DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. UIT DEN ALKMAARSCHEN RAAD, Garage A.DAM «Co.,Tel.490 ^Binnenland Ho. 176 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 28 Juli 1934 Als Alkmaar een kwart millioen minder inkomen krijgt, is er bij gebrek aan geld geen wethouder van financiën meer noodig. De stelling, dat de vrouw in haar eigen huis behoort, wil de heer Van de Vall niet van toepassing op de vrouwelijke huisartsen verklaren. 136e Jaargang Wat vandaag de aandacht trekt EEN MOOIE NAAM EEN MOOIE WAGEN LA FAYETTE 'n nieuw Nash type is heden aangekomen. Prijzen van deze 6 cyL-Auto's zijn f 1850 en f 1950. ALKMAARSCHE COURANT Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE AD VERTEN! IEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Wij leven in een goed geordende maat schappij en de rechten en verplichtingen van iederen staatsburger zijn nauwkeurig in wetten en verordeningen omschreven. Wanneer meneer Jansen door meneer Pie- tersen een beetje Ieelijk, wordt aangekeken kan hij dien voor den kantonrechter laten verschijnen, wanneer meneer Pietersen een Ieelijk woord heeft gebruikt kan hij minstens op 3 boete subs. 3 dagen hechtenis rekenen en als hij het gewaagd heeft een doosje luci fers weg te nemen, dat onbetwist het eigen dom van meneer Jansen was, loopt hij gróote kans al dan niet voorwaardelijk in de gevangenis terecht te komen. Des te vreemder doet het aan, dat in dezen tijd het bestuur van een Provincie door de Prov. Staten gemachtigd naar een ge- meenteestuur kan gaan en ongestraft de be dreiging „je geld of je leven" kan laten hooren. Heelemaal juist is deze aanhaling na tuurlijk niet, want de provincie vraagt niet om het geld, maar om het electriciteitsbedrijf, dat gezien de groote en onmisbare be drijfswinst evenwel een belangrijk deel van onsgeld vertegenwoordigt en dooi welks verlies het leven van den Alkmaar- schen belastingbetaler dan ook bitter droevig zal zijn. Jaren geleden heeft de Provincie er bij de gemeenten op aangedrongen dat zij distribu tie-bedrijven zouden accepteeren waarbij het Provinciaal bedrijf dan den stroom zou leveren en ook Alkmaar is daartoe overge gaan. Het heeft een electriciteitsbedrijf ge sticht, het heeft goede arbeidsvoorwaarden en betrekkelijke lage prijzen ingevoerd en h°t heeft dit bedrijf in verloop van jaren tot een winstobject gemaakt, dat een kwart millioen per jaar in onze gemeentelijke schatkist stort en zonder hetwelk wij onze begrooting een voudig niet meer sluitend kunnen maken. Het contract met de Provincie loopt af op 31 December 1937 en, gezien wat in ande'e gemeenten gebeurd is, bestaat er groote kans, dat de Provincie het niet zal willen verlengen, maar deze winstgevende onderne ming in eigen handen zal nemen. Het is begrijpelijk, dat men zich daartegen in onzen Raad van alle kanten verzet heett. Wij, zegt de heer Bonsema, hebben dit be drijf, dank zij onze goede zorgen, van een on- dermaatsch kindje tot een kerel als een boom laten opgroeien, dank zij onze actie is liet groot en rendabel geworden en het is on rechtvaardig, het is zelfs diefstal, als de Provincie het ons zonder meer afhand;g komt maken. Het is te begrijpen, dat net college veront waardigd is, maar het weet zelf beter dan iemand anders, dat ten slotte het recht van den sterkste het hoogste recht is. Men bekommert er zich in den Raad ook niet om of de bewoners van de Nieuwpoortslaan door het inrichten van rijwiel- en autostal lingen tijdens de motorraces een lucratief be drijfje hadden gekregen. De gemeente heeft op een goeden dag besloten dat alles zelf iu handende nemen, zij heeft het recht van den sterkste toegepast en de Nieuwpoortslaan- bewoners hebben zich daar eenvoudig bij moeten neerleggen. Er zijn nog niet zoo lang geleden in onze gemeente verscheidene ingezetenen geweest, die er een particulier distributiebedrijf voor de radio op nahielden. Zij hebben hun be drijven groot en winstgevend gemaakt, zoo winstgevend zelfs, dat de gemeente er over gedacht heeft dat zaakje zelf maar eens te gaan exploiteeren. De ondernemers kregen geen nieuwe concessie meer en werden dus met het pistool op de borst gedwongen hun bedrijven aan de gemeente af te staan. Wet