DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Koning Nadir Chan vermoord. Hit het Jkiclement Sxt§eCi$sch Ojveczicht ^Buitenland No. 265 Donderdag 9 November 1933 135e Jaargang De koning van Afghanistan, Nadir Chan, gisteren vermoord en zijn zoon tot honing uitgeroepen. WIE NADIR CHAN WAS. VON PAPEN OVER EENHEIDSZIN. DUITSCHLAND MOET VLAGGEN. ARBEIDSGEMEENSCHAP VAN KATHOLIEKE DUITSCHERS. HET GRAF VAN GOERING'S ECHTGENOOTE GESCHONDEN. Door communisten? OP DE KAAK GESTELD. NIEUWE REVOLUTIE OP CUBA? Wat vandaag de aandacht trekt... OOK BELOIE UIT HET TARIEVEN- BESTAND. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, nagegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, irancr door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTLEN Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij vh. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, poe"'ro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N ADEMA. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Den Haag, 8 November 1933. Van de vijf sprekers, welke wij heden in de Tweede Kamer hebben gehoord bij de algemeene beschouwingen over de Rijksbegrooting 1934 was de heer Schouten (a r.) niet alleen de eerste doch ook wel de beste. Hij sprak natuurlijk over veel en velerlei, zoodat het niet ge makkelijk zou zijn een draad in zijn be toog te volgen, doch hij zei dikwijls zeer behartigingswaardig dingen. In de eerste plaats behandelde hij d-* finan- cieele vraagstukken en sprak de ver wachting uit, dat het de Regeering zal mogen gelukken het tekort op de be grooting te dekken door middel van be zuiniging en verhooging van lasten. Maar in ieder geval volge zij niet den raad van den heer Albarda op om voor een deel van het tekort te leenen. Leenen is hier niets anders dan een politiek ip afbetaling in het publieke beheer en dat is uit den booze. Ook de financiën van Indië moeten berusten op een gezon len grondslag evenals die van de gemeenten. Wat deze laatste betreft, zij zullen groo te moeielijkheden hebben te overwin nen, maar, alle omstandigheden in het oog gehonuden kan men het voorschrift van den Minister van Binnenlandsche Zaken in zake de rijksbijdrage voor workeloozensteun slechts juist achten. Maar er dient toch een wijziging te worden aangebracht, n.1. met het oog op de omstandigheid, dat er gemeenten zijn, die zich geheel of nagenoeg geheel kunnen bedruipen, dus minder uitkee- ring behoeven, waartegenover andere gemeenten staan die met hooger uitkee- ring kunnen worden geholpen. De ontworpen salariskorting met 11K percent korting voor de gehuwden achtte de heer Schouten niet onbillijk, nu het algemeen inkomen met meer dan 20 percent is „edaald. Wat onzen economischen toestand aangaat, met den steun aan den land bouw als nu wordt gegeven, kan men moeilijk verder gaan, wil men niet in strijd komen met de algemeene volks-» belangen Wat aangaat den steu aan de industrie, moet de uitwerking van de jongste wetgeving worden afgewacht Men moet evenwel voorkomen, dat nij verheid en landbouw tegenover elkan der komen te staan als een paar anta gonisten. Mogelijke maatregelen ten gunste van den middenstand moeten worden afgewacht, maar intusschen zou hij er geen bezwaar tegen hebben, dat er maatregelen werden genomen tegen het cadeau- en het afbetalingsstelsel. Intusschen verwachte men in dezen crisistijd niet alles van staatstusschen- komst. Hij meent zelfs thans reeds een waarschuwing te moeten laten hooren tegen te groote staatsovermacht op eco nomisch en sociaal gebied, te-wijl hij daaraan vastknoopte een woord