DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De regeeringscrisis in Spanje.
[Buitenland
JL
Ho. 217
Donderdag 14 September 1933
135e Jaargang
Uit het JUulement
Ttnqdiiksch Omczicht
In de Spaansche republiek gaat het naar een
consolidatie naar rechts, omdat het volk de
tinhsche richting al lang moe is.
De regeering Lerroux.
Waf vandaag de
aandacht trekt
t m.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uixgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
ccntracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
DEN HAAG, 13 September 1933.
De avondvergadering van de Tweede
Kamer is van korten duur geweest dan
wij gewoon zijn; reeds om half elf kon
der. wij weer huiswaarts keeren, daar
wat als spoedeischend werd beschouwd
was afgedaan.
In de eerste plaats de aanvulling van
de Hooger Onderwijswet, strekkende om
den betrokken minister te machtigen
om aan buitenlanders den toegang tot
onze hoogescholen te ontzeggen. Aanlei
ding daartoe geven enkele verschijnse
ls, die doen bevroeden, dat ve'e buiten
landers, met name Duitschers, het voor
nemen hebben, nu zij in eigen land niet
terecht kunnen, aan onze hoogescholen
te gaan studeeren. Men vreest nu zulk
een toevloed, dat Nederlandsche studen
ten geen plaats zullen vinden op colle
ges of in laboratoria en aan den minis
ter wil men het mogelijk maken daar
voor een stokje te steken door, in over
leg met de hoogleeraren, voor bepaalde
vakken of faculteiten geen toegang te
verleenen aan buitenlanders. Mooi is het
voorstel niet. Niet ten onrechte sprak de
heer Van der Waeerden (s.d.a.p.) van
een verdamping van het asylrecht en
betoogde de heer Boon (lib.), dat Neder-
laftd hiermede de klok terugzet, maar
minister Marchant heeft daartegenover
uiteengezet, dat het hemd nu eenmaal
nader is dan de rok en al te goed wei
eens buurmans gek zou maken.
Het wetsontwerp is ten slotte zonder
stemmen er dóór gegaan.
Hetzelfde is ook het geval geweest
met het wetsontwerp tot regeling van de
'insterfing van een ministerie voor So
ciale Zfiken. Er is alleen wat gediscus
sieerd over de vraag, of het krankzinni
genwezen niet van Binnenl. Zaken naar
het nieuwe departement moest worden
overgebracht. Dat zal echter niet ge
schieden.
De Tweede Kamer heeft hedenmiddag
haar taak volbracht, welke zij op zich
had genomen te vervullen voor dat de
nieuwe Zitting een aanvang zou nemen.
Zij heeft naast de wetsvoorstellen be
treffende de beperking van de toelating
tot de hoogescholen voor vreemdelingen
en het ontwerp op het uniformverbod
ook het onttwerp tot invoering van een
Ombetbelasting afgehandeld en daarbij
weder blijk gegeven van haar bereid-
willigheid om. met de Regeering samen
te werken. In gewone tijden gelooven
wij niet, dat de Regeering er deze belas
ting door zou hebben gekregen, maar
het gemeen overleg, al ging het weieens
niet horten en stooten heeft het toch
mogelijk gemaakt, dat hedenmiddag
omstreeks zes uur dat laatste voorstel
is aanvaard met 68 tegen 6 stemmen.
Mie groote politieke partijen hebben er
ten slotte haar stem aan gegeven en het
stel tegenstanders bestond uit de com
munisten, de heeren Vervoorn (plattel
Sneevliet (rev.-soc.) en Pius Arts (onafh.
iath.).
Eer het zoover was, hebben we intus-
schen heel wat redevoeringen moeten
aanhooren. Aan de orde waren enkel de
tabellen, die welke de artikelen voor de
^eeldeverteringsbelasting aan wees, en
dit welke de vrijstellinge vermeldden en
het was soms alsof we naar een duo
luisterden. Wanneer we niet den heer
7 ter Laan (s.d.a.p.) hoorden, dan was de
heer Kortenhorst (r k.) aan het woord,
terwijl zich nu en dan een ander stemge
luid daartusschen deed hooren. Wij ho-
pen, dat onze lezers geen uitvoerig, de
sprekers op den voet volgend verslag
van ons verwachten; wij zouden hen
®iet alleen teleur moeten stellen, maar
onleesbaar te worden. Wij bepalen ons
hij ons pogen daartoe ook gevaar loopen
dus liever tot enkele hoofdpunten.
