DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het ontwapeningsvraagstuk wordt interessant
De moord op den kasteelheer.
Kamer-Orkest.
fllkm. Kamermnziek-Vereeniging.
DE RAMP AAN DE
TA-FJORD.
No. 83
Maandag 9 April 1934
136e Jaargang
Preventieve Sanctieregeling in hei
wapeningsprobleem.
Duitschland's houding.
Buitenland.
Nog geen licht in het opzienbarende
proces te Schweinfurth.
HET VERVOLG.
Vreeselijke tooneelen.
Alom duisternis.
FRANSCHE AMBTENAREN
PROTESTEEREN.
Tegen bezuinigingen.
Botsingen in Diedenhoven.
Groote betoogingen op komst?
Waf vandaag de
aandacht treki.,,}
Schouwburg „Harmonie".
Dinsdag 10 April 1934, 8 uur
Leider: THEO v. d. PAS.
TEGEN SEXUEELE VOORLICHTING.
Hevige gevechten.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
tBS
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Het ontwapeningsprobleem wordt thans
weer interessant, omdat in den loop van de
maand Maart Duitschland zich meer dan
ooit geïsoleerd zag inzake zijn bewapenings
plannen.
Hetgeen uit Parijs wordt gemeld omtrent
het antwoord van Frankrijk op de Britsche
nota, waarin nadere inlichtingen werden ge
vraagd over de Fransche wenschen inzake
eventueele waarborgen betreffende de uitvoe
ring van de te sluiten wapeningsconventie,
wijst op een aanmerkelijke toenadering tus
schen de Fransche en Britsche standpunten,
die neigen naar het Italiaansche standpunt
als het gemiddelde aanvaardbare. Dit behels
de, zooals men zich zal herinneren, het voor
stel tot stabilisatie van de bewapening der
zwaargewapende mogendheden, en defensie
ve bewapening van Duitschland.
Tot dusver handhaafde Frankrijk de stel
ling, dat elke herbewapening van Duitsch
land ontoelaatbaar was, als in strijd met de
bestaande verdragen.
Intusschen is deze herbewapening tot ze
kere hoogte, een (zonder oorlogsgeweld) niet
te herroepen f^it geworden, met welke reali
teit nu eenmaal rekening moet worden gehou
den.
De belangrijke evolutie, welke thans in het
bewapeningsvraagstuk plaats heeft, wijst
erop, dat Frankrijk het tot dusver gehand
haafde standpunt wil loslaten en feitelijk
art. 8 van het convenant van den Volken
bond tijdelijk wil opschorten door een andere
grerts goed te keuren van de Duitsche wape
ning als bij het vredesverdrag was gesteld,
onder voorwaarde echter, dat de andere mo
gendheden, en dan speciaal Engeland, zich
verplichten over te gaan tot nader te regelen
sancties, in het geval, dat Duitschland de
vrijwillig aanvaarde conventie blijkens bij de
controle opgedane ervaringen overtreedt en
zich sterker bewapent, dan was overeengeko
men.
De bedoeling is dus een preventieve sanc
beregeling tot stand te brengen.
Hierin ligt ongetwijfeld een gezonde ge
dachte, gebaseerd op het axioma, dat het be
ter is te voorkomen, dan te genezen. Over de
nadere uitwerking van dezen opzet zullen in
de eerstvolgende weken tusschen de verschil
lende betrokken mogendheden diplomatieke
besprekingen worden gevoerd, waartoe de
aanwezigheid van den Italiaanschen onder
minister Suvich te Londen al dadelijk een
goede gelegenheid biedt. Daarbij zal het van
belang zijn, in hoeverre aandacht wordt ge
wijd aan de kwestie, dat tenslotte ook de me
dewerking van Duitschland moet worden ver
kregen, wil men werkelijk tot een ontspan
ning komen, welke noodig is om te geraken
tot gemeenschappelijken arbeid te Geneve.
