GESPRONGEN
HANDEN en LIPPEN
KLOOSTERBALSEN
VOOR DE KLEINTJES
Jijdscficifteti
jftucgedifke Stand
1 J 4
Bootje varen.
Brieven uit de Hoofdstad
ELK JAAR OPNIEUW HAD ZIJ
Dank zij den KLOOSTERBALSEM
heeft zij die nu nooit meer!
AKKER'S ORIGINEEL TER INZAG!
VARIA UIT DE VOGELWERELD.
Raadselhoelcie
1. N Normandië.
weiv.
va,? rg?™„e"±
dit vol zag met kSÏÏW^Ï?
meener van gezicht dan de andere 2£
voelde ik miJ toch even niet op mij g.
wafi^niftln6^6 *r fCn g€vaar: hieT
Parijf Lï €enJfrl>orgen hoek in
parijs, in een nachtkroeg van de eene
miS?.„'r?»h„aïeni"aals m«r vlacStf^
midden van een aantal ziek uitziende
machtelooze dégéneré's, bewaakt door
grimmige surveillants met groote snor
ren en geweldige revolvers
(Slot volgt).
De huisvesting van het gemeente
vSilUUVu Hct Paleis voor
Volksvlijt. Nieuwe plannen.
Het Amsterdamsche Stadhuis.
18NADHTl£ön5ilnhdfn nacht van 17 °P
lö April 1929, die het monumentale Pa
leis voor Volksvlijt volkomen vernietig
de, zijn er tal van plannen bedacht en
uitgewerkt om het vrijgekomen terrein
te bebouwen.
Daar was allereerst het plan om op de
vrijgekomen plek het Stadhuis van Am-
sterdam te zetten, doch door de tijdsom
standigheden is het nog niet mogelijk
geweest aan die plannen ook maar een
begin van uitvoering te geven Inder
daad is dit het aangewezen gedeelte
van de hoofdstad voor een stadhuis.
Waar onze gemeentelijke administraties
thans gevestigd zijn en waar burgemees
ter en wethouders hunne kantoren
houden is in een stadsgedeelte waar het
gros van de Amsterdammers niet meer
komt. Het is geen middelpunt; het
tegenwoordige Stadhuis ligt in „donker
Amsterdam".
De stichting van een Stadhuis op de
terreinen van het voormalige Paleis
voor Volksvlijt is dus zoo gek nog niet
Waarom dit terrein echter, zoo lang er
nog niet gebouwd wordt, voor het pu
bliek moet worden afgesloten is veel
dwazer. Een on-aesthetische schutting
met reclames beschilderd onttrekt de
open ruimte aan het oog. Wanneer men
de schutting sloopt en het terrein een
eenigszins vroolijk aanzien met wat
planten, gras en bloemen geeft, zou deze
aanfluiting van het stadsschoon zijn
verdwenen. Dat kan Amsterdam toch
den kop niet kosten! Gaat men dan later
over tot bebouwing, dan wordt een
eenvoudige beplanting toch gemakkelijk
verwijderd.
Verder is indertijd door een lid van de
S.D.A.P. een ontwerp ter tafel gebracht,
waarin de stichting van een Volkshuis
werd bepleit en uitgewerkt. Dat Volks
huis is weder van de baan.
De volgende gegadigden waren eenige
lieden, die bij de Eerste Amsterdamsche
Zesdaagsche waren betrokken. Zij had
den zoovele voordeelen genoten van die
zes dagen wentelende wielen, dat de
bouw van een Sportpaleis voor hen rui
me financieele perspectieven opende.
Ook zij kwamen met een plan voor het
terrein. De wisselvalligheden der sport
en concürreerende sportbeschermers
hebben echter dit schoone staketsel van
sportieve droomen in elkaar doen vallen
Intusschen blijkt de grond aan het
Frederiksplein welwillende zij het
eenigszins begeerige oogen te trekken,
want dezerweek bleek opnieuw een
plan voor bebouwing te zijn ingediend
bij het gemeentebestuur,„waar dit in
studie is genomen. Een combinatie van
menschen heeft eenige architecten op
bracht gegeven een opzet te maken
voor een geweldig gebouw, zooals het
Chrystal Palace in Londen. Het moet in
hoofdzaak in glas worden uitgevoerd.
Een paleis met glazen koepel en vele
glasramen, hooge toren en weidsche ter
rassen; het zal een winkelgalerij, bios-
coopzalen^tentoons tel lings zaal, verga
derlokalen en restaurants bevatten.
