De laatste afscheidsgroet.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Hedendaagsche toestanden in Rusland.
I
Duizenden trokken voorbij...
Bxutetiiksch Owczkht
136e Jaargang
Hoe vervolgde Duitsche boeren over het
hoogland van Pamir de Russische hel
ontvluchtten
Jaren van leed en ellende.
het Défilé.
De plechtigheid op
Dinsdag a.s.
Herdenking in Alkmaar.
Wat vandaag de
aandacht trekt.»i
TEGEN GRIEP?
c
W. M. H. PELS Zn., Alkmaar
KOORSTR. 49-51. TEL. 207.
Wat de wereld zegt.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2—
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. TeleL 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Waren het vroeger vooral Russen, die
hun vaderland moesten verlaten, tegen
woordig zijn het meerendeels de Duit-
schers, wier voorvaderen zich tientallen,
soms zelf honderden jaren geleden in
Rusland hadden gevestigd. Te Charbin
zijn er op het oogenblik 320, die in le
ellendigste omstandigheden verkeeren
en slechts kunnen hopen op de hulp van
het Berlijnsche comité „Brüder in Not",
da_ hen naar Brazilië tracht te transpor-
teeren. Men laat hen niet naar Duitsch-
land terug keeren, ten eerste, omdat
daar reeds groote werkloosheid heerscht
en ten tweede, omdat deze menschen,
die vele jaren al vluchtende en zwer
vende hebben doorgebracht, zich slechts
met moeite kunnen schikken in het
West-Europeesche leven. In Brazilië
hebben daarentegen reeds duizenden
Vluchtelingen van Duitsche afkomst een
tveede vaderland gevonden. Deze men
schen worden niet alleen vervoerd, doch
tevens voorzien van de noodzakelijkste
gereedschappen.
Deportatie.
De communisten hebben alle Duitsche
boeren (en dat waren er velen) uit hun
dorpen verdreven, wanneer zij zich niet
wilden onderwerpen aan de collectivi-
stisatie of wanneer zij koelaki, d.w.z.
welgestelde boeren waren.
Wie ooit in zijn leven welgesteld is
geweest, wordt in Rusland vervjlgd, tot-
da- hij öf in ellende omkomt, öf het lan I
verlaat.
Tienduizenden huisvaders werden als
dwang-arbeiders naar de onafzienbare
woestenijen van Noord-Siberië gebracht
of naar het schiereiland Kola, waar zij
als houthakkers en wegwerkers dienst
moesten doen en bij duizenden lang
zaam te gronde gingen. De vrouwen en
kinderen werden meestal verbannen
naar de een of andere plaats in Siberië
Duizenden gezinnen besloten dan ook,
om zooals men dat in Rusland zegt
vrijwillig in Siberië land te gaan ont
ginnen, want het was bekend, dat men
daar in betrekkelijk vrijheid kon lev
Doch de menschen legden zich niet al
leen bij hun lot neer, de meesten bleven
de hoop koesteren, om nog eens over de
Amoer of de Oesoeri naar Mantsjoerije
te kunnen vluchten. In de groote bocht
van de Amoer tusschen Blagowestjensk
en Chabarowsk vindt men honderden
kleine nederzettingen, die na de revolu
tie door deze vrijwillige kolonisten zijn
gevormd.
Het lot der vluchtelingen.
Jarenlang bekommerden de bolsjewis
ten zich niet om hen. Eerst toen een
toenemend aantal Duitsche kolonisten
zich op donkere winternachten over de
bevroren rivier waagden, om naar
Mantsjoerije te vluchten, ontving de
Gepeoe zeer strenge bevelen om dit
voortaan te beletten. Het is ons met ze
kerheid bekend, dat een groep, welke bij
Hoelin over de Oesoeri wilde vluchten,
door de Russische grenswachten met
machinegeweren werd neergeschoten.
Ook bij Blagowestjensk werden onge
veer 40 kolonisten bij hun vlucht over
de bevroren Amoer neergeschoten.
De vluchtelingen, die er in slaagden
om het Chineesche grondgebied te be
reiken, waren waarmee nog niet in vei
ligheid. De Chineesche politie begon,
met eiken vluchteling, dien zij kon Jen
grijpen, op te sluiten. En een Chineesche
gevangenis is geen Europeesche! Deze
ongelukkigen bleven soms wekenlang
zwaar geboeid liggen in stinkende ho
len, vol ongedierte; natuurlijk werd hun
laatste geld hun afgenomen en vaak ge
noeg werden zij bij groepen van eenige
tientallen aan de Gepeoe verkocht, die
hen meestal neerschoot.
