DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Het voortgezette proces te Leipzig De strijd van'den Oostenrijkschen bondskanselier. T)aqeUiksdi Ovuzicfit No. 225 Zaterdag 23 September 1933 135e Jaargang De democratische socialisten in Oostenrijk willen van Dollfuss' fascisme niets weten. Wat zal het eind zijn? Buitenland De pogingen van Mr. Stomps om den hoofdschuldige v. d. Lubbe te ver dedigen, zijn door de stugge houding van Marinus hopeloos mislukt. Sensatie buiten het gerechtsgebouw Waf vandaag de aandacht trekt,,. ALKMAARSC URANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, niigegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, irancr door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN s Van 1—5 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. AÜEMA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. In Oostenrijk is de kleine man die Dollfuss heet nog altijd bondskanselier, maar zijn po sitie wordt met den dag moeilijker, omdat de toestand in dit ongelukkige land met den dag verwarder en gevaarlijker wordt. Wij hebben de vorige week gezien dat Dollfuss in Oostenrijk een soort fascisme wil invoeren, teneinde langs dien weg het nationaal-so cialisme te weren en daarmee de heerschappij van Hitier. Daarbij stuit hij op velerlei te genstand. Ten eerste willen de nationaal- socialisten er niets van weten. Ten tweede wil Prins Starhemberg, de leider der Heim- wehren, er niets, van weten, omdat hij het volledige fascisme, het fascisme a 1'instar de Rome, eischt. En ten derde wil de vice-kanse lier Winkler er niets van weten omdat hij iets verlangt dat tusschen democratie en fas cisme in staat, een soort standen-staat, en daarom wil hij zijn „nationaal standenfront" ook niet laten opgaan in Dollfuss' „vader landsch front". Het is de strijd van allen tegen allen, met dien verstande dat de drie niet socja^l-democratische partijen zonder uit zondering stormloopen tegen de sociaal democratie, die volgens de laatste ver kiezingen ongeveer veertig procent der kiezers achter zich heeft, of had, want men weet niet hoe. het er op het oogenblik mee ge steld js in Weenen ongeveer zeventig pro cent Waar het met Oostenrijk onder zuike troostelooze omstandigheden heen moet, weet niemand, ook niet in Parijs, Londen en Rome waar men de ontwikkeling der zaken met de grootste aandacht volgt Het heet dat er vredesonderhandelingen tusschen Berlijn en .Weenen worden gevoerd, maar dat de eischen van Berlijn te brutaal zijn dan dat Weenen ze zou kunnen, of durven, inwilligen. Zoo blijft Oostenrijk een kind van zorg voor Europa De Oostenrijksche bondskanselier blijft, aldus het Hbld.. dat blijkt wel heel duidelijk, krachtig vechten om den toestand op het bin nenfront zoo goed mogelijk te handhaven en zijn stelling te versterken, ten einde den strijd tegen den Duitschen druk en voor de onafhankelijkheid en zelfstandigheid van zijn land te kunnen blijven voeren. Zijn stre ven om door wijz'ging van den bestaandm staatsvorm zoo veel mogelijk zij uiterst recht- schen tegenstanders den wind uit de zeilen te nemen, blijft intusschen een gevaarlijk en onzeker hulpmiddel, dat hoogstens slechts een tijdelijke afwending kan brengen van het gevaar, dat uit het noorden dreigt. Een definitieve en afdoende redding van Oostenrijk kan alleen komen van de zijde der groote mogendheuen, niet door de positie van Doilfuss te versterken door middel van bedreiging van den overweldiger met geweld- maatregelen, maar door de mogelijkheid te scheppen, dat de bevolking in economisch opzicht op de been wordt geholpen Ook leeningen kunnen niei anders dan ais hulp middelen wo! den beschouwd, die weliswaar tijdelijk verlichting kunnen brengen, maar niet het grondeuvel kunnen verhelpen. Een begin ;n de goede richting is intusschen ge maakt, door Oostenrijk voor zijn houtuit- voer een behoorlijk afzetgebied in Frankrijk te verschaffen Een zelfde doel, n.1. bevorde ring van der. Oostenrijkschen uitvoer, wordt beoogd met het aan Mussolini toegeschreven plan om voor den Oostenrijkschen handel een vrije zone in de haven van Triest in te richten. Maar