Het wantrouwen, gewekt door de Duitsche
bewapening, heeft als natuurlijke reactie ge
leid tot toenadering tusschen Parijs, Londen
en Rome, welke zich steeds duidelijker accen
tueert. Voorzoover uit de betreffende berich
ten valt af te leiden, is thans een sanctierege
ling in voorbereiding, welke eenzijdig gericht
is tegen een eventueele Duitsche overtreding
van de conventie. Dientengevolge ontstaat
de mogelijkheid, dat Berlijn daarin een voort
zetting zal zien van het streven om Duitsch
land in een uitzonderingspositie te houden,
zij het dan ook, dat men het tegemoet komt
door de sanctionneering van zijn defensieve
bewapening. De kans, dat de nieuwe politieke
figuur, welke in wording is, tot stand komt,
zou waarschijnlijk grooter worden, indien
men de bewoordingen van de preventieve
sanctieregeling a'dus kiest, dat daarin het
beginsel der wederkeerigheid wordt vastge
legd. D.w.z., dat de vast te stellen sancties
ook in werking zullen treden, indien mocht
blijken, dat een ander land als Duitschland
de conventie schendt. De vastlegging van een
dergelijke wederkeerigheid zou eiken grond
voor bezwaren van Duitsche zijde tegen de
thans in het oog gevatte oplossing moeten
doen verdwijnen. Wellicht dat de nadere be
sprekingen hieromtrent meer licht zullen
brengen, aldus het Hbld.
Zoodra Frankrijk thans in een nadere nota
zijn concrete wenschen zal hebben toegelicht
over de draagwijdte der vast te stellen sanc
ties, zal kunnen blijken, tot hoever Groot-
Brittannië wil gaan in het aanvaarden van
boven die van Locarno uitgaande verplich
tingen. De jongste gebeurtenissen in Duitsch
land (verhooging vooral der militaire be
grootingen óók voor luchtvaart en marine,
waardoor meer rechtstreeks de Britsche vei
ligheid in het gedrang kan komen) hebben
onloochenbaar de Britsche openbare mee
ning toegankelijker gemaakt voor het Fran
sche streven naar grooter beveiliging. Zon
der dat men zich wil vastleggen op grootere
algemeene verplichtingen, neemt toch de
overtuiging toe. dat een regionaal waarborg-
pact voor de uitvoering van een wapenings
conventie thans moeilijk is te verwerpen en
dat Engeland de verantwoordelijkheid voor
zulk een verweking onder de bestaande om
standigheden niet op zich kan nemen.
Veel zal er nu van afhangen, tot hoever
Frankrijk zal meenen te kunnen gaan in het
gebruik maken van deze grootere bereidwil
ligheid van Britsche zijde om tot een groo
tere solidariteit te komen als een krachtig
preventief middel tot voorkoming van oor
logsgevaar. Te vérgaande Fransche eischen
zouden hetgeen thans in dit opzicht reeds
verkregen is, ernstig kunnen bedreigen.
i
Zaterdag is het geruchtmakende proces te
Schweinfurth (Dtl.), inzake den moord op
den kasteelheer, kapitein Werther, voortgezel
Naar men weet werd kapitein Werther in
den nacht op 1 December 1932 op zijn bed
met een revolver vermoord. Zijn vrouw, ge
boren barones von Walterhausen aan w!e
het kasteel Walterhausen eigenlijk behoorde
werd door 5 kogels gewond. De chauffeur
Liebig werd eerst als verdacht van den
moord in hechtenis genomen, later ook me
vrouw Werther. Daar het bewijs niet te le
veren was, werden beiden weer in vrijheid
gesteld, doch thans staat Liebig in laatste in
stantie voor het hof van gezworenen te
Schweinfurth terecht.
De eerste getuige was Zaterdag professor
Hartig, die het lijk van kapitein Werther had
geschouwd. Get. verklaarde, dat WeTther
zoo goed als zeker door een op korten af
stand gelosten kogel was gedood. Zelfmoord
was niet geheel uitgesloten, doch dan zou
Werther links geweest moeten zijn, en dit
bleek niet uit de ontwikkeling der spieren,
terwijl ook nooit iemand dat gemerkt had.
