DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Vofl Neurath critïseert
Fransche onfwapeningsnota.
DageÜj&schOMezUfit
jBuitenland
No. 100
Zaterdaa 28 Anril 1934
136e Jaargang
Uithet Parlement
De plannen over werkverruiming besproken.
Minister Colijn licht zijn ontwerp nader toe.
Van de buitenlandsche pers.
DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND.
Ministerialdirektor Jaeger
over zijn taak.
Waf vandaag de
aandacht trekt,»*
MACHTIGINGSWET IN
OOSTENRIJK.
GRONDWETSWIJZIGING IN
IN FRANKRIJK?
ZWARE GASONTPLOFFING IN
AMERIKA.
DE ARABISCHE OORLOG DUURT
VOORT.
DE TOESTAND IN BRITSCH-INDIE.
Bostingen tusschen stakers en politie.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTEN! IEN
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
DEN HAAG, 27 APRIL 1934.
De toeleg is gelukt: toen de Tweede
Kamer heden omstreeks half z.ven tot
Dinsdag uiteen ging, was het wetsont
werp betreffende het crediet van 60
millioen voor werkverschaffing afge
handeld. Het heeft wel moeite gekost,
want de spreeklust van de leden bij dit
wetsontwerp was wel buitengewoon en
wanneer we goed geteld hebben, zijn niet
minder dan 27 leden aan het woord ge
weest, eer Minister Colijn zich van zijn
zetel verhief tot beantwoording van dit
spreekkoor.
Eerste spreker over het voorstel was
heden de heer Wijnkoop (comm.) die
natuurlijk het voorstel onaannemelijk
verklaarde en het een Hitleriaansche
karakter toedichtte tot groote vroolijk-
heid van de Kamer. Wat de Regeering
deed, geschiedde natuurlijk met bijbe
doelingen en hij eindigde met een motie,
waarbij verklaard werd, dat de loonen
niet lager mogen zijn dan de plaatselijk
geldende of contractueel vastgestelde.
Zij was ditmaal voldoende onder
steund door de communistische collega's
en den rev. socialist Sneevliet, zal dus
in stemming komen om verworpen te
worden.
De heer Van Poll (r.k.) waarschuwde
tegen een aanpassingspolitiek, waartoe
de .Regeering geneigd schijnt en welke
afbraak der sociale verzekering zou be-
teekenen. Wij moeten gaan in de rich
ting van de autarchie en ons zooveel mo
gelijk buiten de wereldconcurrentie hou
den.
De heer Weitkamp (c.h.), die ondanks
zijn ernstige pessimistische stemming
toch zijn stem aan het voorstel wilde
geven, bepleitte de belangen van de
kleine boeren, waarover thans een vloed
golf van moreele inzinking gaat.
De liberale loonpolitiek dezer Regee
ring was een doorn in het oog van den
heer Van Houten (chr.-dem.) en hij ver
zette zich tegen een aanpassing van de
loonen e,drong zelfs aan op het bepa'en
van een minimumloon.
Ook de heer Arts (r.-k. volksp.), van
wien we enkele klanken konden opvan
gen, daar hij zich steeds schuil houdt
onder de perstribune, achtte de loon-
kwestie de schaduwzijde van dit voor
stel ,dat hij overigens toejuichte.
De.rev .socialist Sneevliet heeft in een
daverende rede betoogd, dat we hier
«tonden voor den nedergang van de be
staande ordening. Hij wist geen kwaad
genoeg te zeggen van het ontwerp en van
de Regeering, die hij beschuldigde van
het volgen van een tegen de arbeiders
gerichte liberale politiek en waaraan hij
verder allerlei leelijks in de schoenen
schoof.
