DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. het kruitvat aan den Donau. Uit het JUulement T>.agdij&sch Overzicht 'Buitenland No. 272 Vrijdag 17 November 1933 135e Jaargang Er heerscht in Hongarije al sinds jaren een schrikbewind, dat voor het Russische of het Duitsche niet on derdoet. WAT EEN HONGAARSCH JOURNALIST VERTELT. Wat vandaag de aandacht trekt... ALKMAARSCHE COURANT Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. tranc- door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven iranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij wik. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADE.MA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Den Haag, 16 November 1933. De Tweede Kamer heeft heden, be houdens een zeer onwaarschijnlijke cassatie door de Eerste Kamer, het doodvonnis uitgesproken over de Ge zondheidscommissie. Maar alvorens de beslissing viel hebben heel wat pleit bezorgers zich ten genste van de uit zuinigheidsoverwegingen ten doode ge- coemde instellingen laten hoorea Het begon met mevr. Mr. Bakker-Nort (vd.), die handhaving van de gezondheidscom missie pleitte, desnoods op kosten van de gemeenten. Haar volgde de heer Steinmetz (r.k die betoogde, aat de Gezondheidscommissie haast voor niets zeer veel nuttig werk verrichten, waar voor na haar verdwijning de staat zal moeten betalen. Ook de heer Van der Waerden (s.d.a.p.) was geen voorstan der van de opheffing. Maar óe kosten van de in stand houding van de Ge zondheidscommissies over te hevelen naar de gemeenten, achtte hij toch een ongeoorloofde wijze van handelen. In ieder geval achtte hij het gewenscht en redelijk, dat er over de opheffing van de Gezondheidscommissies niet werd be slist voor de aanstaande behandeling van de wijziging van de Wonirgwet, waarbij dan kan beraadslaagd worden over de wenschelijkheid van het behoud der Gezondheidscommissie voor de klei ne gemeenten en het plattelana. In dien geest diende hij een motie in, welke hij evenwel dadelijk terug nam, toen Dr. Vos (lib.) de opmerking maakte, dat het veel gewenschter was de Gezondheids commissies voor het geheele land te be houden. Genoemde heer'Vos heeft hier na een zeer warm pleidooi gehouden voor het behoud, er aan herinnerend, wat Amsterdam te danken heeft aan zijn Gezondheidscommissie. De eenige, die meende, dat de opheffing nog zoo kwaad niet was, bleek de heer Vervoorn (plattel.) te zijn, die beweerde, dat de Gezondheidscommissies het werk der gemeenten maar belemmeren en deze bezuiniging best er door kon. Minister Slotemaker de Bruine erken de het nut van vele Gezondheidscom missies, maar wat het zwaarste is. moet ook het zwaarste wegen en dan komen uit zuinigheidsoverwegingen de Ge zondheidscommissies in de eerste plaats voor opheffing in aanmerking ook om dat haar werk voor een belangrhk deel door ambtenaren kan worden overge nomen. Aan overdracht aan de gemeen ten mocht hij niet denken, omdat hij aan de gemeenten geen zwaarder lasten mocht opdragen. Bij de hierop volcende replieken kwam de heer Van der Waer- <en weer met een motie voor den dag. nu evenwel van wat wijder strekking. Hij stelde daarin voor opschorting van het debat tot is onderzocht of de com missies zouden kunnen blijven bestaan zonder steun uit de openbare ka®. Nadat de Minister voor aanneming van de motie had gewaarschuwd omdat er haast is bij de opheffing, is rij ver worpen met 51 tegen 34 stemmen, waar na het wetsvoorstel werd goedgekeurd met 62 tegen 20 stemmen. Hierna heeft de Kamer voortgezet de behandeling van de Begrooting van Bui tenlandsche Zaken, en daarbij heeft zich een eigenaardig incident voorgedaan. Naast