DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het overlijden van Koningin Emma.
.Dinsdag a.s. de bijzetting.
Buitengewone Staats
courant.
De bijzetting van het
stoffelijk overschot.
Hoe de bevolking
meeleeft.
Wat de kranten zeggen.
Ho. 68
Woensdaa 21 Maart 1934
136e Jaargang
1Vat vandaag de
aandacht treht
COURANT.
>eze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Een buitengewone Staatscourant bevat de
volgende kennisgeving van het overlijden
van de Koningin-moeder:
Het heeft God behaagd Mijn be
minde Moeder na 'n kort ziekbed tot
Zich te roepen. Zij is hedenmorgen
zacht ingeslapen.
Het is met diepe droefheid, dat Ik
daarvan kennis geef.
Ik ben overtuigd van aller deelen
in Mijn smart en die van de Mijnen
en in het verlies, dat Haar overlijden
voor het gansche volk, zoo hier als
overzee beteekent.
's-Gravenhage, den 20 Maart 1934.
WILHELMINA.
De bijzetting van het stoffelijk overschot
van de Koningin-moeder is vastgesteld op
Dinsdag 27 Maart.
Uur en bijzonderheden zijn nog niet be
paald.
Wat deze bijzetting van het stoffelijk over
schot betreft, volgens het protocol moet de
bijzetting tenzij de laatste wil van de
overledene anders bepaalt op zijn vroegst
tien dagen en op zijn laatst dertien dagen na
het overlijden geschieden. Bovendien wordt
het stoffelijk overschot gebalsemd.
De stoet.
Tenzij in het testament iets anders is be
paald zal de stoet zich te voet naar
Delft begeven. Men neemt echter aan,
dat, met het oog op de aan een dergelijke re
geling verbonden bezwaren, zal blijken, dat
de genoodigden op het Rijswijksche Plein in
de rijtuigen zullen stappen.
De stoet zal, naar wordt gemeld, zich in
Den Haag langs het Lange Voorhout, den
Kneuterdijk, den Vijverberg, het Buitenhof,
den Hofweg en het Spui begeven en verder
den ouden weg naar Delft volgen, die weer
in overeenstemming wordt gebracht met het
karakter van de plechtigheid, terwijl de nieu
we weg dan beschikbaar kan blijven voor het
te verwachten zeer drukke autoverkeer, dat
dan tevens geheel buiten Delft om kan wor
den geleid
Omtrent de buitenlandsche deelneming aan
de begrafenis is op het oogenblik nog weinig
bekend.
Er zijn maatregelen genomen voor het sa
mentrekken van troepen in de residentie, die
de eerbewijzen zullen brengen. Reeds zijn
verschillende scholen aangewezen als kwar
tieren voor de van elders te requireeren man
schappen.
De overbrenging van het stoffelijk over
schot zal geschieden in een nieuwen lijkwa
gen, die in het staldepartement van H.M. de
Koningin is gemaakt.
Deze rouwwagen, die voor de overbren
ging van het stoffelijk overschot van de Ko
ningin-moeder naar Delft zal worden gebe
zigd, is van den gewonen vorm in zwart met
zilveren beslag, zwarte draperie en kroon.
De wagen zal door zes paarden, van den
bok gereden, en met een voorrijder worden
getrokken.
Bij de begrafenis van Koning Willem III,
regeerend vorst, werd een bespanning van 8
paarden gebezigd. De lijkwagen die voor
deze begrafenis is gebruikt, bestaat niet
meer. Aan de nieuwe rouwkoets is echter de
zilveren lijst van den hemel van laatstge
noemd rouwrijtuig aangebracht.
Naar het schijnt is het de bedoeling op het
traject door Delft het nauwt jOude Delft zoo
veel mogelijk te vermijden.
De omroeporganisaties.