Aan een dergelijk zalencomplex is aan
Amsterdam zeker behoefte en wanneer
de financieele basis van uit plan verze
kerd is, dan zou li. alleszins zijn toe te
juichen. Voor den bouw^van een stad
huis zal Amsterdam de eerste tientallen
van jaren toch geen geld over hebben en
ooiral heeft hetgemeentebestuur het
vaste voornemen om te eeniger tijd daar
een stadhuis neer te zetten, dan zal zij
zich bij eenernstige propositie in andere
richting er wel degelijk rekenschap van
moeten geven, dat Amsterdam gebrek
hoeft aan groote vergaderlokalen en dat
de uitvoering van een dergelijk project
aan tal van arbeiders werk geeft.
Indien inderdaad een Chrystal Palace
op deze plaats zal verschijnen, dan zal
feitelijk de oorspronkelijke bedoeling
van Dr. Sarphati, den stichter van het
Pa'eis voor Volksvlijt, werkelijkheid zijn
geworden.
Want het was indertijd het voornemen
van Dr. SarphatUhier een Chrystal Pa
lace neer te zetten. De idee daartoe had
hij, na een bezoekt aan het Engelsche
Chrystal Ealace in 1851, in zich geboren
zien worden. Dr. Samuel Sarphati, die in
diejaren reeds eerr voortref fel ijken staat
van dienst wat betreft verlevendiging
van Amsterdam ên uitbouw tot wereld
stad, achter den rug had, wierp zich met
volle energie op dit ontwerp. In 1852
richtte hij een vereeniging op De Ver-
eeniging voor Volksvlijt, later gevolgd
door een maatschappij van gelijken
naam en een periodiek „De Volks-
v'ijt", die beide er op gericht waren op
de uitbouwing van Amsterqam in bo-
vengenoemden zin.
De plannen van de regeering liepen
met die van Dr Sarphati eenigszins pa
rallel, want zij had het voornemen om
overal in den lande, te beginnen in Am
sterdam, tentoonstellingen van provin
ciale nijverheid te houden. In verband
hiermede verzocht Dr Sarphathi aan de
gemeente dé. beschikking te krijgen over
'2ZaZ een Ouwelijke last en het deed
Ofweldtg zeer. Het bloed stond er al
tijd voor. Allerlei hulsmiddeltjes deed
ik er op, het beet geweldig, maar tel-
h,ïï kwfme" de kl<>oen terug. Gewone
huid-crimes hielpen mij evenmin. Maar
Been last meer ervan. Hu
wrgfih eiken ochtend en avond Klooster-
oMsemi er op. Dat doet géén zeer en
de huid is en blijft prachtig glad èn
gezond, ook al kom ik met mijn han
den vaak in het water. Het was een
uitkomst.'
H. de J. te 's-H.
Oeen goud zoo goed"
Onovertroffen bjj brand-en snfj wonden
Ook ongeëvenaard als wrjjfmiddel bU
Rheumatlek, spit en pijnlijke spieren
Overal per pot v. 20 gr. f0.60 en 50 gr. f 1.—
het Drilveld, dat lag ongeveer ter hoog
te waar nu de Falckstraat is. De ge
meente kon aan dit verzoek niet vo'doen
en stond daarvoor in de plaats het ter
rein af, waarop later het Paleis voor
Volksvlijt is verrezen. Dr. Saphati had
de volle medewerking van den Koning.
Trouwens, het geheele streven van Dr.
Sarphati had de instemming van de
koninklijke familie: Prins Frederik, oom
van den koning, was eenige jaren te
voren reeds als beschermheer van de
vereeniging opgetreden en aan dezen
Frederik dankt het plein van het Paleis
voor Volksvlijt ook zijn naam: Frede
riksplein.
Na tal van onderhandelingen, onder
andere het overleggen van bewijzen, dat
de vereeniging over voldoende fondsen
beschikte, vereenigde de Gemeenteraad
zich op 25 Augustus 1858, zonder hoof
delijke stemming, met een voordracht
<<m aan de maatschappij voor Volksvlijt
op nader te bepalen voorwaarden in
erfpacht uit te geven 1 bunder, 67 roe
den en 14 ellen aan water en 1 bunder,
19 roeden en 66 ellen gronds aan land.
Intusschen waren op een prijsvraag
10 plannen ingekomen, waarvan echter
geen den eersten prijs kon verwerven,
waarna de bouw werd overgedragen
aan den architect-ingenieur CorneHs
Outshoorn.