enkele andere punten bracht de antirevolutionnaire afgevaardigde an Dijk ter sprake het feit, dat zijn sociaal democratische collega Vliegen een her benoeming tot afgevaardigde ter Ont wapeningsconferentie had aanvaard, nadat hij in het voorjaar deze functie had nedergelegd als een protes* wegens het werpen van een bom op De Zeven Irovinciën". Zijn benoeming had hij aanvaard onder verklaring aan cie Ar beiderspers, dat dit een klap in het ge zicht was van minister Deckers Toen deze uitlating aanleiding gaf tot opmer kingen, heeft de heer Vliegen, in ant woord op een desbetreffend telefonisch gesprek met de Arbeidspcrs, ver klaard. dat er zwaarder motieven voor hem waren om zijn benoeming te aan vaarden. maar dat hij zich op ^ulk een wijze had uitgelaten ten >pzichte van minister Deckers, ontkende hij toch niet Nu bracht de heer Van Dijk de zaak ter sprake in de vergadering van heden, en te: wijl hij ronduit verklaarde niet te begrijpen dat de Regcering den heer Vliegen weder had benoemd na zijn vroeger bedanken, was hij nog meer onthutst over de uitlating van den heer Vliegen, die deze bij de nadere lezing van de zaak toch niet had teruggenomen De heer Vliegen kwam natuurlijk In verweer tegen in deze opmerkingen be sloten beschuldiging en verklaarde dat het door den heer Van Dijk geincrimi- neerde artikel niet door hem aan de pqj-s was verstrekt en hij beweerde, dat hij ook de nadere lezing niet aan de pers zou hebben gegeven. Bijzonder afdoende was dit verweer zeker niet Wij vinden het ten minste absoluut onbegrijpelijk, dat een dagblad een rectificatie zou geven van een der gelijk bedenkelijk bericht zonder den betrokkene er in gekend te hebben! De heer Van Dijk gaf het echter na de per tinente verklaring van den heer Vliegen, dat hij in de zaak niet was gekend en hij er dus niet verantwoordelijk voor kan worden gesteld, maar op. Doch wat zal nu de betrokken pers verklaren? Men kan toch moeilijk er van verwach ten, dat zij nu met de verklaring zal komen, dat zij alles uit haar duim heeft gezogen? Of zal zij nu eens pneies we reldkundig maken hoe de vork in de steel zit? De hierop volgende spreker, de heer Joekes (vd) heeft onder meer de wen schelijkheid van erkenning van de Sov jetrepublieken betoogd. Voor ons han delsverkeer zou dit we' verstandig we zen Hij drong bij den Minister op spoed aan in zake het tractaat met België, en hoopte op openbaarmaking van de stukken betreffende de bespreking van de Centrale Rijnvaartcommissie, nu een onbescheiden courant daaromtrent reeds heeft geklapt. Ook heeft tegenover de opmerkingen van den heer Westerman, gepleit voor ons blijven in den Volken bond. De 4H ton welke deze organisatie ons kost weegt wel op tegen het nut van ons lidmaatschap. Ook vroeg hij goede hulp van de Regeering voor de Duitsche uitgewekenen hier te lande. Tegenover den heer Vliegen zette hij ten slotte zijn idealen op het stuk van ontwapening uiteen. Van den heer Wijnkoop (commheb ben we hierna weder 'n daverende rede mogen genieten, waarin hij den staf brak over den Volkenbond, de s.d a p. van op portunisme beschuldigde, aandrong op diplomatieke erkenning van de Sovjet republieken en besloot met een motie ten gunste van die erkenning Maar er waren weer twee partijgenooten afwe zig en daardoor kreeg de motie geen voldoende steun. Ja. als je eigen partij genooten je in kritieke oogenblikken in den steek laten, krijg je toch wel een beetje het gevoel in je hemd te staan! Op zijn gewone hakkerige en ondui delijke wijze heeft hierna de heer Zandt (st.ger.) een vrijwel onverstaanbare rede gehouden tegen den Volkenbond, een nuttelooze organisatie, welke