Bij de vaststelling van de tabel der
artikelen, die onder de weeldebelasting
zullen vallen wist de heer IJzerman
(s d.a.p) te voorkomen, dat beeldhouw
werk hooger belast zou worden dan
schilderijen. Zijn desbetreffend amende
ment werd door minister Oud overge-
homen.
De heer Kortenhorst deed vergeefsche
P°f>ingen brandkasten, shafls van zijde
en eiectrische ventilatoren buiten deze
asting to brengen en op protest van
en minister trok hij zijn amendementen
eer in Een amendement van den heer
t6r .Laan om eiectrische kookappara-
n niet als weeldeartikelen te beschou-
3(fn w,er(l door de Kamer met 52 tegen
stemmen verworpen Vergeefs heeft
J^'ffens de heer J ter Laan getracht
hoope klokken, eenvoudige fototoe-
wllii1 Gn goedkoope haarden buiten de
eeutebelasting te brengen- Ook dj heer
*^nenhorst slaagde er niet in horloges
n "Rsieraden vrij te doen stellen. Even
ongelukkig was hierop weder de heer
f r T b?ntwerk van beneden
7 5 en damestaschjes beneden 4 van
de weeldebelasting te bevrrden, evenals
goedkoope radiotoestellen en luidspree-
kers De poging van den heer Korten
horst om goedkoope meubelen van de
weeldeverterings belasting to redden
mislukte eveneens. Wel was hij gelukkig
met zijn voorstel om niet linoleum van
2 m.M. dikte doch linoleum tot 4 m M
van belasting vrij te stellen. De minister
v -n fin:.nciën nam het over De tabe.
betreffende den aanslag voor de weel Je-
ei terir.gsbelasting werd hierop zonder
stemming goedgekeurd.
Bij de hierop volgende vaststelling
van de vriistellingen is hetzolfde sul
letje voortgezet. Stippen wij aan, dat de
heer Lovink (c.h.) van den minister
heeft weten te verkrijgen vrijstelling
van bloembollen, de heer J ter Laan, die
van boeken. Blijkbaar kreeg echter mi
nister Oud van dit pingelspelletje ge-
noag en hij zette uiteen, dat hij nu u »g
enkel op recept gereed gemaakte ge
neesmiddelen, wilde vrij geven, terwijl
hij later nog vrijstelling toestond voor
eiectrische energie dienende voor bema
ling, landbouw en industrie
Maar ondanks den aandrang van den
heer Van Rappart (lib.) bleef hij weige
ren fruit vrij te stellen en bij het amen
dement van den heer Knottenbelt (lib.)
om de tthee vrij te stellen, deelde hij
mede zoo spoedig mogelijk met een her
ziening van het tarief voor invoerrech
ten en dus ook voor thee te zullen
komen, waarop de heer Knottenbelt zijn
amendement maar weer introk Ten slot
te is ook deze tabel zonder stemming
goedgekeurd, waarna de wet ls aange
nomen.
De Kamer heeft hierna nog eenige
ontwerpen aanvaard, waarvan het voor
naamste, tot instelling van den ^.lectri-
citeitsraad, tot een korte bespreking
tusschen minister Kalff en den heer
Van der Waerde (s.d.a.p.) stof heeft be
geven De vergadering is daarop geslo
ten.
De Eerste Kamer heeft heden, nadat
de Voorzitter in een zeer korte openbare
vergadering van den aftredenden heer
J. Koster (lib.) afscheid had genomen,
do wet op het Uniformverbod en die tot
wering van buitenlanders aan onre hoo-
escholen in de afdeelingen behandeld.
Zij zullen vermoedelijk reeds Vrijdag i s.
in openbare vergadering aan de orde
komen.
