DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Hit het JUulement
De hernieuwde opstand op Cuba.
iBuitenland
No. 211
Donderdag 7 September 1933
135e Jaargang
Het zwaarbeproefde eiland gaat een belang
rijke rol spelen in de wereldpolitiek.
hoe lang zal dit duren
Waf vandaag de
aandacht trekt
STUDENT GEMOLESTEERD.
Wegens niet groeten van de vlag.
STEUN AAN KINDERRIJKE
GEZINNEN.
SCHOOLMEISJES DOOR JAGERS
GEWOND.
DE COMMISSIE VAN ONDERZOEK
NAAR HET BANKWEZEN IN
DUITSCHLAND.
UITBREIDING DER JAPANSCHE
VLOOT.
Tegen het verdrag van Londen in.
URANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
ccntracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v b. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Den Haag, 6 Sept. 1933.
Gelijk te verwachten was, heeit de Tweede
Kamer geen bezwaar gehad den heer Cra
mer (sd.a.p.) vergunning te verleenen de re
geering te interpelleeren over de jongste ge
beurtenissen in Oost-Indië. De datum voor
zijn interpellatie zal echter nog nader wor
den bepaald.
Het is achterat gebleken, dat de heer
Roestam (comm.) zijn plan om ook over het
zelfde onderwerp een interpellatie in te die
nen, had laten varen, toen de heer Cramer
met' zijn aanvrage voor den dag kwam.
VHj hebben hierna een soort van voorpos
tengevecht gehad voor den -triju ever e' Indi
sche begrooting 1934. Er waren een paar
ontwerpen betreffende wijziging der Indische
begrooting voor dit jaar aan de orde gesteld.
Het eerste betrof onder meer een bezuiniging
op de defensiebegrooting van Indië voor dit
jaar ten bedrage van omstreeks zes millioen.
Een aangename verrassing voor iederen
voorstander van ontwapening, zou men zoo
zeggen: alweer zooveel gewonnen! Maar nu
deed zich hedenmiddag liet curieuse schouw
spel voor. dat eerst de Indische specialiteit
van de s d.a.p., ingenieur Cramer, vervolgens
de Indische specialiteit der communisten, de
heer Wijnkoop, zich verzetten tegen aanne
ming van dit ontwerp. Zij meenden blijkbaar
hiermede lucht te geven aan hun antimilita
ristische gevoelens.
Zoowel de heer Joekes (v.d.) als minister
Colijn tikte de heeren op hun vingers, door
er op te wijzen, dat, als zij hun zin kregen,
de oorspronkelijke begrooting van kracht
bleef en er dus zes millioen meer voor defen
sie in Indië zou worden besteed dan de regee
ring zelve noodig vond. De heeren keken op
hun neus en de heer Cramer maakte zoo
goed mogelijk zijn retraite door te verklaren,
dat zijn bewering, dat zijn partij tegen het
voorstel, zou stemmen, wat hij i:. eersten
aanleg had verklaard, wat al te gauw was
geformuleerd, maar niettemin bleef zij tegen
de uitgaven voor defensie gekant. Dit laatste
was 'n volkomen noodelooze verk'...riuT na
tuurlijk. maar 't gevolg was. dat ,l ontwerp
werd aangenomen met ook de sociaal-demo
craten en zelfs den revolutionnair-socialist
Sneevliet als voorstemmers. Alleen de drie
aanwezige communisten (de heer De Visser
is ongesteld) bleven bij hun onlogisch stand
punt en stemden tegen.
Vermeld dient nog te worden, dat minister
Colijn heeft medegedeeld, dat eerstdaags een
commissie zal worden benoemd om na te
gaan in hoeverre de kosten der marine in
Indië tusschen Nederland en Indië anders
kunnen worden verdeeld.
Bij een paar andere ontwerpen tot wijzi
ging van de Indische begrooting voor dit
jaar informeerde in de eerste plaats de heer
Feber (r.k.) hoe het stond met het aanbod
Van de suikerindustrie om drie jaar lang
J 500.000 bij te dragen voor de werkloozen.
Heeft de regeering dit aanbod aanvaard?
teer Wijnkoop (comm.) protesteerde te
gen de plannen der regeering om de in
dustrialisatie van Indië te bevorderen.
