Alkmaarsche Courant. Radionieuws 5*uiCtetwi fyMicalies WILLEM VAN ORANJE Honderd vip en dertigste Jaargang. DONDERDAG 13 APRIL Het mysterie van het diamanten kruis. *0. 88 1933 Vrijdag 14 April. Hilversum, 296 M. (8.—12.—4^—en fO12VARA 12.4.AVRO en de VPRO van 7.—10— uur). 8.— Gramofoon platen. 10— VPRO-morgenw.jding. 1015 Gramofoonplaten. 11-10 ir.v Onze keuken. H-40 Voordracht door C. Rij ken 12— Grmofoonplaten. 12.30 Orgelcon cert J. Nieland, m. m. v. J. v. Kempen, tenor en L Zimmermann, viool. 2.Voordracht door Kommer Kleyn 2.30 Concertgebouw- Wamerorkest o.l.v. Alb. v. Raalte, m. m. v. •Eosa Spier, harp. Nic. Klasen, fluit en Ferd Helmann, viool. 4— Concert door het Trio Favoriet. 4 50 Voor de kinderen. 5 30 Orgelspel Joh. Jong m. m. v. Alb. de Booy, gang. 6-10 Kontjong-orkest „Slamat Hin- dia" o.l.v. Raden D. Doermakeswara met zang door Hamid bin Saaie. 6.40 Dr. Ir. Th. A. Struik: De techniek en de techniek- vereering (Sowet-Rusland (XXIII). 7. Kerkdienst uit de NPB te Den Haag. Spr. Prof. Dr. Lindeboom. Na afloop gramofoon platen en voorlezing door Ds. E. D. Spel berg. 10Piatrogibas kwartet, trompet, tuitaar, bas en piano. 10.15 Optreden van usie Klein, cabaretière Aan den vleugel J. Vogel. 10.25 Vrvolg kwartetconcert. 10.40 Vervolg optreden Susi Klein. 10.50 Vervolg kwartet. 11.12.Gramofooimuziek. Huizen, 1875 M. (Algemeen programma te verzorgen door de NCRV). 8.Schriftle zing en meditatie. 8.15—9.30 Gramofoonpl 10.Lijdensdienst o.l.v. Dr. P. Stegenga m. m. v koor. 11.Concert. K. Hartvelt, piano. R. Bresser, cello en G. Seylerd, piano. 12.15 Gramofoonplaten. 1— Orgelconcert FF Kloek m. m. v. M. Hagenbeek, sopraan 2.30 Chr. Lectuur. 3— Voor de huisvrouw. 3.30 Concert door Trio v. d. Horst m. m. v. fj H. van Ginkel, klarinet. 5.Botanisch thalfuur voor de jeugd. 5.30 Voor jeugdige amateur-fotografen. 7.Causerie. 6 30 Briefbeantwoording A. J. Herwig. 7. Gramofoonpl. 7.45 Ned. Chr. Persbureau. 8—9.15 Kerkdienst uit de Geref. kerk (Zui- derkerk) te Hilversum. Voorganger: Ds. G. Laarman, geref. predikant aldaar. 9.15 9.45 Ds. Th. C. Vriezen, Godsdienstleeraar Chr. M. O te 's-Gravenhage. Onderwerp: ,De plaatsen, waar eens Jezus leed". 9.45— 11.Concert door de H. O. V. o.l.v. Frits Schuurman. Soliste: Maartje Offers, alt. 11.12.— Gewijde dagsluiting door ds. K. H. Wallien, Evang. Luth. pred. te Weesp. Daventry, 1554 M. 9.35 Morgenwijding 9 50 Tijdsein, berichten. 11.50 Schotsch Studio-orkest o.l.v. G. Daines m. m. v. J Day, sopraan. 12.50 Concert door Callen der's Band o.l.v. Tom Morgan, m. m. v. T. Kinniburgh, bas. 2.05 Northern Studio orkest o.l.v. J. Bridge m. m. v. R. Goodacre, alt. 3.20 Radio-koor o.l.v. C. Dalmaine. 4.05 Gramofoonplaten. 4.50 BBC-Theater-orkest o.l.v. S. Robinson. 5.50 Goede Vrijdag kerk dienst. 6.50 Uit de Queen's Hall: Fragmen ten uit Wagner's „Parsifal" door solisten en orkest o.l.v. Sir Henry Wood. 9.9.40 Voor dracht. Parijs Radio-Parisf', 1724 M. 7.05, 11.50. 6.20 en 8.05 Gramofoonmuziek. 8.20 Con cert door 1'Assoc. des concerts Lamoureux Kalundborg, 1153 M. 11.20^12.20 M. Ffansen's orkest. 2.204.20 Solistenconcert. 7.35 Kerkconcert m. m. v. solisten, koor en organist o.l.v. Mogens Wöldike. 8.30 Radio- tooneel. 10.10.25 Kamermuziek door strijkkwartet. Langenberg, 473 M. 6.25 en 10.45 Gra mofoonplaten. 12.20 Concert door het Kun kei-kwartet en altsoliste. 