DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Sxiqdiiksch Het naderend onheil Japan-Amerika. ^Buitenland. Het Berlijnsch proces wordt interessant. Ho. 257 Directeur: C. KRAK. Dinsdag 31 October 1933 135e Jaargang Telkens weer komen opzienbarende berichten uit het Verre Oosten, die er op wijzen, dat de verhouding Japan-Amerika tang niet pluis is. WAT IS HIERVAN HET EIND? Waf vandaag de aandacht trekt Een glazenwasscher, die vroeger communist was, doet een zeer aannemelijk verhaal over de „juiste" totstandkoming van den brand in den Rijksdag. ONBEGRIJPELIJKE DINGEN. Torgler in moeilijkheden. Een gemeene schoft. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, nixgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. francr door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN; Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Hoofdredacteur: Tj. N. AÜEMA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Bijna dagelijks komen onrustbarende tele grammen uit het verre Oosten in verband met de slechte verhouding van Japan en Amerika. Berichten over incidenten in den Stillen Oceaan zijn niet van de lucht en dat er wat broeit, daar kan men zeker van zijn. Achter de politieke coulissen wordt hard ge werkt om een botsing te vermijden, maar oi dit ooit mogelijk zal zijn, betwijfelen we. De toekomst zal leeren of het eiland-incident van Zondag j.1. nog in der minne geschikt kan worden. Zooals men weet, was op het IJapansche departement van Buitenlandsche Zaken een rapport ontvangen van Deboetsji, den Japanschen ambassadeur te Washing ton, waarin hij verklaart bij het Amerikaan sche ministerie van Buitenlandsche Zaken te hebben geprotesteerd tegen het feit, dat de Amerikaansche autoriteiten op het eiland Guam grond hebben geconfisceerd toebehoo- rende aan Isjizo Sjimitsoe, een Japansch onderdaan, en verboden hebben, dat schepen van Sjimitsoe de haven van Guam binnen varen of vandaar vertrekken. Het incident, waarvan het gewag maakt, lijkt op het eerste gezicht niet zoo belang rijk. Dit incident heeft op zich zelf, vooral in verband met Japan, niets ongewoons De Amerikanen hebben het geval drastisch aan gepakt, zooals zij zich dat kunnen veroor loven. Maar ook eiders heeft men dergelijke dingen beleefd. De manier, waarop Japan ners zich plegen te vestigen op tallooze plek ken in het Verre Oosten, het intellectueel en sociaal gehalte van dergelijke kolonisten dat vaak buiten verhouding is tot het aanzien en de eischen van het bescheiden vak dat zij uit oefenen, hun voorliefde voor fotografisch am bacht en menigmaal ook voor visscherij en zeilspor hebben tengevolge gjbad dat men maar al te geneigd is dergelijke nijvere zo nen van Nippon stilzwijgend over één kam te scheren Veelal zijn zij meer geduld dan dat zij welkome gasten zijn. Tokio p'eegt dergelijke gevoelens der an d' iti heel goed c bigr>"nen Als I inansche scheepvaart op bepaalde, uit strategisch oogpunt critieke plekken wa4 opdringerig wordt, zijn er, zonder dat de buitenwereld er vee' van merkte, soms maatregelen genomen waarin de Jaoaoners zich met piijzenswaei dig begrip voor de opvattingen der anderen hebben geschikt Men zal zeggen dat dit heel natuurlijk is omdat geen volk rneer geplaagd wordt door een vrees tot in het ongerijmde voor spionnen dan juist de Japanners. Der gelijke gevoelens hoeven echter nog niet mee te brengen dat men veel gerechtvaardigder bezorgdheid van anderen op het zelfde ge bied kan verdragen. De Japanners echter zijn, zooals gezegd, op dit punt niet over- kleinzeerig. Met groote vrijmoedigheid en vindingrijkheid gaan zij zoover zij kunnen in hun altijd groote belangstelling voor alle iikskundige en zeevaartkundige bijzon derheden van de wereld, ver rondom hun aardrij eilanden. Maar als men hun dan door zwij gende daden laat blijken dat men die belang stelling de spuigaten vindt uitloopen dan zal men de Japanners gewoonlijk de desbetref fende maatregelen even zwijgend zien aan vaarden. Het is er hun blijkbaar om te doen te weten te komen hoever geduld of goedge loovigheid van anderen hun veroorloven