°e heer Joekes (v d.) informeerde naar
den stand der plannen tot bestuurshervor-
ming.
De heer Sneevliet (rev.-soc.) waarschuwde,
tegen een industrialisatie, welke misschien
toestanden als in de textielindustrie te Shang-
"ai zal doen ontstaan.
'n denzelfden geest sprak ook de heer
"of^tam (comm.)
De heer Cramer (s.d.a.p.) klaagde er over,
dat regeering en particuliere industrie zoo
weinig doen voor de werkloozen.
Minister Colijn antwoordde uitvoerig. Hij
deelde o.a. mede. dat de regeering het aan
bod der suikerindustrie heeft aanvaard. Over
plannen tot verdere bestuurshervorming zal
de regeering het parlement hooren. Wat de
industrialisatie van Indië aangaat, dat is
thans een kwestie van groote beteekenis,
maar er moet gestreefd worden naar een in
dustrialisatie ten bate van het binnenland en
niet voor den export. De mogelijkheid be
staat, dat er een textielindustrie zal worden
in het leven geroepen, maar aan toestanden
als te Shanghai worden gevonden, waar niet
eens een arbeidsinspectie bestaat, behoeft
men niet te denken. De regeering beschikt
niet over de middelen om meer voor de werk
loozen te doen dan thans geschiedt, doch ge
lukkig laten de ondernemingen in Indië haar
ontslagen personeel niet gauw in den steek.
Na nog wat heen en weer gepraat, waar
bij minister Colijn den heer Cramer waar
schuwde tegen subjectieve opmerkingen, wel
ke door de buitenlandsche pers lichtelijk mis
bruikt kunnen worden, zijn de voorstellen
zonder stemming goedgekeurd.
Omzetbelasting.
Eindelijk kwam toen de omzetbelasting
aan de orde. Heden hebben een achttal spre
kers zich doen hooren en er staan er nog
meer op het lijstje. Over het algemeen is de
beoordeeling van het wetsvoorstel wel zoo,
dat minister Oud zich over de aanneming
niet ongerust behoeft te maken. Niet allen
zijn zoo enthousiast over het ontwerp als de
eerste spreker, de heer Fleskens (r.k.), die in
dertijd het eerst het denkbeeld van de heffing
van een omzetbelasting heeft opgeworpen.
Maar ondanks vele op- en aanmerkingen,
heeft geen der sprekers het aangedurfd zich
een pertinent tegenstander van te verklaren
Na den heer Fleskens heeft zijn partijge
noot Kortenhorst 'n uitvoerige rede aan het
ontwerp gewijd. Hij ontwikkelde tal van be
denkingen, whs o.a. tegen belastingheffing
van veraccijnsde artikelen als sigaren en ta
bak, wenschte, dat de minister abnog de
weeldebelasting uit de wet zou nemen, maar
hij had hoop, dat er nog een nota van wijzi
ging zal komen tot wegneming van zijn be^
zwaren.
De heer Dr. Bierema (lib.) aanvaardde het
ontwerp met het oog op 's lands financiën,
maar drong aan op het ruimschoots verlee
nen van vrijstellingen voor alle hulpstoffen
zooals steenkolen, schrapping van de weef
debelasting en verlaging van het tarief van
heffing.
Daartegenover verklaarde de heer J. ter
Laan (s.d.a.p.), dat zijn fractie meer gevoelt
voor een weeldebelasting dan voor de voor
gestelde omzetbelasting. Hij vreesde voor
dubbele belasting in vele gevallen en drong
aan op ruime vrijstellingen.
De heer Schilthuis (v.d.), voorstander van
het ontwerp, vroeg onder meer goede over
gangsbepalingen, betere regeling van de
compenseerende invoerrechten en vrijstelling
voor het binnenlandsch fruit.
De heer Westerman (nat.-herst.) zal niet
tegenstemmen, doch meende, dat er aange
stuurd moest worden op een staatsbudget
van 300 millioen.
De heer Vervoorn (plattel.) zou ook voor
stemmen, maar drong er op aan de salaris
sen der staatsambtenaren terug te brengen
tot het peil van vóór 1914.
