DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
T>aqetiiksdi Ovwticht
Het „brandende" vraagstuk v. d. Lubbe.
^Buitenland
Ho. 209 Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 5 September 1933
135e Jaargang
Een bespreking over den man, die aan Hiiter
in den tijd van enkele minuten een teugel-
looze macht gaf.
WIE IS VAN DER LUBBE?
BRAND TE DUISBURG.
Brand nog niet gebluscht,
AVONTUURLIJKE ZEEREIS.
ACTIE TEGEN NAZI'S.
DE ONTVOERDE ENGELSCHE
OFFICIEREN IN VRIJHEID?
IVat vandaag de
aandacht trekt
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 230.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
ccntracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Van de vele belangrijke vraagstukken,
waarmede de menschheid in dezen onzekeren
tijd, zoowel op economisch als op politiek
gebied, zich bezighoudt, treedt het vraag
stuk, in hoeverre de Nederlander van der
Lubbe schuld heeft in de op 27 Februari 1933
gepleegde brandstichting van het rijksdag
gebouw te Berlijn, wel het meest op den
voorgrond.
De wereldpers heeft aan deze schuldvraag
reeos honderden kolommen gewijd en het
opmerkelijke van al deze besprekingen is wel
het feit, dat de man, die toch de genadeslag
toebracht aan het toenmalige Duitsche regime
en door wiens toedoen Hitier met geweldige
sprongen zijn macht zag toenemen, dat die
zelfde Marinus van der Lubbe, zoon van een
venter uit Leiden, hoe langer hoe meer op
den achtergrond is geraakt. Op der. voor
avond van dit interessante proces is het goed,
nog eens nauwkeurig na te gaan, wie en
wat deze Nederlander, waar overigens nie
mand trotsch op zal zijn, cat hij een landge
noot is, nu eigenlijk is.
v. d. Lubbe's levensloop.
Met eenzelfde bedoeling heeft de „Tel." ge
tracht, iets meer van hem te weten te ko
men, waarvan we hieronder het volgende
publiceeren:
Marinus van der Lubbe. Een onooglijk en
obscuur Nederlandsch jongetje volkomen
onbekend, dan in den kring zijner vrienden en
verwanten een metselaartje van even
twintig jaar, zoon van een venter uit Lei
den. Den 27 Februari 1933 vliegt echter zijn
naam langs het wereldtelegraafnet kran
ten drukken in alle talen en alle karakters bij
zonderheden omtrent zijn krankzinnige daad
de Nederlander Van der Lubbe heeft met
een aantal handhangers den rijksdag in brand
gestoken en aldus het politieke aanzicht van
Duitschland veranderd, want onmiddellijk
breekt de revolutie uit en het is een revolutie
die Duitschland tot in zijn grondvesten
schokt Marinus van der Lubbe heeft de
brandfakkel gezwaaid die het ochtendgloren
van het Derde Rijk aanduidt en Hitier neemt
bezit van Duitschland.
Een deel van de wereldopinie zegt: de
Nazi's hebben het zelf gedaan De Nazis
houden vol dat het een communistisch com
plot geldt en onder al dezen strijd om de
ware beweegredenen van den rijksbrand zit
de jonge Van der Lubbe in de gevangenis en
verdwijnt op den achtergrond der dingen.
Communist of handlanger der Nazi's
slachtoffer van provocateurs of op eigen
hand werkend pétroleur hij is het onbe
duidende werktuig der geschiedenis gewor
den en wacht in zijn oei den dag der terecht
zitting, die hem nog eenmaal in het volle
licht der publiciteit brengt. Of hem daarna
de strop wacht of de eenzaamheid die men
voor geesteskranken reserveert, is in de ge
schiedenis een détail
Hij zelf ontkent zijn schuld niet.
