Alkmaarsche Courant Ernstige ongeregeldheden in de Jordaan. ^Buitenland Stakingsonlusten te San Francisco. Honderd Zes en Dertigste Jaargang. VRIJDAG 6 JULI bijeenkomst mussolinidollfuss. tragisch ongeluk in italië. samenzwering in mexico. BINNENLAND. Brug opgehaald om toegang te beletten. Ware veldslagen in de achterbuurten. Een doode, vele gewonden. Na 157 1934 DUITSCHLAND VOLKOMEN RUSTIG. Geen S.A-nniiormen meer op straat. Berlijn is thans, bijna een week na de onderdrukking van den dreigenden op stand van de linksche elementen in de S.A„ nog altijd rustig. Toch heerscht er voor hen, die goed opletten een nerveuze 6temming. De S.A. uniformen zijn bijna geheel verdwenen, doch daartegenover werden de regeeringsgebouwen in de Wilhelmstrasze sterker dan ooit te vo ren bewaakt. Ook de S.A. centrale te Berlijn is nog steeds door politie bezet. Algemeen verwacht men,ydat de S.A. nagenoeg geheel zal verdwijnen. Op het oogenblik ziet men de bruine uniformen alleen nog gedragen door hen die het loopend bureau-werk voor de S A. ver richten. In de Wilhelmstrasse ziet men voortdurend politie met stalen helmen en gewapend met geweren. Op het ministerie voor propaganda wordt gewerkt aan het samenstellen van artikelen, die ten doel hebben het ve/trouwen van het volk in de regeering te herstellen. Hoewel de regeering heeft bewezen met kracht en zelfs met veel kracht en zonder aanzien des persoons te kunnen optreden, ontveinst men zich in de Wilhelmstrasse niet, dat een groot deel van de vroegere aanhangers der regeering thans op zijn minst genomen weifelend tegenover Hitier staan. De Fransche ambassade heeft gisteravond een tegenspraak gegeven van de be richten dat de Fransche regeering iets uitstaand zou hebben gehad met de be weerde machinaties vanRöhm. Uit München wordt gemeld, dat de politieke politie heeft bepaald, dat tele foongesprekken in het bijzonder met of tusschen vertegenwoordigers van bui- tenlandsche bladen in geen vreemde taal mogen worden gehouden EDEN OVER DE ONTWAPENING. De kloof tusschen Duitschland en Frankrijk. De Lord Privy Seal Anthony Eden heeft gisteren in een verklaring een toelichting ge geven op den huidigen stand der ontwape ningskwestie. Hij sprak de overtuiging uit, dat indien een ontwapeningsconventie bereikbaar was, dit slechts mogelijk was op de basis van het Britsche memorandum, dat een werkelijk ontwapeningsschema was. Eden verwierp de door sommigen verkondigde opvatting, dat er op ontwapeningsgebied meer te berei ken zou zijn indien de Britsche regeering grootere concessies op het gebied van de vei ligheid zou willen doen. Er waren op het oogenblik geen garanties die de Britsche re geering zou kunnen aanbieden, waardoor een ontwapeningsovereenkomst gemakkelij ker tot stand zou kunnen komen. Eden on derscheidde twee soorten veiligheid. De eer ste wilde hij de territoriale veiligheid ne men. Ten aanzien daarvan was Groot-Bri- tannië reeds zoo ver gegaan als het kon. Een voorbeeld hiervan was het Locamo- pact, doch Engeland was niet bereid derge lijke verplichtingen te aanvaarden voor an dere deelen van Europa, waar het minder nauw mee te maken had. Dan bleef over de veiligheid, die verband hield met de ontwa peningsovereenkomst zelf, de z.g. uitvoe- rings-garanties van een ontwapeningsover eenkomst bestond, die haar er toe zoud u kunnen bewegen eenige directe bewapening van Duitschland te anvaarden. De commissie voor de uitvoerings-garanties was thans te Geneve aan het werk, doch hoewel haar rapport zorgvuldig bestudeerd zal worden, zijn de verwachtingen t.a.v. het resultaat in verband met de huidige moeilijkheden niet hoog gespannen. Want terwijl de Fransche regeering tot nog toe categorisch heeft ge weigerd welke bewapening ook van Duitsch land goed te keuren, heeft de Duitsche rijks- regeering niet minder duidelijk uiteengezet, dat zij geen conventie zou aanvaarden die