DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Krantenoorlog in Duitschland. Van der Lubbe terechtgesteld. tDxujeliiksch Qveczicht ffiuitenhwd Het naspel van Bayonne. No. 8 Woensdag 10 Januari 1934 136e Jaargang Strijd tusschen de nationaat-socialistische pers en de burgerlijke pers. Daarnaast een onderlinge strijd. Wat de Nazi's doen. Hedenochtend onthoofd. Wat vandaag de aandacht trekt ALKMAARSGHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- cn Feestdagen, nagegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2,—, Irancr door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk» kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit twee bladen Sedert het begin van het regime-Hitier, aldus schrijft de Prager Presse, woedt in Duitschland een krantenoorlog, die reeds vele offers heeft geëischt en welks einde nog niet te voorzien is. Het publiek verneemt er slechts weinig van. Af en toe verdwijnt een blad van het tooneel, af en toe probeert zich een onder luid hulpgeroep van den onder gang te redden en een pas dezer dagen door den president der Rijksperskamer, den uitgever Max Amann, uitgevaardigde veror dening over de economische toestanden in het Ehiitsche dagbladbedrijf maakt breedere kringen op deze merkwaardige gebeurtenis sen opmerkzaam. Het gaat in den regel niet om een strijd van meeningen en gezindheid, dcch zooals Amann zegt, om economische be langen. Het régime-Hitier heeft zooals bekend is de communistische en sociaal-democratische pers in Duitschland volkomen onderdrukt en van de burgerlijke pers gelijkschakeling ge- eischt. De burgerlijke pers heeft zich dan ook in een oogwenk zoo zeer gelijkgescha keld, dat de nahonaal-socialisten er bang van werden. Zij protesteeren zelf tegen de uniformiteit der bladen. Zij willen de krant als opvoe dingsmiddel beschouwd zien, terwijl zij haar bijna uitsluitend als propagandamiddel ge bruiken, doch een vervelend propagandamid del is op den duur onbruikbaar. Dat zien zij in. Door de te vergaande gelijkschakeling, die geen gezindheidsnuance waagt en niet- officieel getinte berichten verdonkeremaant hebben de burgerlijke b'aden zichzelf bena deeld. Hun lezers gingen voor deze karakter loosheid op de vlucht en de adverteerders vo'gden. De oplagen daalden snel. Bladen van wereldreputatie veranderden in locale b'aadjes. Er waren enkele, zeer enkele, uit zonderingen die zich onder den algemeenen dwang weliswaar op het nationaal-sociaüs- me instelden ,doch niet tegelijkertijd van elk zelfstandig idee en zelfs niet van het regis- treeren van bepaa'de niet-goedgekeurde be richten en van voorzichtige critiek afstand deden. Zij verloren niet, doch wonnen aan verspreiding en aanzien. Standvastigheid en verstand bleken een goede zaak te zijn. De Frankfurter Zeitung behoort tot deze succes rijke bladen. Benadeelde het grootste deel der Duitsche burgerlijke pers zichzelf door haar slapheid, De by vonnis van den vierden et raf senaat van het ry ksgerechts- hof te Leipzig van 23 Dec. 1933 ter dood veroordeelde metselaar Marinus van der Lubbe uit Lei den, is hedenochtend te half aeht, daar de rykspresidentgcen gebruik heeft gemaakt van zjjn recht tot gratie, op de binnen plaats van het Landsgerechtshof te Leipzig door middel van den valbijl terechtgesteld. Geen termen voor gratie. Naar wij vernemen had de Duitsche tegee ring de Nederlandsche gezant te Berlijn, de beer Graaf van Limburg Stirum, gisteravond u'tgenoodigd tot bezoek bij den hoer von Neurath, den rijksminister van buitenlani- S'"he zaken, die onzen gezant heeft medege deeld, dat de rijkspresident geen termen had gevonden om aan van der Lubbe g^he veHeenen, zoodat de terechtstelling heden ochtend plaats vond. Een „gunst" voor v. d. Lubbe Omtrent de terechtstelling van Marinus yan der Lubbe met de valbijl wordt van daarbij kwam nog de concurrentie der nat.