Een détail is het niet voor zijn familie en
Toor zijn naastbestaanden. En evenmin voor
iedereen die van een zuiver menschelijk stand
punt het volle rechten den tw ijfel wil
laten gelden, voor iedereen die als beschul
digde voor zijn rechters staat. Aangenomen
dat Van der Lubbe schuldig is hijzelf ont
kent zijn schuld niet en schijnt er veeleer een
glorie in te vinden dan behoort te worden
nagegaan wat hem tot zijn daad bracht en
op welke wijze deze jongeman op een teel
tijd die een zekere exaltatie meebrengt, tot
zijn abnormale daad gekomen is.
Er zijn tot dusverre weinig teekenen ge
weest die op een onpartijdig onderzoek in
deze richting wezen. Wel is waar bericht
onlangs verschenen „Braunbuch' uitvoerig
omtrent den persoon van Marinus van ae
Lubbe, doch aangezien de opzet van
gansche Bruinboek is, Van der Lubbe als
handlanger der Nazi's aan de publieke opinie
te denonceeren, kan men niet veel vertrouwen
hebben in een oprechte psychologische waar
deering van zijn persoon.
De onderzoekers zijn uitgegaan van een
vooropgezette meening voor hen is
der Lubbe een geestelijk en lichamelijk ge
railleerde een homo-sexueel, die zich door
gelijkgezinden in de partij der Nationaal-
Socialisten heeft laten overhalen alleen in aen
rijksdag achter te blijven en zich te midden
der vlammen te laten betrappen op heeter-
daad. Die te veel bewijzen wil, bewijst nie
iemand die zich opoffert om ter wille van
«en verzwegen ideaal een andere ideaal te De-
lijden en er den dood voor in te gaan, is de
moeite yan het bekijken wel waara.
Men zwijgt hardnekkig.
Wij hebben getracht van de verwanten en
vrienden van Van der Lubbe eenige gegevens
omtrent zijn persoon te verkrijgen, doch in
middels speelde zich de geschiedenis af van
de verdediging van Van der Lubbe. De Am-
sterdamsche advocaat mr. Fran?ois Pauwels
werd door den broeder van Van der Lubbe,
J. M. van der Lubbe te Lisse, aangezocht de
verdediging van Marinus op zich te nemen.
Doch de vrienden van den gedetineerden Ma
rinus van der Lubbe, geestverwanten, meen
den, dat er iets niet in den haak was en be
wogen den broeder aan mr. Pauwels te
schrijven, dat hij van een verdediging afzag.
Onze nasporingen naar Marinus van der
Lubbe kruisten met het „heen en weer" van
deze besprekingen en zoo bleek het dat er
een soort „embargo" gelegd was op de mede
deelzaamheid van de familie Van der Lubbe.
Men wilde niets meer loslaten. Te Lisse spra
ken wij den broer van Marinus, een arbeider
op een kalkfabriek een open vriendelijke
man en naar de fotografie te oordeelen, zeer
gelijkend op Marinus. Het parool van de
raden-communistische vrienden van Marinus
had gewerkt hij liet zich niet over zijn
broer uit.
Kan het juist zijn dat uw broer neigin
gen had zooals het Bruinboek hem die toe
schrijft?
Een blaam op de heele familie
Het is een schandaal dat men op de
heele familie op die manier een blaam werpt
Dat is absoluut gelogen. Marinus ging met
mij het meest om en ik kan u verzekeren, dat
er niets van aan is.
Wat is er dan tegen dat aan het licht
wordt gebracht wat soort mensch uw broer
was? Voelt u niet dat het van het grootste
gewicht is dat daar iemand in Leipzig kan
vertellen hoe zijn jeugd geweest is en hoe hij
wellicht door zijn ongeluk (Marinus heeft
een ongeluk aan zijn oogen gehad) door zijn
vrienden, door zijn ideeën in een toestand
van meer of mindere ontoerekenbaarheid is
geraakt?
De man kijkt even voor zich uit en zegt
dan, rustig en zacht: „ik weet niet of wij in
overeenstemming met de ideeën van Marinus
zouden handelen door hem op die gronden te
verdedigen
Maar als hij in het water zou springen,
uit eigen beweging, dan zoudt u hem toch
terughouden
Niet als hij even verder er weer in zou
springen
Waar Marinus werkte.
