DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
V. d. Lubbe be
kent zijn schuld.
De Volkenbondsvergadering bijeen,
DxtqtÜiksch Omczicht
Buitenland
£ucfUvaact
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franc door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 1—5 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/b. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
No. 231
Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 30 September 1933
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
De algemeene beschouwingen zulten
waarschijnlijk hedenmorgen geëin
digd worden. Gisteren hebben vier
sprekers het woord gevoerd.
EEN NEDERLANDSCHE RESOLUTIE.
135e Jaargang
Wal vandaag de
aandacht trekt,..
BRAND IN SYNAGOGE
TE BOEKAREST.
NIEUWE HE\^GE AARDSCHOK
IN DE ABRUZZEN.
MIJNONGELUK IN HET
RUHRGEBIEl).
AUTO RIJDT OP S.A.-TROEP IN.
BOTSINGEN TUSSCHEN fuLITIE
EN BETOOGERS.
DE FOSTVLUCHTEN OP INDIL.
VLIEGFEEST IN ZUID-LIMBURG.
De algemeene beschouwingen in de Vol
kenbondsvergadering schijnen ook dit jaar
geen grooten omvang te zullen nemen, ver
telt de N R.C.-correspondent te Genève aan
het begin van zijn relaas over de zitting van
gisteren en hij vervolgt: Men verwacht zelfs,
dat die algemeene beschouwingen reeds
hedenmiddag zullen kunnen gesloten wor
den.
De omstandigheid, dat de eerste phase der
ministerbespreking over de ontwapening is
afgeloopen. zonder dat de toestand reeds veci
duidelijker is geworden, heeft tengevolge, dat
de gedelegeerden over dit hoofdprogram van
het oogenblik nog steeds een groote terug
houdendheid zich willen opleggen, evenals
in den aanvang dezer week hun wensch was;
hieruit is de geringe animo om aan de alge
meene debatten deel te nemen, te verklaren.
Zweden over het ontwapenings-
vraa^stuk.
Intusschen zijn gisteren vier sprekers aan
liet woord geweest. Minister de Graeff sloot
de rij der sprekers Hij was voorafgegaan
door den minister van buitenlandsche zaken
van Zweden, Sandler, den gedelegeerde van
Britsch-Indië. Mitter, en den gedelegeerde
van China, Wellington Koo, De Zweedsche
minister bevestigde in de eerste plaats, dat
Zweden den tariefwacen*blstand van Lon
den had opgezegd Zweden blijft echter na
tuurlijk bereid aan allé pogingen mede te
werken om den internationalen ruilhandel
en de wereldproductie te vermeerderen, doch
als de internationale toestand niet zal ver
beterd worden, zal Zweden de noodige maat
regelen moeten treffen ter bescherming van
het welzijn der eigen bevolking. Wat de ont
wapeningsconferentie betreft, er bestaat nog
een kans, misschien de laatste, dat de tot
dusver gevolgde methode tot een ontwaoe:
ningsconventie zal leiden. De conferentie
moet zoo snel mogelijk tot een ontwapenings
conventie komen, die althans aan de vrijhe;d
der staten op wapeningsgebied een einde zal
maken, ook al zou zij om dit doel te kunnen
bereiken van radicale oplossingen moeten
afzien De wapeningsvrijheid der staten
moet worden aan banden gelegd en toezicht
zal moeten gehouden worden op de naleving
der wapeningsvoorschriften Mocht de laat
ste kans tot een eenigszins bevredigend einde
der ontwapeningsconferentie niet worden
aangegrepen, dan zal de Volkenbond toch
moeten voortgaan de verschillende zijden
van het wapeningsvraagstuk te blijven be
handelen. Ook na een mislukking der ontwa
peningsconferentie zullen alle Volkenbonds
leden aan de voorschriften van art 8 van
het Volkenbondsverdrag gebonden blijven.
Zweden en de gebeurtenissen in
Duitschland.
