DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Sxiqdiiksch
Het naderend onheil Japan-Amerika.
^Buitenland.
Het Berlijnsch proces wordt interessant.
Ho. 257
Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 31 October 1933
135e Jaargang
Telkens weer komen opzienbarende berichten
uit het Verre Oosten, die er op wijzen, dat de
verhouding Japan-Amerika tang niet pluis is.
WAT IS HIERVAN HET EIND?
Waf vandaag de
aandacht trekt
Een glazenwasscher, die vroeger communist
was, doet een zeer aannemelijk verhaal over
de „juiste" totstandkoming van den brand in
den Rijksdag.
ONBEGRIJPELIJKE DINGEN.
Torgler in moeilijkheden.
Een gemeene schoft.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, nixgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
francr door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN;
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. AÜEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Bijna dagelijks komen onrustbarende tele
grammen uit het verre Oosten in verband
met de slechte verhouding van Japan en
Amerika. Berichten over incidenten in den
Stillen Oceaan zijn niet van de lucht en dat
er wat broeit, daar kan men zeker van zijn.
Achter de politieke coulissen wordt hard ge
werkt om een botsing te vermijden, maar oi
dit ooit mogelijk zal zijn, betwijfelen we.
De toekomst zal leeren of het eiland-incident
van Zondag j.1. nog in der minne geschikt
kan worden. Zooals men weet, was op het
IJapansche departement van Buitenlandsche
Zaken een rapport ontvangen van Deboetsji,
den Japanschen ambassadeur te Washing
ton, waarin hij verklaart bij het Amerikaan
sche ministerie van Buitenlandsche Zaken te
hebben geprotesteerd tegen het feit, dat de
Amerikaansche autoriteiten op het eiland
Guam grond hebben geconfisceerd toebehoo-
rende aan Isjizo Sjimitsoe, een Japansch
onderdaan, en verboden hebben, dat schepen
van Sjimitsoe de haven van Guam binnen
varen of vandaar vertrekken.
Het incident, waarvan het gewag maakt,
lijkt op het eerste gezicht niet zoo belang
rijk.
Dit incident heeft op zich zelf, vooral in
verband met Japan, niets ongewoons De
Amerikanen hebben het geval drastisch aan
gepakt, zooals zij zich dat kunnen veroor
loven. Maar ook eiders heeft men dergelijke
dingen beleefd. De manier, waarop Japan
ners zich plegen te vestigen op tallooze plek
ken in het Verre Oosten, het intellectueel en
sociaal gehalte van dergelijke kolonisten dat
vaak buiten verhouding is tot het aanzien en
de eischen van het bescheiden vak dat zij uit
oefenen, hun voorliefde voor fotografisch am
bacht en menigmaal ook voor visscherij en
zeilspor hebben tengevolge gjbad dat men
maar al te geneigd is dergelijke nijvere zo
nen van Nippon stilzwijgend over één kam te
scheren Veelal zijn zij meer geduld dan dat
zij welkome gasten zijn.
Tokio p'eegt dergelijke gevoelens der an
d' iti heel goed c bigr>"nen Als I inansche
scheepvaart op bepaalde, uit strategisch
oogpunt critieke plekken wa4 opdringerig
wordt, zijn er, zonder dat de buitenwereld er
vee' van merkte, soms maatregelen genomen
waarin de Jaoaoners zich met piijzenswaei
dig begrip voor de opvattingen der anderen
hebben geschikt Men zal zeggen dat dit heel
natuurlijk is omdat geen volk rneer geplaagd
wordt door een vrees tot in het ongerijmde
voor spionnen dan juist de Japanners. Der
gelijke gevoelens hoeven echter nog niet mee
te brengen dat men veel gerechtvaardigder
bezorgdheid van anderen op het zelfde ge
bied kan verdragen. De Japanners echter
zijn, zooals gezegd, op dit punt niet over-
kleinzeerig. Met groote vrijmoedigheid en
vindingrijkheid gaan zij zoover zij kunnen
in hun altijd groote belangstelling voor alle
iikskundige en zeevaartkundige bijzon
derheden van de wereld, ver rondom hun
aardrij
eilanden. Maar als men hun dan door zwij
gende daden laat blijken dat men die belang
stelling de spuigaten vindt uitloopen dan zal
men de Japanners gewoonlijk de desbetref
fende maatregelen even zwijgend zien aan
vaarden. Het is er hun blijkbaar om te doen
te weten te komen hoever geduld of goedge
loovigheid van anderen hun veroorloven te
gaan; stooten zij het hoofd tegen de grens
daarvan, dan beschouwen zij dat niet anders
dan als iets waarop zij waren voorbereid.