In Leiden toont men ons in de Bouwe
Louwesteeg het kleine huis waar Marinus
van der Lubbe met zijn communistische
vrienden samen kwam. Hij heeft zelfs een
tijd lang op het zoldertje gewoond en de
buurt is zeer belangstellend in het werk van
den teekenaar die het kjeine huisje teekent
Tegenwoordig zijn de Italianen er in,
licht een omstander ons in.
Italianen?
Ja, die ijs maken!
Zoo veranderen historische bestemmingen
Even later zitten wij in de woonkamer van
een vriend van Marinus, den radencommu
nist Harteveld, een blozenden arbeid met
wild blond haar en bij hem zit de Amster
dammer Lopes Curdozo, een donker uitziend
intellectueel. De broer van Marinus is aan
wezig en eveneens de zwager, Sjardijn. Bij
hem heeft Marinus jaren lang ingewoond.
Het gaat over de verdediging van Marinus
en er wordt hier klare wijn geschonken
Het gaat hier niet om het individu en
zoo voelt Marinus zelf óók waarschijnlijk,
zegt Harteveld.
Ik probeer iets omtrent den persoon van
Marinus te weten te komen. Zijn vrienden
zeggen, dat hij radencommunist was ais
zij. En dat hij drommels goed wist wat hij
deed
Het Bruinboek
Ach wat! Het Bruinboek. Alle lui die
met Van der Lubbe in Duitschland in aanra
king zijn geweest, waren volgens het Bruin
boek homo-sexueelen, maar omdat er ve -
schillende onder zijn die getrouwd zijn, t> -
staat de rest uit bi-sexueelen. Al die praatjes
zijn gebaseerd op bewijsmateriaal, dat
meer bestaat
Was vatLder Lubbe geen commun st
Na zijn uittreden uit de communistische
nartii is hij radensocialist geworden.
P - Wat zegt u dan van de beschuldiging
dat hii met dé Nazi's samenwerkte? Acht U
het onmogelijk dat hij het slachtoffer gewor-
'^W^^tt^oluut uitgesloten.
Van der Lubbe was een alleenstaand proleta
riër die vocht tegen het wereldkapitalisme.
Briefwisseling gestopt.
Wij hebben met hem een heele briefwisse
ling gevoerd, toen hij in de gevangenis was
en men heeft hem natuurlijk laten schrijven
in de hoop er wat wijzer uit te worden dat
is niet gelukt en nu is de briefwisseling dan
ook gestopt.
Denkt U dat v. d. Lubbe dan geen spijt
zal hebben, wanneer hij ziet, hoe zijn daad
geleid heeft tot andere dingen dan hij er van
verwachtte?
Het antwoord is, dat alle daden door de
tegenpartij benut kunnen worden, op welke
wijze dan ook. De broer van Marinus zegt:
Ik geloof, dat Harteveld in overeenstemming
met Marinus ideeën handelt.
Wij willen geen middelen gebruiken om
zijn hals te redden, die hem in zijn overtui
ging kunnen kwetsen, meent Harteled. Wij
hebben liever, dat hij gehangen wordt als
gaaf revolutionnair, met zijn eigen verdedi
gingsrede, dan dat hij gered wordt door zijn
besmeuring.
Nabeschouwing.
Hiermede was dan het eind gekomen van
dit weinig nieuws brengend vraaggesprek en
meer dan ooit, hebben we de overtuiging, dat
over dit proces met geen mogelijkheid een
voorspelling is te doen. Nog éénmaal zal de
naam v. d. Lubbe over de geheeie wereld ge
noemd worden en dan, ja dan wordt weer
met ongeduld gewacht op het volgende
schokkende nieuws.
Gistermiddag te 4 uur is brand uitgebro
ken in de opslagplaatsen van de Rijnsch
Westfaalsche expeditiemaatschappij te Duis
burg. Het groote pakhuis vormt een vuurzee.
De brand op het haventerrein te Ehiisburg
is nog niet gebluscht. Het groote pakhuis is
reeds gedeeltelijk ingestort. Ook twee aan
grenzende woonhuizen en verscheidene hou
ten loodsen zijn door het vuur aangetast.
