DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Kabinet-crisis in Frankrijk. Stalin's groote rede te Moskou. Ernstige waarschuwing tot Japan. No. 24 Nlaandaa 29 Januari 1934 136e Jaargang 3)xigetij&sch buitenland Mede tengevolge van de vete financiëete schandalen, werd het kabinet Chautemps gedwongen af te treden. HERRIOT KABINETS-FORNIATEUR? Wat vandaag de aandacht trekt,,» ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letter? naar plaatsruimte. B* ieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit twee bladen Het kabinet Chautemps is afgetreden. Op den kop af twee maanden heeft het zich we ten te handhaven. Dat is geen record, maar negen weken is toch een behoorlijke tijd van leven voor een Fransch kabinet in dezen crisistijd. Men glimlache daar niet om. Men moet de Fransche toestanden en verhoudingen niet nieten met vreemoen maatstaf. Twee maan den levensduur is voor een Fransch kabinet heusch geen slechte prestatie. Snelle wisselin- fen zijn in zekeren zin de kracht van het ransche parlementaire regime. Een kabinet verdwijnt, maar onmiddellijk staat een nieu we combinatie gereed het regeeringswerk voort te zetten. En de continuïteit behoeft daar niet eens onder te lijden, het aantal mannen, dat met de portefeuilles stuivertje wisselt, is betrekkelijk klein. Als men maar hard blijft loopen en weer snel de openval lende plaatsen bezet, kan het spel voortgaan Elk parlementsiid staat voortdurend in nauw contact met zijn district en spreekt uit, wat er in zijn district leeft. Veranderingen in de opvattingen der kiezers brengen een ver schuiving in de opvattingen der Kamergroe- pen en brengen via een kabinetscrisis een nieuwe regeering aan het roer. In een land, waar de traditie een Kamerontbinding wel haast onmogelijk maakt, geeft het 'os-vaste kabinet gelegenheid tot levend contact tus schen volk en regeering. Parlementair regime. Als men de beteekenis van het snel wisse len van regeering in Frankrijk begrijpt, mag men zich ook we! eens een grapje veroorloven over het heen en weer vliegen der minister- candidaten, de Franschen zeif doen daar graag aan mee. Juist het kabinet Chautemps echter heeft getoond, dat het bestaande re gime in Frankrijk niet op zijn laatste beenen loopt. Zoolang een regime in staat is zich uit eigen kracht en met middelen naar eigen aard te handhaven, zoolang het dus normaa' functioneert, sterft het niet. Moet een regime in zijn hulpeloosheid zijn toevlucht nemen tot middelen, die buiten zijn sïeer liggen, zooals bv. het regime van Wei- mar, dat zich tenslotte alleen staande kon houden met dictatoriale maatregelen wille keurig afgeleid uit het 48e artikel van de grondwet, dan is het bezig zich zelf te vergif tigen. Maar in Frankrijk is dat niet het geval. Op normale wijze, volgens de geldende wetten en de geldende politieke spelregels is het aan het bewind gekomen. Het stond voor een moeilijke taak, waartegen voorafgaande kabi netten niet opgewassen bleken nl. het ordenen der financiën. Chautemps toonde echter, dat het zonder buitengewone maatregelen moge lijk was het budget in evenwicht te brengen. Hij zou zijn werk dan ook rustig hebben kun nen voortzetten, indien hij niet voor een nog zwaardere opgave was komen te slaan, welke hij niet vermocht op te lossen. Wij bedoelen de zaak Stavisky en al, wat daar aan vast zit. Fransche verhoudingen. Stavisky is een van de groote bende cre- diet-zwendelaars, die alle landen onveilig maken. Overal profiteeren zij van de men- schelijke zwakheid en ijdelheid, overal maken zij gebruik van de zwakke zijden der maat schappelijke instellingen. Menschen, die zich laten vangen door innemende manieren, uiter lijke vormelijkheid, jovialiteit, vertoon van rijkdom en macht vindt men overal, ook in Frankrijk. In zooverre is de zaak Stavisky geen typisch Fransch verschijnsel. Er zijn echter in Frankrijk dingen, die in het bijzon der aanleiding geven tot het succes van de Staviskv's Op zichzelf zijn deze dingen allerminst verkeerd Daar is b.v. de groote spaarzaam heid van den Franschen burgerman, een kracht der natie. Doch zij heeft door de bij- zondere omstandigheden