Gistermiddag is onder leiding van den
voorzitter van den Radioraad, den heer van
Boeijen, een bespreking gehouden in het de
partement van binnenlandsche zaken, waar
bij aanwezig waren vertegenwoordigers van
den P.T.T.-dienst en van de omroeporganisa-
t)€S
Naar aanleiding van die bespreking deelt
de regeering mede, dat de omroeporganisa
ties zich bereid hebben verklaard, op verzoek
van de regeering, tot het treffen van de na
volgende regeling:
1. Van vanochtend af tot aan den dag
van de begrafenis van de Koningin moeder
zal het programma, dat reeds voor die dagen
is vastgesteld, worden gewijzigd als in ver
band met het overlijden passend wordt ge-
acht.
2. Op den dag van de begrafenis van de
Koningin-moeder zullen de Nederlandsche
zenders zwijgen behoudens dat uitzending
van de plechtigheden voor zooveel mogelijk
zal plaats vinden.
3 De uitzending op den dag der begrafe
nis zal op beide zenders gelijk geschieden. Zij
wordt onder leiding van de regeering door
de vier omroeporganisaties gezamenlijk ver
zorgd.
4. De radio-centrales geven tot en met den
dag der begrafenis geen ander programma
dan door de Nederlandsche zendeis op die
dagen wordt uitgezonden.
5. De uitzending van de plechtigheden zal
mede via de Phohi en de Rijkszenders te
Kootwijk geschieden.
Voorschriften voor de gemeenten.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft een telegram verzonden aan de commis
sarissen der Koningin in de onderscheidene
provincies. Dit telegram heeft den volgendt-n
inhoud:
„Hierbij heb ik de eer, U.HE.G. te verzoe
ken, het overlijden van H.. de Koningin-moe-
der in alle gemeenten uwer provincie te doen
afkondigen en de besturen dier gemeenten uit
te noodigen, Woensdag 21 Maart en op den
dag der begrafenis de klokken te doen luiden
drie malen daags, te weten van 8 tot 9 uur
voormiddags en van 12 tot 1 uur en van 4 tot
5 uur 's namiddags.
Voorts noodig ik U.H.E.G. uit, wel te wil
len bevorderen, dat alle tooneelvoor-
stellingen en openbare verma
kelijkheden worden geschorst
krachtens de bestaande wettel ij-
ke voorschriften of, zoo noodig,
tengevolge van een verzoek
daartoe aan de ondernemers
dier vermakelijkheden van over
heidswege te richten, en wel van
heden toten met 22 Maart en op
den begrafenisdag.
De plechtigheid in de Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is gisteren bijeengekomen
onder voorzitterschap van baron de Vos van
Steenwijk, die de volgende rede hield:
„Het heeft Gode almachtig in Zijne aan
biddelijke wijsheid en liefde behaagd voor
Zich te roepen Hare Majesteit Adelheid Em
ma Wilhelmina Theresia Prinses van Wal
deck en Pyrmont, Weduwe van wijlen Zijne
Majesteit Willem III Koning der Nederlan
den.
Voor de Majesteit van dit doen onzes Gods
buigen wij ons diep eerbiedig neder.
Doch, smartelijk ja zwaar is de slag Vor
stenhuis en volk toegebracht, welke beiden
in ontróerenden rouw dompelt.
Gaat bij dit zoo groot en droevig verlies
het medegevoel van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal wel in de allereerste plaats
uit naar Hare Majesteit de Koningin, aan
Wie plotseling een teeder liefhebbende Moe
der, Leidsvrouw en Raadgeefster van Hare
jeugd, is ontvallen; met de Dynastie treurt
Nederland over het heengaan van een Vrou
we, aan Wie het onnoemelijk veel heeft te
danken.
Gedurende meer dan 55 jaren heeft de hoo
ge Overledene, in klaar besef van Hare roe
ping, eerst als Gemalinne van onzen Iaatsten
Oranjevorst, Wiens levensavond Zij heeft mo
gen verhelderen, later, toen Haar de regee-
ringstaak toeviel, als Koningin-Regentes, en
ten slotte als Koningin-Moeder Nederland
onschatbare diensten bewezen.
Zich van meet af één gevoelende met Haar
nieuw vaderland, heeft Zij, met onbezweken
trouw, onder gansch verschillende omstan
digheden en verhoudingen Zich geheel aan
de op Haar rustende, dikwerf uiterst moeilij
ke, taak gegeven.