De oorzaak is onbekend.
Drie Duitsche zeelieden zijn gisteren in een
jacht van 10 ton, de „Frithjof" van Londen
uitgezeild om een reis over den Atlantischen
Oceaan te maken. Zij zijn voornemens te va
ren via Spanje, Noord-Afrika, de Canarische
Eilanden, Brazilië, Ver. Staten, Newfound
land en weder terug naar Europa. Zij den
ken een jaar noodig te hebben.
DE MOORD OP PROF. LESSING.
Afkeuring van Tsjechosiowaaksch-
Duitsch nationaal socialistische zijde
Te Aussig heeft de nationaal-socialistische
partij in Sudeten-Duitschland (Tsjechoslowa-
kije) vergaderd, waarbij het Kamerlid Jung
als voorzitter een toespraak hield om elke
verantwoordelijkheid yan de partij voor den
moord te Mariënbad van de hand te wijzen
De partij veroordeelt en verafschuwt den
moord uit politieke beweegredenen en be
treurt deze daad van een slecht befaamd, on
verantwoordelijk individu, die er slechts toe
strekken kan de reeds gespannen betrekkin
gen opnieuw te verscherpen.
Jung verklaarde ook nog, dat de Sudeten
Duitsche Nazi's niet kunnen denken totali
taire of „gelijkschakeling" eischen te stellen
gelijk hun partijgenooten in Duitschland.
NAT. SOC. DOOR MARXIST
GEDOOD.
De „Voelkische Beobachter" meldt uit Co-
sel in Opper-Silezië, dat in Matzkirch de
30-jarige Pyrkocz, lid van de nat. soc. be
drijfscel lenorganisatie door den als Marxist
bekend staanden Strullick in den loop van
een twistgesprek door een messteek in de
borst is gedood. De dader is gearresteerd.
VIJF NAZI'S GEARRESTEERD.
De politie van Maehrisch-Ostrau in Silezië
heeft Zondag 5 inwoners van Hultschin, die
lid van de NSDAP zijn, gearresteerd en
voor het gerecht gebracht. Zij worden er van
beschuldigd staatsvijandige betrekkingen te
hebben onderhouden met de NSDAP in
Duitschland. Er is een proces tegen hen aan
hangig gemaakt wegens inbreuk op de wet
tot bescherming der republiek.
Twaalf nat.-soc. uit 't Oostenrijksche district
Kitzbuehel, die zich in Duitschland ophou
den, zijn van het staatsburgerschap verval
len verklaard. In Innsbruck zijn twee perso
nen wegens politieke actie gearresteerd.
HET NIEUWE LEGERCORPS.
In Oostenrijk.
In een vergaderingsredevoering te Weenen
heeft de minister van oorlog o.a. het vol
gende verklaard ten aanzien van het aanvul
lend legercorps. De manschappen zullen op
grond van vrijwillige aanmelding worden
aangeworven. Hierin ligt het principieele
verschil tusschen het nieuwe corps en een
militieleger. Het nieuVe aanvullende corps is
gedacht als een voorloopige instelling. Wij
hopen, aldus de minister, dat de ontwape
ningsconferentie, die in October weer bijeen
komt de overgang tot een nieuw legersysteem
binnen afzienbaren tijd zal toestaan. Ook het
tot de oprichting van een nieuw militair
corps geeft het groote begrip aan dat men
heeft voor den toestand in Oostenrijk en
toont het belang, dat gesteld wordt in een
behoud van Oostenrijk in zijn huidige ge
daante.
DE WEENSCHE HOOGESCHOLEN.
In verband met de laatste maatregelen der
bondsregeering te Weenen inzake de autono
mie der hoogescholen geeft Kreis VIII van de
Deutsche Studentenschaft een schrijven ge
richt aan de rectoren, waarin na een aanval
op de regeeringsmaatregelen gezegd wordt,
dat de Deutsche Studentenschaft weinig uit
kan richten, wanneer zij niet in een gemeen
schappelijk front strijdt met de professoren.
