DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Krantenoorlog in Duitschland.
Van der Lubbe
terechtgesteld.
tDxujeliiksch Qveczicht
ffiuitenhwd
Het naspel van
Bayonne.
No. 8
Woensdag 10 Januari 1934
136e Jaargang
Strijd tusschen de nationaat-socialistische
pers en de burgerlijke pers. Daarnaast een
onderlinge strijd.
Wat de Nazi's doen.
Hedenochtend onthoofd.
Wat vandaag de
aandacht trekt
ALKMAARSGHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
cn Feestdagen, nagegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2,—,
Irancr door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk»
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Sedert het begin van het regime-Hitier,
aldus schrijft de Prager Presse, woedt in
Duitschland een krantenoorlog, die reeds vele
offers heeft geëischt en welks einde nog niet
te voorzien is. Het publiek verneemt er
slechts weinig van. Af en toe verdwijnt een
blad van het tooneel, af en toe probeert zich
een onder luid hulpgeroep van den onder
gang te redden en een pas dezer dagen
door den president der Rijksperskamer, den
uitgever Max Amann, uitgevaardigde veror
dening over de economische toestanden in
het Ehiitsche dagbladbedrijf maakt breedere
kringen op deze merkwaardige gebeurtenis
sen opmerkzaam. Het gaat in den regel niet
om een strijd van meeningen en gezindheid,
dcch zooals Amann zegt, om economische be
langen.
Het régime-Hitier heeft zooals bekend is
de communistische en sociaal-democratische
pers in Duitschland volkomen onderdrukt en
van de burgerlijke pers gelijkschakeling ge-
eischt. De burgerlijke pers heeft zich dan
ook in een oogwenk zoo zeer gelijkgescha
keld, dat de nahonaal-socialisten er bang
van werden.
Zij protesteeren zelf tegen de uniformiteit
der bladen. Zij willen de krant als opvoe
dingsmiddel beschouwd zien, terwijl zij haar
bijna uitsluitend als propagandamiddel ge
bruiken, doch een vervelend propagandamid
del is op den duur onbruikbaar. Dat zien zij
in. Door de te vergaande gelijkschakeling,
die geen gezindheidsnuance waagt en niet-
officieel getinte berichten verdonkeremaant
hebben de burgerlijke b'aden zichzelf bena
deeld. Hun lezers gingen voor deze karakter
loosheid op de vlucht en de adverteerders
vo'gden. De oplagen daalden snel. Bladen
van wereldreputatie veranderden in locale
b'aadjes. Er waren enkele, zeer enkele, uit
zonderingen die zich onder den algemeenen
dwang weliswaar op het nationaal-sociaüs-
me instelden ,doch niet tegelijkertijd van elk
zelfstandig idee en zelfs niet van het regis-
treeren van bepaa'de niet-goedgekeurde be
richten en van voorzichtige critiek afstand
deden. Zij verloren niet, doch wonnen aan
verspreiding en aanzien. Standvastigheid en
verstand bleken een goede zaak te zijn. De
Frankfurter Zeitung behoort tot deze succes
rijke bladen.
Benadeelde het grootste deel der Duitsche
burgerlijke pers zichzelf door haar slapheid,
De by vonnis van den vierden
et raf senaat van het ry ksgerechts-
hof te Leipzig van 23 Dec. 1933
ter dood veroordeelde metselaar
Marinus van der Lubbe uit Lei
den, is hedenochtend te half
aeht, daar de rykspresidentgcen
gebruik heeft gemaakt van zjjn
recht tot gratie, op de binnen
plaats van het Landsgerechtshof
te Leipzig door middel van den
valbijl terechtgesteld.
Geen termen voor gratie.
Naar wij vernemen had de Duitsche tegee
ring de Nederlandsche gezant te Berlijn, de
beer Graaf van Limburg Stirum, gisteravond
u'tgenoodigd tot bezoek bij den hoer von
Neurath, den rijksminister van buitenlani-
S'"he zaken, die onzen gezant heeft medege
deeld, dat de rijkspresident geen termen had
gevonden om aan van der Lubbe g^he
veHeenen, zoodat de terechtstelling heden
ochtend plaats vond.