te gaan; stooten zij het hoofd tegen de grens daarvan, dan beschouwen zij dat niet anders dan als iets waarop zij waren voorbereid. En dan nemen zij nota van de meer of min der zachte waarschuwing, aldus de N. R Crt. daarvoor zijn zij echte Oosterlingen. De Oost-Aziaat houdt ervan zwijgend nog te probeeren waar den gemiddelden westerling eigen schroom reeds lang een halt gebiedt. Maar hij heeft er dan ook volmaakt respect voor als hij even weinig luidruchtigen, doch zeer beslis ten weerstand ontmoet. Voor een stille wenk, die hem krachtig terugwijst maar die zijn fi guur naar buiten niet doet lijden kan hij zelfs erkentelijk zijn. In ieder geval zal die hem respect afdwingen. Respect heeft bij hem zelden het groote woord. Ook wanneer het van afdoende daden vergezeld gaat, zal het vaak niet alleen zijn haat maar zelfs zijn minachting wekken. Critici cr.der ons van on ze koloniale politiek hebben dat soms al te zeer uit het oog verloren. Dat de kwestie van den Japanner op het Amerikaansche eiland zoo heng wordt opge nomen zal dan ook wel in hoofdzaak moeten worden verklaard uit het feit dat dit eiland Guam heet. Een kleine ontsteking van gewoon huis- of tuinkarakter kan g oote beteekenis krijgen als zij een vitale plek n het lichaam aantast En Guam is een vitaal punt het vitaalste punt waarschijnlijk in de heele Pacific-politiek. Wij hebben er herhaaldelijk al over gespro ken. Het verdrag der vie- mogendheden van 1922 was voor de Japanners zoo bijzonder aantrekkelijk, omdat Amerika zich daarbij verbond Guam niet verc'er als vlootbasis te versterken. Inplaats van Distooi op de borst van Japan werd het daardoor een Ameri- kaansch plekje binnen het bereik der Japan ners, waarop zij ten allen tijde, als zij dat noodig vonden, de hand zouden kunnen leg gen. Zou Japa°> zooals het nu van plan schijnt, na afloop van de vlootverdragen met Engeland en Amerika deze verdragen opzeg gen, of zou JaPan daden begaan die Amerika in strijd zou achten met die verdragen of met het verdrag der Groote Vier in de Stille Zuidzee, dan zou Washington onmiddellijk zijn vrijheid ten opzichte van Guam terug nemen. Reeds in het conflict over China heeft Stimson, zonder den omineuzen naam Guam te noemen, daarop toespelingen gemaakt. Een poging van Amerika om alsnog uit Guam het Malta of het Singapore van de Stille Zuidzee te maken zou echter naar alle waarschijnlijkheid ten gevolge hebben dat Japan de hand zou leggen op het eiland, vóór het voldoende in staat van verdediging was gebracht Men neemt algemeen aan, ook wel in Amerika, dat Japan het monteeren van dat gevaarlijke pistool niet zou afwach ten. Men spreekt dan ook niet van een Pacific- oorlog zonder dat aan Guam in de eerste plaats een gedachte gewijd wordt. Op Guam staat het kruitvat, waarin tien tegen één oor- logsvonken de eerste ontploffing zouden te weegbrengen. Het is dus geen wonder dat de Japanners voor Guam nog meer dan hun gewone, toch reeds groote, nieuwsgierigheid koesteren. Zij zullen willen bestudeeren welke mogelijkheden van nadering en verweer het eiland biedt, en tevens willen weten waf thans Franschen, Engelschen en Italianen tenopzichte van Duitschland zoo bezig houdt: Of er verrassingen worden voorbe reid. Het is echter even begrijpelijk dat de Ame rikanen nergens in hun heele rijk minder op Japansche nieuwsgierigheid gesteld zijn dan juist op Guam. Misschien is de Japansche reeder in zijn glimlachende vrijmoedigheid ook wat onvoorzichtig geweest en heeft hi daardoor nog bijzonder geprikkeld. Hoe he: zij, er is nu een incidentje ontstaan dat de Japanners blijkbaar niet meer beleefd over het hoofd wilden zien. Nu betrof het 't aller vitaalste punt in hun strategische positie Voor de Amerikanen ejeldt hej zelfde. Mis schien zijn zij oók waf onbewimpeld opgetre den. Oostersche diplomatie van het stille soort, waarbij zonder eeniir geluid en zonder eenig ruw gebaar een hevigen strijd kan wor den uitgevochten, is nu eenmaal niet een Amerikaansche specialiteit. In het onderhavi ge geval zijn beide partijen misschien ook wat zenuwachtg geworden