Tezamen met een anderen arts had getuigt
mevr. Werther destijds in de gevangenis be
zocht. Zij maakte een zeer rustigen indruk,
en getuige had geen enkele aanwijzing ge
vonden dat mevr Werther aan morfine of
andere bedwelmende middelen verslaafd zou
zijn. Ook had hij niets van hysterie bespeurd.
Belangrijke getuigenis.
Zeer belangrijk was de verklar ing van den
tweeden getuige van Zaterdag prof H. Fi-
scher van de universiteit te Würzburg. Deze
had vastgesteld, dat het monteurscostuum
van verdachte Liebig geen enkel spoor van
bloed vertoonde. Naar getuige's meening
was mevrouw Werther door 5 schoten ge
troffen, 3 looden kogels uit een Amerikaanscii
pistool van kapitein Werther en 2 stalen ko
gels uit een andere revolver van klein kaliber.
De volgende getuige, prof. Reinhart, had
mevrouw Werther geestelijk onderzocht. Hij
had geen verschijnselen van hysterie gevon
den, zij had integendeel een rustig karakter.
De verdediger van Liebig, dr. Deeg: Dat
klopt anders niet met de feiten. Mevr. Wer
ther had 'n 65-jarig keukenmeisje, dat al
haar spaarpenningen, in totaal 200 marx,
aan 't gezin had geleend en van haar laatste
penningen eten had gekocht, maar mevr.
Werther sprak over haar als: „dat oude
wijf". En bovendien heeft mevr. Werther aan
een jongeman, die in de omgeving rond
zwierf, haar hand en haar kasteel beloofd
als hij haar man wilde vermoorden.
Na het hooren van prof. Reinhart werd
gepauseerd.
Na de pauze werd de kapitein der politie,
Fischer, gehoord, die een onderzoek naar de
gebruikte wapens had ingesteld. Het be
langrijkste punt zijner verklaringen was, dat
Liebig's pistolen in den nacht van den moord
gebruikt waren. Op een vraag van dr. Deeg
zeide getuige, dat het zeer opvallend wa3,
dat van de op een afstand van 20 Meter op
mevr. Werther geloste schoten er niet één ge
mist had, terwijl de verwondingen geen van
alle levensgevaarlijk waren.
Hierna werd een 20-jarige kleermakersbe-
diende, Jager geheeten, gehoord. Getuige
was langen tijd met verdachte bevriend ge
weest. Hij had, zoo verklaarde hij, Liebig niet
steeds geloofd. Het was hem opgevallen, dat
Liebig zooveel geld uitgaf en steeds zoo goed
gekleed was. Getuige had dan ook gedacht,
dat Liebig andere inkomsten dan zijn salaris
had. Ruzies, die getuige met Liebig had ge
had, weet hij aan jalouzie van Liebig. Getui
ge verklaarde verder, dat Liebig vaak des
avonds, als hij uitgegaan was, het licht in
zijn kamer liet branden om zijn meester te
laten denken dat hij thuis was.
In den nacht op 16 October 1932 was
er in het kasteel ingebroken. Getuige had
dien nacht twee stangen tegen de poort zien
staan, die echter te zwak waren om ermede
op de poort te klimmen.
Op de vraag van den president, of hij Lie
big tot zulk een weerzinwekkende daad a:s
dezen moord in staat achtte zeide getuige:
Soms was Liebig een heel goed mensch,
soms ook het omgekeerde. Hij was leugenach
tig, grof en wreed.
Liebig had getuige's vader bij den kasteel
heer zwart gemaakt, door hem (get.) en zijn
vader de schuld te geven als Liebig er met
den auto vandoor ging. Wat betreft de eerste
inbraak op het kasteel had getuige eens ge
zegd, dat men den dief op 't kasteel zelve
meest zoeken. Hij had daarbij op Liebig ge
doeld, daar deze een vriend had beschuldigd.
Na vragen van den verdediger, kon getuige
niet ten volle zijn verklaringen handhaven;
b.v. niet over de autotochten. Ook over het
bovenmatig uitgeven van geld door Liebig
kon getuige geen nauwkeurige mededeeling
doen.