Inmiddels door persoonlijk medeleven en
betrachte mildheid allerwege veel leed ver
zachtende.
Zulks was weelde voor Haar hart.
De Natie, die Koningin Emma zoo menig
maal hulde en liefde bood, zal Haar nimmer
vergeten. Onuitwischbaar blijft Haar naam
in 's lands historiebladen.
Zij de Heere het Vorstenhuis en, onder het
regiment onzer Koninginne, het volk van Ne
derland nabij met Zijne alleen troostende ge
nade".
Gansch Nederland rouwt over den dood
van de Koningin-moeder. In tal van gemeen
ten werden buitengewone raadsvergaderin
gen gehouden, zooals Groningen, Leeuwar
den, Haarlem, Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag, enz. enz.verder werd op tal van ma
nieren uiting gegeven aan de droefheid.
Het is natuurlijk niet mogelijk, uit alle
plaatsen berichten weer te geven en daarom
volstaan wij met die uit Apeldoorn, Baarn,
Soestdijk en Delft.
In Apeldoorn.
De mare van het overlijden van Koningin
Emma heeft ook te Apeldoorn algemeene
droefheid verwekt. Apeldoorn acht zich met
bijzondere banden aan Haar verbonden,
doordat H M. zoo vaak in haar midden ver
toefde, vooral des zomers, als de Koninklijke
familie daar verblijf hield. Bij de viering var,
den verjaardag van H.M. de Koningin, welke
vaak op het Loo geschiedde was Zij veelal
aanwezig en had van de huldebetuigingen
die het volk de Koninklijke familie bracht ook
steeds Haar deel in ontvangst te nemen.
De laatste viering van den verjaardag
werd ook bijgewoond door H.M. de Konin
gin-moeder. Het was in 1932. Koningin Em
ma had toen reeds een groot deel van haar
sterke gezondheid verloren en voor een zij
raam gezeten was zij getuige van de aubaoe
der schoolkinderen. Toen zij zich voor een
wijle op het bordes bij de jarige Vorstin voeg
de, bracht het jonge volkje ook Haar spon
taan een groet, wat haar kennelijk verge
noegde.
Dat Apeldoorn zich door meer dan een
gebeurtenis nauw aan H.M. de Koningin
moeder gebonden acht, bewijst dat een depu
tatie der Oranjevereeniging-Apeldoorn in ge
zelschap van den burgemeester van die ge
meente, mr. W. Roosmale Nepveu, ter gele
genheid van den 75sten verjaardag van H.
M., naar Soestdijk ging om zich te voegen bij
de huldiging die de lieve Vorstin gebracht
werd, waarvoor de vereeniging van Hare
zijde hartelijke erkentelijkheid is betuigd.
Voor alle vensters van het Loo en aanhoo-
righeden zijn de gordijnen gesloten. De vlag
hangt halfstok. De registers liggen voor
rouwbeklag in het paleis ter teekening en
reeds velen maakten er gebruik van. De ge
meenteraad zond de Koninklijke familie zijn
rouwbeklag, evenals vele corporaties
In de gemeente hangen van de openbare
gebouwen de vlaggen halfstok, evenals van
vele particuliere huizen.
Het hoofd van de Koningsschool, de heer
D. Fritsma, heeft vanmorgen personeel en
leerlingen van die school bijeengeroepen en
hun het overlijden van Koningin Emma, de
gemalin van den stichter van de school, me
degedeeld, en woorden van eerbied en ge
dachtenis gesproken. Ten teeken van rouw is
de school dezen dag gesloten.
In Baarn en Soestdijk-
Het bericht van het overlijden van H. M.
de koningin-moeder, ambachtsvrouwe van
deze gemeente, is te Baarn en Soestdijk met
bijzondere v- rslagenheid vernomen, zegt de
N. R. Crt. In de ochtenduren ging het be
richt van mond tot mond en het overlijden
van de grijze, beminde koningin vormde het
onderwerp van zoo goed als alle gesprekken.