van waarschuwing tegen een groote onstui migheid bij de hanteering van de cri- siswetten. Ter wille van de werkloozen drong spr. aan op snelle voorbereiding van groote werken. Verder teekende hij ver zet aan tegen de inrichting van kam pen, waar men jeugdige werkeloozen zou onder willen brengen. Overigens gevoelde hij niets voor het samenbren gen van groepen van werkeloozen, die dreigen slachtoffers te worden van ex tremistische propaganda. De spreker verzette zich tegen een door de katholieken bepleite instelling van een commissie voor de herziening van de Grondwet. Er bestaat geen enkele concrete reden voor een derge lijke herziening op dit oogenblik. Het is wel merkwaardig, dat de heer Albarda gister met een enkel woord de sympa thie voor dat denkbeeld van zijn partij weer heeft ingeslikt Een interruptie van den heer Duy maer van Twist (ar.): „zij slikken al meer in", beloonde hem met algemeen gelach In verband hiermede zette de spr. uit een, dat de theorie van den klassenstrijd door de sociaal-democratec voorgestaan, een beletsel blijft voor een goede recon structie van de maatschappelijke samen leving. Regeering en volk moeten daar bij ieder hare eigen roeping volgen De Regeering moet in de eerste plaats re- geeren, niet met te veel verordeningen niet met te veel commissies, maar met haar gezag en met vaste had, ook tegen gemeenteraden en colleges in provincies die hun plicht verzuimen. Dan kan daarnaast ook het Parlement beter zijn taak van controle vervullen en kan de n icdige voorlichting worden gegeven over fascisme, nationaal-socialisme, communisme en socialisme, alle strijdig met de grondslagen van ons christelijk volksleven en aansturend op een ver derfelijk staatsabsolutisme. Tot kenschetsing van de beteekenis van het nationaal-socialsme als een ge vaar voor onze klassieke vrijheid, citeer de de heer Schouten onder interrupties van den heer Westerman (nat.-herst.), waarbij de heer Duymaer van Twist (a r.) hem kortweg toeriep zijn mond te houden, een en ander uit het program van de Nederlandsche nationaal-socia- listen om dan ongeveer te besluiten: Er wordt dagelijks geagiteerd, gedemon streerd, gepetitioneerd en geëischt, maar de Regeering denke eens aan al de honderdduizenden mannen en vrouwen in den lande, die dit niet doen, maar in de binnenkamer Gods hulp afsmee- ken om zich door deze tijden heen te kunnen worstelen, die bidden om kracht voor de huidige Regeering. Van daar uit komt de werkelijke volkskracht, die zich boven de moeilijkheden wil uit- worstelen, in trouw aan God en ons vorstenhuis. Op deze met emphase gesproken slot woorden volgde eenig bravogeroep van de banken der antirevolutionnairen. Na den heer Schouten heeft de heer Bierema, woordvoerder van den Vrij heidsbond in de eerste plaats eenige financieele beschouwingen gehouden. Hij verzette zich daarbij tegen het lee nen voor crisisuitgaven. Maar de be lastingdruk is niet meer te verhoogen en wij moeten dus inkrimpen, veel meer nog dan thans reeds geschiedt. Van een staatscommissie voor een grondwetsherziening wilde spr. niets weten .Wanneer men wil aansturen op een corporatieven staat ,dan weigert hij zijn medewerking daartoe. Zoo dit zou beteekenende almacht van den staat over alle maatschappelijke organisa ties. en organisch samengesteld parle ment is dit nog geen waarborg, dat de besten des lands er zitting in hebben. Het zou een Poolsche Landdag worden. D spr. betuigde zijn instemming met het denkbeeld de leden van openbare lichamen, die hun eed aan de Grondwet breken, te vervolgen. Hij hield vervo.