dezer crisisjaren geleid tot 'n overvloed van spaargelden. Men weet met zijn geld niet goed raad, kan er in elk geval geen hooge rente voor krijgen en laat zich dan verleiden tot riskante, veel „be lovende" ondernemingen van een Oustme, madame Hanau, Stavisky. Dan is er het sterke individualisme der Franschen; dat aan het Fransche leven het pleizierige, vrijgevochtene geeft, dat den vreemdeling zoo bekoort. Het leidt echter ook tot een zwak gezag der overheid, justitie, poli tie, openbare diensten, verkeerswezen, dat alles functioneert nergens met de accuratesse, die Noordelijke volken zoo op prijs stellen. In die sfeer kon een Stavisky gedaan krijgen, dat zijn proces zes jaar werd uitgesteld en dat hij nog met- een aanbeveling der Sureté Géné rale kon rondloopen. Tenslotte is daar de bijzondere positie van den volksvertegenwoordiger, kamerlid en mi nister. Die staat midden in het leven. Hij is geen politiseerend geleerde, doch meestal man van zaken, of juridisch vertegenwoordi ger van de zakenlieden. Dat heeft zijn goede zijde, doch ook zijn gevaarlijken kant. Het kamerlid wordt soms bewust, maar zeer vaak zonder dat hij het merkt betrokken in allerlei gevaarlijke zaakjes. En hoe licht komt men er dan niet toe zijn macht als député te ge bruiken om de onaangename gevolgen van bedenkelijke connecties te helpen verbergen! Hoe Chautemps ten val kwam. Men kan Chautemps niet verantwoordelijk stellen voor de misbruiken, welke bij de zaak Stavisky aan het licht gekomen zijn Evenmin zijn partij. Maar het ligt in den aard der din gen, dat de oppositie in de Kamer er alles op zet den schijn te wekken, dat het linksche be wind de schuld van alles draagt. Men gaat aan het snuffelen en ontdekt zonder vee! moeite, dat deze minister betrokken is geweest bij min of meei vuile zaakjes. Een kamerlid kan zoo'n aanklacht nog verdragen, als hij niet al te dom of slecht is geweest. Doch een minister moet heengaan, al is nog alleen maar de schijn tegen hem. Daarin ligt tenslotte een middel tot zelfbehoud van hef heele regime. Zoo heeft Chautemps eerst Dali- mier en toen zijn minister van justitie verlo ren. Dat heeft het prestige van zijn kaHnef zoo naar beneden gehaald, dat het niet lan ger houdbaar was. Aanvankelijk scheen Chautemps het nog te zullen winnen. Twee oorzaken zijn er die toch zijn val hebben bewerkt. Chautemps begon met krachtige maatre gelen aan te kondigen om de excessen tegen te gaan, waartoe de bijzondere verhoudin gen in Frankrijk aanleiding gaven. Hij heeft een begin gemaakt met het uitvoeren dezer maatregelen. Doch het heeft hem aan de noodige kracht ontbroken om door te zet ten. Hier is een sterker hand noodig dan die van Chautemps en zijn verzwakte kabinet. De tweede oorzaak vindt men in de bui- tenlandsche politiek. Nog niet lang geleden wenschte een groote meerderheid dér Kamer Boncour te behouden aan tuitenlandsche zaken. Den laatsten tijd is de oppositie te gen zijn bewind versterkt. De druk op hel Kabinet is daardoor grooter geworden. Het is de taak van den nieuwen kabinetsforma teur de bestaande krachten te meten Maai men mag met bijzondere belangstelling het resultaat van dit onderzoek afwachten, het kan van grooten invloed zijn op het verder verloop der internationale onderhandelin gen. Chautemps wijst opdracht al Bij het verlaten van het E'yssee heeft Chautemps verklaard: De president der re publiek heeft de regeering zijn erkentelijk heid uitgesproken voor haar bemoeiing, vooral ten aanzien van de beraadslagingen over de begrooting. Met verwijzing naar de meerderheid, die mijn Kabinet steeds in se naat en kamer heeft gevonden, heeft de pre sident mij verzocht, de nieuwe regeering te vormen. Ik heb echter aan zijn wensch geen gevolg kunnen geven. De president zal on verwijld beginnen met de besprekingen ter oplossing van de crisis. Herriot kabinetsformateur? In de wandelangen van de Kamer noemt men Herriot als de persoonlijkheid die ge schikt is, onder de gegeven omstandigheden Chautemps als premier op te volgen. De naam van den senator Shéron wordt reeds genoemd voor de post van justitie. Oplossing buiten partijen om? Het feit, dat