geen herbewapening toestond. Het was dus niet juist, dat deze bestaande moeilijkheid door een gewijzigde houding van Engeland inzake de veiligheidskwestie opgelost zou kunnen worden. De uitbreiding van de luchtmacht. *n ket Lagerhuis vroeg men heden minis ter Baldwin de toezegging dat niet zou worden besloten tot uitbreiding van de lucht macht dan nadat de Ontwapeningsconferen tie definitief als mislukt beschouwd zou kun nen worden. Baldwin verklaarde echter, deze toezegging niet te kunnen geven. AUTO-ONGEVAL IN DUITSCHLAND. n. Een-en-twintig gewonden. Gisteravond tegen 6 uur reed te Fischbach nabij Dresden in Duitschland in een bocht van den weg een groote personen-auto met aanhangwagen, die op weg was van Silezië naar westfalen, bij het inhalen van een kleine auto in een greppel langs den weg. Hierbij werden 21 personen gewond, waar van zes naar een ziekenhuis te Dresden moesten worden overgebracht. FRANKRIJK TEGEN VRIJMETSELARIJ. Afweergroep in de Kamer. In de Fransche Kamer heeft zich een groep gevormd tegen de vrijmetselarij. Deze groep wil den strijd opnemen tegen de gehei me actie der vrijmetselarij in de Kamer en de vorming van een staat in den staat. In een manifest worden de motieven voor deze actie uiteengezet. Voorzitter van de groep, welke vrijwel uitsluitend uit rechtstaande afg; vaardigde bestaat, waaronder Lbarnegaray en Taittinger, is het parlementslid Coysin. PLEEGDE STAVISKY ZELFMOORD? Onthullingen van politie-inspecteur. De Fransche commissie van onderzoek in de Staviskyraffaire, heeft als getuige ge hoord den inspecteur van politie Legell, die den commissaris Charpentier vergezelde bij den tocht naar de oude villa te Chamonix op 8 Januari. Getuige wees in het bijzonder op een on juistheid in het proces-verbaal over het vin den van het lijk van Stavisky. Hij zou Sta- visky, toen hij zijn kamer binnendrong, nog levend hebben aangetroffen, zittend geleund tegen de radiator van de centrale verwar ming. Stavisky hield de revolver niet in de rechter-, maar in de linkerhand, terwijl zijn rechterslaap doorschoten was. De inspecteur verklaarde voorts, dat volgens zijn meenir.g er 99 op de 100 kansen waren geweest om Stavisky te vatten, vóórdat het doodelijk .e- volverschot werd gelost. BIJZETTING MADAME CURIE. Zoo eenvoudig mogelijk. Het Fransche ministerie van onderwijs deelt mede, dat op verzoek van de familie van Madame Curie de bijzetting van het stoffelijk overschot een stritct intiem karak- tre zal dragen, zoodat een nationale begra fenis, zooals men in de Fransche Kamer had gevraagd, om dezen reden niet zal plaats vinden. Het ligt echter in deb edoeling, in de Parijsche Universiteit een herdenkings plechtigheid te houden voor de groote doode, die de menschheid zulke onschatbare diensten heeft bewezen en voor wie Frankrijk de eer had, het tweede vaderland te mogen zijn. ANTI-SEMITISCH OPTREDEN IN RUSLAND. Zeven-en-vijftig arbeiders voor het gerecht. Morgen begint te Moskou een proces tegen 57 arbeiders, die vroeger in de fabriek „Bolsjewist" werkzaam waren en die be schuldigd worden van anti-semitisch optre den teget» aan deze fabriek verbonden Jood- sche arbeiders, zoodat eenige Joodsche ar beiders de fabriek hebben verlaten. Volgens Sovjet-recht bestaat op het ge noemde misdrijf de doodstraf. MASSA-ONTSLAG IN HET MEMEL- GEBIED. Wegens lidmaatschap verboden partijen. Het nieuwe directorium voor het Memel- gebied heeft alle ambtenaren ontslagen, wier namen voorkwamen op de ledenlijsten der verboden partijen. Hun aantal wordt geschat op 150. Uit welingelichte bron verluidt, dat de be richten in de Oostenrijksche bladen inzake een te verwachten samenkomst van Mussc- lini en Dollfuss^niet juist. Wanneer de bijeenkomst plaats vindt, zal dat pas in de tweede helft van Juli zijn. Vijf zusters door trein overreden en gedood. Bij een onbewaakten spoorwegovergang in de buurt van Salerno