Eind April 1858 werd zijn bouwplan
met bewondering door den Raad van
Toezicht goedgekeurd.
Met man en macht werd gewerkt.
De bouw van den koepel alleen heeft
al bijna een jaar geduurd; net plaatsen
van het kolossale Victoriabeeld kostte
daarentegen slechts 5 6 uren.
Toen het Paleis voor Volksvlijt ge
heel gereed was waren de kosten tot
anderhalf millioen gulden opgeloopen
Voor de fundeering was 170.000.be
taald. voor den bovenbouw 650 000.
voor het afschilderen en andere werken
buiten het bestek 180 000.Het ge
bouw zelf kostte dus een millioen; het
halve millioen moest worden besteed
aan kosten voor aankoop van particu
liere gronden, het verleggen van den
Buitensingel, het dempen van gedeelten
der stadsvesten en andere kleinere
werkzaamheden.
Duizenden en d ïizenden, zoowel Am
sterdammers als provincialen hebben
herinneringen aan dit paleis. Zij zullen
zich de tentoonstellingen, groote feesten
en vergaderingen, muziekuitvoeringen,
tooneel- en filmvoorstellingen (de eerste
films-Pathé werden in een van de kleine
zalen gedraaid) en groote revues. Som
migen herinneren zich wellicht gezel
lige uurtjes in het Paleiscafé gesleten,
of aangename ontspanning aan de bil
jarten of kaarttafels.
Het ware te wenschen, dat de plannen
van de combinatie die hier een nieuw
Chrystal Palace wil bouwen, uitgevoerd
kunnen worden. Ir. de eerste plaats om
dat daardoor tal van werkmogelijkheden
worden geschapen en ten tweede, omdat
een groot gebouwencomplex waar het
vermaak, den handel en de kunst wor
den gediend, in een behoefte zou voor
zien.
ADAM WEEVERS.
Onderzoek aangaande de
lichaamstemperatuur der
vogels.
Over de afhankelijkheid van de
lichaamstemperatuur der vogels van in-
en uitwendige factoren hebben S. P.
Baldwin en S. Ch. Kendeigh uitvoerige
onderzoekingen ingesteld (gepubliceerd
in de „Sciet. Publications of the Cleve-
land Museum of Nat Hist.", III, 1932),
waarbij in hoofdzaak het Amerikaan-
sche Winterkoninkje x) als object ge
diend heeft.
Over het geheel bleek de lichaamstem
peratuur tamelijk afwisselend te zijn
(dagelijksche schommelingen: 1°2° C.)
doch kon men als normale warmte
graad voor het mannetje 40.2° C. en
voor het wijfje 40.6° C. vaststellen. In de
allereerste plaats wordt de lichaams
temperatuur door spierarbeid en psychi
sche emoties verhoogd; door rust en
honger verlaagd. In den broedtijd kon
men geen stijging der temperatuur vast
stellen;, de broedende vogel had zelfs
kort nè, en kort vóór het verlaten van
het nest een iets hoogere temperatuur
dan gedurende het stilzitten op de eieren
Van bijzondere beteekenis zijn de ver
houdingen bij de nestjongen, die zoo
als bekend aanvankelijk een veran-
derlijke lichaamswarmte bezitten. Tot
1 aan het begin van den 4en dag na het
uitkomen komt de lichaamstemperatuur
ongeveer met die van de lucht overeen.
D&n treedt een snelle stijging van de
warmteproductie in, en van den 9en dag
af ongeveer is de vogel nogmaal warm
bloedig. Voor hitte zijn de tot 3 dagen
toe oude jongen gevoeliger (46.6° C.
werkt bij het genoemde Winterkoninkje
doodelijk) dan voor koude.
De temperatuur der eieren in het nest
wisselt af tusschen 34° en 37° C.; waar
schijnlijk zijn die schommelingen voor
de ontwikkeling van het embryo gun
stiger dan een constante temperatuur.
Uitbreiding van het broedge
bied van de Huismusch naar
het Noorden.
In „Beitrage zur Fortpflanzungsbiolo-
gie der Vögel (1933) maakt H. Grote mel
ding van waarnemingen, die onlangs
door den Rus A Fedjuschin betreffen
de de uitbreiding van de Huismusch aan
de Moermanskust gedaan zijn. Gebleken
is o.a., dat die vogel pas in de allerlaat
ste jaren de kust van de IJszee bereikt
heeft. In het Moerman-gebied is de
Huismusch het paard gevolgd, hetgeen
F. uit de volgende gegevens afleidt.
In Alexandrowsk waren nog nimmer
Huismusschen voorgekomen totdat daar
in 1919 soldaten werden ingekwartierd.
