dagblad voor alkmaar en omstreken.
Qmetiiksch Oj/emét
Ondanks alles, toch ontwapening.
^Buitenland
Z* Courant wordt ELKEN AVOND, b«b.l,« Z<m.
en Feestdagen, nitgegeeen. AboMen.enUpni, per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
ccntracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
135e Jaargang
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Misschien is het mogelijk, dat de club van
vier Europa ontwapening en vrede kan
brengen.
geen anti-duitsch front.
Hoe stact het met Duitschland?
«sconferentie nu mislukken zal door ge
Club van vier als vredesclub.
HET PROBLEEM DER
ONTWAPENINGSCONTROLE.
RUITEN VAN HET DUITSCHE
GEZANTSCHAP TE WEENEN
INGEGOOID.
OPMARSCF4 DER HITLER JEUGD IN
THURINGEN-
„DAG VAN DEN DUITSCHEN BOER".
VON PAPEN OVER ZIJN
HONGAARSCHE BESPREKINGEN.
OORLOGSDOODEN
GEINDENTIFICEERD.
TOETREDINGSVERBOD DER S A.
GEDEELTELIJK OPGEHEVEN.
VROEGERE
RADIOFUNCTIONNARISSEN
GEARRESTEERD.
Hedenavond 8 uur
Kerkconcert
Mannenkoor „ORPHEUS
EXPLOSIE IN MUNITIE-DEPOT.
HET MINDERHEDENCONGRES.
De hongersnood in Rusland be
sproken.
DE VERHOOREN TE LONDEN.
Verklaring van Philippsborn.
INCIDENTEN TE WEENEN.
Waf vandaag de
aandacht trekt.
Zij, DIE ZICH MET 1 OCTOBER
A.S. VOOR MINSTENS 3 MAANDEN
OP DIT BLAD ABONNEEREN ONT
VANGEN DE TOT DIEN DATUM VER
SCHIJNENDE NUMMERS FRANCO
EN GRATIS.
DE DIRECTIE.
CONFLICT TUSSCHEN DE
TSJECHISCHE REGEERING EN DEN
PAUSELIJKEN NUNTIUS.
OVERSTROOMINGSRAMP.
BOERENOPTOCHT NAAR MADRID.
Door de regeering verboden.
SNELLE PAKETBOOT VAN STAPEL'
GELOOPEN.
VERMINDERING WERKLOOSHEID IN
AMERIKA.
ALKMAARSCHE COURANT.
Ondanks de militaristische stroomingen
die bijna overal zijn waar te nemen, oi, wan
neer ze niet zijn waar te nemen, er toch in
ieder geval zijn, is het te Geneve alles weer
ontwapening, wat de klok luidt.
De verschillende afgevaardigden gaan hun
traditioneele voorbesprekingen houden, om
dan vol goeden moed en niet te vergeten met
'n flinke dosis goede wil naar de langzamer
hand vermaarde stad in Zwitserland te rei
zen, waar tot nog toe wèl veel werd gepraat,
maar waar, behalve eenige kleine succesjes,
nog niets tot stand is gekomen.
In deze weinig optimistische stemming
zullen we in deze rutyiek de ontwapenings
gesprekken volgen, die wellicht minder droog
zullen zijn dan vorige jaren, omdat de hou
ding van Duitschland te Geneve op geen
stukken na te voorspellen is.
Om te beginnen is Eden, de Engelsche on
derstaatssecretaris van buitenlandsche za
ken, naar Parijs gegaan in gezelschap van
Cadogan. Zij gaan daar spreken over de
ontwapening, die weldra te Genève weer aan
de orde zal worden gesteld. Het bezoek heeft
alleen ten doel uitwisseling van gedachten.
Dat is niet in overeenstemming met de
aanvankelijke bedoeling der Fransche regee
ring. In Parijs had men aan de conferentie
eeit.belangrijker doel willen geven. Men wil
de met Engeland en liefst ook met Amerika
tot een accoord komen om gezamenlijk te Ge
nève te kunnen optreden. Het Parijsche plan
omvatte uitstel der ontwapening gedurende
een aantal jaren en instelling van een alge-
meene, scherpe controle op de bestaande be
wapening. Men wilde m.a.w. een front van
drie vormen tegen de Duitschers, die gelijk
heid inzake defensieve wapens en directe ver
mindering van bewapening vragen.