De laatste spreker van den dag, de heer
Zandt (st.ger.) had liever dat de regeering
zich meer op bezuinigen had toegelegd, maar
hij zou toch niet tegen stemmen, mits de re
geering op ruime schaal vrijstellingen ver
leent.
Morgenmiddag voortzetting.
Qxiqdiiksch OvetzUAt
Nadat de gesprekken over Cuba een beetje
Seluwd waren en andere politieke gebeurte
nissen weer de aandacht vroegen, werd daar
°P het opstandige eiland in alle stilte en zon
der dat een der groote mogendheden er op
vernacht was, een nieuwe opstand voorbereid.
Lang heeft dus de regeering van den
nieuwen president de Cespedes niet geduurd
Nauwelijks een maand, nadat aan de dicta
tuur van MaJ.ado tengevolge van het om
vallen van het leger een einde was gekomen,
heeft diens opvolger de Cespedes zich even
eens genoodzaakt gezien af te treden. Een
®i itaire Junta heeft naar de macht gegrepen
on in zeer korten tijd heeft zich, zonder dat
het, aldus het „Hbld.", althans volgens de
tot dusver ontvanger! berichten, tot ernstige
ordeverstoring is gekomen, met succes een
nieuwe revolutionnaire actie doen gelden, die
O'tgaat van de lagere rangen van leger en
marine, waarbij zich de studenten aansloten
«venals de gendarmerie en de politie. De re-
volutionnairen zijn meester van de hoofdstad
en ook daarbuiten schijnen zij het heft vrijwel
in handen te hebben. De uit negentien radi
cale politici en milit -iren bestaande junta
heeft een uitvoerenden raad van vijf commis
sarissen benoemd, die voorloopig de leiding
der regeeringszaken in handen heeft geno
men, in afwachting van de aanwijzing \an
hun opvolgers door een bijeen te roepen Lon-
stitueerende vergadering.
De tweede revolutie, welke het gevolg hier
van schijnt te zijn, dat in de oogen der ont£
vredenen in en buiten de weermacht «n
studentenwereld, de opvolgers van Macnaao
niet doortastend genoeg waren om aan ae
door dezen geschapen toestanden e«n
te maken, heeft dus een zeer snel verloop ge-
d« maand» in
geering-de Cespedes beijverde zich de politie
ke woelingen, welke dan hier, dan daar ont
stonden, bij te leggen en de orde te herstellen
Maar zonder veel succes. Herhaaldelijk
kwam het tot nieuwe arbeidsonlusten, waar
bij de troepen moesten ingrijpen. Nog enkele
dagen vóór het uitbreken der nieuwe revolu
tie werden te Santiago bij een botsing tus
schen stakers en werkwilligen twee burgers
en één soldaat gedood. In breede kringen
van de bevolking schijnt de overtuiging te
zijn ontstaan, dat de regeering niet krachtig
genoeg afrekende met de volgelingen van den
verdreven dictator. Daarbij heeft ongetwij
feld de geheime z.g. A. B. C.-organisatie, in
hoofdzaak uit studenten bestaande, die tot
de felste tegenstanders van het regime-
Machado behoorden, een belangrijke rol ge
speeld, evenals zij dit heeft gedaan bij de
actie tegen den gehaten dictator zelf. Zij
heeft daarbij een krachtigen steun gevonden
bij het onder-officierskader van leger en
vloot en bij de soldaten en matrozen. Deze
vereenigde krachten hebben van de afwezig
heid van den president uit de hoofdstad ge
bruik gemaakt om het bewind om te zetten.
De Cespedes, die zich in de door een
orkaan fel geteisterde gebieden bevond om
toezicht te houden op het reddingswerk en
op de regeling van de steunverleening aan de
door de ramp getroffen bevolking, werd in
allerijl naar Havana teruggeroepen. Maar
hier aangekomen, was de omwenteling al
reeds zoover gevorderd, dat hem niets anders
restte als met zijn regeering af te treden en
zich neer te leggen bij het voldongen feit,
daar de machtsmiddelen in handen der nieu
we regeerders waren. Onderofficieren staan
aan het hoofd van het leger en de marine; de
officieren zijn tot onmacht gedoemd, de op
standelingen schijnen voor het oogenblik
over de geheele linie meester van den toe
stand te zijn.