Van alle openbare gebouwen wordt halfstok
gevlagd. E»e redactie van bet Baarnsch
Nieuwsblad rientte een oproep tot de bur
gerij, om uiting te geven aan aller gevoelens
van deelneming en rouw door de vlaggen
halfstok of met rouwcrepe, uit te steken,
waaraan door zeer veel particulieren werd
voldaan.
Baa,n voelt in het bijzonder het groote
verlies, dat heel Nederland vandaag heeft
getroffen. Tal van jaren toch bracht Zij haar
zomerverblijf op het paleis Soestdijk door en
leefde mee met alles wat er in de gemeente
Baarn voorviel. Voor ouden van dagen, voor
armen, voor de jeugd enz. toonde Zij steeds
Haar groote belangstelling. Persoonlijk be-
zoch Zij nog eenige jaren geleden de kin
derschool en v/erktuinen, die zich ook in den
financieelen en moreelen steun van Haar
mochten verheugen. 2 Augustus was steeds
de groote feestdag voor Baarn. Dan was
koningin Emma jarig en kwamen uit alle
deelen van Nederland belangstellenden naar
Baarn om met de ingezetenen alhier samen
den verjaardag te vieren van de koningin
moeder.
De laatste jaren werd de Hoogbejaarde een
reusachtige bloemenhulde gebracht, die door
H.M. op hoogen prijs werd gesteld. Na af
loop van de hulde moesten op uit
drukkelijk verlangen van H.M. de duizenden
bloemen, die door het publiek op het bordes
waren neergelegd, in vazen gezet worden;
er mocht geen bloem verloren gaan. Iedereen,
rijk en arm. kende hier koningin Emma. Men
zag haar des zomers altijd in rijtuig of auto
in de gemeente rijden, zoowel dom de villa
wijk als door de arbeidersbuurten en voor
iedereen had Zij een vriendelijken groet
over. niet het minst voor de kinderen Vooral
des Zondags was Soestdijk het centrum van
drukte. In den regel ging H.M dan 's mid
dags uit ijden en zoowel b" Haar vertrek als
bij Haar terugkomst, bestond groote belang
stelling bij het paleis van de zijde van het
publiek.
Baarn dankte in het zomerseizoen zijn
groote aantrekkelijkheid en verkeersdrukte
niet het minst aan het verblijf van H.M. de
koningin-moeder ten paleize Soestdijk. Baarn
zonder koningin Emma is haast ondenkbaar
en toch zal dit in de toekomst zoo wezen.
Daarom is hier de verslagenheid algemeen.
De Hoogste Vrouw van Baarn is heenge
gaan, die door Haar eenvoud en genegenheid
aller sympathie heeft verworven.
In Delft.
Het overlijden van de koningin-moeder
werd te Delft vroeg bekend. De bulletins van
de couranten werden over het algemeen met
deelneming besproken. Kort na negen uur
werden ten teeken van rouw de klokken ge
luid van de Oude Kerk en de Nieuwe Kerk en
later ook van de roomsch-katholieke kerken.
Omstreeks half elf arriveerden de prins van
Waldeck, de broeder van de koningin-moeder
en jhr. mr. dr. H. R. van Karnebeek, commis
saris der koningin in de provincie Zuidhol
land en graaf Schimmelpenninck, ceremonie
meester. Zij begaven zich met den burge
meester, mr. G. van Baaren, naar den ko
ninklijken grafkelder in de Nieuwe Kerk.
Daarna werd de regeling van de bijzetting
besproken, waarvan de datum nog niet vast
staat.
In verband met de ravage van het kerk
gebouw zal er nog wel het noodige werk
verricht moeten worden, zoodat het mogelijk
is het schip der kerk met het stoffelijk over
schot te passeeren.