4.Concert o.l.v. Eysoldt. 6.20 Uit Berlijn: Matthaus-Passion van J. S. Bach, w. m. v. solisten, koor en orkest o.l.v. Prof. G. Schumann. Rome, 441 M. 8.05 „La resurrezione di Christo", oratorium van Perosi. Brussel, 338 M. en 508 M. 338 M.: 11.20 Omroepkleinorkest o.l.v. Leemans 7.20 „De mofoonplaten. 1.20 Heilig Passie-Uur. 4.20 Radio-symphonie-orkest oJ.v. Kumps 6.05 Omropekleinorkest o.l.v. Leemans 7.20 „De zeven kruiswoorden" van Heinrich Schütz, in m. v orkest en solisten o.l.v. André. 7.50 Trioconcert. 8 30 „Het vergaan van de Tita- nic", hoorspel van Schake. 9.30 Gramofoon platen. 508 M.: 11.20 Gramofoonplaten. 12.30 Omroepkleinorfkest o.l.v. Leemans 1 20 „Stabat Mater" van Pergolesi -m. m v. solisten. 4.20 Omroeporkest o.l.v. F. Andre. 5.35 Gramofoonplaten. 7.20 Concert door het Omroeporkest m. m. v. vocaal kwartet. 9 45 Gramofoonplaten. Zeesen, 1635 M. 6.20 Zie Langenberg 9.20 en 10.05 Berichten. door Prof. Dr. H. T. COLENBRANDER. 1572—1577. ffl. uit het Engeisch van Chester K. S. Steele door A W v. E—v R. schouwd, gevallen; viel ook Leiden en daar mede Holland tot de Maas, dan bleven slechts de uiterste, van onderling verband verstoken kwartieren, Zeeland en Westfries land, den Prins over. Zijn hoop was op een nieuwen inval van den onvermoeiden Lode- wijk gevestigd: tot Bommel is hij toen zijn broeder tegemoet getrokken, dien hij niet meer zou wederzien. Hij vermoedt reeds on heil, maar kent nog niet den vollen omvang der ramp, wanneer een afgezant van Reque- sens verschijnt met vleiende aanbiedingen voor hem en zijn geslacht, als hij het land wil ruimen. Is hij (vraagt die afgezant, Hugo Bonte) na de Mookerheide nóg niet van de overmacht des konings overtuigd? Heeft hij niet genoeg van de heerschappij in het ge meen. waaraan hij zich heeft moeten overge ven? Is het oogenblik voor hem niet geko men op eigen rust en veiligheid bedacht te zijn? De koning machtig? (antwoordt dan Oranje): God is machtiger, en hij vertrouwt, dat d i e koning voor hem zal zijn. Het ge- 24« „Nu ga ik weg. Ik heb heel wat te doen! „Het spijt mij, kolonel, dat ik u zooveel moeite veroorzaak. „Poeh! Nu ik er eenmaal inzit, is geen moeite mi, e veel. Ik heb hier evenveel plezier m als in visschen, en ik visch later met veel meer plezier, als ik jou heb vrij gekregen." „Ik hoop, dat het U lukt, kolonel. En als ik iets voor U doen kan „Dank je. maar miss Mason heeft mij al beloofd, dat ik haar vaders forellenbeek mag leeghalen, als deze zaak achter den rug is, en dat is voldoende belooning voor mij!" „Nu nog één woord", en de kolonel nam het krijgshaftige voorkomen weer aan, dat hem zoo goed stond. „Zet de zorgen uit ie hoofd!" „Ik zal het probeeren, kolonel." «Niet probeeren doenl" in de jaren tusscnen Oranje s komst te Enkhuizen (20 October 1572) en zijn vertrek naar Brussel in September 1577 verloopen, is de grond tot het btótaan der protestant- sche mogendheid Holland gelegd, een mo gendheid, die haar sterk sprekende indivi dualiteit niet weer aan de generaliteit, waar uit zij zich afgescheiden heeft, zal willen verliezen, en wier voortbestaan in eigen ka rakter zich met dat der generaliteit niet blijkt te verdragen. Zij zal blijken wel veroveringen te kunnen maken op de generaliteit, maar niet meer in deze te kunnen opgaan. Om Hol land en Zeeland als kern zal zich een Noord-Nederlandsch nationaal leven