Een „gunst" voor v. d. Lubbe
Omtrent de terechtstelling van Marinus
yan der Lubbe met de valbijl wordt van
daarbij kwam nog de concurrentie der nat.-
soc. bladen, die gevaarlijke vormen aannam.
De reeds voor het régime-Hitier bestaande
nationaal-socialistische bladen beschouwden
zich na den dertigsten Januari als bevoor
recht. Zij traden onmiddellijk op tegen de
lang benijde en gehate andere pers, en aan
gezien zij onder bescherming der partij-or
ganisatie stonden, ontwikkelde zich in geheel
Duitschland in den loop van enkele maanden
een ware terreur van deze bladen. Nieuwe
nationaal-socialistische bladen schoten als
conjunctuurbloemen omhoog. Oude en nieu
we nazi-bladen namen de burgerlijke pers le
zers en adverteerders af, waarbij zij voor de
grofste middelen niet terugdeinsden. De bur
gerjijke pers begon te sterven. Vooraanstaan
de bladen werden door nationaal-socialisten
opgekocht. Fusies werden vo'trekken. Een zoo
machtig, beroemd blad als de Kölnische Zei
tung stond op het punt, door de uitgeverij
aan de nationaal-socialistische conCurreeren-
de onderneming te Keulen, den Westdeut-
schen Beobachter te worden verkocht. Het
geval veroorzaakte op het laatste moment
veel opwinding, doch slechts omdat het een
zoo groot, in het buitenland geacht orgaan
was, want overigens is het een geval uit vele,
die men zwijgend voorbijgaat. De oude trot-
sche uitgeverij Du Mont Schauberg verweer
de zich tegen de methoden der nazi-concur
renten en brak moedig de onderhande'ingen
af, hoewel de bedrijfsvoorzitter der uitgeverij
in een bedrijfsvergadering tegen haar op-
trad en wel zoodanig, dat het tot een vecht
partij kwam. De nationaal-socialisten pro
beerden toen binnen het bedrijf de onderne
ming te veroveren, ofschoon de regeering
zooals de Kölnische Zeitung toen schreef
steeds en steeds weer eigenmachtigheden en
aanval'en in het bedrijf had verboden.
Bij de nationaal socialisten kwam de eet
lust al etende, en het valt te betwijfelen of
dat na 31 Maart anders is geworden. Zij
hebben het grootste provinciale blad van
Duitschland, den Dortmunder General-An-
zeiger, eveneens aan zich getrokken, hun bla
den beheerschen thans de geheele Duitsche
provincie en de Vö'kische Beobachter, die te
Berlijn en München verschijnt is niet slechts
het officieele orgaan voor alle rijksautoritei
ten geworden, het is het onbetwist leidende
orgaan van de rijkshoofdstad. Zijn Berlijn
sche oplaag van ruim 350.000 exemplaren
zal binnenkort nog wel aanzienlijk stijgen.
Alle andere Berlijnsche bladen, met uitzon
dering van de Hugenbergsche Nachtausgabe
laboreeren daarentegen aan 't snelle afnemen
van hun abonné's. De Berliner Börsenkurier
ontsliep in de omarming van de door de rijks-
weer geprotegeerde Börsenzeitung, nadat de
Tagliche Rundschau reeds was heengegaan.
De Deutsche Tageszeitung, eens het orgaan
van den Rijkslandbond, gaat snel achteruit
en haar dagen zullen wel geteld zijn nu de
minister van landbouw Darré de Deutsche
Zeitung tot zijn lijfblad heeft verheven. Als
het 8 Uhr Abendblatt door zijn hoofdredac
teur Kirchhofer uit den faillieten boedel
voor zegge en schrijve 10.000 Mark kon
verkrijgen een blad, dat nog voor
enkele jarën een veelvoud van dit bedrag als
jaarlijksche winst opleverde dan karakte
riseert dit de situatie der Berlijnsche pers.