doordat het een zoo kittelige plek betrof. Hoe het zij, het feit zelf is niet erger dan een van de vele verschijnselen van prikkel baarheid die in Japan ten opzichte van twee of drie groote mogendheden vallen waar te nemen. Gevaarlük ziet het er op zich zelf niet uit. Maar zoodra de naam Guam in derge lijk verband wordt genoemd is het altijd zaak op te letten Het is of, zelfs bij een lichte on gesteldheid, de naam van het hart wordt genoemd. Verbod voor bepaalde Jaoansche schepen om Guam aan te doen; verbod voor Japan sche schepen te Wladiwostok binnen te varen zonder Russischen loods: Japansche uitingen van wantrouwen ten opzichte van den ves tingbouw te Singapore; het zijn alles teeke nen dat ook in het Verre Oosten de kalmte van vele jaren verdwenen is! Januari zullen in verschillende districten en op het platteland bevoegde leerkrachten in luchtbescherming worden opgeleid en als opleiders der jeugd worden aangesteld. SPAREN IN DUITSCHLAND. Staatssecretaris Reinhard heeft gister avond voor de radio gesproken over sparen. Spr. heeft zich op scherpe wijze uitgelaten 'egens die kringen, die hun spaargelden in tuis bewaren met de motiveering, dat een nieuwe inflatie de veiligheid van hun in lagen bij de betreffende instituten in gevaar zou kunnen brengen. Een dergelijke vrees is in den staat van Adolf Hitier volkomen on gemotiveerd, aldus spreker, want hij ver schilt van den partijenstaat doordat zijn leiding en zijn regeering bestendig zijn. GROOTE DIEFSTAL TE ANTWERPEN Een aanzienlijk bedrag ontvreemd. Een winkelierster te Antwerpen had onder den vloer in een harer kamers fr. 700.000 in effecten, fr. 175.000 in bankbiljetten van 1000 francs en een koffertje met ongeveer fr. 15.1/00 verborgen. Haar geheele fortuin is gestolen geworden, vermoedelijk door haar knecht, die bij haar inwoonde en die sedert de ontdekking van den diefstal spoorloos verdwenen is. Er wordt een onderzoek inge steld. Het naderend onheil Japan Amerika. (Dag. Overzicht). De spanning in Palestina duurt voort. (Buitenland). Het Berlijnsche proces. (Buiten land.) Een internationale conferentie te Tokio? (Buitenland). Redevoeringen in Duitschland. (Buitenland). Ambtenaren-verbod in België. (Buitenland). Een notaris te Maarssen gearres teerd als verdacht van valschheid in geschrifte en verduistering. (Bin nenland 10-jarig bestaan bond van auto- busdienstondernemers (Binnenland) In verband met het drukken van opruiende lectuur is door de justitie te Groningen een inval gedaan in een drukkerij te Groningen. (Bin nenland). Zie verder eventneel Laatste Be richten. DUITSCHLAND'S WERELD BETEEKENIS. Redevoering van Alfred Rosen- berg. Gisteravond heeft Alfred Rosenberg in het Sportpalast te Berlijn een redew"-,ncr uitere sproken over Duitschlands wereldbeteekenis Het voornaamste werk van de refrepr-ng. Hitier was het neerwerpen van het commu nisme. waarop het wereldiodendom merk waardigerwijze geantwoord heeft. Hit' er heeft voor Eurona een cultuur van tweedui zend jaar gered. Duitschland wil ook met Sowjet-Rusland vo'strekt correcte betrekkin gen onderhouden. Duitschland kan rustig afwachten of Moskou de slagen tegen het communisme in r>tiiterh'anr' overwint en zich nu „realpolitisch" instelt Zeer smartelijk is het leed. waaraan de in het buitenland wo nende Duitschers thans zijn blootgesteld. In dit verband wees Rosenberg op de Poolsche verplichtingen jegens de minderheden, vaarbij hij naar voren bracht, dat eventueel de wereldpolitieke meening zou kunnen ont staan, dat Polen met het verbreken van de minderheidsrechten tegelijkertijd inbreuk heelt gepleegd op de oorkonde, die de voor waarde vormde voor zijn volkenrechterlijke erkenning. Het nationaal socialisme zal Duitschland ook naar buiten weer achting verschaffen De vrees der andere landen voor Duitsch land is minder van militairen aard dan wel ontstaan uit schroom om te erkennen, dat Duitschland met succes de werkloosheid be strijdt. Men vreest, dat dit inzicht de ver breiding van de nationaal socialistische idee zeer gunstig zijn zal. De andere volkeren zullen met dezelfde