groe- peeren, terwijl het Zuiden achterblijft in een vooralsnog vertwijfelden staat: een be snoeid, geschonden, in zijn ontwikkeling ge stuit Bourgondië, dat evenwel toch één ge bleven is in trouw aan het katholieke geloof en aan den katholieken landsheer. De opgestane gewesten hadden van den aanvang af dit vóór, dat zij krachtens haar ligging op de trouw geblevene een zwaren economischen druk konden uitoefenen, zon der dat haar eigen dagelijksch bedrijf door Alva, die daartoe te weinig scheepsmacht bezat, kon worden stilgelegd. Doordat het achterland voor allerlei behoeften van Hol land en Zeeland afhankelijk was, konden deze gewesten den handel den oorlog doen betalen. Amsterdam en Antwerpen blokkee- rend, noodzaakten zij de koopers zich op nieuwe mqrkten, in Zeeland, aan den Maas mond, in Holland's Noorderkwartier te voorzien. Stipte orde op die. markt en stipte orde in de financiën waren noodzakelijk aan het geuzenbewind der eerste maanden werd zoo spoedig mogelijk een einde ge maakt. De regeering was in handen van wie bij orde en veiligheid onmiddellijk belang hadden: den Hollandschen handelsstand zelf. Zelf belastten zich deze burgers veel zwaarder dan zij hadden willen gedoogen dat Alva het hen deed. Medewerkers stroom den toe uit de ballingen: niet de Hollandsche alleen, maar ook uit die der Vlaamsch-Bra bantsche en Waalsche gewesten, ja Engel schen, Schotten, Hugenoten. Holland en Zee land werden de voorpost van het strijdende protestantisme in West-Europa: de „monar chomachen" zien er hun ideaal in be lichaamd van strijd tegen de tyrannie in al haar vormen, geleid niet door den woesten hoop, maar door een burgerlijke overheid waaraan de gemeente haar belangen heeft toevertrouwd en waaraan zij gehoorzaam heid verschuldigd is. Vorstendienst is hier vervangen door dienst aan het vaderland. De mogelijkheid van een populair bewind, dat niet in anarchie ontaardt, mogelijkheid door Oranje geponeerd van den eersten dag zijner oppositie tegen Granvelle af, wordt in zijn Holland en Zeeland zegevierend bewe zen. De rebel lenconfederatie verstevigt zich tot een staat. Het besef hiervan komt levendig uit in de stichtingsoorkonde der Leidsche uni versiteit, vaste steun en onderhoud, naar de Prins het uitdrukt, der vrijheid en goede re geering des lands, „een blochuys ende be- waernisseeen onverbrekelicke bandt der eenicheytt". Aan zware proef was in het af- geloopen jaar dit fier vertrouwen onderwor pen, en kloek had men die proef doorstaan. Haarlem ondanks een verdediging zoo krach tig als men volgens Alva zelf nooit had aan- „Nog één vraag". „Nu, één dan! Wat is er?" „Denkt u, dat mr. Grafton De detective glimlachte en stak dreigend den vinger op. „Laat het denken maar aan mij over", raadde hij, terwijl hij de deur uitliep. Kolonel Ashley had het twee dagen druk met het nagaan van Aaron Grafton. En hoe meer hij van dien heer zag, hoe meer de detective tot de overtuiging kwam, dat de koopman iets van de misdaad afwist. „Ik zou zelfs niet aan mijzelf willen toe geven, dat hij er de hand in heeft gehad, of dat hij er voor of er na een werktuig bij is geweest", peinsde de kolonel. „Maar hij weet er vast iets van, en genoeg om hem bezorgd te maken. Want dat is Aaron Grafton. En hij maakt zich ongerust over iets, dat in dien juwelierswinkel had moe ten zijn en er niet is. Wat zou het zijn? Het