Sinds koning Alfonso als gevolg van de
gebeurtenissen in Spaansch Marokko en de
daaruit voortvloeiende dictatuur, zijn troon
verloren zag gaan, is het aan het nieuwe re
gime nog niet gelukt de hevig opgezweepte
hartstochten tot bedaren te brengen en de
politieke stroomingen, die elkaar kruisen en
op elkaar inbotsen, in rustige beddingen sa
men te brengen. Nadat de toestand in Spanje
korten tijd rustig was, is in het land thans
de ruzie, wie er al dan niet zal verder regee-
ren, in al haar hevigheid opgelaaid. Men is
te Madrid van meening, dat het lot van de
nieuwe regeering in hoofdzaak afhankelijk is
van de houding der socialisten.
Wanneer dezen een positieven arbeid niet
mogelijk maken, verwacht men ontbinding
van het parlement in October en nieuwe ver
kiezingen in November.
De burgerlijke pers van Madrid aanvaardt
over het algemeen de regeering-Lerroux, hoe
wel de rechterzijde deze oplossing „het min
ste van twee kwaden" noemt. Herhaaldelijk
is in de laatste maanden gebleken hoe zoo
wel van uiterst rechts als van uiterst links
het leven van de nieuw gevormde republiek
wordt bedreigd; telkens weer moest de re
geering zich te weer stellen tegen samen
zweringen en complotten van die zijde om
haar omver te werpen. Maar ook onder de
verschillend gekleurde republikeinsche par
tijen bleek het vaak moeilijk de tegenstellin
gen zoo goed mogelijk te overbruggen, ter
wijl het dikwijls de grootste moeite kostte
tusschen de republikeinsche en socialistische
richtingen in de regeering den uiterlijken
vrede te bewaren.
Het wringt en dringt in de Spaant» re
publiek nog schier op elk gebied, maar tel
kens weer krijgt men den indruk, dat het, zij
het langzaam, de richting uitgaat naar een
consolidatie naar rechts en dat het volk in
breede kringen de meer linksche richting van
een deel van zijn regeerders moe wordt.
Deze meer rechts georiënteerde beweging
kwam o.a. duidelijk tot uiting bij de gemeen
teraadsverkiezingen in April 1.1., aldus h-,
Hbld., waarbij de republikeinsche groepen
groote successen behaalde, zoodat hun verte
genwoordigers in de Cortes op grond daar
van veel krasser geloofden te kunnen optre
den tegen de socialistisch ingestelde regee
ring-Azana. Reeds toen scheen het tot een
crisis te zullen komen, doch de minister-pre
sident meende aan de gemeenteraadsverkie
zingen geen politieke beteekenis te moeten
hechten (hoewel indertijd de koning wel de
gelijk de politieke consequenties trok uit den
uitslag van gemeenteraadsverkcezingenL>e
premier bleef aan, doch zag sindsdien de
oppositie der republikeinsche partijen steeds
groeien en feller worden.
In Juni meende president Zamora van de
gelegenheid, dat een nieuwe minister van fi
nanciën benoemd moest worden, gebruikte
kunnen maken om de basis van het kabinet-
Azana naar rechts uit te bouwen, tene
den overheerschenden ï.ivloed van d-L ^fn
listen te beperken. Deze poging stuitte toen
af op de besliste weigering der radicalen
onder Lerroux om deel u.t ternaken van een
regeering. waarin ook soc-al-sten zaten, met
het gevolg, dat hij den afgetreden minister
president Azana opnieuw de opdracht tot ka
binetsformatie moest "geven, waarvan het
optreden van een, wat de partijverdeeling
betreft, slechts nauwelijks gewijzigde regee
ring-Azana het uitvloeisel was.
Naar het uiterlijk was de crisis daarmede
opgelost; maar de diepere oorzaken voor de
weinige stabiliteit der regeering waren niet
weggenomen en men kon in Juni reeds voor
zien, dat het spoedig tot een herhaling zou
komen.