problemen te kampen krijgen als Duitschland. Een nieuw geslacht groeit overal op, dat het oude niet meer wi! en naar nieuwe vormen voor onzen tijd zoekt. Adolf Hitier wordt thans overal hartelijker ontvangen dan ooit een keizer of koning. Het derde rijk is de eerste nationale staat gewor den. President Koch spreekt Vervolgens voerde opperpresident Koch het woord, die uiteenzette, dat achter de Duitsche buitenlandsche politiek nu de wil staat van het een geworden Duitsche volk De twaalfde November zal dat bewijzen. Spr zette met nadruk uiteen, dat Oost-Pruisen, dat de gruwelen van den oorlog kent alleen den vrede wil. Het wil in Oost-Europa vrede met zijn buren en streeft daarnaar, de moei lijkheden te overwinnen. Het ziet zijn histori sche missie in door er naar te streven, dat het gezicht van het volk zich weer meer naar den Pruisisch-socialistischen staat richt. Mocht men de oplossing van de Europeesche kwes tie in het Oosten door schending van de grens van Oost-Pruisen tot stand willen brengen, dan is het Oost-Pruisische volk be reid den laatsten vierkanten centimeter grond met zijn bloed te verdedigen. BOMAANSLAG IN HAMBURG VERIJDELD. Op rijksstadhouder Kaufmann; dader gevlucht. Rijksstadhouder Karl Kaufmann, die gis teravond in een verkiezingsvergadering m Hamburg het woord voerde, is door de oplet tendheid van de politie ontkomen aan een bomaanslag. j w De politie meldt in verband hiermede ne volgende: vr c In een verkiezingsvergadering van ae D.A.P in het hotel Zur Rennbahnis gister avond een communistische zijde getr bomaanslag te plegen. De aanslag werfl evenwel door ambtenaren van de p hinderd, die tegen 21 uur, kort na den aan vang der vergadering opmerkten, dat een man met een paket uit den achtertuin van de lokaliteit de vergaderingsruimte wilde bin nendringen. Toen de man aangeroepen werd, wierp hij het paket weg, loste op de ambtena ren eenige schoten, waardoor een ambtenaar door een schampschot licht gewond werd Toen de politiemannen op hun beurt van de wapenen gebruik maakten, sloeg de dader op de vlucht en wiero zijn pistool weg. Het ge lukte den man in het donker door den achter tuin te ontkomen. De bom is een conserven blik. dat met hardgeoerste cellulose was ge vuld e dat als brandbom had moeten dienen. Bij volvoering van den aanslag zou de uit werking bijzonder groot zijn oreweest. De politie heeft onmiddellijk het onderzoek ter nand genomen. DE METGEZEL VAN V. LUBBE MELDT ZICH. Te Berglern bij Erding (Boven Beieren) heeft zich zekere Oskar Muller bij de politie aangemeld, deze zou in October 1932 met v d Lubbe in de buurt van Constanza heb ben rondgetrokken. Men neemt aan, dat Muller naar Ferliin zou worden ontboden r ^RnM-ONDERWIIZERS IN DUITSCHLAND. Voor de luchtbescherming. E>e nat.-soc. onderwijzersbond heeft giste ren een vergadering gehouden van zijn lucht beschermingsmanschappen. Dr. Winter, de luchtbeschermingsreferent van de N.S.D.A P. zette daar uiteen, dat in betrekkelijk korten tijd 4700 onderwijzers voor de luchtbescher ming waren opgeleid. Medewerking der onderwijzers in deze aangelegenheid is een dringende nationale eisch. Iedere school in de kleinste plaats moet krachten bezitten, die voor luchtbescherming zijn opgeleid. Vóór Beklaagde Torgler verklaart op den dag van den brand van 11 uur 15 tot 8 uur 15 of 8 uur 20 onafgebroken in het Rijksdaggebouw te zijn geweest. Vier dagen te voren, dus op 23 Februari, is het mogelijk, dat getuige Gutsche hem te omstreeks drie uren des middags heeft gezien. President: Gutsche verklaart daaren tegen, dat het op 27 Februari is ge weest. Torgler acht het mogelijk en denk baar, dat getuige Gutsche zich wat den dag betreft, vergist. De president vraagt aan Torgler of hij kan bewijzen, wat hij verklaart. Dr. Droescher, medewerker van den perchef der Nat. Soc. Rijksdagfractie, verklaart op den dag van de brand tegen half vijf door portaal 5 van den Rijksdag te zijn gekomen en direct een intensieve, doordringende lucht in de vestibule te hebben waargenomen. Het zou benzine- of gaslucht kunnen zijn geweest. De beambten zijn