Het Ullstein-Verlag, dat zich beter hield dan
Mosse, offerde de Tempo en het avondblad
van de Vossische Zeitung op, reorganiseerde
zich en heeft toch nog zorgen genoeg. Sedert
1 Januari heeft ook de Hartungsche Zeitung
opgehouden te bestaan.
Het kon niet uitblijven, dat ook de natio
naal-socialistische bladen elkaar onderling
bestrijden. Dat houdt niet altijd verband met
de economische overwegingen, doch men be
speurt er de persoonlijke rivaliteit der natio
naal-socialistische onder-leiders in. Als voor
beeld kan de Angriff, het Berlijnsche avond
blad, welks oprichter, dr. Goebbels was en
welks beschermer hij nog is, genoemd wor
den. De Angriff worstelt om zijn bestaan se
dert' de Berlijnsche uitgave van de Völkische
Beobachter verschijnt onder leiding van Al-
fred Rosenberg, die geen vriend van den pro-
paganda-minister is. Doch de Völkische Beo
bachter is te zeer met de geschiedenis van
het nationaal-socialisme en de persoon van
Adolf Hitier verbonden, dan dat hij niet het
centrale orgaan der N.S.D.A.P. zou zijn ge
bleven en een steeds domineerender positie
zou verkrijgen. De uitgevers, firma de Erven
Franz Eher, die ook uitgevers van de ge
schriften van Hitier, Feder en Rosenberg is.
ontwikkelt zich tot een mammoet-onderne
ming, waarbij Adolf Hitier uit vroeger jaren
financieel moet zijn betrokken. Waar twee
nationaal-socialistische bladen in een stad
ontstonden, bleven zij op voet van oorlog.
Het bekendst is het geval van Koningsbergen,
waar de oberpresident Erich Koch in zijn or
gaan de Preusische Zeitung een woedende
strijd tegen de Oostpreusiche Zeitung, die
eens Duitsch-nationaal en groot-agrarisch
was en thans den minister van landbouw
Darré tracht te dienen, voert.
Geheel uniform is dus de Duitsche pers
niet geworden. De eenvormigheid wordt door
de concurrentiestrijd en persoonlijke veeten
verbroken. Deze kleine afwisseling is echt- r
niet voldoende om haar voor het publiek ge
nietbaar te maken. Van de vernietiging der
linksche pers hadden de burgerlijke bladen
misschien kunnen profiteeren, doch bijna
geen enkel heeft daar voordeel van getrok
ken. De Duitsche arbeiders houden zich,
geenszins vrijwillig, aan de door dr. Ley uit
gegeven Deutsche. Gewoonlijk geven zij de
voorkeur aan de radio, die echter niet beter
is. In intelledueele kringen leest men vlijtig
de buitenlandsche bladen voor zoover zij in
Duitschland worden toegelaten.
vooraanstaande nationaal-socialistische zijde
verklaard, dat op zichzelf de wegens hoog
verraad en brandstichting met voorbedach
ten rade ter dood veroordeelde van der Lubbe
den dood door de strop had behooren te
krijgen.
In vooraanstaande partijkringen staat men
echter op het standpunt, dat deze bijzondere
vernederende wijze van straffen slechts voor
behouden is jegens gemeene misdadigers, in
het bijzonder land- en volksverraders. Van
der Lubbe had weliswaar een gemeene daad
verricht, doch niettemin had hij dit uit over
tuiging gedaan. Vanzelfsprekend was het
kiezen van de wijze van ter doodbrenging
geenszins bedoeld als een verzachting van de
straf.
De terechtstelling zelve.
Toen van der Lubbe hedenmorgen het be
richt van zijn terechtstelling werd medege-
dee'd ontving hij dit even apathisch als al
tijd.
Hij had geen enkelen wensch en wensehte
ook geen geestelijken bijstand. Ook toen hij
vanmorgen vroeg werd gewekt en naar de
binnenplaats geleid, toonde hij zich apathisch
als altijd.
Aanwezig waren o.a. de procureur-gene
raal van het rijksgerechtshof dr. Werner, de
president van de strafsenaat dr. Bünger, drie
rechters van den senaat en een vertegen
woordiger van den Pruisischen staat.