Aanvankelijk scheen het Fransche initiatief
een goede kans te hebben. We beleven een
tweeden golf van anti-Duitsche gezindheid,
die verwekt wordt door een ruim verbreide
vrees voor de binnenlandsche machtsontwik
keling onder het regime van Hitier en die
gevoed wordt door anti-Duitsche campagnes
van socialisten, communisten en Joden. Het
'ag voor de hand, dat de Fransche diploma
t'e van deze constellatie gebruik trachtte te
naken, daar juist in Engeland en Amerika
de genoemde campagnes zich duidelijk voel
baar maakten. De vraag was, of de Engel
se en de Amerikaansche reeeeringen sterk
genoeg onder invloed zouden blijken te staan
van de anti-Duitsche strooming.
tv/ .blijkt niet het geval te zijn. Londen en
Washington gingen niet met P*»riis mee.
De feiten spreken in dit opzicht een duide-
«Jke taal. Londen zond niet zijn minister van
öu'tenlandsche zaken naar Parijs. Simon
gaat regelrecht naar Geneve. De Amerikaan
se vertegenwoordiger ter ontwapenings
conferentie, Norman Davis, heeft den Lon-
nschen correspondent van de Intransigeant
verklaard, dat hij eerst te Geneve het Ameri
kaansche standpunt in alle bijzonderheden
2ai uiteenzetten. De Paris Soir verklaart, dat
tusschen den Quai d'Orsay, het Foreign
ut"ce en het Witte Huis nog vrij belangrijke
openstellingen bestaan: de Angeligsaksen
™"'en niet zoo'n streng controlesysteem als
e Eranschen en zij willen nauwkeurige op-
gaven over ontwapening, waartoe Frank-
i"a een Pr°eftijd zal overgaan.
Als oorzaak van deze houding van Engel
sen en Amerikanen moet de overweging ge
golden hebben, dat een accoord van drie tot
'on volkomen mislukking der ontwapenings
conferentie zou geleid hebben. Want niet al
JDuitschland zou in verzet komen, doch
®°k Italië. Een verklaring van het Italiaan-
va departement van buitenlandsche zaken
.an 15 September zegt, dat Italië niet bereid
met een of meer mogend-heden een over-
I; omst te sluiten om de Duitse!-.- bewape
ai j c°ntroleeren. Italië zal niet meedoen
h .n de Parijsphe besprekingen, zoo heette
r en mislukking der ontwapeningsconfe-
int 6 Zl?u ^hter, naar de Times oomerkt, de
„i^tionale wrijving zeer versterken en
ke tanc' ?°'u kunnen zeggen waar de politie-
luiri 'nantieele en sociale gevolgen eener mis-
>ng zouden ophouden.
de v ook de Franschman niet, durft
nem!' ani,w°°rdelijlcheid voor zoo iets op zich
Dpn n ~e Poging om Duitschland te dwin-
iW^'ukte doordat geen front tegen
c 'and mogelijk bleek.
Proefballons,
tinï"™* is niet gezegd, dat de ontwape-
brek aan algemeene overeenstemming. In
theorie is deze althans mogelijk gebleken. En
een zekere bedrijvigheid is reeds merkbaar
om de grondslagen daarvoor te leggen. Ver
schillende voorstellen worden gedaan, verge
zeld van min of meer uitvoerige motiveerin
gen. Zoo geeft de Times van Zaterdag een
uitvoerige beschouwing, die saamgevat kan
worden in deze punten:
1. Men erkenne in beginsel Duitschland's
recht op gelijkheid. 2. Men ontwapene voor
alsnog niet. 3. Men stelle een proeftijd vast
en bepale welke vermindering van bewape
ning verwezenlijkt zal worden na afloop van
dien termijn. Deze voorstellen moeten als
proefballon worden opgevat. Men hoopt in
Engeland, dat ze den grondslag van verdere
besprekingen kunnen worden.