Deze heeft dan ook niet lang op zich laten
wachten; gisteren is de Spaansche regeering
opnieuw afgetreden, op grond van de mee
ning geen voldoende meerderheid meer in de
volksvertegenwoordiging te hebben. Deze
tactische zet van Azana stelt thans de repu
blikeinsche oppositie, die in zich zelf ook ver
deeld is, voor de moeilijke beslissing de erfe
nis te aanvaarden, óf wederom Azana als
redder uit den nood te laten optreden.
Geheel onverwachts is de nieuwe crisis niet
uitgebroken. Een opmerkelijke aanwijzing
voor hetgeen er gaande was en voor de
voortgaande ontwikkeling in meer rechtsche
richting, leverde de verkiezing dezer dagen
op van 15 bijzittende leden voor het nieuw-
ingestelde staatsgerechtshof, welke verkie
zing geschiedde door de 9500 gemeenteraden
van het land. Deze verkiezing, die als zooda
nig geen politiek karakter bedoelde te heb
ben, is, naar de Madrileensche correspondent
van de „Frankf. Z." meldt, intusschen toch
tot een politieke demonstratie geworden en
heeft door haar uitslag aangetoond, dat de
regeering-Azana aanmerkelijk aan aanhang
heeft ingeboet.
Tevens wijst de uitslag op een ruk naar
rechts. Voor de vijftien gekozenen toch be-
hooren er slechts vijf tot de regeeringspar-
tijen, terwijl zeven oppositioneelen werden
aangewezen, waaronder zelfs een uitgespro
ken monarchist. De drie overigen worden
zelfs beschouwd als min of meer verkapte
tegenstanders van de republiek. De volgelin
gen van Lerroux kregen vier zetels.
Dit karakter van den uitslag is des te meer
symptomatisch, als men bedenkt, dat het
staatsgerechtshof geroepen is de constitutie
te waarborgen en dat de tegenstanders der
regeering de herziening van de grondwet tot
verkiezingsleuze hadden gemaakt.
In de Cortes heeft de republikeinsche lei
der Lerroux in verband met een en ander aan
de regeering namens de oppositie den eisch
gesteld om de consequenties te trekken uit het
feit, dat haar positie steeds zwakker wordt.
Azana verklaarde in antwoord op dezen
eisch, dat de verkiezing voor het staatsge
rechtshof geen politieke maatstaf was voor
de stemming van het volk. Deze kon slechts
tot uiting komen bij algemeene verkiezingen
Waarop Lerroux repliceerde, dat eiken dag.
dat de regeering Azana langer aan het be
wind bleef, het gevaar voor de republiek
grooter werd. Het slot van het debat was de
aanneming van een motie van vertrouwen in
de regeering door de ministerieele meerder
heid, terwijl de geheele oppositie zich van
stemming onthield.
Deze gebeurtenissen hebben blijkbaar voor
Azana de beslissing gebracht om president
Zamora de portefeuilles ter beschikking te
stellen.
Daarmede is deze voor een, onder de gege
ven omstandigheden, allesbehalve gemakke
lijke taak gesteld.
Het verluidt, dat een oplossing van de cri
sis gezocht zal worden in een poging om te
komen tot een republikeinsche concentratie,
met uitsluiting van de socialisten en commu
nisten; een minderheidsregeering derhalve,
die echter den steun zou hebben van de rech
terzijde en de agrariërs.
Men zal moeten afwachten of werkelijk
langs dien weg een regeling mogelijk zal
blijken en of een combinatie zonder de socia
listen dit keer op een voldoend stevige basis
gesteld kan worden, om eenige levensmoge
lijkheid te hebben.
Te Madrid wordt vermoed, dat de bespre
kingen tusschen den president van de repu
bliek en de politieke leiders wel eenige dagen
zullen duren, zoodat de oplossing van de
crisis niet voor het einde van de volgende
week verwacht wordt.
NAZI-METHODEN.
Joden gedwongen mee te spelen
in Horst-Wesselfilm.