- soc. bladen, die gevaarlijke vormen aannam. De reeds voor het régime-Hitier bestaande nationaal-socialistische bladen beschouwden zich na den dertigsten Januari als bevoor recht. Zij traden onmiddellijk op tegen de lang benijde en gehate andere pers, en aan gezien zij onder bescherming der partij-or ganisatie stonden, ontwikkelde zich in geheel Duitschland in den loop van enkele maanden een ware terreur van deze bladen. Nieuwe nationaal-socialistische bladen schoten als conjunctuurbloemen omhoog. Oude en nieu we nazi-bladen namen de burgerlijke pers le zers en adverteerders af, waarbij zij voor de grofste middelen niet terugdeinsden. De bur gerjijke pers begon te sterven. Vooraanstaan de bladen werden door nationaal-socialisten opgekocht. Fusies werden vo'trekken. Een zoo machtig, beroemd blad als de Kölnische Zei tung stond op het punt, door de uitgeverij aan de nationaal-socialistische conCurreeren- de onderneming te Keulen, den Westdeut- schen Beobachter te worden verkocht. Het geval veroorzaakte op het laatste moment veel opwinding, doch slechts omdat het een zoo groot, in het buitenland geacht orgaan was, want overigens is het een geval uit vele, die men zwijgend voorbijgaat. De oude trot- sche uitgeverij Du Mont Schauberg verweer de zich tegen de methoden der nazi-concur renten en brak moedig de onderhande'ingen af, hoewel de bedrijfsvoorzitter der uitgeverij in een bedrijfsvergadering tegen haar op- trad en wel zoodanig, dat het tot een vecht partij kwam. De nationaal-socialisten pro beerden toen binnen het bedrijf de onderne ming te veroveren, ofschoon de regeering zooals de Kölnische Zeitung toen schreef steeds en steeds weer eigenmachtigheden en aanval'en in het bedrijf had verboden. Bij de nationaal socialisten kwam de eet lust al etende, en het valt te betwijfelen of dat na 31 Maart anders is geworden. Zij hebben het grootste provinciale blad van Duitschland, den Dortmunder General-An- zeiger, eveneens aan zich getrokken, hun bla den beheerschen thans de geheele Duitsche provincie en de Vö'kische Beobachter, die te Berlijn en München verschijnt is niet slechts het officieele orgaan voor alle rijksautoritei ten geworden, het is het onbetwist leidende orgaan van de rijkshoofdstad. Zijn Berlijn sche oplaag van ruim 350.000 exemplaren zal binnenkort nog wel aanzienlijk stijgen. Alle andere Berlijnsche bladen, met uitzon dering van de Hugenbergsche Nachtausgabe laboreeren daarentegen aan 't snelle afnemen van hun abonné's. De Berliner Börsenkurier ontsliep in de omarming van de door de rijks- weer geprotegeerde Börsenzeitung, nadat de Tagliche Rundschau reeds was heengegaan. De Deutsche Tageszeitung, eens het orgaan van den Rijkslandbond, gaat snel achteruit en haar dagen zullen wel geteld zijn nu de minister van landbouw Darré de Deutsche Zeitung tot zijn lijfblad heeft verheven. Als het 8 Uhr Abendblatt door zijn hoofdredac teur Kirchhofer uit den faillieten boedel voor zegge en schrijve 10.000 Mark kon verkrijgen een blad, dat nog voor enkele jarën een veelvoud van dit bedrag als jaarlijksche winst opleverde dan karakte riseert dit de situatie der Berlijnsche pers. Het Ullstein-Verlag, dat zich beter hield dan Mosse, offerde de Tempo en het avondblad van de Vossische Zeitung op, reorganiseerde zich en heeft toch nog zorgen genoeg. Sedert 1 Januari heeft ook de Hartungsche Zeitung opgehouden te bestaan. Het kon niet uitblijven, dat ook de natio naal-socialistische bladen elkaar onderling bestrijden. Dat houdt niet altijd verband met de economische overwegingen, doch men be speurt er de persoonlijke rivaliteit der natio naal-socialistische onder-leiders in. Als voor beeld kan de Angriff, het Berlijnsche avond blad, welks oprichter, dr. Goebbels was en welks beschermer hij nog is, genoemd wor den. De Angriff worstelt om zijn bestaan se dert' de Berlijnsche uitgave van de Völkische Beobachter verschijnt onder leiding van Al- fred Rosenberg, die geen vriend van den pro- paganda-minister is. Doch de Völkische Beo bachter is te zeer met de geschiedenis van het nationaal-socialisme en de persoon van Adolf Hitier verbonden, dan dat hij niet het centrale orgaan der N.S.D.A.P. zou zijn ge bleven en een steeds domineerender positie zou verkrijgen. De uitgevers, firma de Erven Franz Eher, die ook uitgevers van de ge schriften van Hitier, Feder en Rosenberg is. ontwikkelt zich tot een mammoet-onderne ming, waarbij Adolf Hitier uit vroeger jaren financieel moet zijn betrokken. Waar twee nationaal-socialistische