bovendien christelijken grondslag mist. Van den heer Brautigam (s.d a p hebben wij een van kennis van zaken getuigend pleidooi gehoord ten gunste van inmenging der Regeering in de Rijnscheepvaart, die saneering ten zeer ste noodig heeft. Wij hebben 46.2 per cent van de geheele Rijnvloot. maar we lijden ernstig schade door de chaotische toestanden in het schippersbedrijf en slechts overheidshulp kan ons daaruit redden. Ook hij sprak ten gunste van een aanknooping van betrekkingen met Rusland. Dit schijnt toch wel in de lucht te zitten vooral wanneer we ervaren, dat de volgende spreker, de heer Bie- rema (lib.) daar ook al op aandrong, terwijl de na hem komende spreker, de heer Sneevliet (rev.-soc.) mede wilde, dat we de Sovjetrepublieken zouden er kennen. Nadat de heer Duymaer van Twist (antir.) ook egn hartig woord ten bate van onze Rijnschippers had cjoen hoo ien en op een grondig onderzoek had aangedrongen, verkreeg de Minister van Buitenlandsche Zaken het woord. Voor heden bepaalde hij zich tot de onthulling, dat de door verschillende leden geprezen rede, welke hij in een vergadering van den Volkenbond had gehouden, het geesteskind was van den gedelegeerde prof. Fran^ois. Morgen zal hij zijn rede voortzetten. Hedenavond voortzetting van de be handeling van de Defensiebegrooting. Van Hongaarsche zijde kreeg de N. R. Ct. landsche zaken, was volkomen uit den duim een brief van een Hongaarsch journalist, die in schrille kleuren de toestanden van zijn land schildert en feiten vertelt, waarover wij als Nederlanders ons bijna geen denkbeeld kunnen vormen. En nu het thans in Midden- Europa verre van rustig is, meenen wij goed te doen, het relaas hier weer te geven. De brief dan luidt: De Hongaarsche actie voor de herziening van de vredesverdragen heeft den laatsten tijd vormen aangenomen, die eiken vriend des vredes met oprechte bezorgdheid moeten ver vullen. In het Hongaarsche parlement zijn ernstige beschuldigingen geuit tegen de ver- tsjechingsmethoden van de regeering te Praag tegenover de Hongaarsche minder heid en de Hongaarsche bladen slaan tegen Isjechoslowakije een opgewonden toon aan die aan de oorlogsjaren doen denken. In de ze oververhitte atmosfeer kunnen de geweren elk oogenblik vanzelf losbrai den en Europa in een bloedbad storten. De steeds weerkee- rende verzekering van de kleine entente, dat revisie oorlog zou beteekenen, maakt het ge vaar niet kleiner. Deze starre houding leidt er slechts toe, de rechtvaardige smart van het Hongaarsche volk te versterken en een on verzoenlijke stemming te wekken. Dat het verdrag van Trianon een noodlot tige politieke fout is geweest, valt niet te be twijfelen. Tweederde van het land en zijn be volking zijn door dit opgelegde verdrag on der vreemde heerschappij gebracht. De werk loosheid is noodlottig, het bedrijfsleven kwijnt. De uitvoer staat stil. De landbouw producten vinden geen koopers meer. Het graan verrot, de wijn wordt azijn, het meel wordt duf, terwijl groote deelen des volks letterlijk verhongeren. G?en hart kan zoo versteend zijn, dat het niet uit smart en mee lij kloppen zal over de afschuwelijke ellende van een volk dat zoo'n lot niet verdiend heeft. Te Boedapest wemelt het van der ellende, in smerige lompen gehuld. Up de groote wegen herleeft Maxim Gorki nachtasyl in de figuren, die men daar zie rondtrekken. Zelfmoord ia een epidemie gewofden vtaar- tegen geen dammen meer op te werpen schij nen. Hongarije sterft. Wat zijn de oorzaken van dit voorname, begaafde, vlijtige volk, dat ten ondergang ge doemd schijnt? Stellig heeft het verdrag van Trianon. veel schuld aan dit treurspel. Maar toch niet de