houder Bonsema zelf heeft destijds een be langrijk aandeel in deze actie genomen en de verontwaardiging waarvan hij thans blijk geeft nu de gemeente op haar beurt door een sterkere van een harer kostbaarste instellin gen dreigt beroofd te worden, behoeft daar om niet spoedig het medelijden op te wek ken. Natuurlijk zijn er bijkomstige omstandig heden, die niet over het hoofd gezien mogen worden. Dat de geneente de Nieuwpoortslaan ai- sluit is niet allereerst bedoeld om de bewo ners daarvan te dupeeren, maar geschiedt voornamelijk uit een verkeersoogpunt. Er valt inderdaad iets voor de redeneering van het college te zeggen, dat de Raad het ma ken van den nieuwen grooten toegangsweg naar het Sportpark en van de nieuwe par keerterreinen heeft goedgekeurd en dat het logisch is, dat, na alle daaraan bestede kosten, daarvan ook gebruik wordt gemaakt. En wat de radio-distributiebedrijven be treft, zeker, de gemeente heeft geen nieuwe concessies meer verleend en de bedrijfs eigenaren dus tot toegeven gedwongen, maar daartegenover staat, dat voor het overnemen van die bedrijven destijds een behoorlijke schadevergoeding betaald is. Wanneer de Provincie ons voor het verlies van onze bedrijfswinst schadeloos wil stel len is er natuurlijk geen enkele reden waar om wij er de voorkeur aan zouden geven de moeite en zorgen aan de exploitatie van een electriciteitsbedrijf verbonden voor onze re kening te blijven nemen, maar men weet hier te goed wat het recht van den sterkste beteekent en begrijpt wel, dat Alkmaar bij de overname door de Provincie een onmis bare financieele veer zal moeten laten. Gedep. Staten hebben van Prov. Staten een crediet van een millioeri gulden gekregen om desnoods eigen netten te kunnen aanleg gen en wanneer men van gemeentewege wat al te hoog van den toren blaast, zullen de woorden uit Goethe's Erlkönig „Und bist du nicht willig, so brauch ich Gewalt" onmid dellijk in toepassing gebracht worden. Hoe men de zaken ook bekijkt, de over name door de Provincie zal Alkmaar geld, wellicht veel geld, kosten en dat is een ramp, die de Raad met alle daarvoor beschikbare middelen moet trachten te voorkomen. Op school is ons al geleerd, dat een be drijf als dat der Posterijen noodzakelijk in handen van den Staat moet zijn omdat er op het platteland verliezen worden geleden en een particulier die streken dus meer zou ver- waarloozen dan de dienst in de groote ste den. Alleen het Rijk zou het verlies op de eene plaats door de winst op de andere kun nen dekken, alleen het Rijk zou althans kun nen garandeeren, dat de dienst overal op dezelfde wijze zal werden uitgevoerd. Wil de Provincie de electriciteitsvoorzie- ning in Noord-Holland zelf ter hand nemen, wil zij waarborgen dat die dienst tot in de verste uithoeken op gelijke wijze wordt uit geoefend en hare algemeene tarieven daar naar vaststellen, dan is daartegen weinig aan te voeren. Zij zou, zooals de heer Wes- terhof terecht opmerkte, daarbij een even tueel verlies door belastingverhooging ovr alle provinciale aangeslagenen kunnen dek ken. Maar zoo is hier de toestand niet. Plaatsen als Amsterdam en Haarlem heb ben een eigen bedrijf en vallen dus buiten de provinciale bemoeiing en waar dit juist de centra zijn, waar het bedrijf winstge vend is, is het duidelijk, dat de Provincie de minst rendabele streeken bedient en hooge tarieven moet vaststellen om de tekorten zoo veel mogelijk te dekken. Wordt het Alkmaarsche bedrijf gean nexeerd dan zal Alkmaar ook in die verlie zen moeten meebetalen en het is zeer zeker onrechtvaardig slechts een deel der provincie daarvan de dupe te laten worden, terwijl de grootere steden daarvan volkomen worden vrijgesteld. Onzuiver is het dan ook, dat Statenleden uit Amsterdam en Haarlem aan de beschik baarstelling van het crediet hun stem hebben gegeven, dat belanghebbenden dus in de ge legenheid werden gesteld zich zelf uit e schakelen en anderen aan te wijzen om de provinciale tekorten te dragen. De heer Van de Vall, die niet alleen Sta tenlid, maar ook raadslid van Alkmaar is, kreeg heel wat te hooren over het feit, dat hij in de Staten aan dit crediet had medege werkt. Voor hem als Alkmaarder was er toch geen enkele reden om zich aan de