er is méér noodig Alleen wanneer men het zoover weet te brengen, dat men de handen ineenslaat om Oostenrijk op economisch gebied weer een vrije ademhaling te verschaffen en het te verlossen uit de beknelling der tariefmuren, waardoor het wordt doodgedrukt, zal de kracht -van de lokstem om redding te zoeken in een opgaan in het Groot-Duitsche ver band, pas definitief verlamd kunnen worden. De dappere strijd, welken Dollfuss voert teneinde het opslorpingsproces te vertragen, opent de gelegenheid voor de mogendheden, die vitaal belang hebben bij de handhaving van Oostenrijks zelfstandigheid, om, voor he' te laat is, hunnerzijds de noodige maatrege len te nemen, waardoor hij uit zijn benarde en steeds meer bedreigde stelling kan worden bevrijd. Het a.s. bezoek van den Oostenrijkschen bondskanselier aan Genève ter raadpleging van de leiders dier mogendheden, kan wel- licht er toe bijdragen, dat deze eindelijk over- tuigd worden van de dringende noodzakelijk heid om met meer doortastende middelen dan tot dusver het geval was, hem in zijn, anders toch hopeloos schijnende strijd te steunen. Gistermorgen zijn te Leipzig twee Rus sische journalisten van hun bed gelicht, naar het hoodfbureau van politie ge bracht en gefouilleerd. Eerst des mid dags drie uur, toen de secretaris van de R «ssische ambasade Hirschfeld tt hun nen gunste intervenieerde, werden zij in vrijheid gesteld Het betreft hier Mme Lili Kith, de Berlijnsche correspondente van de „Izwestia" en Bespalov. de Ber- lijusche correspondent van het ófficieele Russische telegraafagentschap Tass. Ofschoon de hoofdcommissaris van no- litie te Leipzig zich uitputte in excuses en verklaarde dat zijn ondergeschikten gehandeld hadden zonder zijn orders, zeide Hirschfeld dat hij niet tevreden was met deze verklaring en dat hij rap port zou uitbrengen aan den Russischen ambassadeur De tweede dag van het proces van Van der Lubbe bracht meer be'angwekkende momenten, ofschoon ook gisteren niet van maar de geringste emoties gespro ken mocht worden De eenige opwinding. De eenige sensatie speelde zich buiten de gerechtszaal, en wel in het hotel Kaiserhof af, waar een groot aantal buitenlandsche corespondenten hun ten ten opgeslagen heeft Onder hen bevin den zich ook Nederlandsche. Sov.et- Russische en andere journalisten, die uiet tijdig voor een toegangskaart ge- ^rgd hadden, oï om de een of andere reden er niet in geslaagd waren de over de toegangskaarten beslissende autori teiten van hun loyaliteit te overtuigen. Gisterochtend 7 uur, zoo meldt de correspondent van het Hbl. over 't reeds bt»ven medegedeelde incident werden 2 van hen, beiden Sovjet-Russische corre spondenten te Berlijn, door de Leipziger politie uit hun bedden gehaald en met hun bagage naar het politiebureau overge bracht, waar ze tot des namiddags 3 uur in arrest bleven, en eerst vrij kwamen nadat een lid var de Russische ambas sade te Berlijn, die toevallig in Leipzig aangekomen was, van het geval hoorde en onmiddellijk ingreep Ten slotte ver ontschuldigde zich de hoofdcommissaris jegens beide buitenlandsche jornalisten, maar dit excus kon niet meer verhin deren dat de Russen, volgens hun eigen verklaring, uiterst hardnekkig en onhof felijk behandeld waren, de correspon dent van het telegraafagentschap zelfs zonder eenige aanleiding aangegrepen en met 'n geladen revolver bedreigd was geworden. Het heet nu dat de arrestatie zonder voorkennis van den hoofdcom- misaris en tegen diens bedoeling in plaats gehad heeft ,op grond van een noodverordening die ng den brand in den Rijksdag werd uitgevaardigd en die het recht geeft ieder gevangen te nemen, die om welke reden dan ook verdacht is Tot welke willekeur dit leiden kan hebben mijn beide collega's zoo even weer eens ervaren Ze zijn heden uit protest naar Berlijn teruggekeerd. Het vertrek van Mr. Stomps. Van meer belang is intusschen dat ook mr. Stomps Leipzig verlaat, nadat zijn onverschrokken doorzetten gisteren torn nog een „onderhoudmet Van der Lub be mogelijk gemaakt heeft. Deze lijdens geschiedenis kent men. Ten slotte is zij voor mr. Stomps allesbehalve een vol