in Italië heeft een ongeluk plaats gehad, dat vijf zusters het leven heeft gekost. De vijf kinderen van een boer wilden op de ezelskar hun vader, die op het land werkte, zijn eten brengen. De kar werd door een trein gegrepen en geheel ver nield. Vier kinderen waren op slag dood, het vijfde stierf kort daarna. ren naar Mexico. Volgens een nog niet be vestigd bericht is generaal Villareal reeds gearresteerd en terechtgesteld. AMERIKA'S ONAFHANKELIJK HEIDSDAG. Nu al 140 dooden. Naar thans wordt gemeld, zijn op de on afhankelijkheidsdag 140 dooden te betreu ren. Duizenden personen liepen verwondin gen op. Alleen in New-York 2500. Tenge volge van verkeersongevallen kwamen 57 personen om het leven, 59 verdronken en 21 vonden door andere oorzaken den dood. FRANKRIJK BESTRIJDT DE WERKLOOSHEID. Regeeringsmaatregelen. De Fransche Kamer behandelde gisteren het nationale program tot bestrijding van de werkloosheid, waarbij de debatten voor namelijk gingen over het artikel, waardoor de spoorwegmaatschappij gemachtigd wor den een leening ten bedrage van 2.725 mil- lioen francs op te nemen. De socialistische afgevaardigde Mock juichte de voorgenomen verbeteringen in het signaalstelsel toe, evenals de opheffing van een aantal gevaarlijke spoorwegovergangen, doch hij betwijfelde de rentabiliteit van de voorgestelde electrificatie en stelde derhalve voor, dat de Kamer het crediet met een mil- liard franc zou verminderen. Nadat de Minister van Financiën zich hiertegen verzet had en Minister-president Doumergue gewezen had op de noodzake lijkheid van de uivoering van het geheele plan in het belang van de bestrijding der werkloosheid, stelde de regeering de ver trouwenskwestie en nam de Kamer het om streden artikel met 440 tegen 145 stemmen aan. Ook tegen een socialistisch voorstel om ter vermindering van de werkloosheid de 40-urenweek in te voeren, stelde de regee ring de kwestie van vertrouwen, waarbij zij wederom een groote meerderheid kreeg, want het voorstel werd met 405 tegen 175 stem men verworpen. Tenslotte werd het voorstel tot bescher ming der koopvaardij-vloot, dat Woensdag in den Senaat behandeld is, eveneens door de Kamer goedgekeurd. DE RUSSISCHE POST. Slechte bezorging. In verband met de talrijke klachten over den postdienst in Moskou, heeft de Russische volkscommissaris voor het verkeerswezen, Alexel Rykov, -18 proefbrieven gepost. Slechts acht dezer brieven bereikten hun bestem- ming. In de bladen wordt een reorganisatie van den postdienst verlangd. Verklaard wordt, dat de bezorging van expressbrieven 19 uur dcurt en dat de bestelling van gewone brie ven in Moskou twee dagen of zelfs langer in beslag neemt, - Tijdig ontdekt. Het Mexicaansche ministerie van binnen- landsche zaken heeft een verklaring gepubli ceerd, volgens welke de Zondag bij de ver kiezingen verslagen candidaat voor het pre sidentschap, generaal Villareal, een samen zwering tegen de regeering heeft bereid. De regeering heeft echter het uitbreken van een opstand weten te voorkomen. Bij deze samenzwering zijn nog meer vooraanstaande tegenstanders van het hui dige regime betrokken. Eenigen van hen zijn naar de U.S.A. vertrokken om daar te onderhandelen met den vroegeren generaal Pablo Gonzalez over het vervoer van wape- In verband met de dokwerkersstaking te San Francisco kwam tot aldaar in den loop van gisteren tot ernstige botsingen tusschen stakers en politie, die van vuurwapens en traangasbommen gebruik maakte. Acht per sonen werden gewond en velen door gas be dwelmd. De verbittering der stakers nam daardoor zoodanig toe, dat de gouverneur de assistentie der nationale garde inriep. Militaire snellen te hulp. De onlusten, welke gisteren in San Francisco hebben plaats gehad, waren de bloedigste sinds 75 jaar. De stakende havenarbeiders hebben een groot ge deelte van het havengebied en de depots geterroriseerd. Voor zoover