Zonder spoor van aandoening luisterde
van der Lubbe naar het voorlezen van het
doodvonnis, waarna hij den beul volgde, ter
wijl een geestelijke gebeden zei.
De terechtstelling duurde een halve mi
nuut.
De indruk bij de familie.
De familie van Marinus van der Lubbe, die
in de nabijheid van Leiden woont heeft de te
rechtstelling van Marinus eerst hedenmoigen
te ongeveer half elf vernomen, toen een jour
nalist zich te hunnen huize vervoegde. Het
bericht van de ter dood brenging bereikte de
familie dus wel op een zeer onverwachte
wijze. De familie had hierop dan ook heele-
maal niet gerekend, vooral daar nog verschil
lende pogingen werden gedaan om gratie te
verkrijgen en terwijl ook de Nederlandsche
regeering nog officieel stappen had onder-,
nomen. De familie had zeker verwacht wan
neer het vonnis eventueel zou worden vol
trekken, daarvan te voren bericht te ontvan
gen. Zooals begrijpelijk is was de familie
door de ontvangen mededeeling zeer ont
daan.
Interview met mr. de Jongh.
Naar aanleiding van de terechtstelling
van Marinus van der Lubbe, den tragi-
schen figuur van het rijksdagbrandpro
ces in Duitschland, heeft een verslag
gever van het persbureau Vaz Dias een
onderhoud gehad met mr. G. T. J de
Jongh, oud-vice-president en oud-kin
derrechter van de arrondissements
rechtbank te Amsterdam.
Naar men weet heeft mr. de Jongh een
belangrijk deel van dit proces als toe
hoorder bijgewoond. Op den grijzen
rechtsgeleerde, die toen de verslaggever
in zijn studeervertrek werd toegelaten
nog onkundig was van het feit der te
rechtstelling, maakte de mededeeling
daarvan een diepen indruk.
„Nu u mij echter op den man af vraagt
of dit droeve einde voor van der Lubbe
een verrassing voor me is", aldus mr. de
Jongh, „moet ik daarop in ontkennenden
zin antwoorden. U dient in aanmerking
te nemen, dat de Duitsche pers over het
verloop van dit proces geen juiste ver
slagen heeft gepubliceerd Persoonlijk
heb ik geconstateerd, dat alles wat in
het nadeel der verdachten naar voren
kwam door de Duitsche kranten werd
onderstreept, terwijl van het materiaal
dat hem zou kunnen ontlasten eenvou
digweg geen notitie werd genomen.
Dientengevolge heeft het Duitsche volk,
waarschijnlijk dan ook niet anders ver
wacht dan een veroordeeling van alle
verdachten. Gedurende de zittingen wel
ke ik persoonlijk heb meegemaakt, was
ik het meest bevreesd voor het hoofd
van Torgler. Zijn vrijspraak is dan ook
voor het Duitsche volk een groote "teleur
stelling geweest. Voorbereid als het was
op een dramatisch slot heeft het, om het
aldus te zeggen, min of meer voldoening
gekregen door de terechtstelling van
van der Lubbe.
Van Marinus familie te Oegstgeest
had ik eenige kiekjes te ontvangen met
de bedoeling als het mij mocht gelukken
in de gevangenis tot hem te worden
toegelaten hem ook daarmee wat op te
beuren. Zondag 1.1. heb ik deze foto's op
verzoek der familie teruggezonden met
een begeleidend schrijven, waarin ik
haar als mijn meening te kennen heb
gegeven, dat zij er op voorbereid moest
zijn dat het verzoek om verzachting van
straf, dat de Nederlandsche regeering
heeft doen indienen, wel geen resultaat
zou hebben.
„Hoe is uw oordeel over de
terechtstelling zelf?"