Aan de „Times" wordt uit Berlijn gemeld,
dat het eerst thans mogelijk is de geschie
denis te vertellen van de opmerkelijke ge
beurtenissen op 11 Augustus in de Grena-
dierstrasse, een hoofdstraat van de Berlijn-
sche Jodenbuurt, welker bewoners op dien
dag door in uniform gekleede nazi's in sa
menwerking met de politie gedwongen waren
deel te nemen aan massa-tooneelen, waarbij
de Joden werden fgeschilderd op een ma
nier, er op berekend lichtgeloovige menschen
tegen hen op te zetten De scènes werden op
genomen voor de Horst-Wissel-film, welke
op romantische wijze het leven schildert van
den nazi-student Horst Wessel.
De belangrijkste scène welke op 11 Augus
tus werd verfilmd was een marsch van
stormafdeelingen. welke door Horst Wessel
werden geleid. Tegen den middag versche
nen -nazi's in .uniform in de Gredanierstrasse
en dwongen daar de bewoners tot deel
neming. Jodes met baarden en personen met
uitgesproken Joodsch type werden bij voor
keur uitgekozen en tot hen behoorden twee
rabbijnen. De Joden moesten langs een lad
der op de daken van laaggebouwde huizen
klimmen en als de nazi-optocht voorbijtrok
roepen: „Weg met de Nazi's'', dood aan het
fascisme", „Rocd Front" of „Heil Moskou'',
met de bijbehoorende gebaren. Velen hunner
wisten zoo weinig van deze dingen af, dat zij
den nazi-groet brachten, terwijl zij commu
nistische strijdkreten aanhieven, inplaats van
den communistischen groet te brengen. Om
deze redenen meest de scène herhaaldelijk
worden overgedaan. De Joden kregen ook
stukken turf, die steenen moesten verbeelden
welke zij naar de marcheerende troepen
moesten werpen. De vertooning duurde drie
uren.
De geheele opzet van deze film is, aldus
de „Times" de Joden te vereenzelvigen met
de communisten en er is bij de Joden veel
angstig vermoeden over het effect op de be
volking, in het bijzonder in de landelijke
districten, waar de Joodsche families prac-
tisch geïsoleerd worden, wanneer deze film
zal worden vertoond
DE 3RAND IN HET
RÏJKSDAGSGEBOUW.
Inleidende zitting van de Inter
nationale commissie te Londen.
Gistermiddag heeft een inleidende zit
ting plaats gehad van de Internationale
Juristencommissie inzake den brand in
het Rijksdaggebouw in een kamer, waar
gewoonlijk de disciplinaire processen
tegen Engelsche advocaten worden be
handeld
De zitting geschiedde met gesloten
deuren en was gewijd aan het karakter
van de eigenlijke rechtszitting, die van
daag begintt De pers wordt niet toege
laten Men verwacht dat ongeveer 15
getuigen zullen verschijnen.
GEEN BRUINE HEMDEN IN HET
BUITENLAND.
Een verordening van Rudolf Hess.
De Völkische Beobachter publiceert een
bericht van de N-S.K. uit München volgens
hetwelk de plaatsvervanger van den leider
Rudolf Hess, de volgende verordening heeft
uitgevaardigd:
Er wordt nogmaals op gewezen, dat het
dragen van bruine hemden voor tijdelijk in
het buitenland vertoevende nationaal socia
listen verboden is In het buitenland vertoe
vende leiders der N. S. D. A P. hebben
het recht bij overtreding rapport op te ma
ken. Het niet gerechtigd dragen van het
bruine hemd kan reden geven tot het uitslui
ten uit de partij en tot veroordeeling van
straffen op grond van de beschikking van
den rijkspresident d.d. 21 Maart 1933.
DE KOMENDE WINTER.
De strijd tegen den nood.
In de eerste drie uur na de demonstratie
voor de wintercampagne te Berlijn is reeds
voor meer dan 2 millioen R.M. geteekend op
de lijsten.
De Tweede Kamer heeft het ont-
werp-oinzetbelasting met 68 tegen 6
stemmen aangenomen. (Uit het
Parlement).
De regeeringscrisis in Spanje.
(Dag. Overzicht).
Het Bruinhoek over den Rijksdag
brand. (Buitenland).
Beroemde diamant gestolen te
Londen (Buitenland).
De mijnwerkersstaking in Stier
marken. (Buitenland).