bekend, werden 3 perso nen gedood en minstens 52 gewond. Er zijn echter minstens 3 maal zooveel ge wonden, die niet naar de ziekenhuizen zijn vervoerd. Op verschillende plaatsen werden branden gesticht, winkelruiten vernield en het verkeer ontwricht. De gouverneur van San Francisco, Merriam, heeft de hulp van de militai ren ingeroepen om de staatseigendom men te beschermen en de orde te her stellen. Het hoogtepunt van de onlusten waii laat in den namiddag 2000 stakers verzamelden zich op de kade. Politie trachtte hen te verdrijven, waarbij van r wolvers en traangas gebruik werd ge maakt, benevens van een nieuw soort gas, dat misselijkheid veroorzaakt. De strijd was zeer heftig en de lucht was vol vuur. Om vijf uur in den middag schenen de militairen den toestand meester te 2ijn. Deze onlusten zijn de climax van de staking der havenarbei ders, die de haven sinds 9 Mei blokkee- ren. Ook de havens van Seattle en Port land worden door de staking getroffen. De haven van Los Angeles is echter open. De directe aanleiding tot de on lusten was een poging van de in dustrieelen te San Francisco om onder toezicht der politie een schip in de .;ia- ven binnen te brengen. De relletjes in de Jordaan te Amsterdam begonnen gistermiddag weer. Men groepte op de hoeken van straten weer bij elkaar. Op de Lindengracht bij de Eerste Linden- dwarsstraat werd de straat opgebroken en met steenen naar de politie geworpen. Ben den agenten maakten een charge met de revolver in de vuist. Agenten van de motor brigade reden de geheele omgeving af, ter wijl ook tusschen de Westerstraat en de Goudsbloemstraat telkens de overvalwagens opdoken. Uit de woningen werd met allerlei voor werpen naar de politie gegooid. Gelast werd alle vensters te sluiten. Wanneer daar niet dadelijk aan werd voldaan, knalden de revol vers. Op de Lindengracht is bij een der charges een auto van de firma Nijkerk, in raaio- artikelen, dwars over den weg geworpen. In de Goudsbloemstraat heeft men een handkar gekanteld om de politie te belemmeren. Bij de verschillende botsingen zijn vier personen door revolverkogels getroffen. Twee van hen zijn zwaar gewond. Alle vier zijn naar het Wilhelminagasthuis vervoerd. Telkens groepte het volk nog weer op de hoeken van de dwarsstraten tezamen. Zeven gewonden. In den laten namiddag keerde de rust in de Jordaan eenigermate terug. Tegen den avond begonnen de ongeregeld heden echter opnieuw. Toen de politie zich teruggetrokken had, is in de verschillende smalle straten het plaveisel opgebroken en zijn barricaden opgericht van karren en planken Omstreeks acht uur had het eerste treffen met de politie plaats in de Goudsbloemstraat en in de Willemstriat. Bij dit krachtig op treden van de politie vielen drie gewonden, die door den Geneeskundigen Dienst naar een der gasthuizen zijn overgebracht. Een dezer kon onmiddellijk worden ont slagen, omdat de verwonding van geen be- teekenis was. Een der anderen is op het oogenblik zeer bedenkelijk. Het is een zekere Gerritsen, 26 jaar oud, die neergeschoten werd, toen hij met steenen gooide. Onder de gewonden is ook een werkman van de G. E. W. die bezig was werkzaamheden te verrich ten. Zijn toestand is niet zonder zorg. Dit aantal gewonden in zoo betrekkelijk korten tijd heeft de superieuren der politie de vraag doen stellen of op deze wijze moest worden voortgegaan. Het opruimen der bar ricaden in de smalle Jordaan-straten met geweld, zou gelijk staan met het aanrichten van een bloedbad. Daarom heett de politie zich omstreeks negen uur uit de straten teruggetrokken en zal niet anders dan bij harde noodzaak daar op af trekken. Inmiddels schoolden natuurlijk overal in de Jordaan de menschen samen. Een aantal belhamels heeft tegen negen uur een drieta bruggen opgehaald, waardoor het verkeer gestremd werd. Deze bruggen liggen over de Lijnbaansgracht voor de Willemstraat en voor de Palmstraat, terwijl