Ook van Italiaansche zijde worden derge
lijke proefballons opgelaten. De Tribuna ver
wierp deze week de instelling van een con
trole-commissie met het argument, dat men
niet kon gaan controleeren vóór men het
eens is over de wijze, waarop men de waar
de van strijdkrachten en materiaal kan meten
en daarover bestaat nog de grootste oneenig-
heid.
De Stampa kwam met een voorstel om een
andere methode van behandeling in te voe
ren. De besprekingen met allen tegelijk te
Geneve belooft niets goeds, het is gewoon
tijdverspillen. De mogendheden van het ver
drag van vier (Italië, Groot-Brittanië, Frank
rijk en Duitschland) behooren eerst met el
kaar te gaan spreken en een overeenkomst te
sluiten.
Dit denkbeeld verdient ongetwijfeld aan
dacht, omdat het de gelegenheid opent alle
problemen te bespreken, die de ontwapening
verhinderen. Het zijn niet alleen vraagstuk
ken van vliegtuigen, tanks, kanonnen en
manschappen, die geregeld moeten worden,
zelfs niet in de eerste plaats. De positie van
Oostenrijk is b.v. op dit oogenblik heel wat
gewichtiger, want zonder een accoord over
Oostenrijks toekomst is geen politieke ont
spanning en dus ook geen ontwapening
denkbaar.
De Duitsche minister van buitenlandsche
zaken heeft in zijn rede van 15 Sept. dan ook
het Italiaansche voorstel van een bespreking
in de club van vier gesteund en er op gewe
zen, dat alleen door een regeling der groote
politieke vraagstukken in dezen kring de
noodzakelijke ontspanning kan worden ver
kregen. Hij knoopte daar een beschouwing
aan vast over de Duitsche houding inzake
Oostenrijk: de bevolking van Oostenrijk is
Duitsch, de volksbeweging binnen de gren
zen van het Duitsche rijk verbreidt zich daar
om natuurlijkergewijze ook over ostenrijk,
de Duitsche regeering mengt zich niet in de
intieme Oostenrijksche aangelegenheden, ook
andere regeeringen moeten zich daar buiten
houden, Oostenrijk moet over zijn eigen lot
vrij kunnen beslissen.
Tegenover deze Duitsche kijk op de zaak
heeft de Temps onmiddellijk de Fransche ge
steld: het vrij laten der Duitsche volksbewe
ging binnen de Oostenrijksche grenzen zou
leiden tot het opheffen der Oostenrijksche on
afhankelijkheid, welke de verdragen voor
schrijven.
De tegenstelling schijnt nog onoverkomen-
lijk. Maar er is'n voordeel in, dat zij gefor
muleerd wordt en besproken. Hier kan het
uitgangspunt liggen van een vergelijk, dat
onder Italiaansche leiding gezocht wordt.
Men houde vooral niet te star vast aan de
these, dat er tusschen Parjjs en Berlijn geen
I vergelijk mogelijk is. Een dergelijk accoord
is de voorwaarde voor den vrede in Europa.
Zoowel in Duitschland als in Frankrijk leeft
dat besef in ruimeren kring.
De Amerikaansche vertegenwoordiger op
de Ontwapeningsconferentie, Norman Davis,
heeft tegenover den Londenschen correspon
dent van de „Intransigant" verklaard, dat
hij eerst te Genève het Amerikaansche stand
punt in alle bijzonderheden zal uiteen zet
ten. De Fransche pers schrijft dat een over
eenstemming tusschen Amerika en Frankrijk
in de controlekwestie nog niet zoo nabij is.
De „Paris Soir" verklaart, dat nog vrij be
langrijke tegenstellingen bestaan tusschen de
Quai d'Orsay, het Foreign Office en het
Witte Huis. Te Londen en te Washington
schijnt men niet zoo een streng controle
systeem te willen als te Parijs. Bovendien
verlangt men daar reeds thans nauwkeurige
opgave over de ontwapening, terwijl Frank
rijk van meening is, dat deze kwestie eerst
na afloop van den proeftijd moet worden be
handeld. Zelfs wanneer een overeenstemming
tusschen Frankrijk, Engeland en Amerika
tot stand zou komen, bliift de toestemming
van Italië nog altijd twijfelachtig en in dit
opzicht bestaat er aldus de „Paris Soir
weinig hoop.
