid in deze
fabriek leeft en mèt U van deze fabriek ver
langt een broodwinning en zich er vandaag
over verheugt, dat de kans daarop in ruime
mate wordt gegeven. Ik dank U hartelijk voor
de les, die U ons door Uw voorbeeld hebt ge
geven. Applaus!
Een woord namens de collega's.
De heer Van der Vegt, dir. van de
wasschefij „De Lelie" te Amsterdam, brachr,
mede namens zijn collega's, dank voor de ge
boden souvenirs en verzekerde, dat zij ook
zonder dat met plezier hadden geholpen Wij
weten te goed, aldus spr., hoe verschrikkelijk
een brand in een wasscherii is en wij zijn over
tuigd. dat wij, wanneer wij in een dergelijke
positie mochten verkeeren, direct op Uw hulp
zouden kunnen rekenen. Daar kennen wij U
voor. Gelukkig is het nu afgeloopen. Ik hoop,
dat U uw klantjes een beetje bij elkander hebt
kunnen houden. U zult wel eens hebben kun
nen ontdekken, dat U het zelf beter kon doen,
maar vergeet niet dat wij het moesten doen
naast ons gewone werk.
Ik hcop, dat U verder veel genoegen en
profijt van uw bedrijf zult beleven. Naar wij
gezien hebben, maakte de zaak een schitteren
den indruk en ik twijfel dan ook niet, of het
zal U wel gelukken. Applaus!
Krom met zijn beide helpers slaat
zich er wel doorheen.
De heer Lips, secr. van den Bond van
Waschindustrieelen in Nederland wenschte
namens het Hoofdbestuur van den bond den
heer Krom van harte geluk met den spoedi-
gen wederopbouw van de fabriek.
Toen de berichten meldden, aldus spr.,
welke een groote ramp U had getroffen,
dacht ik dadelijk: „Daar slaat Krom zich
met zijn beide helpers wel doorheen". En zie,
na een half jaar staan wij reeds voor de ope
ning van de nieuwe fabriek. De manier,
waarop U zoo spoedig deze zaak weer hebt
weten op te bouwen op zulk een schitterende
wijze, is voor ons het bewijs, dat U als lid
een sieraad bent van onzen Bond.
Wat u tot stand hebt gebracht, strekt tot
meerdere glorie van de Nederlandsche
Waschindustrie. Namens het H.B. wensch ik
u veel geluk en succes. Dat uw bedrijf moge
groeien en bloeien tot in lengte van dagen.
Het weer werkte niet mee.
Ir. VanGenderenStort merkte op,
dat bij het bouwen het weer ook een groote
factor is. 27 dagen kon er gedurende den
bouw door het weer practisch niet doorge
werkt worden. Toch heeft spr. desondanks
ze'.den een principaal meegemaakt, waarmee
hij met zooveel genoegen heeft samenge
werkt als met deze.
De heer Krom heeft geen oogenblik zijn
goed humeur verloren en spr. heeft daarvoor
groote bewondering. Mede namens den heer
Kalverboer en den opzichter bracht hij den
heer Krom dank, omdat hij hun daardoor
het werk zoo gemakkelijk heeft gemaakt.
De heer Pisart, accountant, schetste hoe
hij sinds 1916 als accountant aan het bedrijf
werd verbonden en dit heeft zien groeien tot
een flink, levenskrachtig bedrijf. Dit was, al
dus spr., in de eerste plaats te danken aan de
enorme werkkracht, ijver en het doorzettings
vermogen van den heer Krom, die de eerste
10 jaar steeds des morgens het eerst aan de
fabriek was en deze 's avonds het laatst ver
liet en er zelfs Zondags heen ging om het
een en ander na te zien. De heer Krom eisch-
te van zijn personeel groot plichtsgevoel,
maar ging daarin zelf voor. Dat hij ook
voor hen zorgde, bewees hij, door reeds in
1918 een fonds voor ziekte-verzorging te
stichten en datgene te doen, waartoe pas in
1929 de Rijkswetgever verplichtte.