volle schuld. Benesj, de Tsjecho- slowaaksche minister van buitenlandsche za ken, heeft dezer dagen een oordeel geuit, dat waard is opgeteekend te worden. De Honga ren die in Tsjechoslowakije v onen, hebben 't beter dan de Hongaren die in Hongarije wo nen. Heeft hij gelijk? Het objectieve ant woord kan slechts een voor eiken Hongaar "pijnlijk ja zijn. De verkiezing van een volksvertegenwoor diging volgens democratische beginselen wordt ons volk sinds tien jaar steeds weer beloofd, zonder dat deze belofte ooit gehou den wordt. De regeering vreest een geheime verkiezing, omdat zij maar al te goed weet, dat achter haar een nauwelijks noemens waardige minderheid staat. De Witgardisten, onzaliger gedachtenis, bestaan nog steeds. Dat zijn de mannen, die Joden alleen omdat het Joden waren, gloei ende ijzers om het lichaam hebben gebrand de Joodsche vrouwen en meisjes, voor de oogen van mannen, hun zoons en hun broe der hebben mishandeld en verkracht. Thans hullen zij zich in het nationale dun doek en het verdrag van Trianon is voor hen het voorwendsel om het tot extase opgejaag de volk te onderdrukken. De pers is sinds lang gleichgeschaltet"het eenige blad dat den moed heeft om de waarheid te zeggen, dat der arbeiders, wordt voor elk woord dat de overheid onaangenaam is, in beslag geno men Concentratiekampen bestaan er al veer tien jaar, alleen noemt men ze huizen van bewaring. Ze zijn steeds overvol. Een woord van critiek op den bestaanden toestand, op een der handelingen van de regeering, is voldoende om als communist beschouwd te worden en langs administratieven weg ge lijk vroeger in Rusland en thans in Duitsch land naar een huis van tewaring gezon den-te worden. Ook de krankzinnigengestich ten doen in vele gevallen dienst om hen, die te veel weten, onschadelijk tt maken. Niette min, of juist daardoor, worden voortdurend nieuwe communistische cellen ontdekt, en het is veelzeggend, dat zij in den regel bestaan pit jntqllectueelen, uijt professoren, litterato ren, juristen, artsen en studenten. Op de uni versiteiten bestaat nog steeds de numerus clausus. Er bestaat zoomin vrijhe.d van ver- eeniging als werkloozensteun. Boeken, die openlijk de wondeplekken in het openbare leven blootleggen, worden tegelijk met hun schrijver volledig vernietigd. Een geestdrif tige jongeman schreef on'angs een prachtig boek, dat het lijden des volks toonde. Hij noemde het „het gè vloek te land". Het boek werd in beslag genomen en vernietigd, de schrijver werd „ter observatie" naar een krankzinnigengesticht gezonden. Een publi cist, die het gewaagd had, in het buitenland de toestanden te geeselen, werd ongeveer drie weken geleden met geweld per auto uit Oostenrijk naar Hongarije gebracht en daar op staanden voet neergeschoten. Een treffende geschiedenis. De volgende geschiedenis, voor welks waarheid ik tegenover ieder de volle verant woordelijkheid op mij neem, legt beter dan elke theoretische uiteenzetting den reaction- nairen geest en het stelsel van gruwelen bloot, dat wordt toegepast op elkeen, dié* het waagt, zich, al gaat het om de hoogste be langen des volks, tot de staatsmacht te wen den. Een Hongaarsch journalist, die tientallen van jaren in Duitschland gewerkt had, was door toevallige omstandigheden achter ern stige gevallen van corruptie gekomen, die Hongarije tot den bedelstaf brachten. Hij had uit veilige haven, uit het buitenland, de zaak ruchtbaar kunnen maken. Zijn gevoel van schaamte belette hem dezen weg in te slaan. Hij vatte hetgeen hij ontdekt had, nu ongeveer 16 maanden geleden, samen in een memorie, waarin hij de daders bij name noemde, begaf zich naar Boedapest en