S.A.-leider getuigt.
De volgende getuige was de schoenmaker
Steinbruck, die te Königshofen leider is van
een S.A.-afdeeling.
Deze getuige had indertijd het O.M. me
degedeeld, dat Liebig niet te vertrouwen wa3.
Getuige verklaarde dit thans nader. Liebig
had bewezen een verrader te zijn. De mede
deeling aan het O.M. had getuige eigener
beweging gedaan. Dat hij op den dag dat hij
den brief verzond bezoek had gehad van me
vrouw Werther, was toeval geweest.
Verdachte Liebig verdedigde zich hierna
tegen de gedane beschuldigingen.
Heden zal het Hof te Waltershausen een
onderzoek ter plaatse instellen.
De ramp, die in den nacht van Vrijdag op
Zaterdag het gebied bij het Tafjord heeft
geteisterd, is de grootste catastrofe, die Noor
wegen sedert 1905 heeft medegemaakt. Om
vangrijke hulp- en reddingsmaatregelen zijn
genomen, zoowel van overheidswege als op
particulier initiatief. Onder de 40 dooden
zijn 11 mannen, 12 vrouwen en 17 kinderen.
Het Tafjord 'behoort tot de heerlijkste na
tuurmonumenten van de Noorsche westkust.
Bijna loodrecht rijzen aa:t beide zijden van
het fjord de rotswanden op.
Degenen, die de ramp hebben overleefd,
vertellen, dat zij 's nachts te ongeveer 3 uur
door een ontzettend lawaai werden gewekt.
Voor men wist, wat er eigenlijk gebeurde,
rolde de eerste golf aan, die nauwelijks
schade aanrichtte. Eerst de beide volgende
vloedgolven hadden de verschrikkelijke ca
tastrofe ten gevolge, doordat zij ver bet land
in spoelden en alles menschen, booten,
huizen op hun weg meesleurden. De
streek gelijkt een ruïne. Ongeveer dertig ge
bouwen zijn door de vloedgolven vernield.
De lijken van de slachtoffers zijn door het
water in het fjord gesleurd, zoodat het ber
gen met groote moeilijkheden gepaard gaat.
Over de ramp in het Tafjord wórdt nog
bericht, dat er volkomen duisternis heerschte,
toen de catastrophe plaats vond. Toen de
vloedgolven de eiectrische lichtleidingen be
reikten, sprongen eiectrische vlammen uit,
die de plaats des onheils een oogenbiik in hel
licht zetten. De bevolking van Tafjord had
reeds altijd gevreesd, dat het rotsblok zou
kunnen neerstorten
Ook de plaatsen Silte. Uri en Nerhus zijn
geteisterd door den vloedgolf, die alle aan
de kust liggende gebouwen met den grond
gelijk maakte. Te Nerhu„ zijn twee woon
huizen weggespoeld, welker bewoners zich
in veiligheid konden stellen. In Tafjord zijn
vele menschen samengestroomd, om bij het
reddingswerk behulpzaam te zijn. Het is
nog met vast te stellen, hoevee! menschen
door de golven in het fjord zijn gesleurd of
hoeveel er nog onder de puinhoopen liggen.
Enorme schade.
De plaatselijke overheid schat de
schade, die aangericht is in den Ta-
Fjord aan 6chepen en gebouwen op
50.000 kronen. In dit bedrag is niet in
begrepen de groote schaden aan wouden
en akkers. De rots, die het ongeluk ver
oorzaakt heeft, was 400 M. hoog en 200
M. breed en daar de fjord zeer diep,
maar slechts 600 M. breed is, moesten de
gevolgen van het neerstorten wel ge
weldig zijn. Bejaarde lieden had len
reeds lang geldeden voorspeld, dat de
rots op een goeden dag in zee zo- stor
ten.
Tot dusverre is men er in geslaagd 5
lijken te bergen. Men heeft geen hoop
nog meer omgekomenen te kunnen ber
gen, daar de fjord volkomen verslijkt is.
