Spoct
Hoofdpijn, Kiespij**
l/t/Ufahacdt' Voeder
Indische kroniek.
BRANDEN.
VERKEERSONGEVALLEN
vragen van den heer wijnkoop.
Qratis rijwielplaatjes voor werkloozen.
tv beer Wijnkoop, lid der Tweede Kamer,
j^eft aan den minster van sociale zaken ge-
den minister bekend dat op bepaal
de plaatsen hier te lande aan werkeloozen
niet in de werkverschaffing zijn opgeno
men en dat zijn onder omstandigheden zelfs
Ju groote meerderheid dei werkloozen, geen
gratis rijwiel-plaatjes meer worden ver
strekt?
Weet de minister dat vooral ten platte lan-
bijv. in Drente, het hierdoor voorkomt
werkloozen gedv/ongen worden een uur,
anderhalf uur en langer te loopen om hun
stempellokaal te bereiken, omdat dergelijke
werkloozen, die voor man en vrouw f 6.50
»teun krijgen plus 0.75 per kind, natuur
lijk onmogelijk de kosten van een rijwiel-
„iaatje kunnen betalen?
Weet de minister voorts dat de ontstem
ming der arbeiders over deze dingen zeer
groot is; en wat is de minister van plan te
doen om in dezen aan de redelijke wenschen
der arbeiders tegemoet te komen?
Aantasting asylrecht?
Tot de minister van buitenlandsche zaken
tn van justitie richtte de heer Wijnkoop de
volgende vraag:
Heeft de regeering kennis genomen van de
oorspronkelijk geheime publiceerde circu
laire van het Duitsche ministerie van buiten
landsche zaken dd. 24 Juni j.1. aan de Duit
sche diplomatieke vertegenwoordigers in
het buitenland, waaruit blijkt dat sinds 1
uuli van dit jaar aan de Duitsche diploma
tieke diensten in het buitenland agentschap
pen worden toegevoegd van de geheime
staats-politie te Berlijn?
Is het de regeering bekend, dat door be
doelde circulaire de Du;tsche diplomatieke
vertegenwoordigingen in het buitenland, dus
ook in Nederland, verplicht zijn te zorgen
voor het overbrengen naar Berlijn van aile
door de agenten van de geheime staats-po-
litie verzamelde berichten, en dat zoodoende
;het vrije verblijf van politieke vluchtelingen
in Nederland, andersgenoemd het asylrecht,
in hooge mate wordt aangetast?
Wat is de regeering van plan te doen om
bovenstaanden toestand onverwijld een ein-
Het jongere personeel bij de spoorwegen
de te fnaken?
De heer Wijnkoop vroeg aan den minister
van waterstaat:
Is het den minister bekend, dat er momen
teel bij de Ned. Spoorwegen vele loop
jongens werkzaam zijn van 21 jaar en ouder
(22 jaar, 23 jaar) waarbij er zijn, die
sinds hun 14e jaar, dus bijna 10 jaar bij de
Spoorwegen in dienst zijn. en wien bij hun
indiensttreding beloofd is dat zij het berei
ken van hun 21e jaar promotie zouden ma
ken en die nog steeds op geen hooger
jaarloon staan dan 500 a 600?
Weet de minister dat de jongere arbeiders
bij den dienst van het vervoer en de gewezen
leerling-klerken er niet veel anders aan toe
zijn?
Is de minister bereid te bevorderen dat er
maatregelen worden genomen om aan deze
toestand onder de jongere spoormannen een
einde te maken, en zoo ja, welke maatregelen
denkt de minister dan onverwijld te nemen?
De fabricage van margarine.
Tot den minister van economische zaken
richtte de heer Wijnkoop de volgende
vragen:
Acht de minister het juist dat, doordat er
geen vergunningen meer worden verstrekt
voor het fabriceeren van maigarine, het mar
garine-bedrijf door de regeering feitelijk is
afgesloten?