En dan nemen zij nota van de meer of min
der zachte waarschuwing, aldus de N.
R Crt. daarvoor zijn zij echte
Oosterlingen. De Oost-Aziaat houdt
ervan zwijgend nog te probeeren waar den
gemiddelden westerling eigen schroom
reeds lang een halt gebiedt. Maar hij heeft
er dan ook volmaakt respect voor als hij
even weinig luidruchtigen, doch zeer beslis
ten weerstand ontmoet. Voor een stille wenk,
die hem krachtig terugwijst maar die zijn fi
guur naar buiten niet doet lijden kan hij
zelfs erkentelijk zijn. In ieder geval zal die
hem respect afdwingen. Respect heeft bij hem
zelden het groote woord. Ook wanneer het
van afdoende daden vergezeld gaat, zal het
vaak niet alleen zijn haat maar zelfs zijn
minachting wekken. Critici cr.der ons van on
ze koloniale politiek hebben dat soms al te
zeer uit het oog verloren.
Dat de kwestie van den Japanner op het
Amerikaansche eiland zoo heng wordt opge
nomen zal dan ook wel in hoofdzaak moeten
worden verklaard uit het feit dat dit eiland
Guam heet.
Een kleine ontsteking van gewoon huis- of
tuinkarakter kan g oote beteekenis krijgen als
zij een vitale plek n het lichaam aantast En
Guam is een vitaal punt het vitaalste punt
waarschijnlijk in de heele Pacific-politiek.
Wij hebben er herhaaldelijk al over gespro
ken. Het verdrag der vie- mogendheden van
1922 was voor de Japanners zoo bijzonder
aantrekkelijk, omdat Amerika zich daarbij
verbond Guam niet verc'er als vlootbasis te
versterken. Inplaats van Distooi op de borst
van Japan werd het daardoor een Ameri-
kaansch plekje binnen het bereik der Japan
ners, waarop zij ten allen tijde, als zij dat
noodig vonden, de hand zouden kunnen leg
gen.
Zou Japa°> zooals het nu van plan
schijnt, na afloop van de vlootverdragen met
Engeland en Amerika deze verdragen opzeg
gen, of zou JaPan daden begaan die Amerika
in strijd zou achten met die verdragen of met
het verdrag der Groote Vier in de Stille
Zuidzee, dan zou Washington onmiddellijk
zijn vrijheid ten opzichte van Guam terug
nemen. Reeds in het conflict over China heeft
Stimson, zonder den omineuzen naam Guam
te noemen, daarop toespelingen gemaakt.
Een poging van Amerika om alsnog uit
Guam het Malta of het Singapore van de
Stille Zuidzee te maken zou echter naar alle
waarschijnlijkheid ten gevolge hebben dat
Japan de hand zou leggen op het eiland,
vóór het voldoende in staat van verdediging
was gebracht Men neemt algemeen aan, ook
wel in Amerika, dat Japan het monteeren
van dat gevaarlijke pistool niet zou afwach
ten.
Men spreekt dan ook niet van een Pacific-
oorlog zonder dat aan Guam in de eerste
plaats een gedachte gewijd wordt. Op Guam
staat het kruitvat, waarin tien tegen één oor-
logsvonken de eerste ontploffing zouden te
weegbrengen. Het is dus geen wonder dat de
Japanners voor Guam nog meer dan hun
gewone, toch reeds groote, nieuwsgierigheid
koesteren. Zij zullen willen bestudeeren welke
mogelijkheden van nadering en verweer het
eiland biedt, en tevens willen weten waf
thans Franschen, Engelschen en Italianen
tenopzichte van Duitschland zoo bezig
houdt: Of er verrassingen worden voorbe
reid.