bladen in een stad ontstonden, bleven zij op voet van oorlog. Het bekendst is het geval van Koningsbergen, waar de oberpresident Erich Koch in zijn or gaan de Preusische Zeitung een woedende strijd tegen de Oostpreusiche Zeitung, die eens Duitsch-nationaal en groot-agrarisch was en thans den minister van landbouw Darré tracht te dienen, voert. Geheel uniform is dus de Duitsche pers niet geworden. De eenvormigheid wordt door de concurrentiestrijd en persoonlijke veeten verbroken. Deze kleine afwisseling is echt- r niet voldoende om haar voor het publiek ge nietbaar te maken. Van de vernietiging der linksche pers hadden de burgerlijke bladen misschien kunnen profiteeren, doch bijna geen enkel heeft daar voordeel van getrok ken. De Duitsche arbeiders houden zich, geenszins vrijwillig, aan de door dr. Ley uit gegeven Deutsche. Gewoonlijk geven zij de voorkeur aan de radio, die echter niet beter is. In intelledueele kringen leest men vlijtig de buitenlandsche bladen voor zoover zij in Duitschland worden toegelaten. vooraanstaande nationaal-socialistische zijde verklaard, dat op zichzelf de wegens hoog verraad en brandstichting met voorbedach ten rade ter dood veroordeelde van der Lubbe den dood door de strop had behooren te krijgen. In vooraanstaande partijkringen staat men echter op het standpunt, dat deze bijzondere vernederende wijze van straffen slechts voor behouden is jegens gemeene misdadigers, in het bijzonder land- en volksverraders. Van der Lubbe had weliswaar een gemeene daad verricht, doch niettemin had hij dit uit over tuiging gedaan. Vanzelfsprekend was het kiezen van de wijze van ter doodbrenging geenszins bedoeld als een verzachting van de straf. De terechtstelling zelve. Toen van der Lubbe hedenmorgen het be richt van zijn terechtstelling werd medege- dee'd ontving hij dit even apathisch als al tijd. Hij had geen enkelen wensch en wensehte ook geen geestelijken bijstand. Ook toen hij vanmorgen vroeg werd gewekt en naar de binnenplaats geleid, toonde hij zich apathisch als altijd. Aanwezig waren o.a. de procureur-gene raal van het rijksgerechtshof dr. Werner, de president van de strafsenaat dr. Bünger, drie rechters van den senaat en een vertegen woordiger van den Pruisischen staat. Zonder spoor van aandoening luisterde van der Lubbe naar het voorlezen van het doodvonnis, waarna hij den beul volgde, ter wijl een geestelijke gebeden zei. De terechtstelling duurde een halve mi nuut. De indruk bij de familie. De familie van Marinus van der Lubbe, die in de nabijheid van Leiden woont heeft de te rechtstelling van Marinus eerst hedenmoigen te ongeveer half elf vernomen, toen een jour nalist zich te hunnen huize vervoegde. Het bericht van de ter dood brenging bereikte de familie dus wel op een zeer onverwachte wijze. De familie had hierop dan ook heele- maal niet gerekend, vooral daar nog verschil lende pogingen werden gedaan om gratie te verkrijgen en terwijl ook de Nederlandsche regeering nog officieel stappen had onder-, nomen. De familie had zeker verwacht wan neer het vonnis eventueel zou worden vol trekken, daarvan te voren bericht te ontvan gen. Zooals begrijpelijk is was de familie door de ontvangen mededeeling zeer ont daan. Interview met mr. de Jongh. Naar aanleiding van de terechtstelling van Marinus van der Lubbe, den tragi- schen figuur van het rijksdagbrandpro ces in Duitschland, heeft een verslag gever van het persbureau Vaz Dias een onderhoud gehad met mr. G. T. J de Jongh, oud-vice-president en oud-kin derrechter van de arrondissements rechtbank te Amsterdam. Naar men weet heeft mr. de Jongh een belangrijk deel van dit proces als toe hoorder bijgewoond. Op den grijzen rechtsgeleerde, die toen de verslaggever in zijn studeervertrek werd toegelaten nog onkundig was van het feit der te rechtstelling, maakte de mededeeling daarvan een diepen indruk. „Nu u mij echter op den man af vraagt of dit droeve einde voor van der Lubbe een verrassing voor me is", aldus mr. de Jongh, „moet ik daarop in ontkennenden zin antwoorden. U dient in aanmerking te nemen, dat de Duitsche pers over het verloop van dit proces geen juiste ver slagen heeft gepubliceerd Persoonlijk heb ik geconstateerd, dat