„Ik keur deze, aldus mr. de Jongh", on
voorwaardelijk af en daarvoor heb ik goede
gronden. In de eerste plaats is naar mijn vaste
overtuiging Marinus van der Lubbe niet
schuldig aan hoogverraad, doch enkel aan
brandstichting. Doch zelfs indien hij zich aan
hoogverraad had schuldig gemaakt, zou men
hem niet ter dood hebben mogen brengen,
omdat ten tijde, dat de brand in den rijksdag
is gesticht, de doodstraf op hoogverraad nog
niet van toepassing was. Ik weet edhter dat
de nationaal-socialisten in Duitschland te dien
opzichte hun eigen weg gaan, ook al weten
zij, dat de geheele wereld hef op dit punt met
hen oneens is. Zelfs in den tijd der Romeinen
was een dergelijke rechtspleging niet moge
lijk; wat echter voor mij ook van veel ge
wicht is. is het feit, dat van der Lubbe als
een abnormaal mensch moet worden gekwali
ficeerd, ook al zal het moeilijk zijn uit te
maken met welk medisch etiket zijn geestes
gestéld zal dienen te worden aangeduid. In
elk beschaafd land, aldus besloot mr. de
Jongh het onderhoud, geldt abnormaliteit bij'
een delinquent als reden tot strafverlichting.
De Hitlerianen houden daar echter geen reke
ning mee en hebben ook hierdoor hun recht
spraak een eeuw achteruitgezet!
Onze regeering zeer teleurgesteld.
Bij navraag ter bevoegder plaatse verna
men wij, dat het aan van der Lubbe voltrok
ken doodvonnis de Nederlandsche regeering,
die alles gedaan heeft wat mogelijk was om
de straf veranderd te krijgen, zeer heeft te
leurgesteld.
Het lijk ter beschikking van de
familie.
Naar wij vernemen heeft het Reichsge-
richt te Leipzig aan onzen consul aldaar
medegedeeld, dat indien de familie van van
der Lubbe prijs stelt op het stoffelijk over
schot van den terechtgestelde, dit te harer be
schikking zal worden gesteld. Door tus-
schenkomst van de burgemeesters der ge
meenten waar familie van van der Lubbe
verblijf houdt wordt deze mededeeling aan
haar overgebracht.
Begint de zaak nu pas?
Een minister demissiounair, een Kamerlid
in gevangenschap, een pistoolschot te Cha-
moix, in die koortsachtige atmosfeer komt de
Fransche Kamer weer samen. De zaak-Sta-
visky begint nu pas. Het is zeker, dat zijn ver
dwijnen sommigen medeplichtigen te stade
komt. Hij althans zal geen namen meer
noemen. Dat is voldoende om bij sommigen
den indruk te wekken, dat de politie hem
gedood heeft Aan zijn dood zou het karakter
van een zelfmoord gegeven zijn. Het is on-
noodig bij die onderstelling stil te staan. De
bladen, die ze uiten, gebruiken ze als een
wapen tegen de politie. Hun toorn geldt
vooral den prefect. Er wordt nog gezegd,
dat hij heengaat. De Parijsche recherche zou
bij het departement van binner.iandsche zaken
getrokken worden. Er zou dan iets komen als
een minister van politie. Bij de tegenwoor
dige regeling is er veel te weinig voeling
tusschen de verschillende diensten, aldus de
N. R. Crt.
De prefect mag te zijner verontschuldi
ging aanvoeren, dat hij al langer dan een jaar
hef oog op Stavisky hield en telkens het finan-
cieele bureau waarschuwde. Hij beschuldigt
daarmee dit en andere bureaux Men vraagt
zich af waarom hij hem dan niet kort en goed
liet opsluiten.
In vijf en een half jaar tijd is Stavisky ne
gentien ma.1 van het verschijnen voor den
echter vrijgesteld. Hei onderzoek naar de
omstandigheid van deze .vergevensgezindheid
Krantenoorlog in Duitschland.
(Dag. Overzicht).
Hedenmorgen om 7.30 uur is te
Leipzig in alle stilte v. d. Lubbe
onthoofd. (Buitenland).
Standrecht tegen de Oostenrijk-
sche nazi's afgekondigd. (Buiten
land).
Havenconflict in Bulgarije. (Bui
tenland).
Poging tot moord op premier
Saito? (Buitenland).