De vrouwen en de meisjes werden
vaak verkocht aan rooverbenden, e.d.
Maar de Chineezen kochten ook jongens
op, die zij bij gebrek aan eigen zoons als
zoodanig adopteerden; deze jongens
hebben natuurlijk een goed leven, mits
zij zich bij alles kunnen aanpassen.
Uithoudingsvermogen.
In den loop der laatste drie jaren zijn
er alleen te Charbin ongeveer 1500 Duit
sche vluchtelingen aangekomen, allen
uitgeput en in lompen gehuld.
Zij worden op allerlei manieren gehol
pen, in de eerste plaats door hun eigen
landgenooten; er zijn drie doorgangs
huizen voor hen opgericht en ongeveer
1200 zijn ér reeds als kolonisten naar
Noord- en Zuid-Amerika vervoerd.
De menschen, die Charbin ook berei
ken, hebben de meest opwindende en
afschuwelijke avonturen achter den
rug. En zij hebben ook allen geluk en
een zeldzaam, uithoudingsvermogen ge
had, anders waren zij nooit zoover ge
komen. Wij kunnen slechts een paar
staaltjes mededeelen.
Uit een gezin werden de vader en de
oudste broer door de Gepeoe doodge
schoten. Twee andere broers kwamen
om van den honger. De drie overige
broertjes (van 12 tot 2 jaar oud) gingen
op de vlucht met de moeder en den 85-
jarigen grootvader. Natuurlijk kon de
oude man de ontberingen onderweg n'et
doorstaan, zoodat hij stierf. Bij het door
trekken der moerassen van het Chanka-
meer stierf ook de moeder aan de
koorts. De drie kinderen zijn toen zwer
vend en bedelend verder getrokken, tot
dat zij een spoorweg bereikten. Hier wer-
dej zij door een Russisch vluchteling in
een goederentrein verborgen. Op het
strtionsemplacement te Charbin zijn zij
toen door de politie gevonden, uitgeput,
in lompen gehyld en vol ongedierte. Men
heeft uitgerekend, dat zij na den dood
der moeder 350 00 K.M. zonder geleide
hebben rondgezworven. Het jongste kind
werd daarbij door het oudste gedragen.
Pat zij nog leven, is bijna ongelooflijk te
noemen.
Het Pamir-plateau.
Niet al deze vluchtelingen gaan echter
dwars door Siberië naar Mantsjoerije
Veler, zijn ook via Turkestan naar Per-
zi ëgegaan, terwijl wij onlangs hoorden
van e engroep van zestig, die over het
meer dan 4000 M. hooge Pamir-plateau
naar Voor-Indië zijn getrokken, waar zij
door de Engelsche autoriteiten liefderijk
opgenomen en verzorgd werden. Van
één dezer zwervers vernamen wij deze
geschiedenis. Hij bezat een landgoed met
uitgestrekte akkers in de Krim, doch in
1922 werd hij daarvan verdreven. Tot
1927 voorzag hij in zijn levensonder
houd als landarbeider en handelaar; bij
het begin van het vijfjarenplan moest hij
opnieuw vluchten. Een poging, om de
grens van Bessarabië over te steken,
mislukte. Nu trok hij weer met zijn ge
heele gezin naar het Oosten, om te
trachten, vanuit Russisch Turkestan
naar Chineesch Turkestan te ontkomen.
Dit gelukte in 1932. Tenslotte kwam hij
te Kasjgar, waar hij leefde als herber
gier, varkenskoopman en leeraar in de
Russische taal. Van hieruit ondernam
hij met de anderen in den zomer van
1932 den moeilijken tocht over het
hoogland van Pamir; in den hefst van
dat jaar kwamen zij in Britsch-Indië
aan.
Welk een energie moet er in deze men
schen schuilen, om, dat alles te kunnen
trotseeren en ook door tien of twaalf
jaren van ellende niet gebroken te wor
den! Doch van deze menschen kan men
ook met zekerheid verwachten, dat zij
een hun geboden kans zullen benutten.
Met de kolonistie in Brazilië heeft men
dan ook uitstekende resultaten bereikt.
Tienduizenden hebben gisteren een laat-
sten groet gebracht aan het stoffelijk over
schot van H. M. de Koningin-moeder. Tien
duizenden zijn langs de baar getrokken met
ontbloot hoofd en honderden er van hebben
een laatste bloemenhulde gebracht aan Haar,
die Koningin en Moeder was.