Met de paarden en de fourage, die ze
medebrachten, verschenen de eerste
Huismusschen, die er bleven en zich
voortplantten. Toen na het einde van
den Russischen burgeroorlog het aantal
paarden in genoemd stadje inkromp,
verminderde eveneens het aantal Mus-
schen. Voorts zag F. in 1923 in Moer-
mansk, waar men ook paarden hield, in
Juli minstens 100 Huismusschen
In de visschersdorpen aan de Moer
manskust, waar geen paarden waren,
zag hij geen enkele Musch. Dergelijke
waarnemingen zijn mede in West-
Siberië (Jenisseï-gebied) gedaan.
Zéér waarschijnlijk gaat de versprei
ding van de Huismusch naar het Noor
den nog steeds voort. De Musschen, die
gedurende twee zomers en een winter
op Nova-Zembla zijn gezien, zullen wel
„verkenners" zijn. Zeker is het, zegt
Grote, dat de Huismusch, bij de toene
mende nederzettingen van den mensch
in arktische gebieden, haar broedgebied
noordwaarts uitbreidt en bij haar voor
waarts rukken reeds lang de graan-
bouw-zöne achter zich heeft gelaten.
A. A. VAN PELT LECHNER
Arnhem, Januari 1934.
Troglodytes aëdon Vieill.
Ons Nederland.
In het Januarinummer van „Ons Neder
land", officieel orgaan der Alg. Ned. Verg
v Vreemdelingenverkeer, wordt in woord en
beeld een eereplaats ingeruimd aan de
recordvlucht van de Pelikaan, de machtige
prestatie, die het verkeer met onze overzee-
sche gewesten wederom een stap vooruit
bracht. Talrijke mooie foto's, onderweg ge
nomen, fleuren het nummer op. Er is voorts
een interessant artikel over „Drie oude stad
jes", van I. Wesselink. Dr. F. M. Huebner,
de Duitsche kunstkenner, die in ons land zoo
goed thuis is, schrijft over het Hollandsche
landschap. De aandacht wordt gevraagd
voor de tentoonstelling voor handel en in
dustrie, welke dit jaar in Tilburg plaats
vindt en zeer belangrijk belooft te worden.
„1934".
Met ingang van het nieuwe jaar heeft
een nieuw tijdschrift, genaamd „1934,
Perspectieven van wordende cultuur"
zijn intrede gedaan.
Dit nieuwe maandblad, dat er keurig
verzorgd uitziet, beoogt op oorspronke
lijke wijze de kern van problemen te
brengen en zal trachten het wezen van
de uitingen der bestaande en wordende
cultuur te benaderen.
Uit dit eerste, o. i. geslaagde nummer,
noemen we een artikel van Dr. J. G.
Wannée: De mogelijkheid van het won
der; Jan Goverts schrijft over: De we
zenlijke waarden in de muziek, terwijl
Wijnand Phielix een bijlage levert:
Jaareinde. Eenige gedichten en vignet
ten maken het blad tot een beschaafd
geheel. De redactie bestaat uit de heeren
M. Ch. Bouwman en H. W. Methorst Jr.
De keurige omslag, het Kerstfeest 1933
symboliseerend, geeft etn frisschen
aanblik aan dit nieuwe maandblad.
Proefnummers zijn te verkrijgen Uit
geverij „De Driehoek", Alkmaarsche-
straat 1, Scheveningen.
SCHOOKL (December).
Geboren: Cornelia Catharina, d. van
G. Rietveld en W. Twisk. Aagje, d. van
W. Sevenhuisen en D. Kos. Willem Jakob.
z. van M. J. Lau en H. Brandes.
Oplossingen der raadsels nlt
het vorige nummer.
Voor grooteren.
vos
Karei
stamper
Normandië
Ma a n d a g
r a d ij s
P i 1
2. Van de besproken boeken zal ik het
laatste u regelrecht sturen, (steur).
Is Oom Jaap al Ingeburgerd in zijn
nieuwe woonplaats? (paling).
We gaan met Koos, Bob, Otto en Jan
naar het ijs. (bot)
Het duurde niet lang, of het bedrog
kwam uit. (rog).
In Knollendam was Moeke Haas
Aan 't zorgen van belang.
Het werd op eens zoo vrees'lijk koud.