Het schandaal te Bayonne- (Bui
tenland).
De „Postjager" hedenavond of
morgen vroeg op Schiphol? (Lucht
vaart).
Prov. Staten van Noordholland
namen gister aan het voorstel tot
heffing van een buitengewone kor
ting op het salaris van tijdelijke
ambtenaren voor wie geen pen
sioenfonds is vastgesteld. (Provin
cie.)
Ged. Staten van Noordholland
wenschen pensioenverhaal ook te
zien ingevoerd voor burgemeesters,
secretarissen en ontvangers. (Pro
vincie.)
Zware brand te Brielle. (Binnen
land.)
Vroegere directeur van een land-
bouwvereeniging te Rheden gear
resteerd als verdacht van verduis
tering. (Binnenland.)
Aanrijding met doodelijk gevolg
te Eindhoven. (Binnenland.)
Uiteenzetting over de teeltbeper
king van -tuinbouwgewassen. (Land
en tuinbouw.)
Afscheid van den heer J. A. Zwar-
teveen als hoofd der Tesselschade-
school, (Kerk en School).
(Zie voor nadere bijzonderheden
eventueele laatste berichten).
wordt nu tot de hoogste plaatsen voort
gezet. De rechters, die zich daartoe kenden,
zijn bekend.
Als een wild dier werd Stavisky de laatste
dagen opgejaagd na lange jaren zoo'n onge-
loofelijke lankmoedigheid ondervonden te
hebben. Tot het laatst was hij in gezelschap
van vrienden óf Wie daarvoor doorgingen.
Men vraagt zich af hoe deze vindingrijke man
met ai zijn veerkracht niet het middel gevon
den heeft om nog te ontkomen. Van Kerstmis
af was hij zich zelf niet meer. Tegenover zijn
vertrouwden klaagde hij zijn nood. De man
scheen gebroken, maar vastbesloten om niet
levend in handen van de politie te vallen. Het
schot in het hoofd maakte niet dadelijk een
einde aan ?ijn leven Gisteravond is hij nog
geopereerd. Zelfs hoopte men hem gisteroch
tend te kunnen ondervragen, maar het parket
heeft zijn verklaringen niet noodig. Het on
derzoek breidt zich nog uit
Naar allen schijn heeft Dalimier, minister
van koloniën, zich in verband met het schan
daal niets 'ernstigs te verwijten. Men weet,
dat hij als minister van handel in een vorig ka
binet de bekende brieven schreef, die ten
gunste van de plaatsing van bons van de
Bank van Leening te Bayonne gecolporteerd
werden. Dalimier b'eef dan ook tot het eind
weerspannig. Ten slotte moet de aandrang
van den president der republiek en van twee
ambtgenooten, die zeiden anders zelf te zul
len aftreden, hem tot andere gedachten heb
ben gebracht. Dalimier staat nu met den
rug tegen den muur. In die omstandigheden
komt een politicus gemakkelijk tot een nood
sprong. Anderen, meer schuldig dan hij, kan
hij nu in geding brengen.
Vandaag zal zich al een voorspel in en
buiten de Kamer afspelen. Er zijn betoogin
gen op komst. Overmorgen worden de inter
pellaties behandeld.
Alle kamerfracties, die voor het bijeenko
men van de Kamer in fractievergaderingen
bijeengekomen waren, keurden het energieke
optreden der regeering in het schandaal van
Bayonne goed en eischten, dat de schuldigen
zonder aanzien der persoon ter verantwoor
ding zouden worden geroepen.
Morgen Kamerzitting.
De affaire-Stavisky vormt ook in de wan
delgangen van de Kamer het onderwerp van
gesprek van den dag. Men verwacht morgen
een stormachtige zitting. De positie van de
regeering wordt weinig benijdenswaard ge
vonden, aangezien zoowel van rechts als van
links een scherpe oppositie voelbaar wordh
Van rechts doelt men daarbij zonder twijfel
op een aftreden der regeering, van links
richt men de aanvallen meer op de politie,
en wel in het bijzonder op Chiappe, den
prefect van politie van Parijs.