De heer Kupers (s.d.a.p.), die het in
vele opzichten eens was met zijn partij
genoot Van den Tempel, kwam in het
bijzonder op tegen den blijkbaren toe
leg om in de collectieve contracten in te
grijpen ten einde tot loonsverlaging te
komèn. Zooiets is eens gebeurd in de
bouwvakken, doch het verbetert de ver
houdingen niet en lokt tot weerwraak,
wanneer er weer betere tijden aanbre
ken. Volgens den spr. heeft ons loonpeil
niet zulk een invloed op onzen export
als men wel beweert en verhooging van
invoerrechten en contingenteering waren
beter middelen om den export-te bevor
deren. Wijders betoogde hij de wensche-
lijkheid van een korter werktijd bij de te
ondernemen werken, minder in ieder
geval dan 48 uren per week. Ter wille
van een daling der huurprijzen van wo
ningen achtte hij de instelling van huur-
commissies gewenscht.
De heer Vervoorn (plattel.) was voor
stander van het ontwerp, maar hij drong
er op aan de kleine ondernemers vrij te
stellen van sociale lasten. Hij zette ver
der de mogelijkheid uiteen van een sa
mengaan van industrie en landbouw in
het productieproces, opperde het denk
beeld van bevordering van de binnen-
landsche kolonisatie en klaagde over de
concurrentie van de buitenlandsche bak-
gteen
Nadat de heer Van Dis (st.-ger.) eenige
voorbeelden van te ondernemen werken
had aangegeven, de heer J. ter Laan
(s.d.a.p.) op sneller bruggenbouw had
aangedrongen en de heer Kuiper (r.k.)
met het oog op den tijd van het woord
had afgezien, kwam ten ilotte minister
Colijn aan het woord. Hij heeft als altijd
een knappe en niet te lange rede gehou
den tot beantwoording van de zoo tal
rijke sprekers. Intusschen schoof hij een
aantal opmerkingen als niet ter zake
doende op zijde. Daartoe behoorden het
vraagstuk van sociale lasten, het steen-
kolenvraagstuk, de kwestie van den
duur van de werkweek, terwijl hij het
denkbeeld van den heer Van der Putt
om eiken fabrikant, die een machine
door handenarbei i vervangt, te subsidi
eeren als een dwaasheid karakteriseer
de. De vrees voor te veel vrouwenarbeid
noemde hij overdreven. In de industrie
neemt het percentage vrouwen gestadig
af. Het tijdstip van de indiening is niet
vertraagd. Het plan voor een credietaan
vrage was reeds bij het optreden van dit
kabinet aangekondigd, en het is een
dwaasheid te beweren dat het ministerie
gedwongen was geworden tot de in
diening.
Het ontwerp is geen panacee tegen de
crisis. Daar kan ons land geen middel
tegen vinden. De genezing van dit
kwaad is slechts te verwachten van een
algemeenen terugkeer tot een gezonde
economie. Het is een structureele crisis,
waartegenover wij machteloos staan. Het
ontwerp zal de werkloosheid niet over
wegend doen inkrimpen, het is veeleer
slechts een verschuiving van de werk
loosheid. Men beschouwe het dan ook
niet als een hefboom tot opheffing van
de werkloosheid, maar meer als een
noodverband op het slachtveld. Het is
meer psychisch dan physisch.
In de tweede plaats is het doel van het
voorstel het bedrijfsleven te beinvloeden
door een goede keuze van werkobjecten,
onverschillig door welke publiekrechte
lijke of private corporatie ter hand ge
nomen. Uit het crediet kunnen zelfs bij
dragen worden gegeven voor de uitvoe
ring van werken, b.v. door steun te ver-
leenen voor den bouw van koopvaardij
schepen, mits slechts een verhooging
van onze economische kracht er door
wordt bereikt. Daarbij moeten in be
langrijke mate jeugdige krachten in I et
proces worden betrokken. De Regeering
is geen aanval op de loonen van plan.
Z ijwil niet verder gaan dan tot het
economisch mogelijke, niet daarbene
den. Dat ware „sadisme" te noemen. Men
mag daarover allerlei ten beste geven,
het zelfs liberalisme heeten, doch als
het liberalisme verstandige dingen aan
wijst, dan aanvaardt spr. deze gaarne.
Het loonpeil moet dus redelijk zijn en
zich aanpassen aan het economisch mo
gelijke. We kunnen hierbij evenwel geen
normen aangeven, maar wanneer men
weigert deel te nemen aan eenig werk,
dan wordt het niet ter hand genomen.