be zorgde zijn aanklacht op de kanselarij van den rijksregent. Te voren had hij zijn ge schrift door een bekenden Hongaarschen ju rist en politicus laten waarmaken. Deze deed zulks, maar waarschuwde hem met de woor den: „het kan je leven kosten, stellig je vrij heid, maar God zegen je". Den volgenden d<fg werd de journalist in hechtenis genomen. Vier en twintig uur later bracht de politie hem naar een krankzinnigengesticht. De beide daarop volgende dagen bevatten alle bladen uitvoerige officiëele mededeelin- gen. Zij spraken hun leedwezen uit over den ongelukkige, die plotseling waanzinnig was geworden en hoogst waars-hijnlijk zijn leven in het krankzinnigengesticht zou eindigen. Hij was met een geladen revolver op het mi nisterie van buitenlandsche zaken de kamer binnengedrongen van een hooggeplaatst ambtenaar met de bedoeling, hem te ver moorden. Men had hem het wapen kunnen ontrukken en kunnen binden. Het bericht schetste de gebeurtenis zeer plastisch met de nauwkeurigste bijzonderheden en herhaalde woordelijk de bedreigingen, die de man tegen den ambtenaar geuit had. Dit bericht, dat uit was gegaan van het ministerie van binnen gezogen. De bijna 60-jarige journalist had nooit van zijn leven een wanen in handen ge had. hij heeft nimmer de kamer van den be trokken ambtenaar betreden, heeft dezen zoo min ooit gezien als gesproken, of zelfs maar getracht te spreken tc krijgen. Wel is waar, dat deze ambtenaar ook voorkwam op de lijst van hen, die hij in zijn memorandum van cor ruptie had beschuldigd. E>e journalist, die van de Hongaarsche methode een executie zonder vorm van proces op de hoogte was, pakte den strijd voor zijn bevrijding uit het huis van bewaring met verdubbelde geestkracht aan. vast verwach tende, dat bij, eenmaal van poging tot moord beschuldigd, de gelegenheid zou krijgen zijn aanklachten tegen de Witgar disten voor den rechter te staven en zijn land voor verderen ondergang te behoeden. Het lijden in Dante's hel moet vergeleken bij de afschuwelijke kwellingen tusschen 600 waan zinnigen slechts een amusant tijdverdrijf zijn geweest. Na vier maanden verklaarde een commissie van de voornaamste deskundigen hem volkomen normaal Nu eischte hij we gens poging tot moord voor den rechter gedaagd te worden Als antwoord stelde de politieke recherche hem voor de keus van 100 stokslagen of zijn paspoort. Hij koos natuurlijk het paspoort. Hierop eischte het ministerie van binnenland- sche zaken, dat een oppasser van het ge sticht den journalist naar 'e grens zou ge leiden. De geneesheeren van het gesticht weigerden dat. Voor deze daad van moed betuigt hiermede de betrokken journalist, die de schrijver is van deze regelen, deze dappere mannen. De vervolging van de politieke emigranten houdt bij de grens niet op. Zij wordt in het buitenland door laster voortgezet. Sommige regieringen schenken geloof aan de officieele Hongaarsche mededeelingen en zetten de aldus belasterden over de grens. Van land tot land gejaagd, economisch te gronde gericht, in elk opzicht uitgeput, verdwijnen zij uit de rangen van de strijders voor de vrijheid en de reactie triompheert. Een aantal Hongaarsche emigranten, politici en publicisten, die in Duitschland gewoond hebben, hebben ook van daar moeten vluchten. Van twee kanten vervolgd is hun toestand bijzonder tragisch. Zonder aan een partij gebonden te zijn, Het Kruitvat aan den Donau. (Dag. Overzicht). Autobus in afgrond gestort in Spanje; 24 socialisten gedood (Bui tenland). De fascistische beweging in Ja pan; opstand op Forrncsa? (Buiten land). Simon en Eden naar Genève. (Buitenland). Amerika erkent de Sovjet-Unie. (Buitenland). Twee