Het verdere deel van Sandler's rede had
betrekking op de gebeurtenissen in Duitsch
land. Ieder volk. zeide hij, heeft natuurlijk
het recht aan zijn eigen instellingen dien
vorm te geven, die met zijn eigen toestanc:
en doel het best overeenkomt. De Volken
bond zal zich niet kunnen opwerken als
rechter in den strijd der partijen en gedach
ten, maar er zijn toch eenige onbetwistbare
menschenwaarden, waarvan de Volkenbond
in het belang van den vrede en van de
menschheid de eerbiediging moet verzekeren
Reeds lang voor het scheppen van den Vol
kenbond heeft men begrenen. dat de slacht
offers van een oorlog niet van het volken
recht mogen worden uitgesloten. De slacht
offers van een burgeroorlog mogen echter
niet in een slechter toestand worden ge
plaatst. Het internationale Roode Kruis
heeft reeds in 1921 een resolutie hieromtrent
aangenomen In denzelfden gedachtengang
het minderheidsvraagstuk worden be
schouwd Een büzondere ziide daarvan is de
toestand der Joodsche minderheid Een
grondige discussie hierover in de zesde com
missie is gewenscht De Zweedsche regeering
zal een meer algemeene geldig verklaring
der mmderhedenaansoraken van 1919 toe
luichen De grondgedachte van den Volken
bond is de gelnlcheid der menschen en vol-
keren Iedere pooinpr om de menschen in bij-
zondere soorten te verdelen is jn strijd me-
deze grondgedachte van den Volkenbond.
De r>rincio,pele ongelijkheid tusscben men
scben te verkondigen is in werVelüVheid een
verloochening van den Volkenbond.
Britsch-Indische teleurstelling
over de verzwakking van den
haat tegen den oorlog in Enrooa.
De Britsch Indische gedelegeerde, Mitter
ttitte zijn teleurstelling over de verandering
van de geestesgesteldheid in Europa sinds
hij twee jaar geleden op de Volkenbondsver
gadering geweest is. De verschrikkingen van
den wereldoorlog schijnen te worden ver
geten. Er bestaat thans minder geestdrift
voor de heerschappij van den vrede in de
wereld. Niemand wenscht oorlog, doch er
bestaat niet langer de hartstochtelijke wil om
den oorlog is den ban te doen. De oorlogs
gedachte wordt niet langer met dezelfde
hartstochtelijke overtuiging veroordeeld
Men schijnt te vergeten, dat een nieuwe oor
log de gansche beschaving zou vernietigen.
Eveneens schijnt de openbare meening niet
meer met volle kracht voor een succes der
ontwapeningsconferentie te werken. Het
tegenwoordige beeld van Europa is voor
hem, die juist uit Britsch-Indië gekomen is,
ontmoedigend.
De heer Mitter had ook den indruk gekre
gen, dat de tegenwoordige verachters van
den Volkenbond steeds driester worden. Zij
werpen zich op iedere mislukking van den
Volkenbond en verzwijgen opzettelijk ieder
succes als de Volkenbond toch in de afge
loopen jaren behaald heeft in het geschil tus-
schen Columb:ë en Peru. bij het nuttige hy
giënische werk van het bureau van Singa
pore, bij de ontwikkeling van de havens van
Siam en bij de technische hulpverleening aan
China, waarvan resultaten van zeer wijde
strekking het gevolg kunnen zijn. Voor den
Britsch-Indischen gedelegeerde' staat hei
vast, dat hoe moeilijk deze tijden voor den
Volkenbond zijn men zich des te meer beijve
ren moet den Volkenbond te ondersteunen,
want internationale samenwerking is bitter
noodzakelijk en ook de scherpste bestrijder
van den Volkenbond weet niet aan te duiden
hoe die internationale samenwerking beter
zal kunen verkregen worden dan door mid
del van den Volkenbond.
