DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Kabinet-crisis in Frankrijk.
Stalin's groote rede te Moskou.
Ernstige waarschuwing tot Japan.
No. 24
Nlaandaa 29 Januari 1934
136e Jaargang
3)xigetij&sch
buitenland
Mede tengevolge van de vete financiëete
schandalen, werd het kabinet Chautemps
gedwongen af te treden.
HERRIOT KABINETS-FORNIATEUR?
Wat vandaag de
aandacht trekt,,»
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letter? naar plaatsruimte.
B* ieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Het kabinet Chautemps is afgetreden. Op
den kop af twee maanden heeft het zich we
ten te handhaven. Dat is geen record, maar
negen weken is toch een behoorlijke tijd van
leven voor een Fransch kabinet in dezen
crisistijd.
Men glimlache daar niet om. Men moet de
Fransche toestanden en verhoudingen niet
nieten met vreemoen maatstaf. Twee maan
den levensduur is voor een Fransch kabinet
heusch geen slechte prestatie. Snelle wisselin-
fen zijn in zekeren zin de kracht van het
ransche parlementaire regime. Een kabinet
verdwijnt, maar onmiddellijk staat een nieu
we combinatie gereed het regeeringswerk
voort te zetten. En de continuïteit behoeft
daar niet eens onder te lijden, het aantal
mannen, dat met de portefeuilles stuivertje
wisselt, is betrekkelijk klein. Als men maar
hard blijft loopen en weer snel de openval
lende plaatsen bezet, kan het spel voortgaan
Elk parlementsiid staat voortdurend in
nauw contact met zijn district en spreekt uit,
wat er in zijn district leeft. Veranderingen in
de opvattingen der kiezers brengen een ver
schuiving in de opvattingen der Kamergroe-
pen en brengen via een kabinetscrisis een
nieuwe regeering aan het roer. In een land,
waar de traditie een Kamerontbinding wel
haast onmogelijk maakt, geeft het 'os-vaste
kabinet gelegenheid tot levend contact tus
schen volk en regeering.
Parlementair regime.
Als men de beteekenis van het snel wisse
len van regeering in Frankrijk begrijpt, mag
men zich ook we! eens een grapje veroorloven
over het heen en weer vliegen der minister-
candidaten, de Franschen zeif doen daar
graag aan mee. Juist het kabinet Chautemps
echter heeft getoond, dat het bestaande re
gime in Frankrijk niet op zijn laatste beenen
loopt.
Zoolang een regime in staat is zich uit
eigen kracht en met middelen naar eigen
aard te handhaven, zoolang het dus normaa'
functioneert, sterft het niet.
Moet een regime in zijn hulpeloosheid zijn
toevlucht nemen tot middelen, die buiten zijn
sïeer liggen, zooals bv. het regime van Wei-
mar, dat zich tenslotte alleen staande kon
houden met dictatoriale maatregelen wille
keurig afgeleid uit het 48e artikel van de
grondwet, dan is het bezig zich zelf te vergif
tigen.
Maar in Frankrijk is dat niet het geval. Op
normale wijze, volgens de geldende wetten en
de geldende politieke spelregels is het aan
het bewind gekomen. Het stond voor een
moeilijke taak, waartegen voorafgaande kabi
netten niet opgewassen bleken nl. het ordenen
der financiën. Chautemps toonde echter, dat
het zonder buitengewone maatregelen moge
lijk was het budget in evenwicht te brengen.
Hij zou zijn werk dan ook rustig hebben kun
nen voortzetten, indien hij niet voor een nog
zwaardere opgave was komen te slaan, welke
hij niet vermocht op te lossen.
Wij bedoelen de zaak Stavisky en al, wat
daar aan vast zit.
Fransche verhoudingen.