alles wat in het nadeel der verdachten naar voren kwam door de Duitsche kranten werd onderstreept, terwijl van het materiaal dat hem zou kunnen ontlasten eenvou digweg geen notitie werd genomen. Dientengevolge heeft het Duitsche volk, waarschijnlijk dan ook niet anders ver wacht dan een veroordeeling van alle verdachten. Gedurende de zittingen wel ke ik persoonlijk heb meegemaakt, was ik het meest bevreesd voor het hoofd van Torgler. Zijn vrijspraak is dan ook voor het Duitsche volk een groote "teleur stelling geweest. Voorbereid als het was op een dramatisch slot heeft het, om het aldus te zeggen, min of meer voldoening gekregen door de terechtstelling van van der Lubbe. Van Marinus familie te Oegstgeest had ik eenige kiekjes te ontvangen met de bedoeling als het mij mocht gelukken in de gevangenis tot hem te worden toegelaten hem ook daarmee wat op te beuren. Zondag 1.1. heb ik deze foto's op verzoek der familie teruggezonden met een begeleidend schrijven, waarin ik haar als mijn meening te kennen heb gegeven, dat zij er op voorbereid moest zijn dat het verzoek om verzachting van straf, dat de Nederlandsche regeering heeft doen indienen, wel geen resultaat zou hebben. „Hoe is uw oordeel over de terechtstelling zelf?" „Ik keur deze, aldus mr. de Jongh", on voorwaardelijk af en daarvoor heb ik goede gronden. In de eerste plaats is naar mijn vaste overtuiging Marinus van der Lubbe niet schuldig aan hoogverraad, doch enkel aan brandstichting. Doch zelfs indien hij zich aan hoogverraad had schuldig gemaakt, zou men hem niet ter dood hebben mogen brengen, omdat ten tijde, dat de brand in den rijksdag is gesticht, de doodstraf op hoogverraad nog niet van toepassing was. Ik weet edhter dat de nationaal-socialisten in Duitschland te dien opzichte hun eigen weg gaan, ook al weten zij, dat de geheele wereld hef op dit punt met hen oneens is. Zelfs in den tijd der Romeinen was een dergelijke rechtspleging niet moge lijk; wat echter voor mij ook van veel ge wicht is. is het feit, dat van der Lubbe als een abnormaal mensch moet worden gekwali ficeerd, ook al zal het moeilijk zijn uit te maken met welk medisch etiket zijn geestes gestéld zal dienen te worden aangeduid. In elk beschaafd land, aldus besloot mr. de Jongh het onderhoud, geldt abnormaliteit bij' een delinquent als reden tot strafverlichting. De Hitlerianen houden daar echter geen reke ning mee en hebben ook hierdoor hun recht spraak een eeuw achteruitgezet! Onze regeering zeer teleurgesteld. Bij navraag ter bevoegder plaatse verna men wij, dat het aan van der Lubbe voltrok ken doodvonnis de Nederlandsche regeering, die alles gedaan heeft wat mogelijk was om de straf veranderd te krijgen, zeer heeft te leurgesteld. Het lijk ter beschikking van de familie. Naar wij vernemen heeft het Reichsge- richt te Leipzig aan onzen consul aldaar medegedeeld, dat indien de familie van van der Lubbe prijs stelt op het stoffelijk over schot van den terechtgestelde, dit te harer be schikking zal worden gesteld. Door tus- schenkomst van de burgemeesters der ge meenten waar familie van van der Lubbe verblijf houdt wordt deze mededeeling aan haar overgebracht. Begint de zaak nu pas? Een minister demissiounair, een Kamerlid in gevangenschap, een pistoolschot te Cha- moix, in die koortsachtige atmosfeer komt de Fransche Kamer weer samen. De zaak-Sta- visky begint nu pas. Het is zeker, dat zijn ver dwijnen sommigen medeplichtigen te stade komt. Hij althans zal geen namen meer noemen. Dat is voldoende om bij sommigen den indruk te wekken, dat de politie hem gedood heeft Aan zijn dood zou het karakter van een zelfmoord gegeven zijn. Het is on- noodig bij die onderstelling stil te staan. De bladen, die ze uiten, gebruiken ze als een wapen tegen de politie. Hun toorn geldt vooral den prefect. Er wordt nog gezegd, dat hij heengaat. De Parijsche recherche zou bij het departement van binner.iandsche zaken getrokken worden. Er zou dan iets komen als een minister van politie. Bij de tegenwoor dige regeling is er veel te weinig voeling tusschen de verschillende diensten, aldus de N. R. Crt. De prefect mag te zijner verontschuldi ging aanvoeren, dat hij al langer dan