Is het den minister bekend, dat hierdoor
en door de dwingende besluiten der fabri
kanten-organisatie, waarachter de regee-
rings-commissaris zich heeft geplaats, als
ook door het sluiten van de fabrieken die
zich eventueel aan deze besluiten niet hou
den, dus door een contingenteering waar
van de Margarine-Uni met 80 profieert,
de prijzen van de margarine op een vast
P«il ten nadeele der verbruikers hoog ge
houden worden?
Weet de minister voorts dat bij sluiting
van een fabriek om welke reden dan ook het
daar gefabriceerde quantum automatisch
vervalt, en zoodcenoe de productie weder-
°m wordt verminderd ten nadeele van de
verbruikers-prijzen en ten voordeele van de
fabrikanten-winst
Acht de minister het juist dat door een en
ander de winst voor de fabrikanten, bij een
verkoopsprijs van f 1.20 cents per kilo is,
en vooral dat de onbelaste en ongemengde
®argarine voor werkeloozen, waarvan de
Productie-prijs plus verpakking op 22 cents
komt tegen 44 cents per kilo aan de werke
loozen wordt verkocht?
Wat is de minister van plan tegen dit al-
'es te doen?
DE JUWEELENDIEFSTAL BIJ
DR. IR. PHILIPS.
De aanbrengers van de daders ieder
f 5500.
Zooals eenigen tijd geleden werd ge-
tneld waren er inzake het uitbetalen
"van de uitgeloofde belooning voor het
terugbezorgen van de bij dr -ir. G. L. F.
Philips gestolen juweelen en gouden
voorwerpen, moeilijkheden gerezen.
Zooals men zich zal herinneren, had
de te Parijs gevestigde verzekerings
maatschappij oorspronkelijk een premie
van 16.000 uitgeloofd, doch achteraf
bleek men slechts bereid hiervan een
k.ein gedeelte te betalen, waarmede de
betrokkenen echter geen genoegen wil
den nemen.
Naar thans wordt vernomen is in
«eze kwestie een schikking getroffen
tusschen de verzekeringsmaatschappij
en de beide personen die tot de aanhou
ding van de verdachten en het terug
vinden van de gestolen toederen hebben
medegewerkt, namelijk de bewuste
schoenmaker van den Schenkweg en de
Juffrouw, met wie de gearresteerde Oos-
tenrijker tevoren was uit geweest. Zij
gullen thans samen een bedrag van
J 11.000 ontvangen. Voor de onderlinge
hfir tviDg van deze som heeft m"n naar
UiJkheid een overeenkomst getroffen.
UITVOER VAN ZUIVEL- EN
MELKPRODUCTEN.
De minister van economische zaken
heeft met ingang van heden aan dr F
E. Posthuma te 's-Gravenhage op diens
verzoek eervol ontslag verleend als id
en voorzitter van de commissie voor
den uitvoer van zuivel- en melkproduc-
ten naar Frankrijk, België, Luxemburg
en Duitschland. 6
Met ingang van dienzelfden datum is
als zoodanig door den minister aange
wezen de heer G. J. Blink, te Noordwhk.
Voorts heeft de minister in de plaats
van dr. Posthuma belast met het afge
ven van certificaten voor den uitvoer
van zuivel- en melkproducten naar
Frankrijk, België en Duitschland de
heer J. A. Geluk, te 's-Gravenhage.
DE LEIDING VAN DE
CRISIS-RUNDVEECENTRALE.
De heer S. van Zwanenberg, directeur
van de Varkenscentrale, zal ock optre
den als directeur van de Crisis-rundvee
centrale.
HET CONFLICT TE IJMUIDEN.
Vegaderng over de gerezen moei
lijkheden.
Dinsdagavond heeft het centraal bestuur
van de IJmuider federatie vergaderd met de
besturen van de verschillende vakgroepen,
terwijl tevens een aantal vertrouwensman
nen uit verschillende plaatsen buiten IJmui-
den aanwezig was. Voor het hoofdbestuur
van den centralen bond van transportarbei
ders waren aanwezig de heeren Brautigam
en van Dugteren. De vergadering nam ken
nis van de tengevolge van het manifest van
11 Juli 1.1. gerezen moeilijkheden en van de
in verband daarmede door het hoofdbestuur
met het bestuur van de reedersvereeniging
gevoerde besprekingen; met de door het
hoofdbestuur voorgestelde afwikkeling van
de zaak kon de vergadering zich vereenigen.