Het is echter even begrijpelijk dat de Ame
rikanen nergens in hun heele rijk minder op
Japansche nieuwsgierigheid gesteld zijn dan
juist op Guam. Misschien is de Japansche
reeder in zijn glimlachende vrijmoedigheid
ook wat onvoorzichtig geweest en heeft hi
daardoor nog bijzonder geprikkeld. Hoe he:
zij, er is nu een incidentje ontstaan dat de
Japanners blijkbaar niet meer beleefd over
het hoofd wilden zien. Nu betrof het 't aller
vitaalste punt in hun strategische positie
Voor de Amerikanen ejeldt hej zelfde. Mis
schien zijn zij oók waf onbewimpeld opgetre
den. Oostersche diplomatie van het stille
soort, waarbij zonder eeniir geluid en zonder
eenig ruw gebaar een hevigen strijd kan wor
den uitgevochten, is nu eenmaal niet een
Amerikaansche specialiteit. In het onderhavi
ge geval zijn beide partijen misschien ook
wat zenuwachtg geworden doordat het een
zoo kittelige plek betrof.
Hoe het zij, het feit zelf is niet erger dan
een van de vele verschijnselen van prikkel
baarheid die in Japan ten opzichte van twee
of drie groote mogendheden vallen waar te
nemen. Gevaarlük ziet het er op zich zelf niet
uit. Maar zoodra de naam Guam in derge
lijk verband wordt genoemd is het altijd zaak
op te letten Het is of, zelfs bij een lichte on
gesteldheid, de naam van het hart wordt
genoemd.
Verbod voor bepaalde Jaoansche schepen
om Guam aan te doen; verbod voor Japan
sche schepen te Wladiwostok binnen te varen
zonder Russischen loods: Japansche uitingen
van wantrouwen ten opzichte van den ves
tingbouw te Singapore; het zijn alles teeke
nen dat ook in het Verre Oosten de kalmte
van vele jaren verdwenen is!
Januari zullen in verschillende districten en
op het platteland bevoegde leerkrachten in
luchtbescherming worden opgeleid en als
opleiders der jeugd worden aangesteld.
SPAREN IN DUITSCHLAND.
Staatssecretaris Reinhard heeft gister
avond voor de radio gesproken over sparen.
Spr. heeft zich op scherpe wijze uitgelaten
'egens die kringen, die hun spaargelden in
tuis bewaren met de motiveering, dat een
nieuwe inflatie de veiligheid van hun in
lagen bij de betreffende instituten in gevaar
zou kunnen brengen. Een dergelijke vrees is
in den staat van Adolf Hitier volkomen on
gemotiveerd, aldus spreker, want hij ver
schilt van den partijenstaat doordat zijn
leiding en zijn regeering bestendig zijn.
GROOTE DIEFSTAL TE ANTWERPEN
Een aanzienlijk bedrag ontvreemd.
Een winkelierster te Antwerpen had onder
den vloer in een harer kamers fr. 700.000 in
effecten, fr. 175.000 in bankbiljetten van
1000 francs en een koffertje met ongeveer
fr. 15.1/00 verborgen. Haar geheele fortuin
is gestolen geworden, vermoedelijk door haar
knecht, die bij haar inwoonde en die sedert
de ontdekking van den diefstal spoorloos
verdwenen is. Er wordt een onderzoek inge
steld.
Het naderend onheil Japan
Amerika. (Dag. Overzicht).
De spanning in Palestina duurt
voort. (Buitenland).
Het Berlijnsche proces. (Buiten
land.)
Een internationale conferentie te
Tokio? (Buitenland).
Redevoeringen in Duitschland.
(Buitenland).
Ambtenaren-verbod in België.