Stavisky is een van de groote bende cre-
diet-zwendelaars, die alle landen onveilig
maken. Overal profiteeren zij van de men-
schelijke zwakheid en ijdelheid, overal maken
zij gebruik van de zwakke zijden der maat
schappelijke instellingen. Menschen, die zich
laten vangen door innemende manieren, uiter
lijke vormelijkheid, jovialiteit, vertoon van
rijkdom en macht vindt men overal, ook in
Frankrijk. In zooverre is de zaak Stavisky
geen typisch Fransch verschijnsel. Er zijn
echter in Frankrijk dingen, die in het bijzon
der aanleiding geven tot het succes van de
Staviskv's
Op zichzelf zijn deze dingen allerminst
verkeerd Daar is b.v. de groote spaarzaam
heid van den Franschen burgerman, een
kracht der natie. Doch zij heeft door de bij-
zondere omstandigheden dezer crisisjaren
geleid tot 'n overvloed van spaargelden. Men
weet met zijn geld niet goed raad, kan er in
elk geval geen hooge rente voor krijgen en
laat zich dan verleiden tot riskante, veel „be
lovende" ondernemingen van een Oustme,
madame Hanau, Stavisky.
Dan is er het sterke individualisme der
Franschen; dat aan het Fransche leven het
pleizierige, vrijgevochtene geeft, dat den
vreemdeling zoo bekoort. Het leidt echter ook
tot een zwak gezag der overheid, justitie, poli
tie, openbare diensten, verkeerswezen, dat
alles functioneert nergens met de accuratesse,
die Noordelijke volken zoo op prijs stellen. In
die sfeer kon een Stavisky gedaan krijgen, dat
zijn proces zes jaar werd uitgesteld en dat
hij nog met- een aanbeveling der Sureté Géné
rale kon rondloopen.
Tenslotte is daar de bijzondere positie van
den volksvertegenwoordiger, kamerlid en mi
nister. Die staat midden in het leven. Hij is
geen politiseerend geleerde, doch meestal
man van zaken, of juridisch vertegenwoordi
ger van de zakenlieden. Dat heeft zijn goede
zijde, doch ook zijn gevaarlijken kant. Het
kamerlid wordt soms bewust, maar zeer vaak
zonder dat hij het merkt betrokken in allerlei
gevaarlijke zaakjes. En hoe licht komt men
er dan niet toe zijn macht als député te ge
bruiken om de onaangename gevolgen van
bedenkelijke connecties te helpen verbergen!
Hoe Chautemps ten val kwam.
Men kan Chautemps niet verantwoordelijk
stellen voor de misbruiken, welke bij de zaak
Stavisky aan het licht gekomen zijn Evenmin
zijn partij. Maar het ligt in den aard der din
gen, dat de oppositie in de Kamer er alles op
zet den schijn te wekken, dat het linksche be
wind de schuld van alles draagt. Men gaat
aan het snuffelen en ontdekt zonder vee!
moeite, dat deze minister betrokken is
geweest bij min of meei vuile zaakjes. Een
kamerlid kan zoo'n aanklacht nog verdragen,
als hij niet al te dom of slecht is geweest.
Doch een minister moet heengaan, al is nog
alleen maar de schijn tegen hem. Daarin ligt
tenslotte een middel tot zelfbehoud van hef
heele regime. Zoo heeft Chautemps eerst Dali-
mier en toen zijn minister van justitie verlo
ren. Dat heeft het prestige van zijn kaHnef
zoo naar beneden gehaald, dat het niet lan
ger houdbaar was.
Aanvankelijk scheen Chautemps het nog
te zullen winnen. Twee oorzaken zijn er die
toch zijn val hebben bewerkt.
Chautemps begon met krachtige maatre
gelen aan te kondigen om de excessen tegen
te gaan, waartoe de bijzondere verhoudin
gen in Frankrijk aanleiding gaven. Hij
heeft een begin gemaakt met het uitvoeren
dezer maatregelen. Doch het heeft hem aan
de noodige kracht ontbroken om door te zet
ten. Hier is een sterker hand noodig dan die
van Chautemps en zijn verzwakte kabinet.