Spr. schetste, hoe de heer Krom door den
brand wel geslagen, maar niet verslagen
werd. Van harte wenschte hij hem geluk met
de ingebruikneming van de nieuwe fabriek,
waarvan hij hoopte, dat deze voor de kinde
ren steeds zal zijn een symbool van vader
lijk plichtsgevoel en voor den heer Krom de
kroon van zijn levenswerk.
De heer Tol, directeur van de machinefa
briek Reijneveld te Den Haag, sprak hierna
een woord van gelukwensch, mede namens
zijn compagnon, waarna hij den heer Krom
een herinneringsbord aanbood.
Een woord van gelukwensch namens
het personeel.
Mej. Nel de Vries sprak namens het
personeel en verzekerde, dat het haar een
groote eer en een groot genoegen was om
den heer Krom namens het personeel van de
wasscherij te mogen gelukwenschen met de
heropening van de fabriek.
Zooals wij een half jaar geleden, zoo ver
volgde zij, de teleurstelling met u hebben
megevoeld, zoo gevoelen wij nu mede de trots
en voldoening over datgene, wat sinds den
avond van 1 Juli tot stand is gebracht.
Namens het personeel bood zij den heer
Krom een gedenksteen aan, waarop de ge
lukkige datum van 5 Januari 1933 is vast
gelegd en waarvan zij hoopte, dat men daar
in steeds zou zien een symbool van de goede
verstandhouding tusschen de directie en het
personeel.
Zij uitte den wensch, dat de heer Krom zich
nog vele jaren zich in den groei van de zaak
zal mogen verheugen en verzekerde, dat het
personeel daaraan gaarne zijn beste krach
ten zal geven.
Een der aannemers, de heer Bruin, zei
de, dat deze niet hadden kunnen denken 'te
heel te mogen maken, hoewel zij dat wel
hadden gehoopt, in de veronderstelling, dat
degene, die de beenen mocht maken, allicht
kans kreeg om de romp erop te zetten. Het
.steeds vooruit" was in het begin voor ons
Het leven is een genot, zelfs als gij 80
jaar zijt, mits gij u maar jong voelt.
Natuurlijk zijt gij niet meer zoo sterk,
doch vele kwalen van den ouden dag
kunnen voorkomen worden door de
organen gezond te houden.
Pijn in de lendenen, stijve en pijnlijke
gewrichten en spieren .urinestoornissen,
aanvallen van duizeligheid en soortge
lijke klachten zijn te ernstig om ver
waarloosd te worden Draag zorg. dat
urinezuur en andere vergiftige onzuiver
heden behoorlijk uit het bloed gefiltreerd
worden dan bestaat geen gevaar voor
rugpijn, rheumatiek, ischias, spit blaas-
stoornissen of waterzucht
Neem zonder uitstel Foster's Rugpijn
Pillen. Dit speciale middel heeft duiz.n-
den dankbare gebruikers gelukk'g ge
maakt frisch, gezond en opgewekt.
Volg hun voorbeeld en gebruik Foster's
Pillen. Bij alle drogisten enz. 1 75
per flacon.
niet prettig, doch wij wisten, wat er voor u
vanaf hing.
Spr. dankte den heer Krom voor de aan
hem verleende opdracht en de aangename
wijze, waarop de aannemers met hem hebben
mogen samenwerken.
Hierna bood nog een lid van het perso»-
neel der ververij den heer Krom als herinne
ring een ets aan.
De heer Krom sprak hierna een woord
van dank tot hen, die het woord hadden ge
voerd. Hij herinnerde eraan, hoe vóór 23
jaar zijn dochter op 3-jarigen leeftijd en zijn
oudste zoon, die toen slechts 8 maanden
was, aan de eerste-steen-legging deel heb
ben gehad. Nu zijn jongste zoon met vacan-
tie aanwezig is, verzocht hij dezen, om door
het trekken aan een lint, de fluit van den
stoomketel in werking te stellen als cein voor
het personeel om naar hun respectieve plaat
sen aan de machines te gaan.