(Buitenland).
Een notaris te Maarssen gearres
teerd als verdacht van valschheid
in geschrifte en verduistering. (Bin
nenland
10-jarig bestaan bond van auto-
busdienstondernemers (Binnenland)
In verband met het drukken van
opruiende lectuur is door de justitie
te Groningen een inval gedaan in
een drukkerij te Groningen. (Bin
nenland).
Zie verder eventneel Laatste Be
richten.
DUITSCHLAND'S WERELD
BETEEKENIS.
Redevoering van Alfred Rosen-
berg.
Gisteravond heeft Alfred Rosenberg in het
Sportpalast te Berlijn een redew"-,ncr uitere
sproken over Duitschlands wereldbeteekenis
Het voornaamste werk van de refrepr-ng.
Hitier was het neerwerpen van het commu
nisme. waarop het wereldiodendom merk
waardigerwijze geantwoord heeft. Hit' er
heeft voor Eurona een cultuur van tweedui
zend jaar gered. Duitschland wil ook met
Sowjet-Rusland vo'strekt correcte betrekkin
gen onderhouden. Duitschland kan rustig
afwachten of Moskou de slagen tegen het
communisme in r>tiiterh'anr' overwint en zich
nu „realpolitisch" instelt Zeer smartelijk is
het leed. waaraan de in het buitenland wo
nende Duitschers thans zijn blootgesteld. In
dit verband wees Rosenberg op de Poolsche
verplichtingen jegens de minderheden,
vaarbij hij naar voren bracht, dat eventueel
de wereldpolitieke meening zou kunnen ont
staan, dat Polen met het verbreken van de
minderheidsrechten tegelijkertijd inbreuk
heelt gepleegd op de oorkonde, die de voor
waarde vormde voor zijn volkenrechterlijke
erkenning.
Het nationaal socialisme zal Duitschland
ook naar buiten weer achting verschaffen
De vrees der andere landen voor Duitsch
land is minder van militairen aard dan wel
ontstaan uit schroom om te erkennen, dat
Duitschland met succes de werkloosheid be
strijdt. Men vreest, dat dit inzicht de ver
breiding van de nationaal socialistische idee
zeer gunstig zijn zal. De andere volkeren
zullen met dezelfde problemen te kampen
krijgen als Duitschland. Een nieuw geslacht
groeit overal op, dat het oude niet meer wi!
en naar nieuwe vormen voor onzen tijd zoekt.
Adolf Hitier wordt thans overal hartelijker
ontvangen dan ooit een keizer of koning. Het
derde rijk is de eerste nationale staat gewor
den.
President Koch spreekt
Vervolgens voerde opperpresident Koch
het woord, die uiteenzette, dat achter de
Duitsche buitenlandsche politiek nu de wil
staat van het een geworden Duitsche volk
De twaalfde November zal dat bewijzen. Spr
zette met nadruk uiteen, dat Oost-Pruisen,
dat de gruwelen van den oorlog kent alleen
den vrede wil. Het wil in Oost-Europa vrede
met zijn buren en streeft daarnaar, de moei
lijkheden te overwinnen. Het ziet zijn histori
sche missie in door er naar te streven, dat het
gezicht van het volk zich weer meer naar den
Pruisisch-socialistischen staat richt. Mocht
men de oplossing van de Europeesche kwes
tie in het Oosten door schending van de
grens van Oost-Pruisen tot stand willen
brengen, dan is het Oost-Pruisische volk be
reid den laatsten vierkanten centimeter grond
met zijn bloed te verdedigen.
BOMAANSLAG IN HAMBURG
VERIJDELD.
Op rijksstadhouder Kaufmann;
dader gevlucht.