De tweede oorzaak vindt men in de bui-
tenlandsche politiek. Nog niet lang geleden
wenschte een groote meerderheid dér Kamer
Boncour te behouden aan tuitenlandsche
zaken. Den laatsten tijd is de oppositie te
gen zijn bewind versterkt. De druk op hel
Kabinet is daardoor grooter geworden. Het
is de taak van den nieuwen kabinetsforma
teur de bestaande krachten te meten Maai
men mag met bijzondere belangstelling het
resultaat van dit onderzoek afwachten, het
kan van grooten invloed zijn op het verder
verloop der internationale onderhandelin
gen.
Chautemps wijst opdracht al
Bij het verlaten van het E'yssee heeft
Chautemps verklaard: De president der re
publiek heeft de regeering zijn erkentelijk
heid uitgesproken voor haar bemoeiing,
vooral ten aanzien van de beraadslagingen
over de begrooting. Met verwijzing naar de
meerderheid, die mijn Kabinet steeds in se
naat en kamer heeft gevonden, heeft de pre
sident mij verzocht, de nieuwe regeering te
vormen. Ik heb echter aan zijn wensch geen
gevolg kunnen geven. De president zal on
verwijld beginnen met de besprekingen ter
oplossing van de crisis.
Herriot kabinetsformateur?
In de wandelangen van de Kamer noemt
men Herriot als de persoonlijkheid die ge
schikt is, onder de gegeven omstandigheden
Chautemps als premier op te volgen. De
naam van den senator Shéron wordt reeds
genoemd voor de post van justitie.
Oplossing buiten partijen om?
Het feit, dat de president der republiek.
Lebrun, gisteravond laat telefonisch den
vroegeren president der. republiek, Gaston
Deumer verzocht heeft een kabinet te vor
men, wordt algemeen aldus uitgelegd, dat
Lebrun tracht een oplossing buiten de par
tijen om tot stand te brengen.
Men verwacht thans, dat Lebrun, nu Dou-
mergue heeft geweigerd, vandaag eerst
den senaatsvoorzitter Jeanneny en, wanneer
deze niet bereid blijkt te zijn, den voorzitter
van de kamer Bouisson, opdracht zal geven
een kabinet te formeeren. Mochten deze bei
de weigeren, dan zou de president zich weer
tot een senator of afgevaardigde wenden.
Tn dit geval blijven de namen Herriot en
i' 1 -Ter de nv -?♦ genoemde.
HET VONNIS VAN MUNCHEN.
Aard der „gruwel-berichten".
De veroordeelden gehuldigd.
Betreffende het proces tegen de drie
katholieke priesters, pastoor dr. Mühler,
kapelaan Thaler en rector Sollacher,
die, zooals gemeld, tot gevangenisstraf
fen zijn veroordeeld, varieerend van vier
tot zes maanden, verneemt de „Times"
nog uit München, dat de „beweringen",
welke door pastoor Müller aan zijn ka
pelaans vvaren verteld, hieruit beston
den, dat in de cellen van zekere gevan
genen in het. concentratie-kamp van
Dachau touwen en scherpe messen wa
re: neergelegd, om de gevangenen er toe
te brengen, zelfmoord te plegen.
Een communist, die uit de gevangenis
ontslagen was, om als getuige in het
proces op te treden, verklaarde, dat hij
zekere beweerde gebeurtenissen te Da
chau aan pastoor Mühler had verteld,
omdat die voorvallen in een Christelij-
ken staat voor hem een belemmering
vo:-mden voor zijn terugkeer tot de ka
tholieke kerk.
De aanklager deed, aldus de „Times",
geen enkele poging om de waarheiu van
de betrokken beweringen te bestrijden
en het hof sprak zonder meer het ge
melde vonnis uit.
Tijdens het proces werden slechls een
paar dozijn mensch" r;fot de zaal toege
laten d~buiten had zich een groote
menigte verzameld, die begon te bidden,
toen het vonnis bekend werd.
Toen de priesters uit het gebouw wer
den gebracht, drong de menigte, de po
litic trotseerend, naar voren er. poogde
zich voor de veroordeelden op de knieën
te werpen.
VAN DER LUBBE'S
TERECHTSTELLING.
Von Hindenburg's houding.