was juist iets voor kolonel Ashley om hier achter te komen, en met al zijn verstand zette hij zich aan het werk. Voor het oogenblik liet hij alle overige draden verwarde draden van den streng, dien hij hoopte te ontwarren in den steek, en wijdde zijn tijd aan Grafton. En na twee dagen bemerkte de detective, dat de koopman een overhaast uitstapje naar New-York ging maken, een reisje, dat met zijn zaak niets te maken had, want zaken- meen? Gij weet niet welke goede orde Heeren Staten van Holland en Zeeland weten te stellen! Zijn rust en veiligheid? Hij heeft genoeg geleefd en zoo hij sterven moet, zal het niet zijn zonder glorie. Aan zijn broeder Jan belijdt hij onderwijl: „er had mij niets schrikkelijkers dan deze tegenslag kunnen overkomen, maar wij hebben het God op te geven, die vermag wat aan de wereld onmo gelijk schijnt, en al mochten ook gij en ik te sterven komen, het zal nochtans zijn in de zekerheid, dat God de Zijnen niet verlaat". Tegenover den afgezant des vijands een mengeling van spot en ootmoed; tegenover den vriend en broeder ootmoed alleen; tegen over allen vastberadenheid. Zóó is de niet- kerksche, maar religieuze man, die het stugge gemoed onzer waterlanders tot liefde heeft kunnen ontvonken. En wat hij beraamd heeft, trouwe dienaars zullen het uitvoeren, al wordt hij zelf aan het ziekbed gekluisterd: naar 's Prinsen plannen wordt, door Boisot, het veege Leiden ontzet. Onder de zorg voor de opgestane, had Oranje de gedachte aan de nog verslaafde Nederlanden geen oogenblik verzuimd. Wat hij op de beroemde Statenvergadering van Juli 1572 te Dordrecht laat aankondigen, is niet een afzonderlijk bestaan voor Holland en Zeeland, maar een gemeen verbond, waar in alle provinciën zullen worden opgewekt zich te begeven, en in den brief, die de op- tot de Staten-Generaal ook hierop orde zui len hebben gesteld. Hij hoopt die Staten-Ge neraal tot besluiten in den geest der vrijheid en verdraagzaamheid te kunnen bewerken en wil dan, maar ook dan alleen, den rebel- ienstaat in de generaliteit doen opgaan. De Pacificatie van Gent stelt meer vragen dan zij er oplost. Alles blijft nog vol tegen stelling: generaliteit en bijzondere hooge overheid over twee gewesten; bevoorrechte positie van den hervormden eeredienst hier, van den katholieken ginds. Alle principieele beslissing opgeschort, om voor het oogen blik het verbond tot verdrijving der Span jaarden te kunnen tot stand brengen. In de Pacificatie is van den godsdienst zoo weinig mogelijk sprake, en van den koning in het geheel niet. De bestaande voet, dat gen zouden, met de vraag of hij daarop ver koos te regeeren. Het weigerend antwoord was niet twijfelachtig en men zou van Phi lips af zijn. Ziedaar Oranje's opvatting der Pacificatie: zou niet de tegenpartij met recht beweren, dit alles uit het stuk geenszins te kunnen lezen? En al deze vragen werden on middellijk acuut, daar 3 November 1576 te Luxemburg een nieuwe landvoogd versche* nen was, Don Jan, die om toegang vroeg. Oranje wilde dien geweigerd hebben, maar buiten hem om geven thans bij de eerste unie van Brussel de katholieke gewesten hun eigen uitleg der Pacificatie, die verklaard wordt een verbintenis te zijn tot handhaving van het katholieke geloof en der gehoorzaamheid aan den koning, en na het vertrek dee Spaansche troepen wordt Don Jan metter* daad als landvoogd