Een nieuw manifest zal worden uitgegeven
ten einde de onjuistheden en den door nie
mand van de besturen gewenschten indruk
van het eerste manifest weg te nemen. Met
instemming vernam de vergadering, dat 't in
de bedoeling lag van den voorzitter van het
hoofdbestuur, den heer Brautigam, om den
eersten tijd regelmatig te IJmuiden aanwezig
te zijn, aangezien zulks slechts er toe zal
kunnen bijdragen de moeilijkheden, aan de
liquidatie van een staking verbonden, vlotter
op te lossen.
Intusschen zullen geen verdere manifesten
e.d. meer verschijnen, gelijk reeds in de be
doeling lag bij het uitgeven van het manifest
van 11 Juli. Deze circulaire aan de leden
was mede onderteekend voor het hoofdbe
stuur door den heer Brautigam. In het mani
fest aan de arbeiders in het visscherijbedrijf
te IJmuiden, mede onderteekend door den
heer Brautigam, wordt gezegd, dat de indruk
als zou het de bedoeling van de IJmuider fe
deratie geweest zijn het herstel van den vrede
in het bedrijf te belemmeren met den opzet
om den strijd ook na de staking op scherpe
wijze voort te zetten, verkeerd is geweest.
Ware dit wel het geval, aldus wordt in het
manifest gezegd, dan zou men er niet toe
overgegaan zijn om het voorstel van den
rijksbemiddelaar met spoed te behandelen en
met kracht te verdedigen. Dan zou men er
niet alles op gezet hebben om na de aanne
ming van het voorstel tot een snelle en vlotte
uitvoering daarvan te geraken. Dat de in
houd van dit manifest den bovengeschetsten
indruk heeft gevestigd en dientengevolge nieu
we moeilijkheden zijn ontstaan, wordt be
treurd.
De betrokken overeenkomst, vervat in het
voorstel van den rijksbemiddelaar en de te
sluiten contracten dienen behoorlijk te wor
den uitgevoerd en nageleefd. Van den kant
van het bestuur zal daarvoor worden ge
zorgd Er behoeft geen twijfel aan te bestaan
en op de leden wordt een ernstig beroep ge
daan alles te doen wat de uitvoering van de
aangegane verbintenissen kan bevorderen en
alle handelingen na te laten die daarmede in
strijd zouden zijn. Bijzonder wordt nog eens
de aandacht gevestigd op het getroffen ac
coord om geen rancune maatregelen te ne
men en het bestuur vertrouwt, dat de leden
zich zullen onthouden van hinderlijke maat
regelen tegenover hen die niet aan de staking
hebben deelgenomen.
OVERTREDINGEN VAN DE
CRISIS-VARKENSWET.
Zware straffen.
Het Regeeringsbureau Crisis-Varkenswet
1932 acht het noodig bekend te maken, dat
het optreden tegen het valschelijk aanbren
gen van de volgens het crisis-varkensbesluit
1932 vereischte oormerken er reeds toe heeft
geleid, dat door de arrondissements-recht-
bank te Utrecht een aanbrenger van valsche
merken werd veroordeeld tot vijf maanden ge
vangenisstraf, terwijl medeplichtige boeren
werden veroordeeld tot 200 boete. Meei
dergelijke vonnissen zijn te verwachten, daar
ook op andere plaatsen personen op grond
van het aanbrengen van valsche merken in
verzekering zijn gesteld.
Allen varkenshouders wordt daarom in
hun eigen belang aangeraden zich stipt te
houden aan de ten aanzien van het doen
merken van hun varkens gegeven voorschrif
ten en mitsdien nimmer op eenigerlei wijze
aan het valsch merken van biggen mede te
werken.