de president der republiek. Lebrun, gisteravond laat telefonisch den vroegeren president der. republiek, Gaston Deumer verzocht heeft een kabinet te vor men, wordt algemeen aldus uitgelegd, dat Lebrun tracht een oplossing buiten de par tijen om tot stand te brengen. Men verwacht thans, dat Lebrun, nu Dou- mergue heeft geweigerd, vandaag eerst den senaatsvoorzitter Jeanneny en, wanneer deze niet bereid blijkt te zijn, den voorzitter van de kamer Bouisson, opdracht zal geven een kabinet te formeeren. Mochten deze bei de weigeren, dan zou de president zich weer tot een senator of afgevaardigde wenden. Tn dit geval blijven de namen Herriot en i' 1 -Ter de nv -?♦ genoemde. HET VONNIS VAN MUNCHEN. Aard der „gruwel-berichten". De veroordeelden gehuldigd. Betreffende het proces tegen de drie katholieke priesters, pastoor dr. Mühler, kapelaan Thaler en rector Sollacher, die, zooals gemeld, tot gevangenisstraf fen zijn veroordeeld, varieerend van vier tot zes maanden, verneemt de „Times" nog uit München, dat de „beweringen", welke door pastoor Müller aan zijn ka pelaans vvaren verteld, hieruit beston den, dat in de cellen van zekere gevan genen in het. concentratie-kamp van Dachau touwen en scherpe messen wa re: neergelegd, om de gevangenen er toe te brengen, zelfmoord te plegen. Een communist, die uit de gevangenis ontslagen was, om als getuige in het proces op te treden, verklaarde, dat hij zekere beweerde gebeurtenissen te Da chau aan pastoor Mühler had verteld, omdat die voorvallen in een Christelij- ken staat voor hem een belemmering vo:-mden voor zijn terugkeer tot de ka tholieke kerk. De aanklager deed, aldus de „Times", geen enkele poging om de waarheiu van de betrokken beweringen te bestrijden en het hof sprak zonder meer het ge melde vonnis uit. Tijdens het proces werden slechls een paar dozijn mensch" r;fot de zaal toege laten d~buiten had zich een groote menigte verzameld, die begon te bidden, toen het vonnis bekend werd. Toen de priesters uit het gebouw wer den gebracht, drong de menigte, de po litic trotseerend, naar voren er. poogde zich voor de veroordeelden op de knieën te werpen. VAN DER LUBBE'S TERECHTSTELLING. Von Hindenburg's houding. Naar de „Neue Vorwarts" te Karlsbad verneemt, zou het door het Rijksgerecht uitgesproken doodvonnis tegen Van dei Lubbe de goedkeuring van den Rijks- president, die naar oude regelingen en gebruik ook het recht van gratie bezit, hebben noodig gehad. De Rijkspresident heeft het vonnis niet bevestigd, Hitier en Göring zagen daarin een dwarsboo- men van hun plannen en een zware aan val op hun prestige tegenover de natio- naal-socialistische partij en vooral te genover de S A. Na lange beraadslagingen besloot Hitier het recht van gratie van den Rijkspresident over het hoofd te zien Zijn staatsrechterlijke adviseurs hebben hem gezegd, dat het schema van de hem door de machtigingswet gegeven vol machten wel zoo ver gaat, dat hij zon der meer een beslissing kon nemen, aan wien het recht toekomt van bekrachti ging en het recht van gratie bij een von nis van het Rijksgerecht. Hiermede is nu al een tweede speciale wet-Van der Lubbe geschapen Hitier had dus twee bijzondere wetten noodig om hc hoofd van Van der Lubbe te doen vallen. DUITSCHE KERKSTRIJD ONDERDRUKT. Alle predikanten, die verklaring van kansel voorlazen, geschorst. Na een strijd van verscheidene maanden is de oppositiebeweging in de Duitsche Evangeli sche kerk thans onderdrukt. Dr. Niemoeller, de leider van den Pfarrer- Notbund (voormalig commandant van een onderzeeër) is heden in arrest gesteld. Alle predikanten, die op 14 Januari de bekende ver klaring vanaf den kansel voorlazen, zijn geschorst. Mueller heeft zich in een decreet van heden tot dictator geproclameerd. Alle overige kerk leiders hebben gecapituleerd. Göring gooit roet in het eten. De „Times" verneemt uit Berlijn, dat het bezoek van Rijkskanselier Adolf Hitier aan Rijkspresident von Hindenburg betrekking had op den strijd in de Duitsche kerk. Er zou Hitier alles aan gelegen zijn, vóór 30 Januari overeenstemming of althans een wapen stilstand tusschen de elkaar bestrijdende groepen