Nadat dit was geschied, werd door de aan
wezigen het bedrijf in oogenschouw genomen
Wij konden ons ervan overtuigen, dat in
dit zeer overzichtelijk bedrijf de efficiëntie
wordt betracht. De wasch wordt met ge
bruikmaking van een loopenden band gesor
teerd, terwijl iedere wasch na de behandeling
in aparte kistjes langs rollen op de daarvoor
bestemde plaats komt. Wij zagen tal van ma
chines, waaronder een veerende mangel, die
het goed mangelt, zonder dat de daaraan be
vestigde knoopen kapot gaan en zeer bizon-
dere machines voor het strijken van overhem
den en boorden en konden vaststellen, dat
het zelfs voor de handigste huisvrouw niet
mogelijk is, de boorden zoo mooi
te behandelen als met deze machines moge
lijk is. Menig heer der schepping heeft vroe
ger door een harde boord, waaraan door het
strijken wel eens een scherp kantje was geko
men, een verwonding opgeloopen of staan
trappelen, omdat het niet mogelijk was, een
boordeknoop door een dichtgestreken knoops
gat te krijgen of een das stuk getrokken, om
dat die nu eenmaal niet in een dubbele boord
wilde glijden. Een behandeling aan deze ma
chines voorkomt dit alles.
HNiet het minst werden wij getroffen door
het feit, dat de meisjes in deze inrichting ge
spaard blijven van het natte en plassende
gedoe over dampende ketels en het gewring
van nat goed. Al dit minder prettige werk
wordt door de machines verricht en de meis
jes behoeven slechts zich de routine eigen te
maken om die machines te bedienen en kun»
nen dit werk, zelfs keurig gekleed, verrich
ten.
In de ververij en de afdeeling voor de
chemische reiniging, ingericht voor tapijten,
gordijnen en alle mogelijke goederen, konden
wij vaststellen, dat hier de mensch in geen
geval zijn longen bedreigd vindt door "e«
vaarlijke stoffen, die zich in vuile kleeding"
stukken en kleeden kunnen bevinden. Het ia
ook hier de machine, die als vriend van den
mensch hem voor dergelijke gevaren behoedt
en ook hier behoeft de mensch slechts de ma
chine op de juiste wijze te bedienen. Dat
hierbij ook vakkennis noodig is, bewees ona
het bezoek aan de afdeeling voor de chemi
sche reiniging, waar wij konden zien, hoe ar-
beiders als het ware in een laboratorium
van een hoeveelheid fleschjes me vloeistof*
fen gebruik maken om de verschillende vlek»
ken uit alle mogeijke stoffen te verwijderen.
Ook een afdeeling kunststopjoen is aan de
zaak verbonden.
Wij twijfelen niet, of na een bezoek aan
dit gemoderniseerde bedrijf, zal zelfs de
conservatiefste huisvrouw de voork. aan de
behandeling van de wasch in een dergelijke
fabriek geven.
Aan den heer Krom met zijn nieuw bedrijf
ook onze ce'ukwensch.
13.
hee-
Mijnheer de voorzitter, dames en
ren"
Zij huiverde even. Hij was begonnen.