EEN TEGENVALLER VOOR
DOETINCHEM.
Geen vestiging van een nieuwe
industrie, die de werkloosheid zou
doen verdwijnen.
Naar gemeld wordt, zijn de on^Jl®r}i„e
lingen over den verkoop van de voo
electromotorenfabriek De Vijf te Do
afgesprongen, daar tusschen part'j gdeQ
overeenstemming is verkregen om
datum van overdracht. een
Hiermede is dus de vestiging van een
nieuwe industrie te Doerinc werk
trent in den raad met betreitKi a.
loosheid zulke hoopvolle verwachtingen
ren gewekt, van de baafl«
Bij de fabriek De Vijf in liquidatie zijn
thans verschillende nieuwe orders binnenge
komen. Daar kan een spoedige reorganisatie
ndit bedrijf worden verwacht.
va
NED. R.K. BOND VAN BOUW-
PATROON5.
Gisterochtend is de 13e jaarlijksche verga
dering van den Ned. R.K. Bond van Bouw-
patroons te Amsterdam voortgezet.
Aan de orde kwam een voorstel van de
afdeeling Den Haag om bij de regeering
stappen te doen, zoo mogelijk in samenwer
king met andere bonden, om te komen tot
samenvoeging van de sociale wetten, n.1. de
ongevallenwet, de ziektewet, de invaliditeits-
en de oudersdomswet, om zoo te komen tot
een meer economische uitvoering van de
sociale wetten en de kosten van uitvoering
dezer wetten tot het minimum te reduceereii
Het bestuur achtte dit een aangelegenheid
van zoo algemeenen aard, dat daarvoor niet
een vakbond, maar een of meer vakcentrales
moeten ageeren. Het stelde daarom voor
deze kwestie aanhangig te maken bij den
r.k. Middenstandsbond. Conform dit advies
werd besloten.
Op verzoek van de afdeeling Utrecht ver
klaarde het bestuur zich bereid den r.k. Mid
denstandsbond te verzoeken het daarheen te
leiden, dat de regeering door wettelijke voor
zieningen de concurrentievoorwaarden tus
schen degenen, die de bouwnijverheid be
roepsmatig als werkgever uitoefenen en de
genen, die bouwwerkzaamheden uitvoeren,
zonder geacht te kunnen worden reëele bouw-
patroons te zijn, mede in het sociale belang
van laatstgenoemden, meer gelijk maakt door
de kosten van de werkzaamheden van laatst
genoemden eveneens te belasten met de kos
ten voor sociale voorzieningen, welke druk
ken op de werkzaamheden van eerstgenoem-
den.
Aan het slot van de vergadering deelde de
voorzitter mede, dat het bestuur overweegt,
de volgende jaarlijksche vergadering of iii
den Bosch of in een plaats in Friesland te
houden.
Bij de rondvraag vestigde de heer Tulle-
naar de aandacht op de stijging van den im
port van Russisch hout. Spr. informeerde
naar den stand van het onderzoek, dat het
bestuur in de vorige jaarlijksche vergade
ring heeft toegezegd.
In antwoord hierop deelde de voorzitter
mede, dat dit onderzoek nog gaande is.
Een belangrijk punt, dat in deze verga
dering de aandacht heeft gehad, noemde de
voorzitter van den r.k. middenstandsbond
de kwestie van de werkverschaffing. Hij ad
viseerde deze kwestie bij de huidige regee
ring warm te houden.
BEZUNIGING OP DE
KEURINGSDIENSTEN.
Eerst op 1 Januari in werking.
Afvloeien van 68 man personeel.
De bezuiniging op de keuringsdiensten
van waren zal, naar minister De wilde me
dedeelt, niet vóór 1 Januari kunnen ingaan,
en niet op 1 Augustus, zooals het plan was.
De termijn zou voor de gemeentebesturen te
kort zijn om de verlangde bezuiniging tot
stand te brengen en voor het personeel dat
zou moeten afvloeien zelfs onbillijk kort zijn.