- gens een strafprediatie tegen de com munisten en sociaal-democraten, die daartegen heftig protesteerden, om met een pleidooi voor de door liberalen voorgestane vrijheid te eindigen. De heer Joekes (v.d.) gaf een betoog ten gunste van samenwerking tusschen regeering en parlement en bestreed den klassestrijd en de dictatuur. Hij beweer de tegenover den heer Bierema, dat de corporatieve idee, welke zich in steeds toenemende mate laat bemerken, niet zoo zeer is af te wijzen. Maar met be hulp van art. 194 der Grondwet is zij nu reeds goeddeels te verwezenlijken. De sperker betoonde zich in zijn rede overi gens zeer gouvernementeel door de maatregelen tot beperking der vrijheid van ambtenaren, de verbanning van so cialisme en communisme uit de bureaux van Defensie enz. goed te keuren. Alleen vroeg hij op sommige punten nader in lichtingen. Ook in ander6 opzichten toonde de heer Joekes zich sterk regee- ringsgezind. waarbij hij ten slotte de beste verwachtingen uitsprak van het werk van de commissie-Idenburg, welke ons belangrijke bezuinigingen zal moe ten brengen. De heer J. ter Laan (s.d.a.p.) deed een ernstig geluid hooren tegen de korting van de ambtenaarssalarissen. Volgens hem zou het daardoor te verkrijgen be drag ook wel uit belastingverhooging zijn te vinden. Hij stelde in dit verband aan de Regeering een paar vragen, mocht hij geen bevredigend antwoord ontvangen, dan zou hij met een motie komen. De laatste spreker van den dag, de teer Vervoorn (plattel.) liet een goed woord hooren voor land- en tuinbouw, terwijl hij o.a. protesteerde tegen de so ciale maatregelen ten dienste van het industrialisme en cemmercialisme. Morgen voortzetting. Een bericht uit Londen meldt ons, dat vol gens een mededeeling van de Afghaansche delegatie aldaar de koning van Afghanistan, Nadir Chan, te Kaboel vermoord is. Nog denzelfden dag is zijn zoon tot zijn opvolger uitgeroepen. Nadir Chan, de opvolger van den be kenden Amanoela, was evenals zijn voor ganger een telg uit de Barikzai-dynastie, ver telt de N.R.C. De thans vermoorde was een afstammeling van Emir Srhir Ali, die +ot 1879 geregeerd heeft en die behoorde tot den ouderen, eigenlijk legitiemen tak van het koninklijke huis. In de nationaal-progressieve partij, welke zich in 1919 te Kaboel aan het hoofd gesteld had van de volksbeweging, die weldra tot een onwenteling en de onafhanke lijkheidsverklaring van het land zou leiden, stond hij aan het hoofd van de gematigde richting. terwijl de radicale geleid werd door Amancella's schoonvader, Mahmode Tarzi, zijn lateren minister van buitenlandsche zaken. In de omwenteling speelden Nadir Chan en zijn drie broeders een groote rol en ver kregen dientengevolge veel invloed op Amanoella. Nadir Chan zelf was op het hoogtepunt van zijn macht minister van oor log Voorts was hij opperbevelhebber in den derde Afgaanschen onafhankelijkheidsoorlog van 1919 en hij was de eenige Afghaansche generaal, die erin slaagde de Engelschen in het gevecht te slaan. Hij wist zelfs in Indië door te dringen en bezette de stad Talj. Later voerde hij de onderhandelingen met de Brit- sche regeering over amnestie voor de vroe gere Indische Afghanen, die aan den strijd hadden deelgenomen. De sucessen die hij toen behaald heeft, verschaften hem groot aanzien bij alle stammen, ook onder die van de provincie Chost en van de onafhankelijke stammen aan de grens van Indië, en verder genoot hij het vertrouwen van de geestelijk; heid. Geleidelijk aan wist Mahmoed Tarzi echter de aanhangers van Nadir Chan van de leidende functies in het land te