de derde ligt over de Brouwersgracht voor de Willem straat. Omstreeks half tien zijn deze brug gen onder bescherming van de politie weer neergelaten. Ook in andere deelen van de stad was het rumoerig. Zoo werd om negen uur weer een troep trekkenden in de buurt van het Haar lemmerplein uiteengeslagen, waarbij ook nog een gewonde te betreuren valt. Voorts zijn in de van Lennepstraat en Rustenbur gerstraat troepen manifestanten verspreid. De Jordaan in het donker. De toestand in de Jordaan werd in den loop van den avond ernstiger. De politie trok zich overal terug, zoodat feitelijk de geheele Jordaan in handen was van de verzetplegers. Zij maakten daarvan een dankbaar gebruik door overal de straten op te breken, barricaden op te richten en de electrische verlichting te vernielen. Het was in alle straten volkomen donker, met uitzon dering van een gedeelte van de Wester straat, waar een posthuis van de politie is gevestigd. Ook de politie-autoriteiten waren tenslotte van meening, dat de toestand on houdbaar was, zoodat besloten werd met man en macht in de duisternis door te drin gen. Daarvoor werd de bereden militaire politie gerequireerd. De directeur van den G G. D. begreep, dat dit krachtig optreden vermoedelijk gewonden tengevolge zou heb ben. Hij liet daarcu, een zestal ambulance' wagens met een verbandwagen in de Wes terstraat tegenover het politieposthuis post vatten en richtte zich in, om eventueeie ge wenden daar ter plaatse te kunnen verbin den. Twee geneesheeren, verbonden aan zijn diensten, waren mede aanwezig. De „mees ters van de Jordaan" lieten zich niet onbe tuigd. Van een winkel van de firma Jamin in kruidenierswaren op den hoek van de Westerstraat en Boomdwarsstraat werden de spiegelruiten verbrijzeld en werd gepoogd den winkel te plunderen. De politie heeft dit laatste op het laatste oogenblik weten te verhinderen. Eer. particuliere auto, die de Westerstraat kwam inrijden vanaf den kant van de Marnixstraat, werd bekogeld met steenen, zoodat geen ruit van den wagen heel bleef. In de Tweede Goudsbloemdwars straat is een botor- en kaaswinkel geplun derd en op de Lindengracht is het volk de particuliere Bank van Leening van den heer Cosman binnengedrongen. Een houten brug over de Lijnbaansgracht voor de Tuinstraat is finaal afgebroken. De politie dringt de duisternis in. De bemanning van een paar motorzijspan- wagens van de politie, die een tocht door de donkere hoofdstraten waagden, kwamen op de Lindengracht tot de ontdekking dat touwen over den weg waren gespannen, op schouder hoogte om optreden te belemmeren. Barri caden waren hier en daar opgeworpen van een paar meter. Daarvoor waren o-a. ge bruikt de hardsteenen trottoirbanden, die uit het plaveisel waren gehaald. Bij een charge in de omgeving van de Westerstraat werd een jongeman, Domhof geheeten, door een kogel in den hals en borst getroffen. Zijn toestand was Seer ernstig en vermoedelijk zal hij het leven er wel bij laten. De26-jarige Gerritsen, die des middags door een kogel in het hoofd werd ge troffen, is in den loop van den avond overlede n. Hij was gehuwd en vader van een kind. Het was omstreeks middernacht, dat de tijding kwam, dat door politie en militairen een einde aan den on- houdbaren toestand zou worden gemaakt. Intusschen kon men op het posthuis in de Westerstraat hooren, dat in diezelfde straat het plaveisel werd opgebroken en de steenen op elkaar werden geworpen, tot het vormen van een barricade. Vanaf de Rozengracht begon de gewapende macht den tocht door de absoluut donkere Jordaan. Het waren 25 man van de bereden militaire politie met den helm op en gewapend met karabijn en revolver, twintig politierui ters en ongeveer 50 man te voet. Zij werden voorafgegaan door motorrijders die sterke schijnwerpers vooruitwierpen en op de gevels van de huizen lieten spelen. Gecommandeerd werd dat alle ramen gesloten