Wat betreft de bijdragen aan gemeenten
in de jaarlijksche kosten aan keuringsdien
sten deelt de minister mede, dat het plan tot
bezuiniging met betrekking tot de keurings
diensten voor waren, dat hij bij de aanvaar
ding van zijn ambt vond, tweeledig is: 1.
Meer rationeele beaetting van de keurings
diensten met personeel en wel in verhouding
tot het zielental der districten. Er zijn enkele
diensten, die eenigszins ruim, andei| tfen-
sten, die eenigszins karig bezet zijn met per
soneel. In totaal zouden door deze reorgani
satie 68 ambtenaren kunnen afvloeien. Daar
door zou in totaal 252.164 worden be
spaard. 2. Door verlaging van het salarispeil
der ambtenaren zou een bezuiniging van on
geveer 30 duizend worden bereikt. Op de
begrootingen van de diensten voor 1933 was
reeds door korting op de salarissen en door
besparing op materiaal 68.900 bezuinigd.
In totaal zou zoo 350.000 bezuinigd
worden, waarvan 175.000 ten voordeele
van het Rijk zou komen. Dit plan, dat na
ernstig onderzoek is gevormd, steunt op de
gedachte, dat de werking van de warenwet
niet moet worden aangetast. De personeel-
inkrimping met 68 plaatsen zal op een to
taal van 381 geschieden.
De minister heeft zich na de aanvaarding
van zijn ambt zoo spoedig mogelijk op de
hoogte gesteld van deze aangelegenheid. Hij
is tot de slotsom gekomen, dat zoo drasti
sche salarisvermindering als in het voorloo-
pig verslag is gesignaleerd, moeilijk te aan
vaarden zal zijn.
Bovendien meent hij, dat de salarisvermin
dering van deze ambtenaren niet afzonder
lijk moet geschieden, maar moet worden be
zien in het kader van de algemeene wettelij
ke voorziening betreffende de salarissen der
gemeente-ambtenaren die de regeering voor
bereidt. Dit maakt eenige verhooging van
den begrootingsdienst noodzakelijk. Voor het
loopende jaar is voor de diensten in totaal
geraamd 1.533.201. Voor het rijk bedraagt
daarin het aandeel 766.100, dat is
106 100 meer dan het bij nota van wijzi
ging uitgetrokken bedrag. Voor het loopende
jaar wordt het artikel bij deze memorie nader
verhoogd met 106.101 en dus gebracht op
766.101.
Wat het onderzoek van melk op vetgehalte
betreft, kan de minister mededeelen, dat
overleg met de crisis-zuivekentrale gaande is
om tot een geregelde samenwerking tusschen
dit instituut en de keuringsdiensten te ko
men.
KORTE BERICHTEN.
De politie te Heerlen heeft een man
aangehouden, die zich uitgaf voor een amb
tenaar van de crisiszuivelcentrale. Hij had
iemand reeds 75 afhandig gemaakt.
De boottrein in aansluiting op het mail
schip „Sibajak", dat gistermorgen te Mar-
seille is aangekomen, zal heden 6.58 uur te
Roosendaal, 8.00 uur te Rotterdam D.P. en
8 28 uur te Den Haag H.S.M. arriveeren.
De minister van sociale zaken, prof
Slotemaker de Bruine, zal Vrijdag een be
zoek aan Heerlen brengen, om zich op de
hoogte te stellen van den toestand in de
mijnstreek.
HOTELDIEVEN GEARRESTEERD,
Drie Duitschers, verdacht van
hoteldiefstal te Spa, zijn te Eysden
aangehouden.
Aan het grensstation Eysden zijn Dins
dagavond in een trein naar Nederland drie
Duitschers aangehouden, die een belangrijk
bedrag aan Belgisch geld en bovendien ju
weelen en gouden voorwerpen bij zich had
den. De waarde wordt op meer dan 1 mil-
lioen francs geschat. Het drietal, waaronder
een vrouw, wordt er van verdacht schuldig te
zijn aan een grooten hoteldiefstal, welke de
vorige week in de badplaats Spa plaats had.