erkend door de Staten* Generaal, die intusschen hun verbintenis hernieuwen tot handhaving van den katho* Heken godsdienst „en toute chose et par* tout"; een besluit, dat onmiddellijk de afge* vaardigden van Holland en Zeeland de ver gaderzaal doet verlaten. Nu heeft het Zui den. zijn Don Jan, maar het is tegelijk deni vrede met het Noorden kwijt. richting eener universiteit aanhangig maakt, laat hij die tot geestelijk blokhuis strekken niet voor Holland en Zeeland alleen, maar voor de aanpalende gewesten evenzeer. In 1576, na Requesens' dood, wanneer het onbe taalde Spaansche krijgsvolk muit, gaat er uit het Zuiden zelf een kreet om bescherming en verlossing tot Oranje op. Hij verleent die op zijn voorwaarden: vast verbond tot verdrij ving der Spanjaardenherstel van het onder ling vrije verkeer; godsdienstoefening op den bestaanden voet, tot de Staten-Generaal (wier bijeenroeping daareven door een volks oploop te Brussel, niet zonder toedoen van den Prins, is afgedwongen) er anders in zul len hebben voorzien; in afwachting daarvan alle plakkaten tegen de ketterij geschorst; Oranje behoudt de hooge over heid over Holland en Zeeland, reizen deed hij op andere tijden van het jaar. „Als hij naar New-York gaat, ga ik ook", zei de kolonel grimmig. En dat deed hij met denzelfden trein als Aaron Grafton, hoewel deze dat niet wist. Zoo handig schaduwde de detective op die reis naar de hoofdstad, dat de koop man, hoewel hij door zijn onrust verried, dat hij bang was, gevolgd te zullen worden, blijkbaar den rustigen man, die niet ver van hem af in een klein, groen boek zat te le zen, niet wantrouwde. De kolonel had zich eenvoudig, doch doeltreffend vermomd. In New-York, waar zij na een nacht rei zen, vroeg in den morgen aankwamen, volgde de kolonel den man weer van dicht bij. „Volg die taxi! beval hij een chauffeur, toen zij van het Pennsylvaniastation weg- reden, juist eenige lengtes achter de auto, waarin Grafton zat. Dit gebeurde, en een poosje later hielden de beide taxi s stil voor een groot gebouw, waarin kolonel Ashley's kantoor was ge vestigd. „Heb je ooit! fluisterde de volgeling van Izaak Walton. „Zou hij mij willen raadplegen?" Alle twijfel verdween, toen de detective die zich op den achtergrond hield een oogen blik later de koopman aan den liftjongen wil zeggen uitsluitende oefening van den hervormden eeredienst in Holland en Zee land, van den katholieken eeredienst in de overige gewesten; hoe moet nu de beslissing uitvallen der Staten-Generaal, die voor allen zal gelden? Het verbod van geloofsvervol ging, nu reeds uitgesproken, wijst naar een beslissing in den zin der verdraagzaamheid Dit is Oranje's opvatting der Pacificatie; zal zij door het Zuiden worden overgenomen? Wat den koning betreft, reeds in 1575 had den de Staten van Holland met algemeene stemmen, op die van Gouda na, een beginsel besluit genomen tot afzwering van Philips. Mondeling was Oranje's gemachtigden te Gent verzekerd, dat de Staten-Generaal, als constituante optredend, de toekomstige wet der Nederlanden niet met den koning bera men, maar, als zij gereed was, hem voorleg- hoorde vragen, op welke verdieping het de tective-bureau van kolonel Ashley lag. „Hij moet mij werkelijk hebben", dacht de kolonel opgewonden. „Waarvoor in 's he mels naam? Dit wordt interessant! Nu moet ik iets aardigs uithalen. Hij mag zelfs