dooden en drie gewonden bij een auto-ongeluk in de gemeente Tietjerksteradeel. (Binnenland). De Wormerveersche brandstich tingsaffaire weer voor de reentbank. (Rechtszaken). Adres aan de regeering gezonden door de Vereen, van Ned gemeenten over de korting op de uitkeeringen. (Binnenland). Zie verder eventueel Laatste Be richten streven zij, en m-?t hen ongetwijfeld de meer derheid van het Hongaarsche volk. naar een herziening van het gansche leven der natie in politiek, moreel en economisch opzicht, een democratie van het vrije woord, het vrije ge weten, de vrije menschelijkheideen vernieu wing door den geest, in het teeken der huma niteit. Zij streven naar een oprechte vriend schap met alle volken, in de eerste plaats de buurlanden en vooral het democratische Tsjecho-Slowakije. Zij zijier van overtuigd, dat eenmaal de nieuw verworven vriend den vriend ook op territoriaal gebied een tege moetkomendheid zal betoonen. welke hij thans den steeds dreigenden vuist moet ont houden. De eerste steen voor Pan-Europa zou in het Donaubekken kunnen ontstaan en de verlossing kunnen brengen van de zonde van Trianon Een oorlog daarentegen zou slechts een stellig resultaat hebben: Heka- tomben van dooden en verminkten, een ver woest land en de volkomen d' eling van wat er thans nog van Hongarije over is Zich met al hun kracht, met een vastberaden overgave, welke de krachten verveclvuldigt tegen deze krankzinnigheid te ve-weren is de vaste w;l van de Hongaarsche emigranten. SIMON EN EDEN NAAR GENEVE. In het besluit der Engelsche regeering den Engelschen minister van buitenlandsche za ken, sir John Simon, vandaag naar Genève te laten vertrekken en hem zoo mogelijk *e doen vergezellen door onderstaatssecretaris Eden was gisteravond geen verandering ge komen. Sir John Simon heeft fristerochtend een langdurig telefonisch onderhoud met Genève gevoerd, waarbij Henderson den Engelschen minister dringend verzocht naar Genève te komen en beloofde ook de vertegewoordigers van Frankrijk, Amerika en Italië te bewegen deel te nemen aan een gemeenschappelijke bespreking. Henderson is van meening. dat Frankrijk zijn minister van buitenlandsche zaken, Paul Boncour, Italië baron Aloisi en de Vereenig- de Staten den gezant te Bern, Wilson, naar deze bijeenkomst zullen afvaardigen. Sir John Simon en captain Eden hebben hierop een onderhoud gehad met Mac Donald, die sterk onder den indruk stond van den ultimatieven eisch van Henderson en erstige vrees koesterde voor een aftreden van Henderson. Besloten werd de beide En gelsche vertegenwoordigers naar Genève te zenden. MacDonald gelooft ook, met dezen stap tegemoet te komen aan de wenschen van een groot deel der openbare meening. Op het oogenblik liggen nog geen bespre kingen van Sir John te Parijs in het voor nemen. Verwacht wordt, dat Simon gedurende een week te Genève zal blijven. Men onderstelt dat de andere groote mogendheden het voor beeld van Engeland zullen volgen en hun vooraanstaande kabinetsleden naar Genève zullen zenden. Er zijn evenwel geen offi cieele mededeelingen ontvangen of en wan neer Paul Boncour of Aloisi te verwachten zijn. Men verwacht, dat het presidium der Ont wapeningsconferentie tegen begin der vol gende week zal worden bijeengeroepen. Voorstel voor Viermogendheden- conferentie? In politieke kringen te Londen verwacht men, dat Sir John Simon zijn aanwezigheid te Genève te baat zal nemen om een verkla ring af te leggen, waarin hij de tot nu 'oe door Engeland aangenomen houding zal verdedigen en zal mededeelen. dat Engeland zich nog niet definitief gebonden acht door

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1