verdringen Nadir Chan had zijn post van minister \an oorlog reeds opgegeven en zich met het gou verneurschap van de provincie Kattagano Badehsjai vergenoegd en toen hi] in r wegens het optreden bij een plaatsen j - opstand opnieuw meningsverschil mei Amanoela kreeg, legde hij Bl ver". neer en ging als gezant naar Pf rJ Lriid dere verscherping van den P°ontsjair vroeg hij uit deze functie in ,^26 wegens zijn zwakken gezondheidstoestand, hij vestigde zich daarna als gewoon burger te Nice. Toen in den winter van '2829 wegens het overijlde optreden van Amanoela in het land een opstand uitbrak en Habbiboela zege vierend tegen Amanoela optrok, nep de laat ste Nadir Chan te hulp. Deze gaf, met zijn broeders Hasjim Chan en Sjah-Wali-Chan aan diens roepstem gehoor, maar arriveerde te laat. De val van Amanoela kon niet meer voorkomen worden'. Toen Nadir Chan in het land kwam, bevond Amanoela zich reeds te Kandalar, waar hij zijn laatsten tegenstand organiseerde. Zijn nederlagen duurden ech ter voort en spoedig moest hij over de In disch-Afghaansche grens de wijk nemen Nadir Chan vertrok daarop naar Chost en zijn broeder Hasjim Chan naar het oosten van Afghanistan, de streek van Dzjellalla- bad, waar zij tegen Habiboela stemming maakten. De stammen sloten zich bij Nadir Chan aan, die spoedig over eenige duizenden manschappen beschikte en na een zorgvul dige voorbereiding maakte hij zich eenige maanden later van Kaboel meester. Toen daarna Amanoela ten slotte definitief af stand van den troon had gedaan en naar Indië en vervolgens naar Italië was vertrok ken liet Nadir Chan zich in Mei 1929 tot Emir van Afghanistan uitroepen. Hij streed aanvankelijk met wisselend geluk tegen Habiboela, maar kon ten slotte met hulp van verscheidene afvallig geworden stammen tot in de buurt van Kaboel doordringen, waar Habiboela hoe langer hoe meer tot een schrikbewind overging Ten .slotte ver- schanste de laatste zich in de citadel. Nadat Habiboela zich niet gehouden had aan de be lofte om de ijselaars die zich in zijn handen bevonden (onder wie Nadir's vrouw) te spa ren indien hem vrijen aftocht verzekerd werd nam Nadir de achtervolging op zich met het gevolg dat Habiboela in October 1929 crevankelijk naar Kaboel gevoerd werd, waar hij kort daarop gefusilleerd werd. Op 17 October 1929 werd Nadir Chan daarop met meerderheid van stemmen door de Nationale vergadering tot Padischah (koning) van Afganistan uitgeroepen. Nog onlangs moest hij eenige aanhangers van den voormaligen koning Amanoela ter dood laten brengen, zoodat het niet te boud is te verwachten, dat de koningsmoord nieu we onrust in het land verwekken zal. Bizonderheden over den moord Uit Calcutta wordt gemeld, dat de moor denaar van den Afghaanschen koning Nadit Chan een vertrouwde vriend en hoveling van de koning zou zijn geweest Omtrent de motieven en den persoon van den moordenaar is nog niets bekend. Op het Afghaansche consulaat te Bombay werd het bericht van den moord op den ko ning ontvangen in een code-telegram met den volgenden tekst: Zijne majesteit Nadir Hhah Ghazi is tot martelaar geworden door den moord door de hand van een verrader op Woensdag te 15 uur. De geheele natie is in rouw om haar geliefden koning en heeft eenstemmig trouw gezworen aan zijne ma jesteit Mohammed Sahir Sah, den zoon van den gestorven koning. Het land is rustig. De moord kan belangrijke gevolgen en in vloeden op de geheele Mohammedaansche wereld hebben. De Engelsche troepen in de Indische Noordwestelijke provincie staan gereed, om eventueele opstandige bewegin gen onmiddellijk te