De douane heeft de gearresteerden aan de
rijkspolitie te Eysden overgegeven. Zij zijn in
arrest gesteld. Het onderzoek duurt voort.
ONWEER.
Boerderij afgebrand.
In de buurtschap Ooldesche Broek in de
gemeente Laren (Gld.) is gistermiddag de
bliksem geslagen in de kapitale boerderij van
den heer H. Nijkamp. Toen de motorspuit ter
plaatse kwam, was de boerderij reeds vrijwel
geheel afgebrand. De bijgebouwen konden
behouden blijven.
ONERVAREN ZWEMMER
VERDRONKEN.
Waagt zich te ver in zee.
Gistermiddag te ongeveer 5 uur is op het
stille strand te Scheveningen nabij het pad,
loopende naar de Kwartellaan verdronken de
19-jarige A. P. uit ae Schuvtstraat te Den
Haag. Hij was in gezelschap van twee
andere jongelieden in zee gegaan en had
zich ondanks de waarschuwing van dezen
mede in verband met hei feit, dat hij nog
geen ervaren zwemmer was te ver gewaagd.
Plotseling hoorden zij hem om hulp roepen.
De reddingsbrigade verleende bijstand doch
hij werd niet meer gezien. Zijn lijk is heden
in den vroegen morgen eveneens aan het
stille strand aangespoeld.
Zes koeien in de vlammen.
Dinsdagnacht is aan den Zomerweg onder
Bergum, door onbekence oorzaak brand uit
gebroken in de boerderij van J. Haanstra. De
schuur brandde geheel af, zes koeien kwamen
in de vlammen om. Het woorhuis bleef be
houden. Verzekering dekt de schade.
Brand door hooibroei.
Gistermiddag is te Didam het woonhuis
van de gezusters Schriek totaal afgebrand.
Een en ander was slechts laag verzekerd. De
vermoedelijke oorzaak is hooibroei.
Ernstig auto-ongeluk nabij Sittard.
Hedennacht omstreeks 1 uur heeft op het
kruispunt SittardLeienbroek een ernstige
botsing tusschen twee luxe-auto's plaats ge
had. Doordat de bestuurders elkaar waar
schijnlijk te laat zagen, botste een auto be
stuurd door den inspecteur van politie Bus
kens uit Heerlen, tegen een uit ae richting
Sittard komenden auto, waarin zes personen
gezeten waren en die bestuurd werd door
den heer Emans. De inzittenden van dezen
wagen bekwamen allen lichte verwondingen,
welke ter plaatse verbonden konden worden.
De bestuurder was er echter ernstiger aan
toe. Hij moest in zorgwekkenden toestand
naar het hospitaal te Heerlen overgebracht
worden. Men vreest voor zijn leven. De in
zittenden van den wagen van den heer B.
kwamen er met eenige schrammen af. Mare
chaussee en de politie uit Sittard stelden een
onderzoek in naar de schuldvraag.
Botsing tusschen autobus en luxe
auto nabij Arnhem.
Op den hoek van den Deelenscheweg en
den Koningsweg te Arnhem is gisteravond
een aanrijding ontstaan tusschen een auto
bus, afkomstig uit Heerde en waarin een
veertiental meisjes gezeten was, en een luxe
auto, waarschijnlijk door het feit, dat de be
stuurders van beide voertuigen elkaar te laat
opgemerkt hebben. De autobus greep den
luxe-auto, die van rechts kwam, met het ge
volg, dat beide auto's omkantelden Hevig
geschrokken werden de meisjes uit de auto
bus gehaald. Enkele van hen hadden snijwon-
den en ontvellingen bekomen, die ter plaatse
verbonden weiden. Een meisje, dat in den
luxe-auto zat, bekwam een ernstiger snij
wonde aan den hals en moest naar het zie
kenhuis te Arnhem overgebracht worden,
waar zij behandeld werd. Beide auto's wer
den ernstig beschadigd. De politie heeft de
zaak in onderzoek.