Aldus teekent zich in groote lijnen volgens
de berichten uit Havana de nieuwe politieke
constellatie op Cuba af.
Het is te begrijpen, dat deze snelle ver
andering in de situatie, in de Vereenigde
Staten, daar zoo groote financieele belangen
betrokken zijn bij de economische ontwikke
ling van Cuba, ernstige bezorgdheid heeft
gewekt. De regeering te Washington heeft,
na een langdurig telefonisch onderhoud met
haar gezant te Havana, Welles, onmiddellijk
enkele oorlogsschepen naar het eiland gezon
den, welke maatregel echter nadrukkelijk
wordt verklaard als uitsluitend ten doel heb
bende de bescherming van de levens en eigen
dommen der vreemdelingen. Aan een inmen
ging in de binnenlandsche aangelegenheden
van Cuba mag niet worden gedacht; De
Amerikaansche regeering, die weliswaar
waakzaam blijft, venscht echter alles te ver
mijden, wat beschouwd zou kunnen worden
als een schending van de politiek van goede
nabuurschap.
Deze houding is geheel in overeenstem
ming met de tot dusver door Washington ge
volgde tactiek om zich te onthouden van
rechtstreeksche pressie, voor zoover dit is
overeen te brengen met de Amerikaansche
belangen. Een interventie op dit oogenblik,
nu president Roosevelt zijn handen vol heeft
met zijn reusachtig saneeringsexperiment,
zou Washington trouwens ook wel zeer onge
legen komen en zou tevens niet bevorderlijk
zijn voor de pogingen, welke de Amerikaan
sche regeering sinds eenigen tijd in het werk
stelt om weer vasten voet te krijgen op de
markten van Zuid-Amerika, waar men zoo
uiterest gevoelig is voor alles wat zweemt
naar hegemonistische bedoelingen van
Noord-Amerika. Een gewapende interventie
op Cuba zou de Zuid-Amerikaansche staten
waarschijnlijk huiverig maken, hetgeen de
Noord-Amerikaansche handelsplannen niet
in de hand zou werken.
Men mag daarom wel aannemen, dat de
Vereenigde Staten niet dan in een uiterste
geval in de toestanden op Cuba zullen ingrij
pen. Van belang is in dit verband de procla
matie te achten van de nieuwe voorloopige
regeering te Havana, waarbij deze verklaart,
aller leven en eigendommen te zullen be
schermen en de financiëele verplichtingen
van den staat te zullen nakomen. In hoever
aan deze toezeggingen gevolg zal worden
gegeven door de huidige machthebbers,
waaronder verschillende sterk communistisch
georiënteerde krachten moeten schuilen, zal
de toekomst uitwijzen. De aanwezigheid in-
tusschen op de reede van de hoofdstad van
eenige Amerikaansche oorlogsbodems kan
daarbij als waarschuwing van belang zijn.
Men zal moeten afwachten hoe zich thans
de toestand verder ontwikkelt onder de lei
ding van de extremistische elementen, en
tevens, of die ontwikkeling langs betrekkelijk
even rustige banen zal gaan, als bij den in
zet het geval schijnt te zijn geweest.
Een al te groot vertrouwen daarop zou in
tusschen wel eens voorbarig kunnen blijken.
LORD GREY t
Lord Grey of Polldon is op zijn landgo i
Falldenhall in North-Humberland vanoch
tend om 6.05 uur overleden in den ouderdom
van 71 jaar.
Lord Grey werd in het jaar 1862 geboren.
Gedurende zijn geheele politieke werkzaam
heid als liberaal lagerhuislid heeft hij zich
uitsluitend gewijd aan de buitenlandsche po
litiek van zijn land. Van 1892 tot 1895 was
hij onderstaatssecretaris voor b litenlandsche
zaken. In 1905 werd hij minister van buiten
landsche zaken welke functie hij bekleedde
tot zijn aftreden in 1916.
Zijn levensloop.