zijde van Ged. Staten te scharen, wetende welke finan cieele ramp daardoor onze gemeente in de toe komst zal kunnen treffen. Het moge waar zijn, dat hij voorstander is van één bedrijf voor de geheele provincie, maar hij weet, dat hiervan thans geen sprake is en dat hij er alleen toe medegewerkt heeft om Alkmaar en eenige andere gemeenten de tekorten der plattelandsvoorziening te laten dragen. Het wil ons voorkomen, aat, zelfs al had zijn Statenfractie een ander standpunt ingeno men, hij, als Alkmaarder, evenals de heer Westerhof dit deed, zich daartegen had moe ten verzetten. Wij kunnen slechts constatee- ren, dat de heer Westerhof onomwonden het standpunt heeft ingenomen, dat een wet houder van financiën in deze kwestie heeft moeten innemen en dat hij zich niet door po litieke invloeden heeft laten verleiden Alk maar ten bate van andere gemeenten te du peeren. Intusschen heeft de heer Bonsema ontdekt, dat de concessie, welke Ged. Staten gedaa.i hebben, dat namelijk de minister in deze kwesties het laatste woord zal hebben, geen concessie is, omdat dit reeds in de thans gel dende voorwaarden is opgenomen. Het blijkt mogelijk, dat de minister het stichten van een eigen bedrijf goedkeurt en B. en W., ge steund door den geheelen Raad met uit zondering van den heer Van de Vall, die zich vóór de conclusie reeds verwijderd had zullen hun best doen een eigen bedrijf te verkrijgen als blijkt, dat het thans geldende stroomleveringscontact niet verlengd kan worden. Dank zij de ruime afschrijvingen is tegen eind December 1937 het geheele ge meentelijke bedrijf ons eigendom en zal Alk maar dus in staat blijken niet alleen de distributie maar ook de stroomopwekking zelf ter hand te nemen. Het zal tegen een millioen provinciale gul dens zwaar vechten zijn, maar, gezien de verontwaardiging van alle raadsleden en den krachtigen steun, die alle fracties heb ben toegezegd, zal Alkmaar als in den tijd van het beleg weer dapper voor zijn levens belangen op de bres staan in de hoop, dat opnieuw van deze gemeente de victorie zal mogen komen. Bij de benoeming van een aerden stads- arts, in de vacature van dokter Schröder, heeft mej. Carels natuurlijk weer een 'ans gebroken voor een vrouwelijke sollicitante. Zij kreeg een onverwachten steun in den heer Van de Vall, die zeer sterk de belan gen bepleit heeft van mej. Bartstra, een vrouwelijke arts hier ter stede, die nog wei nig practijk had en het baantje van stads- arts dankbaar zou willen aanvaarden. De heer Bonsema heeft gehoord den directeur van den G.G.D. de benoeming van een der twee mannelijke candidaten van de aanbeveling bepleit, omdat deze langere jaren practijk en dus meerdere ervaring zou den hebben, een argument, dat ons niet bij zonder krachtig leek, omdat aangenomen moet worden, dat elke gediplomeerde medi cus over voldoende kennis beschikt om de betrekking van stadsarts te kunnen vervul len. „Wat zouden de mannen er van zeggen", riep juffrouw Carels uit, „als er slechts vrouwelijke artsen waren", maar uit de hi lariteit in den Raad, waarbij sommige leden zelfs geluiden van enthousiaste instemming lieten hooren, bleek wel, dat haar vergelij king in dit toen nog vroolijke gezelschap niet erg gelukkig geweest is. Intusschen is de vraag of het niet goed zou zijn naast twee mannelijke doktoren ook een vrouw te benoemen zeer zeker bevesti gend te beantwoorden. Volgens alle statistie ken zijn er meer vrouwen den mannen en waar tal van vrouwen er de voorkeur aan geven in bepaalde gevallen door een sexe- genoote te worden geholpen, is er o.i. geen enkele reden een vrouwelijke medicus bij der- glijke benoemingen steeds op den achter grond te schuiven of, zooals de heer Van de Vall het kenschetste, „achteruit te drukken" Dank zij het achteruitdrukken van mej. Bartstra die zich overigens nog aardig wist los te worstelen is dokter Moolhuy- sen na drie stemmingen als stadsarts be noemd, een keuze, die uit medisch oogpunt wel een gelukkige zal blijken. Laten wij hopen, dat bij een volgende vacature een vrouwelijke genees-„heer" zege vierend uit het strijdperk zal mogen treden Zoowel aan den overleden directeur van het Sportpark, het Marktwezen en het Grondbedrijf, den heer D. Schenk, als