Wij hebben gisteren reeds het begin van
het défilé weergegeven en uit dat relaas heeft
men kunnen lezen, hoe de ochtenduren ka.m
verliepen, maar ook, hoe tegen den middag
de groote massa kwam per trein en autobus
Des morgens waren het meest Hagenaars,
die langs de baar schreden. Langzaam,
voet voor voetje, gingen ze voorbij de paarse
baar met de gouden koningskroon; steeds
weer kwamen andere menschen en voegaen
zich bij de file, die geleidelijk langer
Het volk defileerde voor de baar, het rou
wende volk in al zijn eenvoud, in al zijn scha-
^ïSers gingen langs d' b22r f"
moedertjes, kantoorpersoneel, ambtenaren,
kunstenaars, verpleegsters, vischers uit ben
veningen met hun vrouw, boeren en boer -
nen. En alles trok langzaam en met gebogen
hoofd langs de baar, die meer en meer onder
bloemen bedolven werd.
Duizenden trokken voorbij
Ruwe kerels, die men tot geen hoffelijke
geste in staat zou achten, staan even stil,
zegt de Haagsche Crt., en brengen links en
schutterig hun onbeholpen buiging; groepjes
verpleegsters neigen haar hoofd, tientallen,
honderdtallen katholieken knielen even neer,
als zij de paarse katafalk passeeren; zij slaan
het kruisteeken over hoofd, borst en schou
ders, haar lippen prevelen een uit de ziel ge
welde bede voor de beminde Doode.
En weer anderen komen. Een meisje kust
de witte lelies die zij aan den voet van den
bloemenheuvel neerlegt. En arm vrouwtje
komt voorbij, zij heeft één enkele sering te
geven zij weet zelf niet hoe mooi het gebaar
is waarmee haar harde, vereelde handen die
bloem neerleggen. Een auto stopt. Een valet
opent het portier en helpt een dame in bont
mantel uitstappen. Zij loopt zeer gebrekkig
en begeeft zich met de grootste moeite naar
de file's. Zij zal zeker een half uur moeten
staan. Een jonge politie-inspecteur wenkt
haar en voert haar direct naar het bordes
Zij gaat moeizaam en strompelend voorbij,
kan zich nauwelijks bukken. En och wil z;j
zoo graag die twee lila orchideeën neerleg
gen, die ze heeft meegenomen. Er komt op
eens leven in een der beide standbeelden in
blauw en goud. De grijze kamerdienaar van
Koningin Emma buigt zich met betraande
oogen voorover, neemt hoffelijk de twee
bloempjes aan en legt ze bij de baar. Hij
brengt 'n laatste boodschap van liefde en
hulde over aan zijn meesteresse.
De valet schiet toe en brengt de oude dame
voetje voor voetje terug naar haar auto.
Indischgasten komen in groepjes. Don
kere Nederlanders tusschen de blonde zonen
van het Rijk. Ook zij brengen hun bloemen
De stapel groeit Hij overdekt nu het bor
des: reeds vallen seringen en tulpen op de
treden van de trap.
En telkens weer nieuwe bloemen vallen op
de vorigen.
Een exotisch gezelschap komt aan. Grotesk
bijna. Het zijn baboe's. Zij dragen haar fe
ruime bontmantels uit het Noorden over de
felkleurige sarongs van het tropische Oosten
Haar muiltjes klepperen over de steenen. In
schroomvalligen, bijna godvruchtigen eer
bied zien zij op tegen de hooge katafalk met
de gouden kroon.
Een van hen hurkt neer op den grond en
brengt „sembah", de palmen der handen ge
sloten, de gestrekte vingers ter hoogte van
het gelaat. De anderen duwen haar voort.
De muiltjes en de pijnlijk knellende schoenen
kleoperen verder.
Daar nadert een deputatie van den Alge-
meenen Nederlandschen Politie Bond. Agen
ten in uniform, met witte handschoenen. Het
rouwomfloerste vaandel daalt. Zij salueeren
en gaan voorbij. Een nieuw vaandel. De
Oranjevereeniging uit Schiedam. Nu komen
de menschen ook van elders
En zoo zien wij deputaties van allerlei bon
den en vereenigingen, veel te veel om op te
noemen. Er zijn militaire vereenigingen, er
zijn godsdienstige groepen, er zijn bonden op
maatschappelijk gebied, er zijn Maar de
rij is zoo lang en het aantal is zoo groot, dat
niemand in staat is, om alles op te nemen.
Steeds groeit de menigte en als de treinen
binnenkomen, wordt de file weldra dubbel zoo
lang. Weldra bestaat de wachtende menigte
uit meer dan tienduizend en nog steeds groeit
ck? file.