Een aantal jongelieden hebben Zaterdag
morgen eenige ruiten van het Duitsche ge
zantschapsgebouw te Weenen ingeworpen
met steenen. Vier hunner zijn gearresteerd.
Gisterochtend heeft de rijksminister van
binnenlandsche zaken, dr. Frick, voor de
Hitlerjeugd van Thuringen de volgende toe
spraak gehouden:
Thans gaat het er vooral om ons volk in
de hand van den sterken leider ook naar bui
ten te handhaven en ons de beteekenis te ver
schaffen, waarop het Duitsche volk krach
tens zijn roemrijk verleden en zijn onverge
lijkelijke prestaties met recht aanspraak kan
maken. Het Duitsche volk is het zat als zon
debok der geheele wereld te worden behan
deld. Wij weigeren verder de rol van paria
te spelen, zooals in de laatste 15 jaren en
wanneer men thans weer zou willen probee-
ren ons tot deze rol van paria te dwingen en
ons de rechtsgelijkheid te ontzeggen, dan za
geen mensch kunnen verhinderen, dat wij uit
spel niet verder medemaken en ons terug
trekken uit de zalen der Internationale Con
ferenties. Nog belangrijker dan deze taak aer
handhaving van het Duitsche volk m vreed
zame mededinging met de andere volken is
de andere taak. die ons decennialang wordt
gesteld, n.1. het Duitsche volk op te voeden
in den geest van Hitier,
E>e geest van het nationaal-socialisme moet
tot gemeengoed der geheele natie worden.
Dan pas zal de zekerheid worden geschapen
dat geen macht ter wereld over het Duitsche
volk tot de dagorde kan overgaan.
Zondag 1 October zal in geheel Duitsch
land een dankdag voor den oogst worden ge
houden als „Dag der Duitsche boeren". Deze
dag wil een bewuste afsluiting vormen van
een tijdperk, waarin de boer veroordeeld
was, een ondergeschikte rol in het sociale le
ven te spelen.
Het hoogtepunt van den dag is de groote
boerendemonstratie tusschen 17 en 19 uur,
bij Hameln, op den Bueckeberg. In het gehee
le rijk zullen tegelijkertijd demonstraties
plaats vinden, waar de redevoeringen van
Bueckenberg zullen worden overgebracht
per radio. Op den Bueckenberg zullen Hitier
en Darre spreken voor, naar verwacht wordt,
een half millioen boeren. Des morgens zal
Göbbels een radiorede houden.
Vice-kanselier von Papen vertolkte in een
interview, dat hij heeft toegestaan aan een
verslaggever van de „Budapester Kurir", de
sympathie, die bestaat tusschen Duitschland
en Hongarije. Bij deze gelegenheid zullen
naar alle waarschijnlijkheid de economische
kwestier ter sprake komen, die beide landen
interesseeren.
In de maand Augustus werden op de slag
velden van Arras de lijken gevonden van
137 Fransche en van 80 Duitsche soldaten.
30 Duitsche soldaten zijn geïdentificeerd.
De stafchef der S.A. Rhöm maakt bekend,
dat het toetredingsverbod der S A. is opge
heven voor hen, die na 12 dienstjaren uit de
rijksweer treden.
De oud-directeur van de rijksradiomaat-
schappij, dr. Magnus, de oud-intendant dr.
Flesch en de vroegere radioreporter Braun
zijn te Berlijn gearresteerd. Zij zijn uit het
concentratiekamp Oranienburg naar het huis
van bewaring te Moabit overgebracht. Ook
de vroegere directeuren van radio-Breslau,
Hadert en Bischoff en de bestuurder van den
raad van toezicht op de Silezische zender,
Zorek, zijn te Breslau gearresteerd.