Rijksstadhouder Karl Kaufmann, die gis
teravond in een verkiezingsvergadering m
Hamburg het woord voerde, is door de oplet
tendheid van de politie ontkomen aan een
bomaanslag. j w
De politie meldt in verband hiermede ne
volgende: vr c
In een verkiezingsvergadering van ae
D.A.P in het hotel Zur Rennbahnis gister
avond een communistische zijde getr
bomaanslag te plegen. De aanslag werfl
evenwel door ambtenaren van de p
hinderd, die tegen 21 uur, kort na den aan
vang der vergadering opmerkten, dat een
man met een paket uit den achtertuin van de
lokaliteit de vergaderingsruimte wilde bin
nendringen. Toen de man aangeroepen werd,
wierp hij het paket weg, loste op de ambtena
ren eenige schoten, waardoor een ambtenaar
door een schampschot licht gewond werd
Toen de politiemannen op hun beurt van de
wapenen gebruik maakten, sloeg de dader op
de vlucht en wiero zijn pistool weg. Het ge
lukte den man in het donker door den achter
tuin te ontkomen. De bom is een conserven
blik. dat met hardgeoerste cellulose was ge
vuld e dat als brandbom had moeten dienen.
Bij volvoering van den aanslag zou de uit
werking bijzonder groot zijn oreweest. De
politie heeft onmiddellijk het onderzoek ter
nand genomen.
DE METGEZEL VAN V. LUBBE
MELDT ZICH.
Te Berglern bij Erding (Boven Beieren)
heeft zich zekere Oskar Muller bij de politie
aangemeld, deze zou in October 1932 met
v d Lubbe in de buurt van Constanza heb
ben rondgetrokken. Men neemt aan, dat
Muller naar Ferliin zou worden ontboden
r ^RnM-ONDERWIIZERS IN
DUITSCHLAND.
Voor de luchtbescherming.
E>e nat.-soc. onderwijzersbond heeft giste
ren een vergadering gehouden van zijn lucht
beschermingsmanschappen. Dr. Winter, de
luchtbeschermingsreferent van de N.S.D.A
P. zette daar uiteen, dat in betrekkelijk korten
tijd 4700 onderwijzers voor de luchtbescher
ming waren opgeleid. Medewerking der
onderwijzers in deze aangelegenheid is een
dringende nationale eisch. Iedere school in
de kleinste plaats moet krachten bezitten, die
voor luchtbescherming zijn opgeleid. Vóór
Beklaagde Torgler verklaart op den
dag van den brand van 11 uur 15 tot
8 uur 15 of 8 uur 20 onafgebroken in het
Rijksdaggebouw te zijn geweest. Vier
dagen te voren, dus op 23 Februari, is
het mogelijk, dat getuige Gutsche hem
te omstreeks drie uren des middags
heeft gezien.
President: Gutsche verklaart daaren
tegen, dat het op 27 Februari is ge
weest.
Torgler acht het mogelijk en denk
baar, dat getuige Gutsche zich wat den
dag betreft, vergist.
De president vraagt aan Torgler of
hij kan bewijzen, wat hij verklaart.
Dr. Droescher, medewerker van den
perchef der Nat. Soc. Rijksdagfractie,
verklaart op den dag van de brand
tegen half vijf door portaal 5 van den
Rijksdag te zijn gekomen en direct een
intensieve, doordringende lucht in de
vestibule te hebben waargenomen. Het
zou benzine- of gaslucht kunnen zijn
geweest. De beambten zijn door getui
ge op de mogelijke gevaren gewezen.
Getuige heeft op een dag, dat de rechter
van instructie getuige verhoorde, eeni
ge personen onder bewaking zien zitten,
van wie hij een als Dimitrof herkende.
In Sofia heeft getuige n.1. eenigen tijd
doorgebracht en daar heeü men hem
het portret van Dimitrof eenige malen
laten zien in verband met den aanslag
op de kathedraal. Getuige herkent Dimi
trof pertinent als dengene dien hij met
Toigler in den Rijksdag heeft gezien
Torgler daarentegen verklaart nim
mer met Dim/trof te zijn samen geweest
en Dimitrof pas voor de eerste maal in
de rechtszaal te Leipzig te hebben ge
zien.
Dimitrof, die getuige eenige vragen
stelt, wordt net woord ontnomen, waar
na de president de zitting verdaagt tot
heden.