doening, behalve dan dat hij het gevoel mee naar huis neemt zijn plicht gedaan te hebben en ten aanhoore van de pers vertegenwoordigers van de geheele we reld op keurige en sympathieke wijze zijn woord te hebben gedaan. Dat de strafsenaat hem, zeker niet ge heel zonder verband met de protesten in de Nederlandsche pers ten slotte toch nog met Van der Lubbe tezamen ge bracht heeft, en dat diens Duitsche toe gewezen verdediger daartoe heeft mede willen werken en mr. Stomps en Van der Lubbe eenige oogenblikken alleen heeft willen laten, stemt tot voldoening. Het zag er inderdaad een tijd lang naar uit alsof men een contact van de land- genooten wilde verhinderen, om welke redenen dan ook. De bewuste brief. Nu heeft de Nederlandsche verdediger de zekerheid, dat de brief van de familie van Van der Lubbe hem wel bereikt heeft, en dat het zeer gewenschte ge sprek (dat intusschen slechts door mr. Stomps gevoerd werd, omdat Van der Lubbe niet antwoordde) heeft plaats ge had. Elke geheimzinnigheid, dit moet royaal erkend worden is daarmede ver dwenen,. maar ook elk verder motief voor mr. Stomps om in Leipzig nog tijd to verliezen. Toevallig zou van morgen af een an- dei Nederlander, ditmaal onze consul- generaal in Leipzig, de heer Knobel, het proces gaan volgen en wel in opdracht vau de Nederlandsche regeering, zoo schrijft het Hbld. Zijn officiéele plaats was de beide eerste dagen leeg gebleven, opvallend genoeg 0£>k die van den Bul- gaarschen regeeringsvertegenwoordiger. Rinus, wees nou toch verstandig! Over het eenzijdige onderhoud van mr. Stomps met Van der Lubbe kunnen wij kort zijn. Eerst was ook de toege wezen advocaat aanwezig, die daarop de kamer verliet en Van der Lubbe met mr. Stomps alleen liet. „Rinus", zei mr. Stomps ongeveer, „ik breng je in de eerste plaats de groeten van je familie. Geen antwoord. ,En dan kom ik nog eens persoonlijk zeggen, aat ik je verdediging op me wil nemen." Geen antwoord. „Rinus, wees toch verstan dig, denk er toch om waar het voor jou om gaat. Wees nu niet verstokt." Geen antwoord. Nog eenige herhalingen van deze opwekking, met even negatief resultaat. Dan begrijpt mr. Stomps, dat Van der Lubbe hardnekkig bij zijn tac tiek blijft en volgens boljsewistische theorie den domme speelt, zich niets meer herinnert en van niets weten wil. Het wonderlijke onderhoud is daarmede voorbij. De verrassing van den dag. He-' was een verrassing dat, nadat de president in heropende zitting aan deze voorvallen herinnerd had, op verzoek van dr. Sack, den verdediger van Tor- gier, mr. Stomps plotseling als getuige voor den senaat moest verschijnen, en onder eede eenige vragen van dr. Sack vrijmoedig beantwoordde. Hei ging in hoofdzaak om geruchten betreffende sexueele afwijkingen "waar van Van der Lubbe beschuldigd was, die echter geen bevestiging vonden. Verder was de zitting geheel gewijd aan het streven over de persoonlijkheid van Van der Lubbe het volle licht te doen sprei den, waartoe een bericht van een Duitsch commissaris van politie, die in Nederland inlichtingen had ingewon nen, en een rapport van een medisch deskundige moesten dienen. Men bleek het er over eens dat Van der Lubbe ge zond en intelligent is, maar men kon er nog niet achter komen welke politieke overtuigingen hij er op na hield en heden nog houdt. Voor Torgler en de ófficieele Duitsche communistische partij waren de verhoo- ren evenals trouwens gisteren, zoo goed als volkomen ontlastend, daar van een samenwerking of beïnvloeding tusschen Van der Lubbe en de ófficieele commu nisten nog altijd niet het minste geble ken is. De zitting van vandaag zal ten doel hebben op het uit een politiek oog punt belangrijke centrum van dit proces nog nader in te gaan, en - *el door een verder verhoor van getuigen. V. D. LUBBE GEEN PYROMAAN. De middagzitting. Na de middagpauze bij de zitting van gis teren van het Staatsgerechtshof te Leipzig werd het verhoor van Van der Lubbe voort gezet. Nadat, zooals gemeld, de zaak afge handeld was van het gesprek tusschen mr. Stomp uit Haarlem en den hoofdverdachte en nadat dr. Sack. de verdediger van Torgler', gewezen had op een