onderdrukken. I In een interview met de „Kreuzzeitung" heeft vice-kanselier Von Papen o.a. gezegd: Waarheen de kanselier streeft en waarheen wij allen behooren te streven is, dat in de plaats van haarkloverij van vele soorten autoriteiten, in plaats van wederzijdsch wan trouwen, wederzijdsch vertrouwen komt, in ilaats van strijden tegen elkaar, het met el- ander strijden voor het groote gemeen schappelijke doel „Duitschland". Het is niet waar dat de leider afsterving of uniformisee- ring van de gedachte, ook van de politieke gedachte, wil. Wat hij wil en wat noodzake lijk is, is slechts de erkenning van zekere principes, waarvan het hoogste is, de ge meenschapszin van den Duitscher, vóór dat hij Pruis of Beier is, protestant of katholiek, handswerkman of kapitalist, werknemer of werkgever. Met het oog op de belangrijke rede van Hitier tot het Duitsche volk heeft de Rijks minister van binnenlandsche zaken veror dend, dat de Rijksgebouwen zullen vlaggen van a.s. Vrijdag 12 uur tot en met 12 Nov Den landsregeeringen wordt verzocht, eer. zelfden maatregel te nemen. Tevens roept de regeering het volk op, zich hierbij aan te sluiten. Gisteravond heeft ae Arbeidsgemeenschap van katholieke Duitschers v Berlijn voor de eerste maal vergaderd. Hermann von Detten bracht namens de vereeniging dank aan den rijkskanselier, wien het gelukt is, rijk en volk te redden. Het is de plicht ook der katho lieken, achter Hitier en hef nationaal-sociaiis- me te staan. Het concordaat met den Heili gen Stoel begroette Von Detten als een ver drag, dat de geestelijkheid bevrijdt van de banden van het politieke katholicisme, zoodat zij zich ongehinderd kan w ijden aan de apos tolische taak der zieisvtrzorging. „Aftonbladet" meldt, dat in den afgeloo- pen nacht het graf van wijlen mevrouw Ka rin Göring op het kerkhof van Lovoe bij Stockholm is geschonden. De kransen en de bloemen werden van het graf gerukt, evenals een in den vorm van een hakenkruis gesne den klimop. Op het graf werd een brief ge vonden, dat een protest tegen het nat.-so- cialisme inhield. De Duitsche zaakgelastigde legatieraad Meynen heeft het voorval in het Zweedsche ministerie van buitenlandsche za ken ter sprake gebracht. Van bevoegde zijde wordt een grondig onderzoek ingesteld. De Zweedsche pers spreekt haar leedwezen uit over deze daad. Van Duitsche zijde wordt verklaard, dat deze grafschennis waarschijnlijk door com munisten is gepleegd. Naar verluidt, heeft Góring besloten, de lijkkist met het stoffelijk overschot van zijn echtgenoote naar Duitsch land te doen overbrengen. Wegens verkwanselen van appelen. aard- Door de straten van Castrop (Westfalen) is dezer dagen door S.A.-mannen een per soon gevoerd, die een bord om zijn hals had, waarop het volgende geschreven stond: „Deze vijand van het volk heeft de aard appelen, welke hem door het steuncomité wa ren verstrekt, verkocht en er alcohol voor ge kocht. Hij wordt thans op gepaste wijze ge straft." Deze man was een werklooze, die van de regeering steun ontvi 'g. De vliegers muiten. Op Cuba is een nieuwe revolutie uitgebro ken. Het vliegercorps, dat onder leiding staar van luitenant Roberto Mendez, is aan het muiten geslagen en het heeft de cavalerie- kazerne San Ambrozio bezet. Bij deze actie Koning Nadir Chan vermoord. (Dag. Overzicht). Litwinoff bij Roosevelt. (Buiten land). Het rijksdagproces. (Buitenland.) De internationale wereldconferen tie te Madrid. (Buitenland). Het Fransche eskader te Los Alcazares. (Luchtvaart). Nieuwe revolutie op Cuba. (Bui tenland). Onder Zuidhorn (Gron.) een vrouw