Derhalve heeft zij aan den rector van de
Weensche universiteit, Othenio Abel verzocht
een Oostenrijksche rectorenconferentie bijeen
te roepen, aangezien zij van meening is dat
een gesloten optreden der professoren en rec
toren toch nog invloed zal kunnen uitoefe
nen op de regeering en haar verordening zal
kunnen intrekken of wijzigen. Wordt de ver
ordening echter gehandhaafd, dan moet een
instelling, waar iedere activiteit van docen
ten en leerlingen in volkischen zin verboden
is beschouwd worden als een instelling, die
geen hoogeschool is waar een Duitsch pro
fessor colleges geven kan.
Volgens een communiqué van het ministe
rie van oorlog bestaat er thans veel kans op
de invrijheidsstelling van de drie Britsche of
ficieren, die indertijd door Chineesche zeeroo-
vers te New-Tsjang waren ontvoerd.
KRUITMAGAZIJN IN DE LUCHT
GEVLOGEN.
Met een ontzaggelijke knal is in de Phoe-
nix Hall te Dublin een daargevestigd kruit
magazijn geexplodeerd. Er ontstond groote
opwinding in de stad. Tengevolge van de
ontploffing werd één man zwaar gewond,
terwijl een groot gedeelte van de gebouwen
over een breedte van 60 M. volkomen ver
nield werd. Het hoog staande gras vloog in
brand, waardoor gevaar ontstond voor de
overige gebouwen, waar munitie lag opge
slagen. Alle beschikbare brandweerploegen
werden ijlings naar de plaats des gevaars
gedirigeerd, troepen werden derwaarts ge
zonden om de ontzaggelijke menschenmenig-
te, die zich daar verdrong terug te dringen.
Het fort, waar de ontploffing plaats had,
ligt in een reeks heuvels. Een dezer heuvels
werd geheel weggevaagd. Het gelukte de
brandweer te voorkomen dat de vlammen van
het brandende gras zich verder uitbreidden.
DE „TIMES" OVER HENDERSON'S
VERKIEZING.
De terugkeer van Henderson in het Lager
huis wordt door de „Times" met gemengde
gevoelens ontvangen. Het is te betreuren
aldus het blad dat Henderson zijn verant
woordelijkheid op het oogenblik van het we-
derbijeenkomen van de ontwapeningsconfe
rentie heeft vergroot en daardoor niet meer
zijn volle opmerkzaamheid zal kunnen wijden
aan zijn werk als voorzitter van de conferen
tie. Daar komt bij, dat een moeilijke situatie
ontstaat, wanneer Henderson in het parle
ment de politieke regeering moet critiseeren.
De tegenstelling tusschen hem en de regee
ring moet een ongunstigen invloed uitoefe
nen op zijn positie te Genève. Het is daarom
vaderlandsche plicht, de meeningsverschillen
zoo gering mogelijk te houden.
VERSTERKINGEN AAN DE GRENS
VAN TIROL.
Nieuwe militaire versterkingen zijn naar
de Tiroolsche grenzen gezonden. Een batal
jon gendarmes en geschut zijn derwaarts ge
dirigeerd.
DE BIJZETTING VAN WIJLEN
MINISTER LEYGUES.
De bijzetting van wijlen den minister van
Marine, Georges Leygues, zal morgen plaats
vinden. De regeering heeft besloten tot een
nationale begrafenis op staatskosten. Het
stoffelijk overschot zal in den Dome des In
valides worden bijgezet. Alle officiëele ge
bouwen zullen halfstok vlaggen. Daladier
zal persoonlijk spreken.
Reeds thans wordt in politieke kringen ge
sproken over de vraag wie de opvolger van
Leygues zal zijn. Boncour gelooft, dat Dala
dier niet zal overgaan tot een reorganisatie
van het kabinet. Daladier zal waarschijnlijk,
den tegenwoordigen minister van koloniën
belasten met de waarneming der zaken en- na
Het „brandende" vraagstuk v. d.
Lubbe. (Dag. Overzicht).
Het nieuwe legercorps in Oosten
rijk. (Buitenland).