DE DINSDAGZITTING.
In de rehtszaal in het Berlijnsche
rijksdaggebouw hangt heden een sfeer
van spanning en verwachting De ge
tuigen, die vanmorgen gehoord worden
zijn voornamelijk gedaagd op verzoek
van de beklaagden, speciaal van Torg
ler. Zij zullen voornamelijk verklaringen af
leggen over den gang van zaken in het
restaurant Stavick op de Alexander
platz, waar Torgler in den nacht van
den brand heeft vertoefd. Sedert eenige
dagen in de belangstelling der buiten
landsche persvertegenwoordigers weer
aanzienlijk toegenomen. Ook d$ ver
tegemvoordigers van de „Isvestia-en
van het Sovjet tel.-agentschap Tass
zijn weer aanwezig.
Als eerste getuige wordt voorgeleid
de glazenmaker August Lebermann
uit Hamburg, die reeds geruimen tijd
wegens diefstal in arrest is, en vroeger
deel uit maakte van de communistische
partii.
De president wijst hem met nadruk
op de beteekenis van zijn verklaring en
vermaand hem uitsluitend de waarheid
te zeggen Getuige deelt mee, dat hij
vroeger lid was van de communistische
pa tij, doch later uittrad, omdat de par
tij hem te radicaal werd Hij was werk
zaam als geheim-koerier.
Een poets bakken.
Lebermann was met Torgler, die
slechts eenige u.en te Hamburg ver
toef/Ie, in kennis gekomen door een
communist, Jessner genaamd Torgler
had gezegd, dat hij in Januari 1'U2
groot werk voor hem had. Men zou den
nat soc. een poets bakkewaard
men een groote propajan lamoge'ijkheid
tegen de nazi's zou hebben Torglct zou
toen gezegd hebben, dat men opeT ^aie
gebouwen, bijvoorbeeld den rijksdag, in
brand moest steken en dat getuige daar
bij een belangrijke rol kon spelen, omdat
hij aan de politie onbekend was, en
men niet wist, dat hij in de partij een
rol speelde, zoodat men niet zou aan
nemen, dat de daad door de communis
tische partij was begaan.
President: Hij heeft dus in Januari
1932 reeds uitdrukkelijk over den Rijks
dag gesproken.
Getuige: Jawel; hij wilde den nazi's
eeti poets bakken.
Er zouden opet bare gebouwen in
brand gestoken worden en hij heeft uit
drukkelijk den Rijksdag genoemd Dat
was op 25 of 26 Januari 1932.
De president constateert, dat getuige
zijn aangifte bij de justitie te Ham
burg kort voor October 1933 heeft ge
daan.
Hoe het plan uitgevoerd zou
worden!
Getuige gaat voort te vertellen, dat
Torgler hem had gezegd, dat getuige
nog maar eens over de zaak moest na
denken. Op 6 Maart 1932 zou de brand
gesticht worden. Getuige zou dan naar
Berlijn komen en om 2 uur aan het
Anhilter Bahnhof zijn. Daar wilde men
hem ontmoeten en hem den Rijksdag
laten zien, zoodat Torgler hem kon wij
zen hoe de brand gesticht moest wor
den en welken weg hij diende te vol
gen. Getuige zou zich zeer verdacht ge
dragen en als het vuur was aangesto
ken, in de buurt blijven rondloopoen
en rumoer maken, zoodat hij gesnapt
zou worden en de anderen weg kon
den komen.
Er zouden bovendien nog twee Ham
burgers mee doen. Getuige kende hen
niet bij hun namen, doch wel hun bij
namen: Zwarte Willi en Alraune. Hij is
op 6 Maart echter niet naar Berlijn ge
gaan, omdat de zaak hem te gevaarlijk
was. Drie dagen later was Torgler nog
maals bij hem geweest, om te vragen,
waarom hij niet gekomen was.
President: Waarom was Torgler weer
in Hamburg?
Getuige: Hij had besprekingen met
vertegenwoordigers der anarchistische