moesten wor den. Een enkele maal, wanneer dit niet al te spedig gebeurde, werd een schot gelost. Overigens was in de straten geen sterveling te zien Wel bleek dat het geheele stadsgedeelte een ravage was. Er was geen straat, waar het plaveisel heel was en ook kon geconstateerd worden dat de echtverbindingen, voor zoo ver men er had kunnen bijkomen, vernield waren. De foesfand fegen middernacht ernstig. Omstreeks middernacht was de toe stand in de Jordaan nog steeds zeer ernstig. Het gef>eupel wist toen ook den toegang tof de Westerstraat bij de Mar nixstraat te versperren, door de straat open te breken. - Inmiddels had de burgemeester de militaire politie gerequireerd. Een afdee- Iing militaire politie was onderweg en het wachten was toen op deze ver sterking. Te ruim 12 uur begon de militaire po litie van de Rozengracht af in de richting van de Lijnbaansgracht de Jordaan schoon te vegen. De straten werden door schijnwerpers van de politieauto's ver licht. In tal van straten werd omstreeks half een heftig geschoten. Speciale dienst G. G. G. D. In de omgeving van het politiebureau Westerstraat werden laat op den avond voor bereidende maatregelen genomen om de op standige elementen in de Jordaan te onder werpen. Tegen half elf was onder leiding van dr. L. Heijermans, directeur van den Genees kundigen Dienst een dienst ingericht voor het eventueel vlug vervoeren van gewonden naar de ziekenhuizen. Er wordt politiever- sterking verwacht en daarna zal een aanvang worden gemaakt met het opruimen van de versterkingen. Het eerste slachtoffer. De 26-jarige arbeider Gerritsen, die dn den namiddag tijdens een politie-charge nabij de Tuinstraat door een kogel in het hoofd ern stig gewond was, is in den loop van en avond in het ziekenhuis, waarheen hij was overgebracht, aan de gevolgen van zijn ver wondingen overleden. Hij was gehuwd en vader van eer kind. Ook wanordelijkheden in Amsterdam-Oost. De chef van het bureau Linnaeusstraat hoofdinspecteur E. J. C. Staal, die in de avonduren opnieuw zijn hoofdkwartier had betroxken in het posthuis aan den Zeebur- gerdijk, ter handhaving van de orde in de Indische buurt, waar de revolutionnaire ele menten gisteravond den boel danig op stel ten hebben gezet, heeft het gisteravond, wat dit stadsdeel betreft, heel wat gemakkelijker gehad. De bewoners hielden zich merkwaardig kalm en gehoopt werd reeds dat er van het geheele Oostelijk front geen nieuws te mel den zou zijn, toen te ongeveer kwart over tien het tumult plotseling losbrak in de Louis Bothastraat bij het Afrikanerplein en op het Krugerplein en omgeving. Troepen opgeschoten jongens en ook oude ren, die van alle kanten waren komen opzet ten, gooiden hier lantaarns in, braken het plaveisel open en maakten zich gereed om de politie te bestoken. Van het bureau Linnaeusstraat rukte onmiddellijk de over valauto uit. Met sabel en gummistok werden de belhamels verjaagd. Tijdens en na dit optreden werd de politie, vermoedelijk vanaf de daken in de omgeving, met steenen be stookt, gelukkig zonder dat iemand werd ge troffen. Toen de rust eenigermate was terug gekeerd, kwamen er berichten binnen over wanordelijkheden in de Wagenaartsraat en de Dapperstraat. Ook hier bleek het pla veisel op verschillende plaatsen te zijn op gebroken. Weer waren de sabel en de gummi stok de eenige wapenen, waarmede de menig te uiteengedreven werd; van vuurwapenen heeft men geen gebruik behoeven te maken. Tumult in de Groote Witten- burgerstraat. De politie van het bureau Kattenburger- gracht, die het tot ongeveer elf uur betrekke lijk rustig had gehad, moest op genoemd tijd stip in touw komen doordat in de Groote Wittenburgerstraat een ruit van een winkel van Jamin werd gegooid. Verder moesten ook hier de straatlantaarns 't ontgelden, ter wijl, op enkele plaatsen ook de straat .werd

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 9