Lord Grey ontving zijn opieidin- te Win
chester en Oxford en volgde zijn grootvader
ajp „baronet" op in 1882. Berwick-upon-
Tweed vaardigde hem in 1885 naar het La
gerhuis af. Lord Roseberg nam 1 em als se
cretaris voor buitenlandsche zaken in zijn
ministerie op (18921895). Evenals Asquith,
was Grey een overtuigd volgeling van de
liberaal-imperialistische politiek van Rose
berg. In 1902 werd hij lid van den geheimen
raad. In het ministerie CampbellBauner-
man trad Grey op als staatssecretaris voor
buitenlandsche zaken. In deze hoedanigheid
bewerkte hij Engelands toenadering tot Rus
land, ondanks de protesten, die er van de
zijde der liberalen en vooral van die der ar
beiderspartij tegen zulk een bondgenoot
schap opgingen.
Grey steunde, hoewel zonder resultaat,
Rusland in zijn protest tegen de annexatie
van Bosnië en Herzegowina.
In de Marokkaansche kwestie koos hij
Frankrijk's zijde tegen Duitschland. Van
1910 af was hij de leider van de buiten
landsche staatkunde in het kabinet Asquith.
Den 6den Juli 1916 wtrd hij tot jpair verhe
ven en kwam dus als viscount of .allodon in
het Hoogerhuis. Grey's politiek bewerkte En
gelands deelneming aan den wereldoorlog.
In December 1916 trad hij tegelijk met den
premier Asquith af. Zijn opvolger w:.s Lloyd
George
KORTE BERICHTEN.
De directie der "N.V. Nederlandsche
Cocosfabriek, gevestigd té Amsterdam en te
Apeldoorn, heeft ter gelegenheid van het
twintigjarig bestaan der fabriek 30.000 ge
schonken voor een te vormen pensioenfonds
voor haar personeel.
DE BRAND IN HET
RIJKSDAGGEBOUW.
Het onderzoek van de inter
nationale Juristen-commissie.
De sub-commissie voor Nederland van
de Internationale Juristencommissie
deelt mede:
Het is bekend ,dat een Internationale
Juristen-Commissie gevormd is voor het
instellen van een onderzoek naar den
brand in het Rijksdaggebouw te Berlijn
Deze commissie is op verzoek van het
Werkcomité voor hulp aan de slachtof
fers van het Hitler-regiem ingesteld
omdat allerwege de overtuiging bestaat,
dat in het tegenwoordige Duitschland
geen objectief recht en rechtspraak
meer mogelijk is en dat noch de ver
dachten, noch de verdedigers de vrij
heid bezitten, die noodzakelijk is om de
verdediging behoorlijk te voeren.
Den 2en September j.1. is te Parijs een
vergadering gehouden van de Juristen
commissie onder voorzitterschap van
Mr. de Moro Giraferri om de bijeen
komst, welke op 14 September a s. te
Londen zal worden gehouden, voor te
bereiden.
Te Parijs is o.a. een sub-commissie
benoemd, bestaande uit de juristen
Mevr. BakkerNort, lid van de Tweede
Kamer in Nederland, George Branting,
lid van de Eerste Kamer in Zweden en
Pierre Vermeylen, advocaat bij het Hof
van Beroep te Brussel. Deze sub-com
missie had tot taak om ter plaatse in
Nederland een onderzoek in te stellen
o.a. naar het milieu, de politieke over
tuiging en het karakter van Marinus
van der Lubbe.
Herinnerd wordt aan het feit, dat be
halve van der Lubbe, Törgler en drie
Bulgaren aangeklaagd en gevangen ge
nomen zijn in verband met den brand
in het Rijksdaggebouw.
Dit onderzoek der sub-commissie heeft
op 5 September te Amsterdam plaats
gevonden. Zeer vele getuigen zijn ge
hoord. Al het gesprokene werd door
twee stenografen opgenomen, terwijl
van een notaris van alles een protocol
is opgemaakt.
Verscheidene leden van het dage
lijksch bestuur van het Nederlandsch
Comité van Kunstenaars en Intel lectu
eelen voor den strijd tegen den Duit-
schen terreur, o.a. de voorzitter Mr
Frans Koen, de secretaris dr. H. Wolf
en de penningmeester Floris Vos, bene
vens eenige hoogleeraren der Amster-
damsche Universiteit waren bij het on
derzoek aanwezig.