Naar de „Neue Vorwarts" te Karlsbad
verneemt, zou het door het Rijksgerecht
uitgesproken doodvonnis tegen Van dei
Lubbe de goedkeuring van den Rijks-
president, die naar oude regelingen en
gebruik ook het recht van gratie bezit,
hebben noodig gehad. De Rijkspresident
heeft het vonnis niet bevestigd, Hitier
en Göring zagen daarin een dwarsboo-
men van hun plannen en een zware aan
val op hun prestige tegenover de natio-
naal-socialistische partij en vooral te
genover de S A.
Na lange beraadslagingen besloot
Hitier het recht van gratie van den
Rijkspresident over het hoofd te zien
Zijn staatsrechterlijke adviseurs hebben
hem gezegd, dat het schema van de hem
door de machtigingswet gegeven vol
machten wel zoo ver gaat, dat hij zon
der meer een beslissing kon nemen, aan
wien het recht toekomt van bekrachti
ging en het recht van gratie bij een von
nis van het Rijksgerecht.
Hiermede is nu al een tweede speciale
wet-Van der Lubbe geschapen Hitier had
dus twee bijzondere wetten noodig om
hc hoofd van Van der Lubbe te doen
vallen.
DUITSCHE KERKSTRIJD
ONDERDRUKT.
Alle predikanten, die verklaring
van kansel voorlazen, geschorst.
Na een strijd van verscheidene maanden is
de oppositiebeweging in de Duitsche Evangeli
sche kerk thans onderdrukt.
Dr. Niemoeller, de leider van den Pfarrer-
Notbund (voormalig commandant van een
onderzeeër) is heden in arrest gesteld. Alle
predikanten, die op 14 Januari de bekende ver
klaring vanaf den kansel voorlazen, zijn
geschorst.
Mueller heeft zich in een decreet van heden
tot dictator geproclameerd. Alle overige kerk
leiders hebben gecapituleerd.
Göring gooit roet in het eten.
De „Times" verneemt uit Berlijn, dat het
bezoek van Rijkskanselier Adolf Hitier aan
Rijkspresident von Hindenburg betrekking
had op den strijd in de Duitsche kerk. Er zou
Hitier alles aan gelegen zijn, vóór 30 Januari
overeenstemming of althans een wapen
stilstand tusschen de elkaar bestrijdende
groepen te hebben bereikt.
Later is een conferentie gehouden, onder
leiding van den Rijksminister van Binnen-
landsche Zaken, dr. Frick, tusschen de ver
tegenwoordigers der Duitsche Christenen,
onder leiding va den Rijksbisschop dr. Mül
ler en vertegenwoordigers van de kerkelijke
oppositie. Beide groepen waren door acht
afgevaardigden vertegenwoordigd. Dr. Mül
ler was zelf aanwezig, terwijl de oppositie
o.a. werd vertegenwoordigd door eenige
Luthersche bisschoppen uit Zuid-Duitschland
en door den leider van de groep oppositio
neele geestelijken dr. Niemöller. De bespre
king. welke door den Rijkskanseiler werd bij
gewoond, zou ten doel hebben gehad, te ko
men tot een modus videndi, door het scheppen
van een overgangsperiode, welke zou ont
staan, indien de tegenwoordige Rijksbisschop
zou aftreden, aangezien de verkiezing van
een nieuwen Rijksbisschop beter voorloopig
kan worden uitgesteld.
Vooigesteld werd o.a dat dr. Müller zou
aftreden en dat in zijn plaats zou worden be
noemd een administrateur, in welk verband
de naam werd genoemd van den bisschop
van Hannover, dr. Ma ra trens, die de Luther
sche kerken veitegenwoordigde. >n het vier
manschap, dat de nieuwe kerkconstitutie heeft
ontworpen.
Naar verluidt, zou dit voorstel kans van
slagen hebben gehad, indien niet plotseling
de Pruisische minister-president Göring was
verschenen om aan de conferentie deel te
nemen. Van welken aard zijn inmenging
was, is niet bekend, doch c.e onderhandelingen
namen een ander verloop, dat voorloopig niet
tot eenig resultaat leidde.