Het défilé gaat in het zelfde tempo door,
maar de afvoer is thans veel en veel kleiner
dan de toevoer, zoodat het einde weldra niet
meer te zien is.
Velen, die eenige uren gewacht hadden,
moesten tenslotte onverrichter zake huis
waarts keeren. Want toen om half zeven het
défilé gesloten moest worden, waren er nog
duizenden, die gereed stonden.
Het kon niet meer. Zij, die van den vroe
gen morgen af dienst hadden gedaan, waren
aan het einde van hun krachten. Er moest
een einde komen aan dezen dag.
Maar Koningin Wilhelmina begreep, dat
op deze manier het défilé niet afgebroken
mocht worden en Zij gaf toestemming, om dit
défilé hedenmorgen weer te hervatten.
En zoo zal dan vandaag een laatste ge
legenheid zijn, om een afscheidsgroet te bren
gen aan een Koningin en Moeder, onze
Koningin-moeder.
Men schat, dat het aantal, dat gistereu
gedefileerd heeft, een 50.000 bedraagt.
Bloemlegging door de Kon. familie.
De Haagsche Crt. schrijft:
Donkere avond op het Lange Voorhout. De
belangstelling welke omstreeks het etensuur
verflauwd is, begint tegen acht uur weer te
stijgen. Het paleis ligt donker, als verlaten
De twee schildwachten, militaire-politie met
kepi, staan roerloos. Agenten van politie
stappen rusteloos heen en weer. Publiek komt
aangedrenteld en schaart zich weer langs de
steenen paaltjes, die de grens der afzetting
vormen.
Steeds meer menschen komen er. Honder
den. En als de goud-gekroonde lantaarns
aan het paleis ontstoken worden, is de wach
tende menigte tot zeker eenige duizenden per
sonen aangegroeid.
Uit „Hotel des Indes" waar de politie
sedert Zondagavond een vasten inspecteurs-
post heeft gevestigd, komen snel politie-in-
specteurs nader.
Er gaat wat geschieden. De deuren van het
paleis worden geopend. Lakeien brengen
boodschappen over naar de bureaux der Hof
houding.
Uit het donkere Lange Voorhout komen
snel drie hof-auto's aangereden. Drie oranje-
bermlampen verlichten arie koninklijke stan
daards, die door de vaart de rauto s in den
wind stijf wapperen.
Achtereenvolgens stappen uit en gaan het
paleis binnen de Koningin, Prinses von Er-
bach; Prinses Juliana en Prinses van Wal
deck Pyrmont; Prins Hendrik en Prins van
Waldeck Pyrmont. De leden der Koninklijke
Familie brengen bloemen mee. Orchideeën in
doozen, viooltjes in ronde mandjes. En zij be
geven zich in het paleis naar de sterfkamer,
waar dag en nacht de lichten ontstoken zijn
Hulpvaardige handen van der Majesteit
getrouwen lichten de baar met het stoffelijk
overschot der grijze vorstinne en brengen de
kist naar beneden in de ve-tibule. En dan
leggen en schikken de leden van de vorste
lijke familie liefdevol en devoot hun bloemen
op en rondom de baar.
De menigte voelt, als kon zij door de geslo
ten paleisdeuren naar binnen zien, welke
piëteitvolle handeling daar geschiedt en
brengt deze stonde zwijgend door.
Dan worden na 'n uur weer de paleisdeu
ren geopend. De vorstelijk personen, zij zijn
allen in rouwkleeding, verlaten het Konink
lijke sterfhuis en vertrekken in de auto's. De
hoofden der wachtenden worden ontbloot.
De Koningin en haar gasten neigen ernstig
terug. Dan verspreidt zich wederom de me
nigte en na een uur, als de regen neer-sie-
pelt, is het Voorhout weer donker en ver
laten.
Naar wij vernemen, zullen as. Dinsdag
de volgende vorstelijke personen in den rouw
stoet het stoffelijk overschot van Koningin
Emma vanuit het paleis aan het Lange Voor
hout naar Delft begeleiden:
De vorstin van ErbachSchönberg, de
vorstin van Waldeck en Pyrmont, de herto
gin van Saksen-Coburg en Gotha, de vorstin
van Wied, lady May Abel Smith, de erf-
groothertogin van Oldenburg, prinses Victo
ria van Bentheim-Steinfuhrt, de erfprinses
van Waldeck en Pyrmont, prinses Maximi
liaan van WaldeckPyrmont, prins Georg
Wilhelm van WaldeckPyrmont, douarière
Freifrau baronnesse von Dörenberg, de prins
der Nederlanden, de vorst van Waldeck en
Pyrmont, prins Eugène van Zweden, hertog
van Nériseï, prins Karei van België, prins
Felix van Luxemburg, de erf-groothertog
van Oldenburg, hertog Adolf Friedrich van
Mecklenburg, de erf-prins van Waldeck en
Pyrmont, de vorst van Bentheim en Stein-
fuhrt, de vorst von Wied en prins Maximi
liaan.