verkeerde voorstelling in het bekende „Bruinboek" van een getuige nis betreffende het sexueele leven van Van der Lubbe, las de procureur-generaal, dr. Werner, 'n ingekomen brief van le luitenant P. Schluz voor, waarin deze de in de „West- bühne" geuite bewering van de hand wijst dat hij deel heeft gehad aan de brandstich ting in den Rijksdag. &hulz wijst er op dat hij zich ten tijde van den Rijksdagbrand te Tutzing aan het Starn bergermeer bevond waar hij onder genees kundige behandeling was voor een nier ziekte. Op een vraag van den president verklaar de de deskundige dr. Bonnhöffer dat er bij den beklaagde Van der Lubbe geen pyroma nie (zucht tot brandstichten) aanwezig is Hij was dus niet in zoovere geestesziek dat hij een onweerstaanbaren drang bemerkte om brand te stichten. Verwarde gedachten. De president acht het noodzakelijk thans de vraag te onderzoeken of Van der Lubbe naar een gewelddadige wijziging van de hui dige Duitsche constitutie streeft en er een staatsinrichting naar het sovjet-Russische voorbeeld van wilde maken. De procureur-generaal leest over dit onder werp brieven voor van Nederlandsche vrien den van Van der Lubbe. In een van die brieven wordt o.a. gezegd: „Beste kameraad. Deze brief dient om je na mens het internationale proletariaat dat so lidair is met je opvattingen, broederlijke groeten over te brengen. Je gedrag tijdens de daad heeft aanleiding gegeven tot zeer ern stig nadenken en tot discussies in iedere strooming van de beweging". De advocaat dr. Sack (de verdediger van Torgler) vraagt den verdachte of hij in Sep tember 1932 in Den Haag in een vergadering van stakende chauffeurs zich in dezen zin heeft uitgelaten dat men tegen den wil der communistische partij terreur-acties moest uitvoeren. Van der Lubbe: Dat geloof ik niet. Er wordt dan opnieuw een korte pauze ge houden in welke zal worden nagegaan in hoevere gedeelten van een brochure kunnen worden voorgelezen, die aan den beklaagde uit Nederland is toegezonden. Verklaring van dr. Sack. Na de pauze legt dr. Sack een verklaring af waarin o.a. gezegd wordt: „Mij is tijdens de pauze meegedeeld, dat in Zuid-Amerika, in de bladen van het Rio, een bericht verschenen is waarin het proces dat hier onder uw leiding, mijnheer de pre sident, wordt gevoerd, als een theater wordt voorgesteld en dat men den rijksdagbrand alleen ten gunste van de nazi's wil uitbuiten Als Duitsch advocaat voel ik mij verplicht dit publiekelijk aan het gerechtshof mee te deelen. Het schijnt mij een vanzelfsprekende uitoefening van een plicht wanneer aan deze verslaggevers, die zulke tendenz-berichten de wereld in sturen en aan wie wij als gas ten zeer bereidwillig hebben toegestaan dit proces, dat in zijn ernstige waardigheid door geen ander gerechtshof kan worden overtrof fen, bij te wonen, deze vrijgevigheid onthou den wordt". President dr. Bünger: „Reeds in mijn in- lending liet ik uitkomen dat het vanzelf spreekt dat het rijksgerechtshof onafhanke lijk is en slechts oordeelt volgens wet en recht. Ik weiger om dat voortdurend te her halen omdat het zoo vanzelfsprekend is". De president en de procureur-generaal zijn van meening dat in deze gevallen de straf onmiddellijk moet volgen en verzoeken dr. Sack im de desbetreffende documenten voor te lezen. De brochure wordt behandeld. De brochure wordt hierop voorgelezen. Ze werd opgesteld en verspreid door de broeders en stiefbroeders van Van der Lubbe. In dit geschrift bestrijden de samenstellers mei hartstocht de bewering dat Van der Lubbe een fascist zou zijn. Over zijn politieke ge voelens wordt gezegd: „Zijn belangstelling is geconcentreerd op Spartacus, doch hij werd daarvan nooit lid Hij deed moeite om de eenheid der arbeiders door het uitgeven van pamfletten te verster ken". Elders in de brochure wordt opgemerkt dat wanneer Van der Lubbe voor anderen ge vaar zag hij zich zelf opofferde zonder een wederdienst te vragen. Alleen van wege zijn principes kwam hij destijds met de wet in conflict. De zitting wordt dan verdaagd tot heden, Zaterdagmorgen half tien. Het verhoor voor zoover het de persoon lijkheid van Van der