Ernstig ongeluk op overweg te
Schoorldam (Stad en omgeving).
Toeneming werkloosheid (Bin
nenland).
Demonstratieve vergadering van
den Kon. Ned Middenstandsbond op
20 Sept. (Binnenlend).
Het gemeentebestuur van Leeu
warden verbiedt het maken van
muziek en het houder, van toespra
ken op, aan of boven straten en
openbaar water (Binnenland)
Botsing tusschen trein en auto bij
Linne (L) (Binnenland.)
(Zie verder eventueel laatste be
richten).
EEN VLIEGER-HUWELIJK.
Uit Hamburg meldt men, dat gistermid
dag de militaire vlieger Theo Osterkamp
met de Hamburgsche sportvliegster Maria
Pogge is gehuwd. De vroegere kroonprins
was bij de gasten. Aan dé feesttnM maakte
staatssecretaris Milch oa. bekend dat gene
raal Goering, minister voor luchtvaart, den
bruidegom den dolk voor bijzondere d'ensten
verleend had, een onderscheiding welke voor
het eerst gegeven is.
NORMAN DAVIS PAS DINSDAG
NAAR GENEVfc.
Eerst smeken met MacDonald.
Norman Davis zal voorloopig nog te
London blijven, totdat hij met MacDonald
zal hebben gesproken over de kwestie der
ontwapening. Hij kan dus op zijn vroegst
Dinsdag in Parijs zijn, zoodat hij niet zal
kunnen deelnemen aan de besprekingen var
de beide eerste dagen te Parijs.
HERRIOT TE PARI IS TERUGGEKEERD
Met smaadgeroep ontvangen.
Herriot is gisteren van zijn Russische
reis te Parijs teruggekeerd en is onmiddellijk
naar Lyon doorgereisd. Hij weigerde een
verklaring af te leggen. Bij het verlaten van
het stationsgebouw werd hij door een groep
aanhangers van de Patriottistische jeugd met
gefluit en smaadgeroep ontvangen
DE STAKING IN STIERMARKEN.
Opheffing noodverordening.
De stakingsbeweging in Stiermarken om
vat 5000 mijnwerkers, van wie zich de helft
onder de aarde bevindt. De arbeidsautoritei-
ten hebben poolshoogte genomen en ver
klaard, dat het leven der mijnwerkers gevaar
loopt, wanneer zij nog langer beneden blij
ven. Reeds 30 ziektegevallen hebben zich
voorgedaan.
De bijlegging van het conflict is moeilijk,
doordat de ondernemers in strijd met een re-
geeringsverordening zouden komen, wanneer
zij een bepaald deel der eischen van de mijn
werkers zouden inwilligen. De mijnwerkers
hebben de regeering verzocht om opheffing
van deze noodverordening.
Critieke toestand.
De staking in het steenkolengebied van
Stiermarken heeft zich thans uitgebreid tot
de mijnen van Seegraben en Fohnsdorf. Te
Koeflach verblijven de mijnwerkers reeds
gedurende 5 dagen in de mijnen. Darmbe-
zwaren deden zich bij hen voor, zoodat een
dokter in de mijn moest afdalen. Daar de
hoofdverlichting uitgeschakeld is, verkeeren
de mijnwerkers voor het grootste deel in het
duister, daar zij hun lampen sparen Gisteren
zijn vrouwen te Koeflach binnengedrongen
in de directiebureaux, waar zij bedreigingen
uitten. Te Fohnsdorf heeft de directie der
mijnen het eiectrische licht doen uitschake
len, terwijl de toevoer van levensmiddelen en
water is afgesloten. Te Seegraben wordt de
toevoer van water en droge levensmiddelen
toegelaten.
DRIEVOUDIGE MOORD.
Te Weenen.
Te Klosterneuburg heeft een zekere
Karl Neubauer zijn vriendin en haar
zuster door messteken gedood. Tevoren
had hij zijn hospita door een revolver
schot zoo zwaar gewond, dat zij later is
overl ïden N-» riin wandaad bracht Neu
bauer zich een doodelijk schot in het
hoofd toe.