en haar dochter bij een aanrijding gedood. (Binnenland). De bekende declamator Alberl Vogel overleden. (Kunst en Weten schappen). Hedenmorgen om 4 uur zijn twee Zuiderzee-werkers in den Wierin- germeer verdronken. (Stad en Om geving) Zie verder eventueel Laatste Be richten. werd het gesteund door de ABC-aanhangers van een linksradicale studentenorganisatie Een hevig machinegeweervuur, waarbij tal van personen om het leven zijn gekomen, had plaats tusschen het presidentieele paleis en net hoofdbureau van politie. De opstandelin gen nemen in aantal toe. De aanhangers der ABC beweerden alle politiebureaux te hebben bezet en zij voor spellen de spoedige ten val brenging der regeering San Martin. De politie, welke in relatie staat met de ABC-aanhangers en het muitende vliegercorps, zien toe zonder in te grijpen. Het paleis van den president is eeheel be- zef door soldaten van kolonel Batista. Zij zijn uitgerust met machinegeweren. ABC-lie- den rijden in auto's door de straten der stad. Zij vuren voortdurend. De revolutionnairen hebben den president en kolonel Batista ge sommeerd direct af te treden. Verschillende troependeelen te Havanna zijn naar de op standelingen overgeloopen. De toestand op Cuba is voorloopig nog onzeker. Aangaande de recente omwente lingspoging worden allerlei berichten ont vangen, welke evenwel ten deele met elkander in tegensprak zijn.. De Cubaansche president heeft van het balcon van zijn paleis af een toespraak ge houden tot het volk en de soldaten, waarbij hij verklaarde, dat de regeering strijdt voor de waardigheid en de vrijheid van het Cu baansche volk. Hij beweerde, dat de chef der politie van Havanna zijn loyaliteit heeft ver zekerd, en dat reeds ongeveer 1000 opstande lingen zich hebben overgegeven. De leiders van den opstand daarentegen verklaren, dat hun aanrangers alle politie bureaux hebben bezet. Er wJ-"i prnctifTp botri-n-PTi verwacht. De opstand onderdrukt. Volgens de laatste berichten is de regee ring er in geslaagd den opstand met behulp der trouw gebleven troepen volkomen te on derdrukken. De opstandelingen houden nog slechts enkele politie-bureaux en garnizoe nen in het binnenland bezet. In totaal zijn 13 dooden, waaronder een Spanjaard geval len. 200 opstandelingen zijn gearresteerd. Een vliegtuig der opstandelingen heeft een aanval gedaan op het paleis van den presi- dent, doch werd verdreven met behulp van een machinegeweer. Het zakenleven ligt vol komen stil. De schietpartijen in de geheele stad duren voort De toestand onduidelijk. De opstandige beweging duurt nog steeds voort en de algemeene toestand is verward. De general staf beweert, dat in alle gebieden de militairen de regeering blijven steunen. Van den anderen kant wordt beweerd, dat de rebellen verschillende legercorpsen achter zich hebben en wel in de eerste plaats de vhegertroepen, die deze beweging aan gang hebben gebracht en vervolgens ook de artil lerie. Volgens de laatste berichten zouden er reeds 30 dooden en 200 gewonden zijn. Ook België heeft thans aan het Volken bondssecretariaat mededeeling gedaan van het besluit tot opzegging van het tarievenbe- stand. ONRECHTMATIG GEÏNDE WERKLOOZENGELDEN. Arbeiders en patroon tot voor waardelijke gevangenisstral ver oordeeld te Antwerpen. De Correctioneele rechtbank te Antwerpen veroordeelde twee arbeiders, die onrechtma tig werkloozenuitkeering hadden in ont vangst genomen, tot een voorwaardelijke ge vangenisstraf van één maand De werkgever, bij wiep deze arbeiders in dienst waren, werd

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1