een jaar hef oog op Stavisky hield en telkens het finan- cieele bureau waarschuwde. Hij beschuldigt daarmee dit en andere bureaux Men vraagt zich af waarom hij hem dan niet kort en goed liet opsluiten. In vijf en een half jaar tijd is Stavisky ne gentien ma.1 van het verschijnen voor den echter vrijgesteld. Hei onderzoek naar de omstandigheid van deze .vergevensgezindheid Krantenoorlog in Duitschland. (Dag. Overzicht). Hedenmorgen om 7.30 uur is te Leipzig in alle stilte v. d. Lubbe onthoofd. (Buitenland). Standrecht tegen de Oostenrijk- sche nazi's afgekondigd. (Buiten land). Havenconflict in Bulgarije. (Bui tenland). Poging tot moord op premier Saito? (Buitenland). Het schandaal te Bayonne- (Bui tenland). De „Postjager" hedenavond of morgen vroeg op Schiphol? (Lucht vaart). Prov. Staten van Noordholland namen gister aan het voorstel tot heffing van een buitengewone kor ting op het salaris van tijdelijke ambtenaren voor wie geen pen sioenfonds is vastgesteld. (Provin cie.) Ged. Staten van Noordholland wenschen pensioenverhaal ook te zien ingevoerd voor burgemeesters, secretarissen en ontvangers. (Pro vincie.) Zware brand te Brielle. (Binnen land.) Vroegere directeur van een land- bouwvereeniging te Rheden gear resteerd als verdacht van verduis tering. (Binnenland.) Aanrijding met doodelijk gevolg te Eindhoven. (Binnenland.) Uiteenzetting over de teeltbeper king van -tuinbouwgewassen. (Land en tuinbouw.) Afscheid van den heer J. A. Zwar- teveen als hoofd der Tesselschade- school, (Kerk en School). (Zie voor nadere bijzonderheden eventueele laatste berichten). wordt nu tot de hoogste plaatsen voort gezet. De rechters, die zich daartoe kenden, zijn bekend. Als een wild dier werd Stavisky de laatste dagen opgejaagd na lange jaren zoo'n onge- loofelijke lankmoedigheid ondervonden te hebben. Tot het laatst was hij in gezelschap van vrienden óf Wie daarvoor doorgingen. Men vraagt zich af hoe deze vindingrijke man met ai zijn veerkracht niet het middel gevon den heeft om nog te ontkomen. Van Kerstmis af was hij zich zelf niet meer. Tegenover zijn vertrouwden klaagde hij zijn nood. De man scheen gebroken, maar vastbesloten om niet levend in handen van de politie te vallen. Het schot in het hoofd maakte niet dadelijk een einde aan ?ijn leven Gisteravond is hij nog geopereerd. Zelfs hoopte men hem gisteroch tend te kunnen ondervragen, maar het parket heeft zijn verklaringen niet noodig. Het on derzoek breidt zich nog uit Naar allen schijn heeft Dalimier, minister van koloniën, zich in verband met het schan daal niets 'ernstigs te verwijten. Men weet, dat hij als minister van handel in een vorig ka binet de bekende brieven schreef, die ten gunste van de plaatsing van bons van de Bank van Leening te Bayonne gecolporteerd werden. Dalimier b'eef dan ook tot het eind weerspannig. Ten slotte moet de aandrang van den president der republiek en van twee ambtgenooten, die zeiden anders zelf te zul len aftreden, hem tot andere gedachten heb ben gebracht. Dalimier staat nu met den rug tegen den muur. In die omstandigheden komt een politicus gemakkelijk tot een nood sprong. Anderen, meer schuldig dan hij, kan hij nu in geding brengen. Vandaag zal zich al een voorspel in en buiten de Kamer afspelen. Er zijn betoogin gen op komst. Overmorgen worden de inter pellaties behandeld. Alle kamerfracties, die voor het bijeenko men van de Kamer in fractievergaderingen bijeengekomen waren, keurden het energieke optreden der regeering in het schandaal van Bayonne goed en eischten, dat de schuldigen zonder aanzien der persoon ter verantwoor ding zouden worden geroepen. Morgen Kamerzitting. De affaire-Stavisky vormt ook in de wan delgangen van de Kamer het onderwerp van gesprek van den dag. Men verwacht morgen een stormachtige zitting. De positie van de regeering wordt weinig benijdenswaard ge vonden, aangezien zoowel van rechts als van links een scherpe oppositie voelbaar wordh Van rechts doelt men daarbij zonder twijfel op een aftreden der regeering, van links richt men de aanvallen meer op de politie, en wel in het bijzonder op Chiappe, den prefect van politie van Parijs.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1