Van de zich thans daarin bevindende spel
lingen zal de middenrij der steigerpalen ver
wijderd moeten worden of terzijde gezet. De
afsluiting van het koor en de provisioneele
kerk, die in het koor is ingericht, moet worden
opgeruimd, ten einde de hoofdingang van
den grafkelder te kunnen bereiken. De restau
ratie werkzaamheden zijn direct stopgezet en
er zal wel een maand mee heengaan voordat
hiermee weer kan worden voortgegaan
De gemeenteraad kwam vanmiddag om
vier uur in buitengewone vergadering bijeen
ter vaststelling van een adres van rouwbe
klag in verband met het overlijden van H.M.
Adelheid Emma Wilhelmina Theresia Prinses
van Waldeck Pyrmont, weduwe van Zijne
Majesteit Willem III, koning der Neder
landen.
Men is vanwege de openbare reiniging
druk bezig met het schoonmaken van de
stad.
Alle dagbladen in ons land hebben giste
ren artikelen gewijd aan het heengaan van
koningin Emma. Eenige persstemmen laten
wij hier volgen:
De glansperiode van Haar leven acht de
Nieuwe Rotterdamsche Courant, die haar
„een toonbeeld van goedhartigheid" noemt,
den tijd, dat zij koningin-regentes was, „dat
in den tijd, 'oen de kroon gedragen werd
door een kind, daar eene Moeder was ge
bleven, rijk voorzien van alle gaven van hart
en verstand, en in al hare daden en over
wegingen bezield door één overheerschend
verlangen, niet slechts haar kind, onze ge
vierde koningin, maar met Haar het gansche
Nederlandsche volk, zooveel in Haar ver
mogen lag, gelukkig te doen zijn".
„Onze gansche volk", zegt het blad ver
der, „zal in droefheid één zijn".
„Aller gedachten gaan nu uit naar onze
koningin", vervolgt het blad, „die het mooi
ste, wat een mensch op aarde hebben kan,
een moeder van ongeëvenaarde liefde en on-
overfwfbare toewijding, heeft ver'oren".
„De koningin-moeder heeft een hoogen
leeftijd bereikt en tot het eind van haar
prachtige leveh was zij steeds vol belang
stelling voor al wat het land beroerde, waar
mee zij zoo gelukkig had samengeleefd. Wij
allen kunnen slechts dankbaar zijn, dat dit
alles zoo heeft mogen wezen, maar op het
oogenblik overheerscht bovenal het groote
leed, waardoor het land getroffen is, het
verlies, dat in volle werkelijkheid voor ons
staat".
„De tijd heelt alle wonden. Het leven
schrijdt onverbiddelijk verder. De erkente
lijkheid jegens de groote Landsvrouwe, die
zoo vele jaren in ons midden is geweest en
haar weldadigen invloed heeft doen gelden,
zal onvergankelijk blijven
„Een nationaal verlies".
Het heengaan van koningin-Emma acht
„De Standaard" ook een „nationaal verlies".
„Wijl zij", schrijft het blad, „was moeder
en opvoedster van onze koningin, wijl zij als
regentes gedurende acht jaar het koninklijk
gezag voor Haar kind waarnam, en einde
lijk, wijl zij als koningin-moeder in zoo
velerlei opzicht getoond heeft een echte
„landsmoeder" te zijn".
„Koningin Emma was groot door haar
moederlijke teederheid, door haar dienende
liefde, door haar warme deelneming in het
lief en leed van haar volk. Ook door haar
ontferming over wat arm. nooddruftig en
krank was Haar leven werd omstraald door
den zachten glans der liefde".
„Nu, in het aangezicht van den dood,
moet al die glans verkleeken. Ontroerende
gedachte. Op het ziekbed ter neder geworpen
MHi
Rouw over den dood der Konin
gin-moeder. (Binnenland.)
Nieuwo denkbeelden van minister
Cöbbels. (Dag. Overizcht.)
Voortgezet onderzoek in de Sta-
visky-zaak. (Buitenland.)
Zware eischen in het proces van
den bomaanslag te Rome. (Buiten
land.)
Te Medemblik een vergadering
gehouden tot behou 1 van den Spoor
weg HoornMedemblik. (Stad en
omgeving).
Ingediend is een wetsontwerp tot
wijziging van de Bankwet. Voorge
steld wordt een éénhoofdige directie
en bevoegdheid tot belegging van het
volle kapitaal. (Binnenland).