door getui ge op de mogelijke gevaren gewezen. Getuige heeft op een dag, dat de rechter van instructie getuige verhoorde, eeni ge personen onder bewaking zien zitten, van wie hij een als Dimitrof herkende. In Sofia heeft getuige n.1. eenigen tijd doorgebracht en daar heeü men hem het portret van Dimitrof eenige malen laten zien in verband met den aanslag op de kathedraal. Getuige herkent Dimi trof pertinent als dengene dien hij met Toigler in den Rijksdag heeft gezien Torgler daarentegen verklaart nim mer met Dim/trof te zijn samen geweest en Dimitrof pas voor de eerste maal in de rechtszaal te Leipzig te hebben ge zien. Dimitrof, die getuige eenige vragen stelt, wordt net woord ontnomen, waar na de president de zitting verdaagt tot heden. DE DINSDAGZITTING. In de rehtszaal in het Berlijnsche rijksdaggebouw hangt heden een sfeer van spanning en verwachting De ge tuigen, die vanmorgen gehoord worden zijn voornamelijk gedaagd op verzoek van de beklaagden, speciaal van Torg ler. Zij zullen voornamelijk verklaringen af leggen over den gang van zaken in het restaurant Stavick op de Alexander platz, waar Torgler in den nacht van den brand heeft vertoefd. Sedert eenige dagen in de belangstelling der buiten landsche persvertegenwoordigers weer aanzienlijk toegenomen. Ook d$ ver tegemvoordigers van de „Isvestia-en van het Sovjet tel.-agentschap Tass zijn weer aanwezig. Als eerste getuige wordt voorgeleid de glazenmaker August Lebermann uit Hamburg, die reeds geruimen tijd wegens diefstal in arrest is, en vroeger deel uit maakte van de communistische partii. De president wijst hem met nadruk op de beteekenis van zijn verklaring en vermaand hem uitsluitend de waarheid te zeggen Getuige deelt mee, dat hij vroeger lid was van de communistische pa tij, doch later uittrad, omdat de par tij hem te radicaal werd Hij was werk zaam als geheim-koerier. Een poets bakken. Lebermann was met Torgler, die slechts eenige u.en te Hamburg ver toef/Ie, in kennis gekomen door een communist, Jessner genaamd Torgler had gezegd, dat hij in Januari 1'U2 groot werk voor hem had. Men zou den nat soc. een poets bakkewaard men een groote propajan lamoge'ijkheid tegen de nazi's zou hebben Torglct zou toen gezegd hebben, dat men opeT ^aie gebouwen, bijvoorbeeld den rijksdag, in brand moest steken en dat getuige daar bij een belangrijke rol kon spelen, omdat hij aan de politie onbekend was, en men niet wist, dat hij in de partij een rol speelde, zoodat men niet zou aan nemen, dat de daad door de communis tische partij was begaan. President: Hij heeft dus in Januari 1932 reeds uitdrukkelijk over den Rijks dag gesproken. Getuige: Jawel; hij wilde den nazi's eeti poets bakken. Er zouden opet bare gebouwen in brand gestoken worden en hij heeft uit drukkelijk den Rijksdag genoemd Dat was op 25 of 26 Januari 1932. De president constateert, dat getuige zijn aangifte bij de justitie te Ham burg kort voor October 1933 heeft ge daan. Hoe het plan uitgevoerd zou worden! Getuige gaat voort te vertellen, dat Torgler hem had gezegd, dat getuige nog maar eens over de zaak moest na denken. Op 6 Maart 1932 zou de brand gesticht worden. Getuige zou dan naar Berlijn komen en om 2 uur aan het Anhilter Bahnhof zijn. Daar wilde men hem ontmoeten en hem den Rijksdag laten zien, zoodat Torgler hem kon wij zen hoe de brand gesticht moest wor den en welken weg hij diende te vol gen. Getuige zou zich zeer verdacht ge dragen en als het vuur was aangesto ken, in de buurt blijven rondloopoen en rumoer maken, zoodat hij gesnapt zou worden en de anderen weg kon den komen. Er zouden bovendien nog twee Ham burgers mee doen. Getuige kende hen niet bij hun namen, doch wel hun bij namen: Zwarte Willi en Alraune. Hij is op 6 Maart echter niet naar Berlijn ge gaan, omdat de zaak hem te gevaarlijk was. Drie dagen later was Torgler nog maals bij hem geweest, om te vragen, waarom hij niet gekomen was. President: Waarom was Torgler weer in Hamburg? Getuige: Hij had besprekingen met vertegenwoordigers der anarchistische

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1