geen oogenblik vermoeden, dat ik in Col- chester ben gewewest!" Naast de lift, waarin Aeron Grafton was gestapt, was een tweede. „Tom, doe alsof je een express bent", fluisterde de kolonel tot den liftjongen. „Daar is iemand voor ons, die naar mijn kantoor moet, en ik moet er eerder zijn dan hij. Hier heb je een doller!" „Ik begrijp het, kolonel. Daar gaan we!" En de lift vloog met zoo'n vaart de hoog te in, dat de kolonel hijgde, hoe hij ook ge wend was aan vlugge bewegingen. Hij had juist den tijd, door een achterdeur die voor privé gebruik was, zijn kamers bin nen te 'gaan, eenige verandering in zijn uiter lijk aan te brengen en kalm voor zijn schrijf tafel een sigaar op te steken, toen zijn klerk het kaartje van Aaron Grafton binnen bracht. „Laat hem binnen", zeide de kolonel, meer en meer verbaasd over de wending, die de zaak nam. „Ik wil dezen man zelf spre ken", vervolgde hij tot den man, in wiens handen hij de algemeene leiding van zijn kantoor had gegeven, BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR brengen ter algemeene ken* nis, dat in het Gemeenteblad van Alkmaar nr. 1349 is opgenomen het besluit van den Raad dier gemeente van 30 Maart 1933 waarbij is goedgekeurd de overdracht dei concessie voor het exploiteeren van stads* autobusdiensten aan de N.V. Autobusonder* neming Van Geelen en Van den Berkhof. Dit besluit is heden afgekondigd en gedu* rende drie maanden ter gemeente-secretarie ter lezing gelegd. Het is aldaar tevens in af* druk, tegen betaling der kosten verkrijg* baar. Alkmaar, 13 April 1933. Burgemeester en Wethouders voornoemd, WENDELAAR, Burgemeester. A. KOELMA, Secretaris. KORTE BEICHTEN. Gister is door de politie te Amster* dam gearresteerd een snorder, die zich eeni* gen tijd geleden schuldig had gemaakt aan het berooven van automaten door middel van loodjes. De r.k. Vereeniging tot bestrijding dej tuberculose „Herwonnen Levenskracht jn« stelling van het r.k. Werkliedenverbond in Nederland, heeft haar nieuwe sanatorium „Berg en Bosch" te Bilthoven zoover ge reed, dat het Dinsdag 18 Juli as. zal ge* opend worden. Mgr. J. H. G. Janssen, aartsbisschop van Utrecht, zal deze plech tigheid verrichten. Te Reumer is gistermorgen het twee jarig dochtertje van de familie C. in een openstaanden beerput gevallen en verdron ken. „Zeg aan mr. Grafton", wendde hij zich tot den klerk, „dat kolonel Ashley hem wacht". HOOFDSTUK VIII. „Kolonel Ashley?" Er lag een zakelijke vragende toon in de stem van den koopman. „Dat is mijn naam, ja, eh mr. Graf* ton en als om zijn geheugen op te fris- schen, keek de kolonel naar het kaartje op zijn tafel. v „Bent U een particulier detective?" „Ja!" Mr. Grafton zocht blijkbaar tijd te win nen. Hij scheen niet op zijn gemak hij keek onrustig, en er was niet veel schran derheid voor noodig om te zien, dat hij zich inderdaad niet op zijn gemak gevoelde uit zijn element. droge" mom* .Precies een visch op het pelde de kolonel. „Er is een zaak, die ik U in handen wil geven", begon de koopman. „Het is iets bij* zonders." „Dat zijn de meeste zaken, die wij hier krijgen", glimlachte de kolonel. „En het is een teere zaak „Dat kan ik van bijna alle zaken zeggen!" „Ik kan dus op uw stilzwijgen en eh uw bescheidenheid rekenen?" „Mijnheer!" De kolonel brieschte bijna- Wordt vervoLgcLV

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 5