Mijn vrouw en ik zijn u natuurlijk
zeer dankbaar voor uw vriendelijke ont
vangst, die ons alleen maar véél eer aandoet
Ik heb uit uw woorden begrepen, hoezeer u
uw land lief hebt, en wel alles over hebt
voor het geluk van deze streken Ik heb dat
met bewondering en eerbied aangehoord,
want wezenlijk, ik voel voor m ij n vader
land zoo veel niet. O, neen. Wat een geest
drift moet u bezielen, want een onbaatzuch
tige liefde, en dat heb ik vooral begrepen uit
de woorden, die u tot mij hebt gericht. Ech
ter, die woorden waren niet op hun plaatst
Ik moet u uit den droom helpen. Ik ben niet
een hooggepla atst ambtenaarhet
k inkt vleiend, als men zich zoo hoort noe
men, maar u hebt het mis. Ik ben maar een
ambtenaar van de middelsoort en daarom
schaam ik mij een beetje hier te zijn, en zoo
door u te zijn toegesproken; ik zal u teleur
stellen met u dit te zeggen, maar hoe kan ik
anders doen! Uw hartelijke woorden moeten
het gevolg zijn van de opvatting, dat een
man van gewicht u bezoekt en zich voor uw
zaak interesseert, maar ik ben geen man van
gewicht «a ooi nu ja, dat ia das ook
voor u van niet veel belang, maar: ik interes
seer me ook niet zoo erg voor uw land. Wij
zijn hier een dagje gebleven, omdat de reis
in éénen door naar Zwitser'and ons wat ver
moeiend scheen, en we maakten in den trein
kennis met een heer en dame, van uw ideale-
len vervuld, en die spraken over de belangen
van uw land, en daar heb ik wel eens iets
over gelezen, en het i s een interessante
quaestie, voor u dan, en, meer theoretisch
dan altijd, voor wie belangstellen in interna
tionale verwikkelingen, wat ik met mate doe
Maar ik vind het toch wel heel prettig, een
bijeenkomst van u allen te mogen bijwonen;
ik ben al heel blij, lieden te zien, zoo voi
geestdrift voor een ideaal. Men heeft mij wel
eens gezegd, dat bij een dergelijke beweging
altijd zoo veel eigenbelang en Streberei
schuilt, maar ik hoor van u, mijnheer de
president, dat hier een heerlijke feest
heerscht, dat het hier alles echt is en dat hier
dus ook geen agenten van een vreemde mo
gendheid aan het werk zijn, zooals men mij
wel eens verteld heeft. Neen, dit is heerlijk,
dit is prachtig en ik, die juist als verjongd
uit een zware ziekte ben hersteld, voel me
hier dubbel verjongd, want hier vind ik dien
echten zuiveren geestdrift, die de jeugd ken
merkt. Ik dank u voor dit alles".
Van harte ontroerd ging Henri zitten
Maar wat hem wel even bevreemdde: het
bleef doodstil. Niet, dat hij op „applaus" had
gerekend, maar hij had toch wèl iets harte
lijks verwacht. Dat bijvoorbeeld de president
hem tegemoet was gekomen, en hem de hand
had gedrukt. Maar die bleef stokstijf staan,
met mi strak gericht. Och. die Duitschen
of die Elzassers dan zijn wat ..stramm",
schoot hem door de gedachten Maar toch,
het aanzien van dat gezicht, dat eer afwerend
dan vriendelijk keek, verlamde zijn beenen,
die zich al in beweging zetten om naar den
ander toe te gaan. Meteen zag hij hoe op de
e genaardige, half-rollende manier van een
dik man, die geaffaïreerd is, zijn geleider
naar den voorzitter snelde, en haastig en
heftig met gedempte stem tot hem sprak. Er.