Lubbe betreft is hier mede afgeloopen en het hof wil, voor tot de daad zelf over te gaan, de persoonlijkheden der andere verdachten vaststellen. In de zit ting van heden zal dus het leven van be klaagde Torgler in het middelpunt der ver handelingen staan. Critiek van de Rusissche pers. De „Prawda", die naar Reuter uit Moskou meldt, een beschouwing wijdt aan de weige ring der Duitsche autoriteiten aan de Rus sische persvertegenwoordigers tot bijwoning van het proces te Leipzig, beschuldigt de organisators, „die met moeite tot deze riskan te onderneming besloten" van vrees, de open baarheid in het gezicht te zien. De „Izwestia" De strijd van den Oostenrijkschen bondskanselier. (Dag. Overzicht). Opzienbarende arrestatie te Leip zig. (Buitenland). Het voortgezette v. d. Lubbe- proces te Leipzig. (Buitenland). Prov. congres vereen, van vrijz. hervormden in Noordholland (Kerk en School). Gemeentelijke werkverschaffing besproken in de vergadering van de Vereen, van Ned. Gemeenten. (Bin nenland). Bij een twist tusschen twee broers te Groningen is de oudste door een messteek ernstig gewond. (Binnen land). Op de begrooting van sociale za ken zal nog 2 100.000 worden uit getrokken voor verlaging van woninghuren. Te Rotterdam is een ijzeren per rongedeelte van 10.000 K G. neerge stort (Binnenland). Brief van de drie centraie land bouworganisaties aan minister Ver schuur, inzake inkrimping van den veestapel. (Land- en tuinbouw). (Zie verder eventueel laatste be richten). ZIj, DIE ZICH MET 1 OCTOBER A.S. VOOR MINSTENS 3 MAANDEN OP DIT BLAD ABONNEEREN ONT- VANGEN DF TOT DIEN DATUM VER SCHIJNENDE NUMMERS FRANCO EN GRATIS. DE DIRECTIE. veronderstelt, dat de weigering moet worden geweten aan de vrees, dat het proces veel kan openbaren, dat de organisators ervan kan compromitteeren. WET TOT BESCHERMING VAN DEN UITVOER. De rijksregeering in Berlijn heeft gisteren een wet tot bescherming van den Duitschen uitvoer aangenomen, waarvan de tekst als volgt luidt: Art. 1. De invoer van producten uit de landen, die Duitsche producten aan invoer beperkingen onderwerpen, kan ter bescher ming van den Duitschen uitvoer eveneens be- perkt worden, tenzij de invoerbeperkingen de zer landen naar haar aard in de bestaande handelsovereenkomsten speciaal zijn voorbe houden en haar toepassing in overeenstem ming is met de handelsovereenkomsten. Bij het vaststellen van invoercontingenten voor een land moet in oogenschouw worden genomen, of de invoer van Duitsche produc ten door dat land ongunstiger wordt behan deld dan de invoer van producten van eenig ander land. Art. 2. De rijksministers van buitenland sche zaken, van financiën, van economische zaken en van voedselvoorziening en land bouw worden gemachtigd, ter uitvoering van deze wet invoerbeperkingen te verorde nen en de noodige verordeningen uit te vaar digen. Art. 3. De wet treedt in werking op den dag, volgende op dien der afkondiging. Commentaar op de wet. Naar aanleiding van het aannemen door de Duitsche regeering van een wet tot be scherming van den Duitschen uitvoef, wordt nog medegedeeld: De wet is een verdedigingsmaatregel. In voerbeperkingen uit binnenlandsch-economi- sche overwegingen op grond van deze wet liggen niet in de bedoeling. Of en in welken omvang van de wet zal worden gebruik ge maakt, hangt mede af van de houding der landen, die den Duitschen uitvoer door in voerverboden of contingenteeringen trachten te beperken of te verhinderen. MIJNONGEVAL IN DUITSCHLAND. In de Zitzthum-mijn bij Kloster Mansfeld is heden een touw van een lift tijdens het da len gebroken. In de lift bevonden zich twee arbeiders. De lift stortte 744 M. diep naar beneden, doch de inzittenden werden slechts licht gekwetst en konden naar boven komen. De omhooggaande tegenhangende lift schoot echter met geweldige vaart omhoog, met het gevolg, dat de vier inzittende arbeiders zwaar gewond werden. Door het gebroken touw werden de glijbanen zoo zwaar bescha digd, dat de lift verscheidene dagen lang niet zal kunnen werken. Hierdoor zijn 3000 arbei ders een week zonder werk.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1