In dit verband wordt er aan herinnerd, dat
het vooral op bevel van Göring is, dat de ge
heime politie in de laatste weken met zoo
groote strengheid tegen oppositioneele gees
telijken en hun aanhangers optreedt.
DE INSCHAKELING VAN
STAHLHELM IN S. A.
Naar aanleiding van de berichten, over de
aanstaande inschakeling der S A. reserve I
(Stahlhelm) in de S. A. verneemt de „Kreuz-
zeitung" van Stahlhelm-zijde, dat in de eerst
volgende dagen uitvoerige bevelen kunnen
worden verwacht.
De organisatie zal waarschijnlijk als volgt
zijn.
De reserve-formaties der S. A. en S. A.
Reserve I worden tot een uniforme S. A.
Reserve I, die geheel in het verband der S. A.
wordt opgenomen. De leden der vroegere
S. A. Reserve I blijven lid van den Stahlhelm,
die, met het oog op zijn verdiensten, behou
den blijft.
DEMONSTRATIES TE PARIJS.
400 personen gearresteerd.
Bij de betoogingen, welke in den nacht van
Zaterdag op Zondag te Parijs plaats vonden
in de buurt van de Place de 1'Opera waren
ook eenige honderden communisten betrok
ken, die van een vergadering kwamen. Ten
slotte slaagde de politie er in deze demon
stranten, die in gesloten gelederen liepen, uit
een te jagen.
In den loop van den nacht werden meer
dan 4O0 personen gearresteerd. Zij, die ver
relingen hebben aangericht of handtastelijk
zijn opgetreden tegenover politiebeambten
zullen gerechtelijk worden vervolgd.
Een groot aantal politiebeambten is ge
wond Twee beambten moesten naar het zie-
v/orden overgebracht.
Rumoer op de Parijsche boule
vards-
Op de groote Parijsche boulevards heerscht
sterke spanning. De onoverzienbare men
schenmenigte golft heen en weer tusschen de
Boulevard Hausmann en de Place de 1'Opéia
Steeds weer komt het tot botsingen met de
politie die Lier en daar niet sterk genoeg is
om de opgewonden demonstranten in be
dwang te houden. Op het laatste oogenb'ik
kon verhinderd worden, dat de menigte een
autobus omver wierp. De Place de 1'Opéra is
Kabinetscrisis in Frankrijk. (Dag.
Overzicht).
Ernstige aardbeving in Mexico.
(Buitenland).
Duitsche kerkstrijd onderdrukt.
(Buitenland).
Expeditie Van Byrd in gevaar.
(Buitenland).
Demonstraties te Parijs. (Buiten
land).
Groote overstroomingsramp in
China. (Buitenland).
Stalin's groote rede te Moskou.
(Buitenland).
Uitbreiding Amerikaansche lucht
vloot. (Luchtvaart).
Haagsche sportvlieger veronge
lukt. (Luchtvaart).
Volksgericht te Zoutkamp. (Bin
nenland).
Het schip met typhus-patiënten.
(Binnenland).
Het congres van de Jonge Libe
ralen te Leiden. (Binnenland).
Ongeval op onbewaakten overweg
in den spoorweg. LeidenUtrecht.
(Binnenland).
Moeilijkheden in de veilingen Ken-
nemerland en Vrije groenten- en
fruitveiling te Beverwijk. (Land- en
Tuinbouw).
(Zie voor nadere bijzonderheden
evcntuccle laatste berichten).
geheel afgezet, door sterke schijnwerpers
en door een groote afdeeling politie bezet.
Achter de Opera houdt de brandweer zich
met brandslangen gereed.
Totnutoe zijn bij de demonstraties van de
Action Fran^aise honderd arrestaties ver
richt. De sterke afdeelingen politie kunnen de
geweldige menschenmassi's, die zich onder
leiding van de C.amelots du roi door de stia-
ten bewegen, nauwelijks in bedwang houden.