Reeds thans kan verklaard worden
dat zeer belangrijke gegevens zijn ver
kregen, die stellig zullen bijdragen de
waarheid omtrent de brandstichting aan
het slicht te brengen.
Op 14 September a s. zal te Londen
het onderzoek naar de oorzaak van den
De hernieuwde opstand op Cuba.
(Dag. Overzicht).
Lord Grey overleden (Buiten
land.)
Amerika stuurt oorlogsschepen
naar Cuba. (Buitenland).
Uitbreiding der Japansche vloot
(Buitenland).
Het onderzoek der internationale
juristen-commisse inzake den brand
in het rijksdaggebouw. (Buitenland)
Felle duinbrand onder Noordwijk.
(Binnenland.)
Rumoer te Haarlem. (Binnen
land.)
Congres r.k. middenstandsbond
De Hanze. (Binnenland.)
Brandje in het stadhuis te Venlo
(Binnenland.)
De letterkundige Herman Poort
overleden. (Binnenland.)
De feesten in de Schermeer.
(Zie verder eventneel laatste be
richten).
brand in het Rijksdaggebouw plaats
vinden door de volledige Juristen-Com
missie onder leiding van een zeer be
kend Engelsch jurist. Buitengewoon be
langrijke feiten zullen daar omtrent
den brand aan het licht worden ge
bracht, terwijl de resultaten van het on
derzoek in Nederland daar zullen wor
den medegedeeld.
De wereld zal dan zelf het antwoord
kunnen geven op de vraag aldus ver
klaart de Nederlandsche sub-commissie
of de brand in het Rijksdagebouw te
Berlijn het werk is van de beschuldig
den of van mannen, die thans in
Duitschland de macht in handen heb
ben.
Een Amerikaansche student Bossard uit
Chester in Pennsylvanië. die op 29 Augustus
te Berlijn is aangekomen, heeft zich. meldt
een V. D. bericht, bij het consulaat-generaal
der Vereenigde Staten te Berlijn erover be
klaagd, op 31 Augustus door leden van de
Hitler-jeugd tegen den grond te zijn ge
slagen, omdat hij partijvlaggen niet had ge
groet. Hij werd mishandeld terwijl hij op den
grond lag. Een politieagent heeft volgens de
verklaring van Bossard, geweigerd de na
men der nazi's op te schrijven.
In een oproep dringt de Duitsche Rijks
minister voor Volksvoorlichting en propa
ganda min. Goebbels er op aan, dat de Duit
sche vereenigingen, bonden en organisaties
de contributies voor leden van kinderrijke ge
zinnen zullen verlagen.
Zeven meisjes van een lyceumklas te Stadi
in Duitschland zijn gewond bij het passee-
seeren van een jachtterrein, waar op hoen
ders werd geschoten, luist bij een salvo gin
gen de meisjes voorbij, zoodat zij door de
lading schroot werden getroffen.
In de zitting van gistermiddag van de
commissie van onderzoek naar het bank
wezen werd beraadslaagd over het werkplan.
Na een levendige gedachtenwisseling werden
de voor te bereiken referaten vastgelegd.
Deze vallen uiteen in drie groepen, waarvan
de eerste, onderverdeeld in 11 hoofdstukken,
den huidigen crisistoestand van het bank
wezen en zijn oorzaken zal behandelen, de
tweede de tot dusverre gedane saneerings-
pogingen bespreken zal en de laatste een uit
eenzetting zal geven van de tot dusverre door
de rijksbank gevoerde politiek tegenover het
bankwezen. Verder zal de commissie zich
bezighouden met de wetgeving in het buiten
land op het gebied der credietbanken en een
litteratuuroverzicht geven over de huidige
problemen van het bankwezen.
De onderhandelingen tusschen de Japan
sche ministeries van oorlog en marine over
de versterking der vloot zijn beëindigd. De
beide ministeries zijn tot de slotsom geko
men, dat de vloot moet worden uitgebreid
buiten het kader van de overeenkomst van
Londen.