Het geheele gebied naar de zeezijde toe
is als leeggemaaid. Alle boomen en ge
bouwen zijn verdwenen.
Waar is 2000 K.G. dynamiet?
Bij de bergstorting in de Ta-fjord is
naar schatting een rotsmassa van 7 mil-
lioen M3 gesteente in het water gestort.
Het aantal dooden is inmiddels gestegen
tot 41. De bevolking maakt zich opnieuw
ernstig ongerust aangezien 2000 K.G. dy
namiet, dat in een door den vloedgolf
vernielde loods lag opgeslagen, is ver
dwenen. Ondanks ijverig zoeken is
men er niet in geslaagd, ook slechts een
gedeelte van de springstof te vinden.
De nationale raad van de afgemeene orga
nisatie van ambtenaren heeft Zaterdagavond
een resolutie aangenomen, waarin wordt ge
constateerd dat de bezuinigingsmaatregelen
der regeering den toestand der ambtenaren
op ieder gebied aanzienlijk treffen en dat de
bezuinigingen bij alle autoriteiten zullen lei
den tot een volkomen stopzetting der promo
tie en benoemingen. De nationale Raad daar
entegen heeft besloten de campagne tegen de
belastingontduiking te verscherpen en het be
stuur op te dragen in samenwerking met het
kartel van employe's in overheidsdienst alle
maatregelen voor te bereiden, ook die voor een
directe actie, welke er op berekend zijn den
onwil van alle ambtenaren tot uitdrukking te
brengen.
Aangezien de nationale raad, aldus wordt
in de resolutie verder verklaard, er van over
tuigd is, dat de deflatiepolitiek d°r regeering
zal leiden tot nieuwe salaris- en loonsver
minderingen en te verscherping van de crisis,
verklaart hij zich accoord met de onder lei
ding van het algemeene vakverband van den
arbeid besloten actie, welke ten doel heeft de
verlammende uitwerking der deflatiepolitiek
een ha'+ toe te roepen en in het belang van
alle arbeiders een werkelijke vernieuwing van
het bedrijfsleven te bevorderen.
Gisteren is het tot bloedige incidenten ge
komen in Diedenhoven, alwaar een anti-fas
cistische demonstratie zou worden gehouden.
Ter voorkoming van botsingen had de politie
uitgebreide maatregelen genomen. Uit de om
geving in gesloten groepen oprukkende betoo-
gers, hoofdzakeli'k communisten, werden op
gevangen en verspreid. Om 14 uur waren
reeds 20O manifestanten in arrest gesteld en
ondergebracht in de artilleriekazerne. Velen
bicken gewapend te zijn. Toen eenige betoo
gers trachtten enkele arrestanten uit handen
der politie te bevrijden, loste de politie scho
ten in de lucht en, toen dat niet hielp rukte
bereden politie op. Bij de ontstane botsingen
werden 2 agenten en verscheidene betoogers
gekwetst. Twee gewonden moesten met vrij
ernstige kwetsuren in het ziekenhuis worden
opgenomen.
„Le Jour" meldt uit Cherbourg, dat al
daar sedert eenigen tijd wordt gesproken
over revolutionnaire betoogingen, welke op
20 April a.s. te Parijs zouden worden ge
houden. De zegsman van het blad verklaart,
te hebben vernomen dat alle links georiën
teerde organisaties reeds instructies hebben
gekregen en maatregelen hebben genomen
voor deze betooging, die onder de leuze van
anti-fascistische demonstratie gehouden zou
moeten worden. Er zouden reeds onderhan
delingen worden gevoerd tusschen de verte
genwoordigers van de socialistische en de
communistische vakbonden.
RELLETJES IN BELGIE.
Politieke ongeregeldheden.
Dinaso's hadden Zaterdagavond een
vergadering belegd in een particuliere
woning te St. Marienburg Politieke te
genstanders. n.i leden van de socialis
tische liga, die hiervan op de hoogte
kwamen, bestormden het huis, drongen
er binnen en sloegen alle meubelen ka
pot. Zij kwamen in een hevig geverht
met de Dinaso's-, waarbij revolverschoten
knalden Een der indringers, een dok
werker, werd door een kogel in de lon
gen gètroffen en in bedenke! ijken toe
stand naar het ziekenhuis overgebracht
Fen der Dinaso's werd ernstig aan het
hcofd .gewond.