Dus moest zij aan den gangl
Fluweeltje, Lepel, kleine Grijs,
Die kregen kleertjes aan
Van dikke wol, zoodat zij ook
Naar 't ijsfeest konden gaan.
Je ziet ze op het plaatje hier
Met schaatsen in de hand.
De ijsbaan was niet ver van huis.
Wat stond er aan den kant?
Een luidspreker! Muziek klonk
blij
En vroolijk op de baan
'k Geloof, dat heusch heel Knollenhoek
Aan 't schaatsen was gegaan.
9
Fluweeltje zwierde keurig-nei
Met Trilneusje, zijn nicht.
Een ieder keek naar 't aardig span.
't Was toch zoo'n leuk gezichtl
Een heel stel hazejongens reed
Om 't hardst, 't Ging vliegensvlug
En Pieter Snelpoot won den prijs;
Hij was het eerst terug.
Maar toen het te vroeg! donker
Moest ieder van de baan.
Druk babb'lend is heel Knollenhoek
Toen weer naar huis gegaan.
Wie houdt niet van die sport?
Ik denk, t' gaat ook in Knollenhoek:
Ze hopen, dat het ijs lang blijft.
Het ijs duurt steeds te kort!
(Nadruk verboden).
3. Limoges .Geel, gil, mol, mes, slim.
4. Goud, kust; Goudkust.
Voor kleineren.
1. Oost West, thuis best.
Al doende leert men..
Het is niet alles goud, wat er blinkt.
2. Mast, last, kast, bast, kwast.
3. Een stoel.
4. Strenge heeren regeeren niet lang.
OM OP TE LOSSEN.
Voor grooteren.
1. Mijn geheel wordt met 8 letters ge
schreven en noemt een vogel.
Een 2, 4, 5 is een boom.
Met een 3, 2, 1, 2, 3 wordt gegeten.
7, 8, 8, 6 is een meisjesnaam.
Een 5, 2, 4 is een groote steen.
Een 5, 6, 7, 1 is een voorgebergte.
2 Op de zigzag-kruisjeslijn komt, van
boven naar beneden gelezen, de
naam van een ramp.
X le rij een verblijfplaats van
X sommige dieren.
X 2e een getal.
X 3e een ander woord voor
X nadeel.
X 4e een steltlooper.
X 5e familie van je.
X 6e laag water.
X 7e een bloem.
X 8e een drank.
9e een deel van je gezicht.
10e tuinmansgereedschap.
3. Verborgen steden in Europa.
Vader wil dat onderwerp liever on
aangeroerd laten.
Vindt U heusch dezen weg zoo mul
Moeder?
Kunt u schaatsenrijden? Ik ben 't
heimelijk aan 't leeren.
Is Oom Bob ingenomen met het
nieuwe huis?
Moeder zal in zijn koffer een verras
sing stoppen.
4. Voeg een voertuig en een rond voor
werp samen en je krijgt bord
papier.
Voor kleineren.
1. Kruisraadsel.
Op de beide kruisjeslijnen komt de
de naam van een hol of grot.
X
X
X
XXXXXXX
X
X
X
le rij een medeklinker.
2e een dorp op de Veluwe.
3e een groot roofdier.
Twee zusjes varen bootje
In Moeders groote mand
Zij varen over zee, hoor!
En heel ver weg is 't land.
De waschmand van hun Moeder
Is wat een mooie boot.
De zee isMoeders keuken.
Gelukkig is die groot!
De zusjes reizen samen
Heel naar Amerika.
Is dat niet ver? juicht lachend
Het kleinste zusje: Da.
Marietje zegt: Voor Moeder
Breng 'k een cadeautje mee!
Ik ook !Ik ook! roept Daatje
We nemen 't mee op zee!
En varen dan naar huis weer.
Moes wuift al met haar hand
En zegt: Wees welkom, kind'ren
In 't lieve Vaderland!
CARLA HOOG.
(Nadruk verboden).
4e 't gevraagde woord.
5e een muziekinstrument.
6e een gewicht.
7e een medeklinker.
2. Met v ben ik een vogeltje, met p een
lichaamsdeel, met k een draai in
een touw en met kl een sluitijzer
op een deur-.
3. Welke tol zingt steeds een lied?
4. 'k Heb twee oogen, mond noch neus
En toch ben ik nutig heusch.
Hip-hap! Knip-knap! zeg ik maar.
Wie ik ben? Mijn naam is
(Nadruk verboden)