Wellington Koo, de Chineesche gedele
geerde sprak allereerst over de Volkenbonds
pol itiek in het Verre Oosten en eindigde zijn
betoog met het uitspreken zijner overtuiging,
dat de geheele toekomst der wereld hiervan
afhangt, of wij vast besloten ziin het volken-
hondspezag te versterken en te zorgen voor
de uitvoering zürer beslissingen dan wel den
Volkenbond van iaar tot jaar laten verzwak
ken. totdat hij eindelijk "an het internationale
tooneel peheel zal verdwiinen Ondanks alle
teleurstellingen gelooft China nog steeds in
de juistheid van de grondbesluiten van den
Volkenbond China zal alles doen om den
gelukkigen groei van den Volkenbond te be
vorderen. want het alternatief zal beteekenen,
de terugkeer tot den toestand van interna
tioria'e anarchie, die tot den wereldoorlog
geleid heeft Wil men den Volkenbond echter
sterk maken, dan moet een ieder ook tor
offers bereid zijn Indien wij den vrede wil
len. moeten wii ook bereid zijn ervoor te be
ta'en. Het is onmogelijk hier in deze wereld
iets tc verkrijgen voor niets. Wij zijn thans
aan den kruisweg gekomen De keuze gaat
tussrhen een gewanende vrede, die uiterst
kostbaar is en oo den duur tot oorlog leidt
dan wel een vrede, gegrond op wederzijdsche
verantwoordelijkheid gehandhaafd door ge
meenschappelijke offers d:e minder kostbaar
ziin dan wanneer iedere staat voor zichzelf
moet zorgen en die duurzaam zün zal om
dat daarbij het recht de arbiter tusschen de
volken zal ziin De keuze paat tusschen ont
wapening of herbewapening, tusschen econo-
nv<-'-ii v>°r<stp1 of voorfdurig der wereldcrisis,
om het kort te zeggen: tusschen vrede of
oorlog.
Het voorstel van minister de
Graeff.
Daarna heeft minister de Graeff zeer uit
voerig gesproken en tot slot een resolutie
ingediend van den volgenden inhoud:
„De Volkenbondsvergadering, rekening
houdende met den toestand, die geschapen
is door het feit, dat een groot aantal Duit-
sche staatsburgers in den loop van de laatste
maanden naar verschillende landen is uitge
weken;
overwegende, dat hun tegenwoordigheid in
die landen, waar de hulpmiddelen uit parti
culiere bronnen uitgeput raken, een econo
misch. t'nancieel en sociaal probleem vorm'
waarvan de onlossing slechts zal kunnen
worden gevonden door internationale samen
werking;
verzoekt den Volkenbondsraad zoo snel
mogelijk de bijzonderheden van een practi-
sche regeering voor dit doel te willen bestu-
deeren en de noodige maatregelen voor de
uitvoering der uit deze studie voortgekomen
plannen te wi'ien treffen en besluit een bij-
zonderen post voor dit doel op de Vnlken-
bondsbegrooting van 1934 te plaatsen".
Een nauwelijks hoorbaar „Ja".
Het verhoor der getuigen wordt na
de pauze door den president gesloten
verklaard. Daarna informeert de presi
dent naar den '26sten Februari op wel
ken dag van der Lubbe te Henningsdorf
en te Spandau was.
President: „Hoe laat bent U den vol
genden dag van Henningsdorf wegge
gaan?"
v. d. Lubbe: (zeer duidelijk): „Onge
veer om 8 uur."
President: „Zoo vroeg reeds?" En dat
was toch de dag, waarop U het Rijksdag
gebouw in brand hebt gestoken.
Wij willen U eerst nog nauwkeurig
vragen: Hebt U den Rijksdag aangesto
ken? Bekent U, dat U aan deze brand
stichting schuldig bent?
Van der Lubbe (zeer duidelijk hoor
baar): Ja.
President: „Hebt U Maandag het plan
voor de brandstichting opgevat?"
Van der Lubbe zwijgt.
President: „Is er niet veel voor te
zeggen, dat U reeds eerder, toen zooveel
bver brandstichtingen werd gesproken,
er aan gedacht hebt, het Rijksdagge
bouw in brand te steken?"
Van der Lubbe: „Neen".
President: „U bent dus eerst Maan
dagmorgen tot het besluit gekomen, het
gebouw in brand te steken?"
Van der Lubbe: „Ja".
De weg naar den orand.