te hebben bereikt. Later is een conferentie gehouden, onder leiding van den Rijksminister van Binnen- landsche Zaken, dr. Frick, tusschen de ver tegenwoordigers der Duitsche Christenen, onder leiding va den Rijksbisschop dr. Mül ler en vertegenwoordigers van de kerkelijke oppositie. Beide groepen waren door acht afgevaardigden vertegenwoordigd. Dr. Mül ler was zelf aanwezig, terwijl de oppositie o.a. werd vertegenwoordigd door eenige Luthersche bisschoppen uit Zuid-Duitschland en door den leider van de groep oppositio neele geestelijken dr. Niemöller. De bespre king. welke door den Rijkskanseiler werd bij gewoond, zou ten doel hebben gehad, te ko men tot een modus videndi, door het scheppen van een overgangsperiode, welke zou ont staan, indien de tegenwoordige Rijksbisschop zou aftreden, aangezien de verkiezing van een nieuwen Rijksbisschop beter voorloopig kan worden uitgesteld. Vooigesteld werd o.a dat dr. Müller zou aftreden en dat in zijn plaats zou worden be noemd een administrateur, in welk verband de naam werd genoemd van den bisschop van Hannover, dr. Ma ra trens, die de Luther sche kerken veitegenwoordigde. >n het vier manschap, dat de nieuwe kerkconstitutie heeft ontworpen. Naar verluidt, zou dit voorstel kans van slagen hebben gehad, indien niet plotseling de Pruisische minister-president Göring was verschenen om aan de conferentie deel te nemen. Van welken aard zijn inmenging was, is niet bekend, doch c.e onderhandelingen namen een ander verloop, dat voorloopig niet tot eenig resultaat leidde. In dit verband wordt er aan herinnerd, dat het vooral op bevel van Göring is, dat de ge heime politie in de laatste weken met zoo groote strengheid tegen oppositioneele gees telijken en hun aanhangers optreedt. DE INSCHAKELING VAN STAHLHELM IN S. A. Naar aanleiding van de berichten, over de aanstaande inschakeling der S A. reserve I (Stahlhelm) in de S. A. verneemt de „Kreuz- zeitung" van Stahlhelm-zijde, dat in de eerst volgende dagen uitvoerige bevelen kunnen worden verwacht. De organisatie zal waarschijnlijk als volgt zijn. De reserve-formaties der S. A. en S. A. Reserve I worden tot een uniforme S. A. Reserve I, die geheel in het verband der S. A. wordt opgenomen. De leden der vroegere S. A. Reserve I blijven lid van den Stahlhelm, die, met het oog op zijn verdiensten, behou den blijft. DEMONSTRATIES TE PARIJS. 400 personen gearresteerd. Bij de betoogingen, welke in den nacht van Zaterdag op Zondag te Parijs plaats vonden in de buurt van de Place de 1'Opera waren ook eenige honderden communisten betrok ken, die van een vergadering kwamen. Ten slotte slaagde de politie er in deze demon stranten, die in gesloten gelederen liepen, uit een te jagen. In den loop van den nacht werden meer dan 4O0 personen gearresteerd. Zij, die ver relingen hebben aangericht of handtastelijk zijn opgetreden tegenover politiebeambten zullen gerechtelijk worden vervolgd. Een groot aantal politiebeambten is ge wond Twee beambten moesten naar het zie- v/orden overgebracht. Rumoer op de Parijsche boule vards- Op de groote Parijsche boulevards heerscht sterke spanning. De onoverzienbare men schenmenigte golft heen en weer tusschen de Boulevard Hausmann en de Place de 1'Opéia Steeds weer komt het tot botsingen met de politie die Lier en daar niet sterk genoeg is om de opgewonden demonstranten in be dwang te houden. Op het laatste oogenb'ik kon verhinderd worden, dat de menigte een autobus omver wierp. De Place de 1'Opéra is Kabinetscrisis in Frankrijk. (Dag. Overzicht). Ernstige aardbeving in Mexico. (Buitenland). Duitsche kerkstrijd onderdrukt. (Buitenland). Expeditie Van Byrd in gevaar. (Buitenland). Demonstraties te Parijs. (Buiten land). Groote overstroomingsramp in China. (Buitenland). Stalin's groote rede te Moskou. (Buitenland). Uitbreiding Amerikaansche lucht vloot. (Luchtvaart). Haagsche sportvlieger veronge lukt. (Luchtvaart). Volksgericht te Zoutkamp. (Bin nenland). Het schip met typhus-patiënten. (Binnenland). Het congres van de Jonge Libe ralen te Leiden. (Binnenland). Ongeval op onbewaakten overweg in den spoorweg. LeidenUtrecht. (Binnenland). Moeilijkheden