Kruitmagazijn in de lucht gevlo
gen te Dublin. (Buitenland).
Het Russisch-Italiaansch verdrag.
(Buitenland).
Tornado boven Florida. (Buiten
land).
Staking in Spaansche steenkolen
mijnen. (Buitenland).
Doodelijke verkeersongevallen.
(Binnenland).
29e Jaarbeurs geopend. (Binnen*
land).
De Nederlandsche regeerir,^ zegt
het tariefbestand op. (Binnenland.)
De besluiten inzake evenredige
vrachtverdeeling treden in werking
op 7 Sept. (Binnenland).
Moord op den directeur der Woer-
densche pannenfabriek. (Binnen
land).
Tegen den man, die op 25 Juni
den molenaar Wevers vermoordde,
diens vrouw ernstig verwondde en
diens huis in brand stak, is 15 jaar
gevangenisstraf geëischt.
Zestigjarig Tooneeljubileum van
Daan van Ollefen. (Kunst).
(Zie verder eventueel laatste be
richten).
het einde van de vacantie van het parlement
een onderstaatssecretaris met de definitieve
waqrneming heiasten.
HET RUSSISCH-ITALIAANSCH
VERDRAG.
De officieele tekst.
De gister door de Italiaansche pers gepu
bliceerde officieele tekst van het Zaterdag
onderteekende Italiaansch-Russische vrienü-
schaps-, nonagressie- en neutraliteitsverdrag
Art. 1. Ieder der contracteerende partij
en verplicht zich, in geen geval iets tegen de
andere partij te ondernemen, geen isolement
te bewerken, of een verbintenis met een derde
of meer andere mogendheden aan te gaan,
aan een oorlog of een aanval te land, ter zee
of in de lucht niet deel te nemen en de on
schendbaarheid van het onder de souvereini-
teit van de andere partij staande gebied te
erkennen.
Art. 2Wanneer een der partijen het doel
van den aanval van een derde mogendheid
wordt, verplicht zich de andere partij, haar
neutraliteit gedurende den ganschen duur
van het conflict te bewaren.
Wanneer een der partijen een derde mo
gendheid aanvalt, kan de andere partij zon
der aankondiging het verdrag opzeggen.
Art. 3. Ieder der partijen verplicht zich,
aan geen internationale overeenkomst deel te
nemen, die den inkoop of verkoop van goede
ren der andere partij zou kunnen verhinderen
of het crediet van de andere partij zou kun
nen schaden, en geen maatregelen te nemen
om het deelnemen aan den buitenlandschen
handel van de andere partij te verhinderen.
Art. 4. Ieder der partijen verplicht zich,
geen politieke of economische overeenkomst
aan te gaan, die tegen de andere partij ge
richt is.
Art. 5. De in voorgaande bepalingen
vastgelegde verplichtingen kunnen op geen
enkele wijze de uit overeenkomsten voort
spruitend^ verplichtingen en rechten der an
dere partij beperken, wanneer die overeen
komst js gesloten voor het onderhavige ver
drag.
Ieder der partijen verklaart echter, dat hij
geen verdrag heeft gesloten, dat verplicht tot
deelneming aan een tegen de andere partij
gerichten aanval.
Art. 6. De partijen verplichten zich, alle
eventueel ontstaande meeningsverschillen,
die niet langs gewonen diplomatieken weg
zijn uit te maken, aan een scheidsgerecht te
onderwerpen.
Art. 7. Het verdrag, dat gesteld is in de
Italiaansche en Russische talen en dat te
Moskou zal worden geratificeerd, treedt-met
den datum van zijn ratificatie in werking en
blijft van kracht tot 1 jaar na de opzegging
door één der contractanten. Deze opzegging
kan echter niet geschieden vóór het verloo-
pen van 5 jaar, gerekend van den dag van
inwerkingtreding.
Het verdrag is geteekend door Mussolini
en den Russischen embassadeur Potemkin.
MACHADO IN MONTREAL.
De ex-president van Cuba, Machado is
van Nassau Monteral aangekomen. Tot
handhaving van de orde was een groote po
litiemacht op de been, gebracht,