President: „Hoor eens van der Lubbe,
zoo heb ik mij dit verhoor niet voorge
steld. Ik zal U nu weer eenvoudig moe
ten voorhouden, wat U in het vooronder
zoek zoo bereidwilig hebt verklaard en
dit is goed in dit proces, dat dit zoo
nauw keurig vastgesteld is. Ik lees dus
voor: De president neemt dus de vraag-
en antwoordmethode weer op. U hebt de
vuurmakers in de Muellerstrasse ge
kocht. Daarna bent U verder gegaan
door de Chaussee und Friedrichstrasse
Daarna langs Unter den Linden tot aan
de nieuwe Wilhelmstrasse en door de
Dorotheestrasse naar het Rijksdagge-
bcuw, U hebt het gebouw van alle kan
ten nauwkeurig bekeken. Daarbij hebt U
geconstateerd, dat men op verschillen
de plaatsen zou kunnen inklimmen. Het
meest geschikt 'eek U de westzijde, om
dat daar minder menschen waren Dat
was om vijf uur. U hebt echter toegege
ven dat U reeds eerder eenmaal daar
geweest bent, misschien reeds tegen
twee uur. De getuige Schmal, een be-
aj> bte van het gebouw, heeft U daar ge
zien. U hebt echter aanvankelijk niets
verder gezegd, maar beweerd, weer te
zijn weggegaan aaar den Fredrichts-
hain waar U tot 's avonds ca 8 uur hebt
vertoefd Daarna bent U weer op weg
gegaan naar het Rijksdaggebouw. Of
alles klopt moet nog door de be
wijsvoering worden uitgemaakt.
De president stelt dan nog eens vast,
hoe Van der Lubbe gekleed was Dan
worden groote schetsen van den Rijks
dag en omgeving opgehangen. Dr.
Buenger deelt mede, dat nu de conclu
sies, die zijn opgemaakt volgens de aan
gifte van beklaagde zelf, worden uiteen
gezet Daarbij zal ook nog in details
worden medegedeeld, of zich nog ver
dere sporen hebben voorgedaan, die men
eveneens heeft kunnen volgen Dr. Ben-
ger houdt dan Van der Lubbe alle bij
zonderheden voor over den weg, die Van
der Lubbe in het Rijksdaggebouw heeft
gevolgd, van het bestijgen van een schut
ting en het indringen in de restauratie-
ruimte door de wandelhallen tot in de
zaal dei plenaire zittingen aan de hand
van schetsen en het verwijzing naar be
wijsstukken. die van den dader afkom
stig zijn. Het hemd heeft hij eveneens
als brandstof gebruikt Daarna wendt
hij zich direct tot Van der Lubbe met de
vraag: „Hebt U tot nu toe alles ver
staan?"
De tolk verklaart, dat de beklaagde de
uiteenzettingen heeft gevolgd.
President: „Ik maak U er nog eenmaal
op attent: Ik lees langzaam alles voor
en wanneer hier iets staat, wat U niet
hebt gezegd en wat niet zou kloppen
dan zegt U mij dat
Van der Lubbe: „Ja".
Het tergende zwijgen.
President: „Ook wanneer iets niet
juist is wat ik zeg, in dit opzicht dat U
op het oogenblik meent dat het niet
waar is wat U vroeger hebt verklaard,
moet U dat zeggen
Van der Lubbe zwijgt:
President: „De feiten stemmen dus
overeen met hetgeen U vroeger hebt ver
klaard en wat U ook thans als juist
ziji.de bevestigt?
Van der Lubbe: „Ja, zoo is het".
Dr. Buenger gaat dan voort met het
oplezen tot aan de beschrijving van de
arrestatie van den dader in de Bis-
marckzaal. „Aan het slot van een van U
verhooren hebt U verklaard, dat U ge
loofde, dat de zaak zoo was geweest U
geloofde, dat de uitvoering ongeveer 15
tot 20 minuten in beslag had genomen.
Dit is met experimenten na te gaan en
het is gebleken dat men in een dergelijk
tijdsverloop dat kan doen, wat U zelf
hier hebt beschreven."
Daarna wordt de zitting gesloten De
eerstvolgende zitting is vastgesteld op
Woensdagmorgen half tien.
HE.1 V SCHIP.
Noé steeds geen spoor.
Het schip, dat, naar men vreest bij hei
eiland Milos met man en muis is vergaan, is
niet een Engelsch stoomschip, maar het
Grieksche 640-ton schip „Joannis Nomicos"
Men heeft nog een spoor van het schip ge
vonden.