IN EEN UUR OVER HET KANAAL
Angus Miiler, exmarineofficier, heeft gister
van Dover uit het Kanaal overgestoken v.v
met zijn raceboot „White Cloud" en daarbij
het record, dat tot nu toe op naam stond
van Kaye Don met een tijd van 1 uur 5 mi
nuten, op zijn naam gebracht. Miller was
van Dover uit in 1 uur 45 sec. heen en terug
Athletiek.
BERGER NAAR ZWEDEN.
De Nederlandsche recordhouder op de 100
en 200 M Chr. Berger is naar Zweden ver
trokken. Hij zal daar in verschillende wed
strijden uitkomen. Zooals bekend is een ster
ke ploeg Amerikanen naar Europa gekomen
o.a. de zwarte student Metcalfe, die met ge
ring verschil achter den winnaar Tolan bij
de Olympische spelen eindigde.
Chris Berger heeft in de wedstrijden van
dit jaar wel getoond tot de sterkste sprin
ters van Europa te behooren, zoodat de ko
mende wedstrijden, waarin hij tegen Met
calfe zal starten een goeden maatstaf zullen
bieden, omtrent het algemeen peil, waarop
de Europeesche sprinters staan.
Op Zondag 30 Juli starten de Amerikanen
en Berger te Dusseldorf Ook zal de geheele
estafetteploeg yan de A.V. 1923 daar aantre-
bedaart spoedig met een
Per stuk 8 ct. Doos 45 ct. Bij Uw drogist
den o.a. tegen de overwinnaars van de esta<
fette in het Stadion T.U.S (Bochum), de
club van Jonath. Daar bestaat voor Houfy
man, Merman, Schultz, Benz en Berger kan!
op revanche.
Batavia, Juli 1933,
Een bekende handelsfiguur in Holland, die
na een jaar of 15 weer eens een reis doof
Indië maakte, waar hij vroeger werkzaanl
was geweest, heeft opgemerkt, dat Indië tij
dens rijn afwezigheid zoo vereuropeescht
was en in die opmerking ligt een groote kern
van juistheid.
Indië heeft een tijdlang zijn eigen leven
geleefd, zonder zich van de gewoonten en
gebruiken in het moederland veel aan te
trekken. Het klimaat en de warmte dwongen
tot andere levenswijze, tot een andere dag'
indeeling en zoo ontstond wat in Holland
zoo graag de Indischman wordt genoemd en
wat misschien beter zou zijn aangeduid als
de verindischte Hollander.
Iets onaangenaams ligt niet in die uitdruk'
king. Als iemand jaren woont in Amerika of
Spanje, zal hij bij zijn terugkomst geen zui'
vere Hollander meer zijn. Van de gewoonten
van het vreemde land heeft zich veel eigen
gemaakt en het kost hem in den aanvang
moeite zich geheel aan de beweging van het
Hollandsche leven aan te passen. Zou dan
iemand, die jaren in Indië woont, daar niet
de gevolgen van zijn omgeving ondergaan?
Het meest hebben wij die gevolgen over
ons voelen komen door de grootere warmte,
die tot middelen van verweer dwong. In In
dië wordt in langzamer tempo gewandeld of
geloopen, het aantal kleeren is tot een mini'
mum teruggebracht, thuis gooien wij graag
alle knellende jassen uit. De huizen werden
gebouwd op veel ventilatie, als het kon met
hooge muren en met galerijen, die de zon te
genhielden. Ons deftig maken was een ob'
cessie.
Daar is langzamerhand verandering in ge
komen. Het betere verkeer met de rest van de
wereld deed het isolement verminderen. Indië
was niet langer het afzetgebied van wat el
ders niet gewild werd en zoo kwam, mèi
Europeesche kleeren en gebruiksartikelen,
een voortschrijdende „deftigheid", die op In
dische gewoonten wat smalend deed neer
zien.