Van meer dan één zijde is aangedron
gen op verlaging van de woninghuur.
Tnderdaad wil de Regeoring deze be
vorderen met een deel van het aange
vraagde crediet, doch zij rit niet stil en
met cijfers toonde hij aan, dat sedert het
begin van dit jaar reeds 4787 dalingen
van huur zijn in orde gekomen, terwijl
er nog meer verlagingen in behandeling
zijn. De Regeering weigert een loonpeil
te decreteeren en zij wil ook niet in de
collectieve contracten ingrijpen, tenzij
zulks volstrekt onvermijdelijk 's. Met de
opvatting van den heer Van de Poll, dat
hooger loon den uitvoer zou bevorderen
kon hij niet meegaan; daar miste hij het
orgaan voor. Met het Japansche loon
peil hebben wij niets te maken in ons
land, wel met dat van de ons omringen
de landen, die drie vierden van ons ex
port aanvaarden.
Alle maatschappelijke kosten moeten
omlaag, maar het vrije bedrijf mag
daarbij slechts bij onvermijdelijke nood
zakelijkheid onder het gezag van de
Regeering komen. Echter achtte de Mi
nister een wettelijke aantasting van de
hypotheekrechten ten zeerste ongeraden.
Wat nu in de derde plaats de werk
wijze betreft, de gewone uitvoerders van
werken, de staat, de provincie, het wa
terschap, de aannemer ook, zullen zich
daarmede kunnen belasten. Het werk
fonds houdt alleen daarop toezicht, is
adviseerend. Maar het staat los van het
Parlement, hoewel de Regeering gaarne
bereid is het geregeld op de hoogte te
houden.
Vele beschouwingen waren veel te ver
van het oorspronkelijk ontwerp afge
dwaald, en de Minister zou er niet nader
op ingaan. Maar wel wenschte hij enkele
economische nabetrachtingen te houden,
waarbij hij gelegenheid had te wijzen op
het onzekere karakter van onzen uit
voer. Wij moeten daarom met alle
krachten bevorderen de voortbrenging
van goedkoope grondstoffen.
Ook onze industrie moet gesteund
worden. Voor de denkbeelden van den
heer Vliegen op dit punt gevoelde hij
evenwel niet veel en van de oprichting
van een 6taatsindustriebank wilde hij
niets weten. Wat men bedoelt met het
aandringen op een betere bedrijfsorga
nisatie, was de Minister niet duidelijk.
Met het denkbeeld van den heer Bon-
gaerts om onze scheepvaart te helpen
door een soort van acte van navigatie,
spotte de minister als vo'komen in
strijd met gezonde economische begrip
pen. Ten slotte verklaarde minister
Colijn niet veel op te hebben met over
heidsbemoeiingen omdat zij zoo vaak
op vergissingen uitloopen.
Daar van repliek werd afgezien, zou
thans stemming hebben kunnen plaats
vinden en de Voorzitter dacht daar ook
over. De heer Aalberse achtte echter het
oogenblik daarvoor niet gunstig (het was
reeds bij half zeven) en hij stelde voor
Dinsdag te stemmen. Maar dan is het
1 Mei en dus gevoelde de leider der
sociaal-democraten, de heer Albarda,
daar niet veel voor. Daarom stelde deze
voor de stemmingen tot Woensdag aan
te houden en daarmede had de Kamer
vrede.
Bij den aanvang der vergadering heeft
de Kamer na eenig juridisch debat tus
schen ministen van Schaik en Mr. Go-
seiing (r.k.) hare goedkeuring gehecht
aan het ontwerp houdende voorschriften
voor de vergadering van obligatiehou
ders, waardoor het mogelijk zal worden,
dat een dergelijke vergadering een voor
alle obligatiehouders bindend besluit
neemt ondanks verzet van een minder
heid.
Rijksminister von Neurath heeft tegenover
vertegenwoordigers der Duitsche pers het
volgende verklaard:
De sedert meer dan zes maanden gevoerde
onderhandelingen tusschen de in hoofdzaak
daarbij betrokken groote mogendheden zijn
door Frankrijk op bruuske wijze afgebroken
en wel met een motiveering, welke de ern
stigste beschuldigingen tegen Duitschland in
zich sluit.