Naar wij vernemen, heeft de Kerkeraad
der Ned. Herv. gemeente te Alkmaar een her
denkingsdienst voor wijlen H M. de Konin
gin-moeder belegd op Maandag a.s., des
avonds 8 uur, in de Groote Kerk, waarin de
drie predikanten dier gemeente, ds. J. Deet-
man, ds. W. D. M. Baar en ds. J. H W. War-,
ners, het woord zullen voeren, terwijl mede
werking zal worden verleend door het Vrijz.
Herv. zangkoor, het Knapenkoor en Dubbei
Mannenkwartet onder leiding van Corn. Jon
ker.
Hedendaagsche toestanden in
Rusland. (Dag. Overzicht),
Stavisky-ontplooiïngen. (Buiten
land).
De directeur van de K. L. M., de
hee Plesman, op bezoek bij Musso-
lini. (Luchtvaart).
Centralisatie van crisis-centrales.
(Land- en Tuinbouw).
50.000 menschen hebben gisteren
een laatsten groet gebracht aan
wijlen H. M. de Koningin moeder.
(Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste
berichten).
O
G
IS'
A
C
per IL vanai i 2.50.
Zfj, die zich met 1 April a.».
voor minstens 3 maanden op
dit blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschonende
nummers i r a n c o en gratis.
De Directie.
Aan verschillende gemeentelijke, provin
ciale en staatscolleges en autoriteiten werden
uitnoodigingen voor deze plechtigheid ver
zonden.
De mogelijkheid bestaat, dat de klok der
Groote Kerk dien avond van half acht tot
acht uur zal worden geluid.
Rouwdienst in de Luthersche
kerk.
Maandagavond 7 uur zal een korte herden
king plaats hebben ter eere van wijlen H M.
de Koningin-moeder.
Ook hier is iedereen welkom.
Het sportpark gesloten.
Het gemeentelijk Sportpark zal in verband
met het overlijden van H.M. de Koningin
moeder, Zondag en Dinsdag gesloten zijn.
De Haagsche Post geeft de volgende
persstemmen weer:
Nederland treurt om zijn moeder.
„Evening News".
Koningin Emma was de beminnelijk
ste oude dame van geheel Europa.
„Central News". (Eng.)
Voor duizenden Nederlandsche vrou
wen was Zij het voorbeeld van een toe
gewijde en verstandige moeder en haar
eenvoudige waardigheid en goedhartig
heid maakten haar allerwegen bemind.
„Manchester Guardian". (Eng.)
Heel haar leven heeft de ontslapene
gewijd aan vier taken: die van koningin,
van moeder, van regentes en tenslotte
van Koningin-Moeder en zij bewees
daarin een diepen adel van gevoel en
groote verhevenheid van blik en een
onuitsprekelijke milddadigheid". „Pe-
tit Journal" (Fr.).
Koningin Emma heeft Haar dochter
opgevoed tot een eminente vrouw, een
toonbeeld van een constitutioneele ko
ningin. Dat is geen geringe verdienste.
De crisis heeft Indië zwaar bezocht en
de revolutionnaire propaganda heeft ook
daar gewoed, maar het werk van Ko
ningin Emma en Haar dochter is stevig
genoeg gebleken om den tegenslag te
torsen. „Le Journal". (Fr.)
„Haar regentschap viel samen met
zeer bewogen en moeilijke tijden, daar
de grondwettelijke en maatschappelijke
aanpassing van den staat toen nog -iet
voltrokken was. Met groote overgave en
veel bekwaamheid wist de Koningin-
Moeder de belangen van het land te be
hartigen en haar do-hter op te leiden
totdat deze op achttienjarigen leeftijd
zeU den troon kon bestijgen. „Het
Laatste Nieuws". (Vlaamsch).
De vorstin had zich bij haar onderda
nen bemind weten te maken, niet alleen
door de wijze, waarop zij met hart en
ziel Nederlandsche geworden was, maar
ook door de nobelheid van haar karak
ter en haar groote goedheid. Men was
Haar er voor erkentelijk, dat zij het land
een troonopvolgster had geschonken, en
tevens dankbaar voor de voorbeeldige
opvoeding, die zij Haar dochter, Ko-