DE STAKINGSBEWEGING
IN PENNSYLVANIE.
Goevern. ir vliegt naar Roosevelt.
v De gouverneur van Pennsylvanië Pinchot
is, naar uit Philadelphia gemeld wordt, in
verband met den ernstigen stakingstoestand
in het bruinkolendistrict naar Hydepark ge
vlogen teneinde president Roosevelt rapport
uit te brengen en met hem te beraadslageu
over de te nemen maatregelen. De met de uit
voering van het wederopbouwprogram (N.
R.A„) belaste ambtenaren stellen alle pogin
gen in het werk om de stakingsgolf in te dij
ken. Men hoopt te Washington, dat Roosevelt
direct zal ingrijpen.
Ongerustheid
In officieele kringen te Washington heerscht
ernstige bezorgdheid in verband met het toe
nemend aantal stakingen in het geheele land
Ongeveer 100.000 arbeiders staker, in den
staat Pennsylvanië in het bruinkolengebied
en in de staalindustrie te Pittsburgh. Het
aantal stakenden in de New-Yorksche confec-
tie-industrie, in het zijdebedrijf, bij schilders
en decorateurs bedraagt 75.000. Te Detroit
hebben 15.000 arbeiders in de auto- en ma
chine-industrie het werk neergelegd. Derge
lijke berichten komen ook uit andere streken
van het land.
Men vreest, dat de staking in de steenkolen
en ijzerindustrie zich over het geheele gebied
der Vereenigde Staten zal uitbreiden. Te
Pittsburgh en in Pennsylvanië is het tot tal
rijke botsingen gekomen tusschen stakers,
werkwilligen en politie.
Roosevelt vol goedeu moed.
Terwijl de gouverneur van den staat Penn
sylvanië op weg is naar Roosevelts zomer
verblijf te Highpark, teneinde met den presi
dent den toestand te bespreken, die is ont
staan door een staking in het kolengebied
van Pennsylvanië verwacht president Koose
velt dat een spoedig einde van het conflict,
aangezien te ashington inmiddels overeen
komst is bereikt, tusschen vertegenwoordi
gers der mijnwerkers der mijneigenaren en de
N R.A.-autoriteiten over de toepassing van de
code in de mijnindustrie. President Roosevelt
gelooft, dat dit voldoende is om de 75.000
stakende mijnwerkers weer aan het werk te
krijgen, voorzoover zij werkzaam zijn in de
mijnen, die voor het grootste deel behooren
aan verschillende groote staalondernemin-
gen. In verband hiermede verwacht Roose
velt tevens, dat de 25.000 stakende arbeiders
in de staalindustrie aan het werk zullen
gaan.
HENRI BARBUSSE IN NEW-YORK
GEARRESTEERD.
De Fransche auteur Henri Barbusse is gis
teren, toen hij met zijn secretaresse op het
Engelsche stoomschip „Berengaria" aan
kwam, door de immigratie-autoriteiten gear
resteerd en in verband met zijn communisti
sche opvattingen voorloopig naar Ellis Is-
land overgebracht. Toen Barbusse verklaarde
dat hij niet naar Amerika was gekomen om
communistische propaganda te voeren, ver
klaarden de immigratie-ambtenaren, dat hem
waarschijnlijk verlof zou worden gegeven tot
het uitspreken van twee reeds aangekondigde
redevoeringen over de wereldvrede. De defi
nitieve beslissing over het toelaten der rede
voeringen is echter nog niet gevallen.
DE INCIDENTEN BIJ
„VOOR ZONSONDERGANG".
Dreigementen tegen den theater
directeur.
Onbekende personen hebben dreigementen
gericht tot den theaterdirecteur Stanley Scott
en aangekondigd, dat zij de opvoering van
Gerhart Hauptmann's „Voor Zonsonder
gang" met Werner Krauss in de hoofdrol zul
len blijven verstoren en iederen avond zullen
iawaai maken, wanneer het stuk niet onmid
dellijk wordt teruggetrokken. Scott verklaart,
dat deze door den telefoon uitgesproken drei
gementen ongetwijfeld afkomstig zijn van
vreemdelingen. Hij denkt er echter niet aan,
ze ernsiig te nemen. Hedenavond zullen meer
dan 50 politie-agenten voor het theater wor-
De Volkenbondsvergadering; de
algemeene beschouwingen worden
vindaag beëindigd. (Dag. Overzicht).