De in de Fransche nota tegen Duitschland
gerichte aanvallen en verwijten zakelijk stuk
voor stuk te ontzenuwen, komt mij ternau
wernood wenschelijk voor.
Moet het niet een ieder reeds direct ver
wonderen, dat een regeering, welker eigen
uitgaven voor de weermacht in het laatste
jaar meer dan 16 milliard franken hebben be
dragen, alarm slaat van wege de 890 millioen
geraamde weerbaarheidsuitgaven van het
nabuurland? Is het niet 'bevreemdend, aldus
v. Neurath, wanneer de Fransche regeering
de verhooging van de Duitsche weerbaar-
heidbegrooting met 220 millioen RM wil
brandmerken als een bedreiging van den
vrede, hoewel het grootste deel dezer som
bestemd is voor de juist door Frankrijk ge-
eischte reorganisatie van onze rijksweer?
Heeft niet Frankrijk zelf zijn weerbaarheids-
uitgaven in de laatste jaren verhoogd on
danks de hangende ontwapeningsonderhan
delingen? En kan een mogendheid, welke
beschikt over de geweldigste militaire lucht
vloot ter wereld en haar eigen hoogontwik
kelde civiele luchtvaart steunt met de grootste
middelen er werkelijk ernstig bezorgd om
zijn dat Duitschland om zijn burgerbevolking
door bizondere instelling in de gemeenten
tegen luchtaanvallen te beschermen 50 mil
lioen heeft uitgetrokken en daarnaast voor de
reorganisatie der sedert jaren met moedijk-
heden kampende civiele luchtvaart het bedrag
van 160 millioen RM beschikbaar stelt? Men
heeft slechts de door de Engelsche regeering
op 16 April j.1. gepubliceerde verklaring, dat
het laatste Duitsche standpunt kort samen
vat, te vergelijken met de direct daarna gepu
bliceerde Fransche nota aan Engeland om te
erkennen, dat het optreden van Duitschland
niet den minsten steekhoudend en grond heeft
voor de plotselinge vlucht uit de onderhan
delingen. De Fransche regeering wil het be
slissende gezichtspunt voor de beoordeeling
der Duitsche weerbegrooting alleen ont
kenen aan het feit, dat de regeling volgens
het verdrag van Versailles nog door geen
ander verdrag is vervangen.
Ik erken openlijk, dat ik het niet voor mo
gelijk heb gehouden, dat een regeering bij
den huldigen stand van zaken en met het
oog op de geheele wijze, waarop wij de
onderhandelingen met haar hebben gevoerd,
thans nog ernstig met zoon these naar
voren kon komen. Zij plaatst het geheele fun
dament der ontwapeningskwestie niet slechts
juridisch, doch de politiek en historisch een
voudig op den kop.
De mogendheden-onderteekenaars zijn
sedert lang met meer vrij in de ontwapenings
kwestie te handelen naar goeddunken. Zij
hebben bij de verdragen van 1919 het pro
bleem zijn concreten vorm gegeven door
eenerzijds de centrale mogendheden te dwin
gen tot volkomen ontwapening, anderzijds
evenwel dezen buitengewonen maatregel bij
verdrag als eersten stap vast te leggen voor
de voltrekking der algemeene ontwapening
De prestatie van Duitschland is nagekomen
tot de laatste letier van het verdrag. De
sedert jaren achterstallige contra-prestatie, de
uitvoering der algemeene ontwapening, is
volkomen uitgebleven en nergens bestaat
eenig uitgangspunt dat het binnen afzien
baren tijd zou kunnen worden bewerkt. Dit
is de werkelijke basis van het ontwapenings
probleem.
Ook thans zijn wij op ieder oogenblik be
reid tot overeenstemming. Nog onlangs is,
zooals U weet, ter verlichting en bevorde
ring der internationale onderhandelingen
door den Rijkspresident een bizondere ge
volmachtigde benoemd voor de ontwape-
nings-kwestie. Het was nimmer ons doel de
kwestie van het toekomstige Duitsche bewa
peningsregiem eenvoudig op te lossen door
eenzijdige besluiten en maatregelen.