hij verstond duidelijk de woorden: „Toch een
koerierspas!" Het werd gezegd op den toon
van iemand, die zich rechtvaardigt en de
voorzitter luisterde met onbewogen gezicht en
dreigende oogen en zei toen kort: „Hij houdt
ons voor den gek". En de geleider kwam niet
aan hun tafeltje terug, maar ging met een
koel gezicht terzijde aan de bestuurstafel zit
ten en terwijl hij daar voor zich uit keek, nam
dat gezicht allengs een uitdrukking aan, die
Henri er nog niet op gezien had. Een wrééde
uitdrukking, dacht hij. en voelde meteen den
arm van Clara, en keek naar haar, en haar
oogen keken angstig; maar toen hij haai
even bleef aanzien, zag zij naar hem op, en
haar gelaatsuitdrukking veranderde en het
scheen hem, dat die beschermend werd. Maar
er was geen tijd om over al die bijzonder
heden na ten denken, want de president nam
weer het woord en op een kouaen, ironischen
en naar het Henri scheen zelfs nu en dan
eenigszins dreigenden toon zei hij
Mijnheer Von Hoghen Loegt, Dames en
Heeren, is een zeer nederig man. Zéér nede
rig. Hij zegt een ondergeschikt ambtenaar te
zijn, hoewel hij met een koerierspas reist. Hij
brengt in den trein va met dn onze succun-
de opinies over den toestand van ons land
naar voren, die den indruk vestigen, dat hij
minstens ons streven met een zeer gunstig
oog beschouwt, een reden voor ons om hen in
ons midden uit te noodigen, wat hij geheel
in overeenstemming nog steeds met de wijze
waarop hij in den trein gesproken heeft
aanneemt. En als hij óns hier samen heeft
gezien, en de namen van ons bestuur heeft
vernomen als hij op de hoogte is gekomen
van onze idealen dan spreekt hij als
iemand, die als een boertje-van-buiten toeval
lig in een milieu is verzeild, waar hij niets
mee te maken heeft en spreekt over ons stre
ven met een zoo eigenaardige „bewondering'*,
dat we die moeilijk als gemeend kunnen aan
vaarden. Daar wordt het boertje al te onnoo-
zel en deze heer al te nederig. Of neen!
om hem niet langer te volgen op den weg der
onwaarheeid—daar heeft hij de
eigenaardige vrijmoedigheid ons te h nen!
Op een keurige manier ons allerlei onaange
naamheden te zeggen. Dames en Heeren! ik
zou dien eig;enaardigen gast willen antwoor
den: als u inderdaad niet degene is, voor
wien we u, op grond van uw eigen woorden
hielden, gaat u dan heen. We zullen ons dan
vergenoegen met uw portret, te midden van
ons allen! Dat plezier hebben we dan ten
minste; en enfin, we zullen u door middel
van die fotografie nog wel eens herinnereu
aan het genoegen, dat u ons hebt verschaft'*
Het viel Henri op dat de laatste woorden
op een fel-dreigenaen toon werden geuit
Maar overigens begreep hij er niet erg veel
van. Hij ree* verbaasd overeind, wilde inlich
tingen vragen, nuur me* ud ee p*a*.aett
met een bevelend gebaar een paar bedienden
gewenkt: „Wijst mijnheer en mevrouw den
weg naar buiten".
Nu maakte zich toch een felle verontwaar
diging van Henri meester. Wat! Ze werden
de deur uitgezet! Hij niet alleen, maar Clara,
een dame, ook! Dat was toch wel een grof
heid! En waarom? Ja, waarom? Dat was het
weer, dat zijn protest verlamde Er was
een misverstand, maar
Mijnheer de president", zei hij, terwijl
de beide bedienden, wier voorkomen aan
rechercheurs van politie deed denken, naast
hem hadden post gevat, „mijnheer de presi
dent
„Het is nu genoeg geweest", zei die
hard en grof „Wijst meneer en mevrouw den
uitgang'herhaalde hij bevelend. En Clara
wenkte hem, bang en snel: „Kom nu maar,
kom maar
Eén der bedienden ging hun vóer naar de
deur, de andere volgde, zooals dat hij het
transport van gevaarlijke gevangenen ge
bruikelijk is. De sleutel werd door één der
wacht-houdende heeren omgedraaid, men
kwam in de gang, waar de oude bediende met
een gezicht, dat generlei uitdrukking had, op
een stoeltje vóór den toegang der zaal zat, en
bij hun voorbijgaan zitten bleef. Niemand
sprak een woord; Henri en Clara hoorden
slechts den dreunenden voetstap van den
man vóór en den man achter, gelijkelijk neer
gezet, en den schichtiger klank van hun eigen
haastige en kleiner schreden en zagen den
breeden rug door hoekig-vierkante schouder
lijn afgesloten. Zoo ging het de enkele trede#
op, o«« owloop over, de breede trap 4
CWonfc **rvoi#d.ï