in de veilingen Ken- nemerland en Vrije groenten- en fruitveiling te Beverwijk. (Land- en Tuinbouw). (Zie voor nadere bijzonderheden evcntuccle laatste berichten). geheel afgezet, door sterke schijnwerpers en door een groote afdeeling politie bezet. Achter de Opera houdt de brandweer zich met brandslangen gereed. Totnutoe zijn bij de demonstraties van de Action Fran^aise honderd arrestaties ver richt. De sterke afdeelingen politie kunnen de geweldige menschenmassi's, die zich onder leiding van de C.amelots du roi door de stia- ten bewegen, nauwelijks in bedwang houden. Zij moet zich ermede tevreden stellen, de menigte te begeleiden en haar in de zijstraten te dringen. De Place de 1'Opéra is volkomen versperd. Het verkeer wordt langs een ande ren weg geleid. Uit de menigte stijgen voort durend kreten op: Vive le roi! Weg met de republiek! GASVERGIFTIGING IN KERK. Kerkgangers bedwelmd. In de garnizoenskerk te Kasel in Duitsch- land, werden tijdens de kerkdienst een aantal personen onwel, zoodat de kerkdienst moest worden onderbroken. De geneeskundige dienst bracht ongeveer 20 kerkgangers naar buiten. Vastgesteld werd, dat zij vergiftigd waren door koolmonoxyd. Een vrij groot aantal der zieken moesten naar het ziekenhuis worden overgebracht. De oorzaak van de gasvergiftiging schijnt te moeten worden ge zocht in den gebrekkigen toestand van de ver warmingsinstallatie. Op het 17e congres der communistische pi.rtij der Sovjet Ünie te Moskou heeft Staiin als secretaris-generaal dei partij een redevoe ring gehouden over den geheeten binnen- en buitenlandsch poiitieken toestand. Na een overzicht te hebben gegeven van de ontwikkeling der economische wereld crisis ontwikkelde Staiin tot in bizonderheden de bekende Sovjet-Russische economische theorièn. De geheele economische crisis in Europa, Azië en in de Vereenigde Staten heeft aangetoond, hoe ziek het kapitalisme is. De opleving, welke men in de tweede helft van 1933 heeft kunnen waarnemen, is, aldus Staling, het gevolg van een vermeerdering der bewapeningen. In het verdere verloop van zijn uiteenzettin gen legde Staiin den nadruk op den wensch der Sovjetregeering onvoorwaardelijk de vredesbetrekkingen met de geheele wereld te handhaven, hoewel er volgens Staiin mo gendheden zijn, die een conflict met de Sovjet- Unie willen provoceeren. De hervatting der betrekkingen met Amerika noemde Staiin een belangrijke internationale daad Daardoor is de basis geschapen voor een vruchtdragende samenwerking. De betrekkingen tot Japan verdienen sterk de aandaéht. De Japansche weigering met de sovjet-Unie een niet-aan- valspact te sluiten is een vijandige daad geweest. Hetzelfde geld+ van de onderhandelingen over den Chineeschen Oostenpoonveg. Ja pansche agenten hebben ongelooflijke daden begaan jegens Sovjet-Russische employe's en schendden voortdurend ue reglementen van den Chineeschen Oosterspoorweg Een deel der Japansche militaire partij, al dus vervolgde Staiin, weki openlijk op tot d: in bezit neming van het Russische kustgebie. en de Japansche regeering acht het met eens meer noodig deze lieden tot de orde tt roepen Wij wi'len der, vrede, aldus verklaard* Staiin met nadruk en wij zijn bereid tot al' maatregelen om een normale situatie tc stand te brengen. Wij kunnen evenwel deze richting niets meer doen. Wij mee het land beschermen tegen verrassingen op onze hoede zijn voor een aanval. Wij z niet bevreesd voor bedreigingen en wij 7 bereid iederen slag met een teeens'ag te b antwoorden. Wie den vrede wil en eccu mische betrekkingen met ons zoekt aan knoopen, zal steeds steun tii ons v'nden. D genen evenwel die zouden probeeren ons overvallen zouden een afstraf fin kr ij gen, dat hun de lust zal be kruipen hun zwijr.esnoeten no eens te steken in den Sovjet moestuin. Staiin behandelde nog even kort de betrek kingen met Duitschland. waartij hij beweer de, dat in Duitschland thans anti-Sovjet krachten aan het werk zijn. De Sovjet-regee ring. aldus Staiin, streeft niett- mi;i naar de handhaving der vriendschappelijke betrekkin gen met Duitschland.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1