Bij een brand in een synagoge te
Boekarest zijn 9 vrouwen om het
leven gekomen. (Buitenland).
Henri Barbusse in New-York ge
arresteerd. (Bu'tenland).
Nieuwe aardschok in Italië. (Bui
tenland).
Logementhouder te Amsterdam
door een buffetbediende neerge
schoten. (Binnenland).
De kwestie mr Duys en de s.d.a.p.
(Binnenland).
Een spoor inzake den moord in
den Grooten IJpolder? (Binnenland).
Auto-ongelukken tengevolge van
mist. (Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste be
richten).
den opgesteld ter handhaving van de orde.
Rustverstoorders zal hij laten arresteeren er
wegens huisvredebreuk doen vervolgen.
9 vrouwen gedood.
Volgens eer. bericht in de Berliner Boersen
Kurier is gisteravond tijdens de godsdienst
oefening in de synagoge te Boekarest een
ernstig ongeluk gebeurd. Door nog onbeken
de oorzaak ontstond kortsluiting in de elec-
trische leiding, waardoor onder de bezoekers
een paniek ontstond. Tijdens het gedrang
stortte door overmatige belasting de vrou-
wepgaanderij in. Negen vrouwen werden ge
dood, drie anderen werden zwaar gewond
naar het ziekenhuis overgebracht.
Gistermiddag tegen half vijf heeft in de
Abruzzen opnieuw een hevige aardschok
plaats gehad, waardoor o.a. te Sulmona tal
rijke huizen zijn ingestort Over de verdere
uitwerking en het aantal slachtoffers is nog
niets bekend.
Gistermorgen zijn vier mijnwerkers in de
mijn Rheinbaben te Gladbeck in Duitschland,
behoorende tot het complex van de A. G.
Recklinghausen, onder vallend gesteente ge
raakt. Een hunner werd op slag gedocKl, ter
wijl de drie andere niet zeer ernstig werden
gewond. Zij zijn naar een ziekenhuis over
gebracht.
9 zwaargewonden.
Gisk ...ond tegen 10 uur is te Frankfurt
a.d. Oder een met 4 personen bezette luxe
auto in volle vaart op een marcheerende S.A.-
troep ingereden. 9 S.A.-mannen werden
zwaar gewond. Eenige der gewonden verkee-
ren in levensgevaar. De auto is door de poli
tie in beslag genomen. De inzittenden bleven
ongedeerd.
Naar uit Havanna gemeld wordt is al
daar tijdens een massabetooging in Central
park een botsing ontstaan tusschen betoogers
en militairen. Het kwam tot een schietpartij,
waarbij voor zoover tot dusverre bekend is 3
personen werden gedood en 7 gewond. De
militairen grepen in toen van af een dak de
bevelvoerende officier der aanwezige cavalle-
rie neergeschoten werd.
De Rijstvcgel (thuisreis) is te Calcutta
aangekomen, de Ijsvogel (uitreis) is te Alor
Star gearriveerd, de Pelikaan (uitreis) te
Caïro.
Gisteren vond op het nieuwe vliegveld te
Vörensal,-Zuid-Limburg, de eerste landing
plaats van een groote machine der K.L.M.
De landing ging vlot. De machine ,/erd be
stuurd door den heer Aler. Aan boord waren
eenige leerlingen van de rijksopleiding voor
evrkeersvliegen. De heer Aler werd verwel-
komd door den heer Bautzenberg, burgemees
ter van Vörendal, de heeren J. Kleiboer en
H. Scholten, onder wier leiding het veld in
korten tijd werd geschikt gemaakt.
De heer Aler inspecteerde het geheele veld,
nam eenige metingen en verklaarde het ter-
rein volkomen geschikt voor het houden van
een vlieg feest, waaraan ook door ..ware ma-