Autobus van den dijk te Does
burg gestort. (Binnenland.)
(Zie verder eventueel laatste
berichten).
Zy, die zich met 1 April a.a.
voor minstens 3 maanden op
dit blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschynende
nummers iranco en gratis.
De Directie.
lag de koninginne daar als een hulpeloos
menschenkind. De hand des doods maakt
geen onderscheid tusschen koning of onder
daan. Hij rust ook op de Vortsenhuizen en
snijdt 't leven van koningen en koningin
nen af. Alleen de levensusalm van den
Christen kan ook in de vorstelijke sterfkamer
het lied van den eeuwigen morgen, den ju
beltoon der verlossing doen ruischen".
Ontzettend verlies.
„De Maasbode" staat als het ware ver
bijsterd voor een onmogelijk gewaande wer
kelijkheid: de band, die deze geboren vreem
delinge zoo innig aan ons volk heeft verbon
den is door den onverbiddelijken dood ver
broken"
In genegen herdenking gaat het blad dan
het leven van de koningin-moeder na van
het oogenblik af, dat op Hare schouders als
koningin-regentes al de lasten kwamen te
drukken van het landsbestuur.
„En dat is nu juist het lieflijk-wonder
lijke", zegt het blad dan, „in heel de zoo on
gemeen aantrekkelijke en zoo hoogstaande
figuur van koningin Emma, dat zij, als 't
ware vanaf de eerste schrede, die zij over
onze grenzen zette, aanstonds en ten volle
en als met één slag één werd met ons volk.
Emma en Nederland hebben elkaar aan
stonds volkomen begrepenzij voelden als bij
intuïtie, dat zij bij elkaar pasten, en spoedig
verheugde zich de koningin, de koningin-
moeder, de koningin-regentes in een gren-
zenloos, in een onbeperkt vertrouwen van
het haar oorspronkelijk vreemde volk. Nooit
werd een vertrouwen zoo spontaan, zoo vol
komen geschonken, en zoo schitterend be
loond".
„Waarlijk, Nederland mag in deze dagen
van diepen rouw met groote en innige dank
baarheid terugdenken aan de nimmer ge
noeg te waardeeren, nooit in geheel hare
volheid te omvatten weldaad van het bezit
van deze moederlijke vorstinne".
„Thans treurt ons volk te inniger, te op
rechter, te dieper omdat het verlies van deze
rijk begaafde en zoo zeldzaam aantrekkelijke
vrouw zoo ontzettend groot is".
„Het moet een voorrecht zijn
geweest Haar tot moeder te
hebben gehad".
„Het Volk" rekent het zich tot plicht een
woord van erkenning te schrijven voor de
wijze, waarop zij een waarlijk niet gemakke
lijke taak in ons volksbestel heeft vervuld.
„In onze vaderlandsche geschiedenis",
vervolgt het blad, „heeft geen enkele vorstin
van vreemden oorsprong zich in zóó sterke
mate met haar nieuwe omgeving weten te
vereenzelvigen". Vervolgens zegt „Het
Volk", „hoe zij bij voortduring een innerlüke
beschaving heeft getoond, die aanspraak
maakt op onze zuiver menscheliike waar
deering". „Haar belangstelling voor werken
van liefdadigheid, waarbij inzonderheid de
tuberculosebestrijding mag worden genoemd,
wees haar een taak op sociaal gebied", zegt
het blad tenslotte. ,,In niet mindere mate
echter interesseerde zij zich voor kunsten en
wetenschappen. Het uitgaande publiek in
Den Haag ontmoette de koningin-moederbij
tal van concerten en ook als er lezingen
werden gegeven op wetenschappelijk of wiis-
geerig terrein zag men haar dikwerf aan
wezig. Eenvoudig, zonder pretentie, een oude
dame, met een vriendelijk gezicht en een
schrander oogenpaar. Een vrouw, waarvan
men slechts kan zeggen, dat het een voor
recht moet ziin geweest haar tot moeder
hebben gehad"