Zij moet zich ermede tevreden stellen, de
menigte te begeleiden en haar in de zijstraten
te dringen. De Place de 1'Opéra is volkomen
versperd. Het verkeer wordt langs een ande
ren weg geleid. Uit de menigte stijgen voort
durend kreten op: Vive le roi! Weg met de
republiek!
GASVERGIFTIGING IN KERK.
Kerkgangers bedwelmd.
In de garnizoenskerk te Kasel in Duitsch-
land, werden tijdens de kerkdienst een aantal
personen onwel, zoodat de kerkdienst moest
worden onderbroken. De geneeskundige
dienst bracht ongeveer 20 kerkgangers naar
buiten. Vastgesteld werd, dat zij vergiftigd
waren door koolmonoxyd. Een vrij groot
aantal der zieken moesten naar het ziekenhuis
worden overgebracht. De oorzaak van de
gasvergiftiging schijnt te moeten worden ge
zocht in den gebrekkigen toestand van de ver
warmingsinstallatie.
Op het 17e congres der communistische
pi.rtij der Sovjet Ünie te Moskou heeft Staiin
als secretaris-generaal dei partij een redevoe
ring gehouden over den geheeten binnen- en
buitenlandsch poiitieken toestand.
Na een overzicht te hebben gegeven van
de ontwikkeling der economische wereld
crisis ontwikkelde Staiin tot in bizonderheden
de bekende Sovjet-Russische economische
theorièn. De geheele economische crisis in
Europa, Azië en in de Vereenigde Staten
heeft aangetoond, hoe ziek het kapitalisme
is. De opleving, welke men in de tweede helft
van 1933 heeft kunnen waarnemen, is, aldus
Staling, het gevolg van een vermeerdering
der bewapeningen.
In het verdere verloop van zijn uiteenzettin
gen legde Staiin den nadruk op den wensch
der Sovjetregeering onvoorwaardelijk de
vredesbetrekkingen met de geheele wereld te
handhaven, hoewel er volgens Staiin mo
gendheden zijn, die een conflict met de Sovjet-
Unie willen provoceeren. De hervatting der
betrekkingen met Amerika noemde Staiin een
belangrijke internationale daad Daardoor is
de basis geschapen voor een vruchtdragende
samenwerking. De betrekkingen tot Japan
verdienen sterk de aandaéht. De Japansche
weigering met de sovjet-Unie een niet-aan-
valspact te sluiten is een vijandige daad
geweest.
Hetzelfde geld+ van de onderhandelingen
over den Chineeschen Oostenpoonveg. Ja
pansche agenten hebben ongelooflijke daden
begaan jegens Sovjet-Russische employe's en
schendden voortdurend ue reglementen van
den Chineeschen Oosterspoorweg
Een deel der Japansche militaire partij, al
dus vervolgde Staiin, weki openlijk op tot d:
in bezit neming van het Russische kustgebie.
en de Japansche regeering acht het met eens
meer noodig deze lieden tot de orde tt
roepen
Wij wi'len der, vrede, aldus verklaard*
Staiin met nadruk en wij zijn bereid tot al'
maatregelen om een normale situatie tc
stand te brengen. Wij kunnen evenwel
deze richting niets meer doen. Wij mee
het land beschermen tegen verrassingen
op onze hoede zijn voor een aanval. Wij z
niet bevreesd voor bedreigingen en wij 7
bereid iederen slag met een teeens'ag te b
antwoorden. Wie den vrede wil en eccu
mische betrekkingen met ons zoekt aan
knoopen, zal steeds steun tii ons v'nden. D
genen evenwel die zouden probeeren ons
overvallen zouden een afstraf fin
kr ij gen, dat hun de lust zal be
kruipen hun zwijr.esnoeten no
eens te steken in den Sovjet
moestuin.
Staiin behandelde nog even kort de betrek
kingen met Duitschland. waartij hij beweer
de, dat in Duitschland thans anti-Sovjet
krachten aan het werk zijn. De Sovjet-regee
ring. aldus Staiin, streeft niett- mi;i naar de
handhaving der vriendschappelijke betrekkin
gen met Duitschland.