De Dinaso's zagen zich genoodzaakt
Het ontwapeningsvraagstuk wordt
interessant. (Dag. Overzicht).
De ramp in de Noorsche Ta-fjord.
(Buitenland).
Fransche ambtenaren proteetee-
ren. (Buitenland).
Spoorweg-ongeluk in Brazilië.
(Buitenland).
Echtelijk drama te Maastricht.
(Binnenland).
Door het gebruik van vergiftige
medicijnen is te Almelo een kind ge
storven. (Binnenland).
Verschillende branden. (Binnen
land).
Groote brand te Nieuwe Niedorp.
(Stad en omgeving).
Holland wint den voetbalwedstrijd
tegen Ierland. (Sport).
(Zie verder eventueel laatste
berichten).
door een achterdeur het belegerde en
bezette huis te ontruimen, terwijl de
aanvallers van hun kant eveneens den
aftocht bliezen. Politie en het parket uit
Antwerpen stellen ter plaatse een on
derzoek in.
Bij de inwijding van het lokaal van
het nationale legioen (fascisten) aan den
Antwerpschen Steenweg werd een fiet
ser van het nationale legioen door com
munisten aangevallen en tegen den
grond geslagen. Hij sprong nog overeind
en bracht een zijner aanvallers een dolk
stoot toe. De communist werd in uiterst
zorgwekkenden toestand opgenomen en
naar het ziekenhuis overgebracht. De
fascist werd aangehouden.
DUITSCHE JEUGDLEIDER
SPREEKT.
Tegen katholieke jeugd.
Ter gelegenheid van de opening van
een drijvende jeugdherberg te Hamburg
heeft de Rijksleider voor de jeugd, Bal-
dur v. Schirach, een toespraak gehou
den, waarin hij o.m. heeft verklaard, dat
de Hitlerjeugd 80 van de Duitsche
arbeidersjeugd in haar rijen heeft, deze
Hitlerjeugd is er trotsch op, dat zij
„Bond van Duitsche arbeidersjeugd" is.
Er zijn evenwel nog kleine jeugdgroe
pen, die voor zich aanspraak willen ma
ken op bizondere rechten, er is nog een
blok van confessioreele jeugd, dat be
weert dit bizondere recht noodig te heb
ben voor de vervulling van haar bizon
dere taak. Wij bestrijden dat. Wij erken
nen geen bizonder recht, in het jonge
Duitschland bestaat slechts één recht,
het recht van den staat.
GROOTE BOSCHBRAND
BIJ BERLIJN.
Gistermiddag heeft een groote bosch-
brand bij Frohman aan de Jaegerstieg te
Berlijn 25.000 a 30.000 vierkante meter
120 150-jarig sparrenbosch vernield.
Toen de brandweer kort na het uit
breken van den brand gistermiddag te
gen 2 uur arriveerde, stond het dichte
hakhout in volle vlam. Met razende snel
heid greep het vuur om zich heen en
ondanks het snelle ingrijpen breidde het
zich steeds uit. De geheele omgeving
was spoedig in een dichten rook gehuld.
Met behulp van S. A.-troepen ging men
het vuur systematisch te lijf en tegen
half vier was men den brand meester.
Zaterdag hebben ouders van kinderen op
den leerplichtige leefdtijd een protest-betoo
ging gehouden tegen het voornemen van den
Mexicaanschen minister van onderwijs tot
het invoeren van het geven van voorlichting
op sexueel gebied op de Mexicaansche scho
len, te Mexico-City. Tijdens de betooging
kwam het tot ernstige botsingen, waarbij de
politie met de blanke sabel optrad tegen
de betoogers, die werden gesteund door stu
denten en de politie met een hagel van stee-
nen ontvingen. Zeventig mannen en vrou
wen werden gewond. De politie arresteerd"
7 vrouwen en 14 mannen.