Wij houden vast aan de voorstellen en
concessies, zooals wij deze hebben gedaan
Alle beweringen dat wij ons niet alleen heb
ben ingesteld op een voorbereiding van een
defensieve uitrusting, doch ook op de uitrus
ting met aanvalswapens, verwijs ik met de
meeste beslistheid naar het Rijk der Fabelen.
Onze voorstellen en concessies evenwel
tot inhoud van 'n verdrag te maken, is thans
niet in onze macht doch in die van de andere
mogendheden. Nadat de Fransche regee
ring de door ons ingeslagen, naar onze
meening alleen doelmatigen weg door haar
plotselinge besluit heeft versperd kan 't niet
onze zaak zijn dezen weg opnieuw te openen
De ernst en de moeilijkheden van den toe
stand, welke ontstaan is door den laatsten
Franschen stap, zijn ons duidelijk.
Ons standpunt is evenwel juridisch, mo
reel en politiek te vast gemotiveerd dan daf
wij de verdere ontwikkeliing der dingen met
angst zouden tegemoet zien. De Engelsche
en Italiaansche regeering hebben hun opvat
tingen over de nagestreefde oplossing sedert
lang bekend gemaakt, een opvatting, welke
in hoofdlijnen overeenkomt met de onze. Ook
de neutrale mogendheden hebben zich on
langs uitgesproken voor de noodzakelijkheid
van 'n spoedig sluiten van 'n ontwapenings-
cocnventie, welk uitgaat van het principe der
rechtsgelijkheid. Slechts een tegen aanvallen
beveiligd Duitschland kan de vredesfunctie
vervullen, welke het in midden Europa heeft
Neurath besloot, dat het slechts aankomt op
het besluit der andere regeeringen.
Rijksbisschop Ludwig Muller heeft In
overleg met het geestelijke ministerie den
ministeriadirektor van het Pruisische mini
sterie van Eeredienst, Jaeger, in zijn kwali
teit van rechtskundig lid van het geestelijk
ministerie benoemd tot „Rechtswalter" der
Evangelische kerk. Hiermede wordt het ar
beidsterrein van Jaeger uitgebreid en afge
bakend en een instantie geschapen welker
taak het is het uiterlijke kader te scheppen
voor de pacificatie der Duitsche evangeli
sche kerk.
Jaeger is niet van plan in te grijpen in de
kwesties van geloofs-belijdenis en religieuse
houding van den individueelen Duitscher.
Hoewel de titel Rechtswalter nieuw is, houdt
de functie zelf bestaande werkgebieden in.
De geloofsbelijdenis blijft onaangetast. De
zelfstandigheid van het Kirchenbezirk blijft
gegarandeerd, allen in bestuur en wetge
ving moet absolute uniformiteit heerschen
Ook het moderne begrip „Fuhrer" zal door
de kerk overgenomen zulks voor wat betreft
de uiterlijke ordening. De onlangs waarge
nomen conflicten op kerkelijk gebied zijn
volgens Jaeger te verklaren uit een verkeerd
begrepen tegenstelling tusschen de uiterlijke
ordening van de kerk en het geloofsgebied
De Rijksbisschop heeft er op gewezen, dat
de toekomstige ontwikkeling volgens de
constitutie der Rijkskerk moet worden vol
trokken onder vohedige garantie der geloofs
belijdenis en van de bijbelsche geloofsbasis.
SAMPER KABINETSFORMATEUR.
Van Spanje.
De benoeming van Samper tot kabi
netsformateur heeft groote verbazing
gewekt bij velen, aangezien men, hoe
wel erkennende, dat hij een republi-
keinsche persoonlijkheid is, hem toch
niet beschouwde als een op den voor
grond tredend leider. Men veronderstelt
echter, dat juist dit misschien een
gunstige omstandigheid geacht zal moe
ten worden ten opzichte van het succes
zijner pogingen om een zoo breed mo
gelijke parlementaire regeeringsbasis
tot stand te brengen. Men meent zelfs te
mogen voorspellen, dat hij achter zich
zt 1 krijgen de agrariërs, de aanhangers
van Maura, de liberale democraten, de
Von Neurath critiseert Fransche
ontwapeningsnota. (Dag. Overzicht).