Medegedeeld werd, dat in het proces tegen
Knoepfke, oud-directeur van den Berlijn-
schen zender, gebleken is, dat de corruptie
bii de zenders Leinzig, Keulen, Breslau even
ii
groot was als bij den Berlijnschen zender, en
dat deze misstanden door dr. Magnus wer
den geduld. Hij liet het toe, dat de radiolei
ders naast hun hooge salarissen zich tantiè
mes en bijzondeer inkomsten toekenden, ter
wijl hij zelf daarin deelde.
De „Prawda" bericht uit Mostar nabij
Belgrado over een explosie van buitenge
wone hevigheid, die daar in het munitie
depot heeft plaats gehad. Door de explosie
werden twee soldaten die zich in het depot
bevonden en een boerin gedood terwijl drie
boerinnen die op het veld werkten, zwaar
werden gewond. In de stad zijn talrijke ven
sterruiten vernield. De militaire autoritei
ten gelooven dat de explosie is veroorzaakt
door een weggeworpn sigaret.
In de openingszitting van het minderhe-
dencongres te Bern hebben alle leiders der
ininderhedengroepen aangedrongen op onver
wijlde internationale maatregelen ter bestrij
ding van den hongersnood in Sovjet-Rus
land De vertegenwoordigers der Russische
minderheden, prof. Koetsjinsky, gaf een uit
eenzetting van de hongercatastrophe, waar
aan volgens zijn verklaring reeds millioenen
menschen ten offer zijn gevallen. Duizenden
dorpen in de Oekraine en in den Kaukasus
zijn als uitgestorven. De diplomatieke verte
genwoordigers van verschillende mogendhe
den te Moskou geven het feit van den hon
gersnood openlijk toe. Ondanks de ellende
blijft de Sovjet-regeering voortgaan met de
onteigening van het graan.
De Oekrainsche afgevaardigde mevrouw
prof. Roednicka legde in naam van het
Oekrainsche volk een verklaring af waarin
zij de Sovjetregeering uitsluitend voor de el
lende aansprakelijk stelt. De ware oorzaak
zijn 't communistische terreursysteem en de
collectiveeringsmaatregelen. In dén laatsten
tijd zijn tweehonderdduizend Oekrainsche
boeren in dwangarbeid te gronde gegaan.
De secretaris-generaal van het congres,
dr. Amende, verklaarde dat door den nood
in Rusland alle volkeren worden getroffen.
Kardinaal Innitzer zei, dat de Evangelische
en de Orthodoxe kerk de wereld reeds hebben
opmerkzaam gemaakt op 't ontzettende ge
vaar van deze catastrophe.
Naar de bevoegde commissie werd een
door den secretaris-generaal voorgestelde
motie verwezen, waarin een oproep aan de
wereld wordt gericht en het onverwijlde op
touw zetten van een internationale actie
wordt geëischt.
De voorzitter Wilfan richtte een ernstige
vermaning aan den Volkenbond om grootere
aandacht te schenken aan de minderheids
kwesties. De vergadering werd daarna ver
daagd tot hedenmorgen.
Voor de Internationale Commissie van
Juristen te Londen verklaarde een anoniem
blijvend journalist, dat de Berlijnsche jour
nalist Dr. Bell hem had verteld van een be
staand complot tot het vermoorden van leden
van de Nationaal-socialistische partij. Dr.
Bell had hem een lijst laten zien van perso
nen, die bij dat beweerde complot betrokken
zouden zijn en waarop ook de naam van Van
def Lubbe voorkwam.
Dr. Adolf Philippsborn, parlementair
redacteur van de Vossische Zeitung, die
daarna werd gehoord, verklaarde dat hij na
een interview met Torgler er van overtuigd
was, dat er geen grond bestond voor de sug
gestie, dat de brandstichting het werk der
communistische oartij was. De voorzitter
zeide, dat mr. Giafferi het als vaststaand
beschouwde, dat medeplichtigheid of relaties
tusschen Van der Lubbe en Torgler niet mo
gelijk zijn, daar Van der Lubbe sinds April
1931 geen betrekkingen met de communisti
sche partij onderhield.