De haussetijd na den oorlog heeft dat ver-
europeeschen zwaar in de hand gewerkt. We
kregen shantung- en palmbeach-pakken. Het
witte jasje verdween meer en meer, de toe-
toep (het hooge jasje met staanden kraag,
niet ongelijk aan een officiersjas) raakte ge
heel in het gedrang In hotels kon men met
een dame eigenlijk alleen gaan eten indien
smoking of cïinner-jacquet gedragen werd en
de ongelukkige, die het waagde in een groot
hotel aan tafel in een toetoep te verschijnen,
werd van alle kanten aangezien met blikken
van „weet die kerel nu niet hoe het hoort".
De dames deden natuurlijk mee. De tijd,
dat een vrouw van een lid van den Raad van
Indië in sarong en kabaai in den morgen
ging winkelen, had afgedaan. Het aantal
modemagazijnen schoot als paddenstoelen
uit den grond en een nieuwe Europeesche
mode kwam hier niet later dan de looptijd
van een snelle mailboot bedroeg.
De huizen werden ook veranderd. Indische
huizen waren ordinair en niet netjes meer!
We kregen Europeesche villa's, zonder gale
rijen, maar met veel kamers, soms zoo klein,
dat iemand, die met uitgespreide armen
stond, tegenovergestelde muren kon aanra
ken. De hoogte moest verminderd worden,
omdat deze niet stond tegenover de geringere
lengte en breedte. Het doortochten, dat de
oude huizen konden, werd niet meer noodig
geacht. Deuren tot boven aan de opening
toe, ramen met glas inplaats van luiken met
iuchtlatjes vervingen de oude ramen met
ijzeren stangen, die in den nacht konden
worden opgelaten, omdat hoogstens een kat
tusschen de spijlen door kon kruipen. We
gingen onze kamers Europeesch inrichten.
De oude gemakkelijke rieten stoelen waren
„ordinair". Europeesche fauteuils, met stof
fen bekleeding, stoelen met wanhopig rechte
ruggen, behangsel, dat warmte aantrok en
binnen korten tijd verkleurde, afschaffen van
de galerijen en vervangen door zitjes, waar
geen tocht kon komen, platte daken, om de
kosten van een goed hoog dak uit te sparen,
veel kleeden op den vloer. De staande boord
kreeg weer burgerrecht, zwarte schoenen
droeg haast iedereen en nauwsluitende jas
sen, volgens „Engelsch" model natuurlijk,
waren bon ton. Mevrouw liep reeds vroeg in
den morgen op schoentjes met hooge hakken,
in één woordwe deden Europa na en verga
ten, dat onze voorvaders in 1600, doch toen
uit volslagen onwetendheid, op hun manier
ook Europa in Indië hadden willen brengen.
Ook zij bouwden huizen naar Europeesch
model van die jaren, met miniatuurraampjes
en zonder doortocht. Zij liepen hier in flu
weel en bombazijn, maar gingen bij een hee
renfeestje met de bloote voeten in het water
zitten om de noodige frischheid op te doen!
In den loop der eeuwen is men practischer
geworden. Huizen werden gebouwd in over
eenstemming met het klimaat, de kleeren
werden dunner en minder, het zich gemakke
lijk voelen stond overal op den voorgrond,
totdat de mode van Europa nadoen tot enke
le jaren terug hoogtij heeft gevierd en ons in
zekeren zin weer naar het onverstand van
1600 terugbracht, met dit verschil, dat wij
nu wel degelijk beter wisten, doch uit mode
zucht ons verstand op zij zetten.
Doch ook hier kwam kentering. Eerst bij
de huizen. Het was in de Hollandsche villa
tjes niet te harden van de hitte en zoo zagen
wij de galerijen weer verschijnen, de huizen
hooger worden en platte daken weer verdwij
nen, den bouw inrichten met ventilatie van
het geheele huis afs grondslag en luchtgaten
in de muren verschijnen, om de warme lucht
boven in de kamers naar buiten te voeren
De combinatie modern-oud-Indische huis is
nog zoo kwaad niet, al blijven velen een
oud-huis verkiezen, dat echter het groote na-