Samper, Spaansch kabinetsforma
teur. (Buitenland),
De komende wereldoorlog. (Bui
tenland).
Bepalingen tot uitvoering van het
crisis-organisatiebesluit 1933. (Land
en Tuinbouw).
(Zie Terder eventueel laatste
berichten).
progressisten, de nationaal-republikei-
nen en de radicale partij.
Intusschen zet Samper zijn besprekin
gen voort, waarbij, naar het schijnt de
grootste moeilijkheid zal zijn het vinden
van geschikte persoonlijkheden voor de
verschillende portefeuilles, daar Sam
per tot dusverre wel aanbieding tot me
dewerking heeft gekregen van groepen,
maar nog niet van personen.
De Oostenrijksche regeering- zal den a.s.
Maandag bijeenkomenden nationalen raad
een ontwerp voor een machtigingswet voor
leggen, waarbij alle rechten van het parle
ment overgaan op de regeering. Het machti
gingswet bestaat uit vier artikelen. Bij art.
2 word de regeering gemachtigd de nieuws
constitutie per 1 Mei te publiceeren.
Art. 3 spreekt over de opheffing van de
functie van den nationlen raad en van den
bondsraad n draagt deze over op de bonds-
regeering.
De nieuwe Oostenrijksche bondsconstitutie
zal den Nationalen Raad Maandag in den
vorm van een noodverordening worden voor
gelegd.
De onderteekening van het Concordaat met
het Vaticaan is eveneens vastgesteld op 1
Mei. In de machtigigingswet wordt de
bondspresident er mee belast het concordaat
met het Vaticaan te ratificeeren.
In Fransche politieke en parlementaire
kringen hecht men groote beteekenis aan het
besluit der constitutioneele commissie van de
Kamer (met 21 tegen 3 stemmen) waarbij
in de toekomst de Kamer door den president
der Republiek ontbod enkan worden, zonder
dat daarvoor de toestemming van den Se
naat noodig is. Een amendement strekkende
tot ontbinding bij decreet van den minister
president, werd verworpen. De meerderheid
der commissie was van meening, dat de
president der republiek nimmer een dergelijk
belangrijk besluit kan nemen zonder overleg
met den premier.
Te Chicopee (Massachusetts) heeft een
ernstige gasontploffing plaats gehad. Uit-
stroomenae gas drong een woning binnen.
Het huis werd geheel vernield. Drie belen
dende perceelen geraakten in brand en 15
omliggende huizen werden beschadigd. Er
zijn 18 slachtoffers te betreuren. Een vrouw
werd gedood, vijftien personen werden ge
wond, twee personen werden vermist.
De commandant van de Engelsche troepen
van de Iman van Yemen, die in den Arabi-
schen oorlog tegen de Saudih het bevel
voerde, is gevangen genomen. Nadat de
troepen van Saoedië de stad Midi gisteren
hadden bezet, heeft hij een poging gedaan
te ontvluchten, doch hij werd per pantser
auto gevolgd en gevangen genomen.
Aangezien de Iman van Yemen nog niet
accoord gaat met de voorgestelde wapenstil
stands-voorwaarde, worden de krijgsverrich
tingen voortgezet.
Tusschen de politie en stakende arbeiders
der katoenfabrieken te Bombay zijn heftige
botsingen ontstaan; een menigte van meer
dan 1000 personen keerde zich tegen een
twintigtal politiemannen en bekogelde dezen
met steenen en andere projectielen. Vijf
agenten werden er gewond, waarop het vuur
op de menigte werd geopend, zoodat de me
nigte uiteenstoof.
Een en veertig van de een en vijftig katoen-
fabrieken van Bombay zijn thans gesloten,
zoodat 70.000 arbeiders buiten werk zijn.
Volgens de laatste berichten is bij de
botsingen één persoon gedood en werden
vier anderen gewond.