Naar uit Graz wordt gemeld, schoolden,
terwijl tijdens een betooging van het natio
nale corporatieve front het bondslied werd
gezongen een 300-tal personen samen, die
het Deutschlandlied aanhieven. Tegelijker
tijd ontploften verscheidene stukken vuur
werk onder de menigte. De politie arresteerde
130 personen.
In Spittal aan de Drau kwam het gisteren
tot een betooging, waar geëischt werd, dat
de Landeshauptmann en andere ambtena
ren, die afgezet zijn, in hun functie zouden
worden hersteld. De betooging trok nogal
publiek, waarop gendarmen en militairen in
grepen. Zij werden door de menigte met stee
nen bekogeld, waarop met de gevelde bajonet
de demonstranten uiteengejaagd werden. 6
personen werden gewond.
Ondanks alles, tóch ontwapening»
(Dag. Overzicht.)
De verhooren te Londen. (Buiten
land).
Opmarsch der Hitier-jeugd in
Thüringen. (Buitenland).
M. van der Lubbe wil geen enke-
len verdediger. (Binnenland).
De wet op de beperking van het
aantal buitenlandsche studenten is
gister in werking getreden. (Kerk en
School).
Het uniformverbod is geldig met
ingang van morgen. (Binnenland).
Een groote betooging van de 3. d.
a. p.-jeugdbonden te Amsterdam.;
(Binnenland).
Aan de Looiersstraat te Amster
dam zijn twee personen gewond bij
een vechtpartij met de politie (Bin
nen.and).
Te Zandvoort één en te Rotterdam
twee personen door de tram aange*
reden en gedood. (Binnenland).
Zaterdagavond relletjes te Gro
ningen; twee gewonden. (Binnen
land).
De gemeentebegrooting voor 1934
bevat geen belastingverhooging be
nevens een prijsverlaging van het
electriciteitstarief. (Stad en Om
geving).
Bombardementsvliegtuig te Lon
den neergestort. (Luchtvaart.)
De Hollandsche tennissers winnen
met 159 van België (Sport):
De voetbalcompetitie begonnen.
(Sport).
(Zie verder eventueel laatste be
richten).
In een buitengewonen ministerraad te
Praag is besloten, de proclamatie van den
Pauselijken Nuntius te Praag, Ciriaci, die hij
heeft gezonden aan den voorzitter van de
Slowaaksche Katholieke Volkspartij, pater
Hlinka, terug te wijzen en den Heiligen Stoel
te verzoeken, den nuntius naar Rome te ont
bieden tot het afleggen van een officieele ver
klaring.
Wegens den hevigen regen is bij San José
de dijk van de Santiagorivier bezweken. De
bewoners der stad San Luis Potosi werden
tijdens hun slaap verrast. Groote deelen der
benedenstad werden weggespoeld. Tot nu toe
werden 80 dooden geborgen. Men vreest
dat nog veel meer personen om het leven zijn
gekomen.
Rechts-georiënteerde grondbezitters, pach
ters en landarbeiders hadden tegen Maan
dag een groote massa-optocht te Madrid
voorbereid. Ongeveer 200.000 boeren zouden
naar de hoofdstad komen, doch de regeering
heeft dezen opmarsch verboden, aangezitj
met algemeene staking was gedreigd.
Zaterdagmiddag is op de werf van Cocke-
rill te Hoboken bij Antwerpen van stapel ge-
loopen het motorschip „Prince Baudouin"
voor den dienst Ostende-Dover. Het schip is
de meest modern ingerichte motor-pakketboot
en heeft een snelheid van 23.5 knoop. Het
schip zal in Mei 1934 in dienst worden ge
steld.
De Amerikaansche minister van arbeid,
miss Perkins, schat het aantal dergenen, die
in Augustus werk hebben gekregen, op 750
duizend. Sedert de regeering-Roosevelt aan
het bewind is gekomen, is het aantal werk-
loozen volgens de schattingen van het mi
nisterie van arbeid met 2 millioen gedaahL