aan het ontslag nemende raadslid den heer J. Ringers heeft de burgemeester op de hem eigene, sympathieke wijze een woord van waardeering gewijd en uiteengezet wat bei den voor de belangen van onze gemeeme verricht hebben. Alkmaar heeft in hen zij het in onderscheidene functies twee krach ten verloren, die zijn belangen naar hun beste inzicht hebben behartigd en met volle ambitie aan den vooruitgang der gemeente hebben medegewerkt. Laten wij hopen, dat de gezondheidstoe stand van den heer Ringers zoodanig zal mogen verbeteren, dat hij nog jarenlang zijn gewaardeerde adviezen en zijn daadwerkelij ken steun in diverse openbare- en vereeni- gingsfuncties zal kunnen geven. Nu vast staat, dat de steunverlaging de gemeente geen financieele verlichting van beteekenis brengt, bleken verscheidene raads leden bereid bij den minister op het weder- instellen der vroegere steunnormen aan te dringen. De heeren Hoijtink en Van Slinger- lang verlangde eerst meerdere gegevens en de heer Vogelaar vreesde o.i. zeer terecht, dat de minister, die met dergelijke verzoenen overstroomd wordt, niet bereid zou blijken zijn nieuwe met zooveel zorg berekende rege ling terwille van diverse gemeenten weer ter zijde te stellen. Wethouder Westerhof, die zelfs geen ant woord op zijn naar Den Haag verzonden smeekbrieven krijgt, was blijkbaar van het zelfde gevoelen en wist den Raad ervan te overtuigen, dat het verstandiger was den minister te verzoeken Alkmaar voortaan voor den steun in de eerste klasse tè plaat sen, waardoor z.i. een belangrijke verbete ring kan worden verkregen. Over het vraagstuk van gemeentelijken steun aan woningbouw is langdurig gedis cussieerd in verband met het voorstel om aan „Goed Wonen" van gemeentewege medewerking te verleenen voor den bouw van 27 arbeiderswoningen. Vele raadsleden meenden, dat de tijd van gemeentelijke be moeiing voorbij was, nu het aanbod van hui zen de vraag blijkt te overtreffen. Wanneer „Goed Wonen" deze huizen bouwt, zoo werd betoogd, zullen de dure en uit den oorlogs tijd dateerende huizen aan den Baansingel leegstroomen. De bouw zal dus niet een ver ruiming van de woningmarkt, maar slechts een algemeene verhuizing tot gevolg heb ben, waardoor de betrokken vereeniging met de slechtste woningen zal blijven zitten. De heer Venneker verklaarde echter, dat daartegen afdoende maatregelen zijn ge troffen. Bovendien werd beioogd, dat voor de woningen aan den Baansingel huurver- laging in uitzicht is en heeft wethouder Wes- terhof nog eens uiteengezet, dat het aantal hier ter stede beschikbare arbeiderswoningen zoo gering en van zoo slecht gehalte is en dat bovendien particuliere bouwers zoo wei nig belust zijn op het maken van woningen 'voor de minst kapitaalkrachtigen dat er alle reden is voor dezen bouw nog gemeen telijken steun te verleenen. Een adres van belanghebbende bouwon dernemers, waarin betoogd werd, dat parti culieren hier werden achtergesteld, werd door wethouder Van Slingerland aan e».n nadere beschouwing onderworpen en in alk- opzichten als misleidend bestempeld. Alkmaar krijgt thans 27 woningen van lagen huur prijs en het feit, dat voor een op straat gezet gezin kort geleden door Maatschappelijk Hulpbetoon vrijwel geen passende woning kon worden gevonden, bewijst zeker, dat er in onze gemeente aan dergelijke huizen nog groote behoefte bestaat. Hoe korter agenda des te langer de ver gadering, het is ook nu weer bewezen. Als een bliksemslag dat is trouwens ook electriciteit is de onverwachte interpel'a- tie van den heer Woldendorp over de toe- Komst van ons electrisch bedrijf in den Raad gevallen en evenals in de natuur is op dien bliksemslag het rommelen van den donder gevolgd in den vorm van heftige debatten, waarin politieke broeders van een en dezelf de partij elkander in de haren zijn gevlogen. Het was een allesbehalve verheffend gezicht en we vreezen, dat de propagandist Wester hof als hij met zijn collega Van de Vall nie' met de Alkmaarsche raadsleden maar met de Soc. Dem Statenfractie vergadert, ovei zijn afwijkende meening en zijn openlijken aanval op een mede-Staten lid, vooral van de Haarlemmers en Amsterdammers heel wat te hooren zal krijgen. Wethouder Bonsema, die tijdens de Sta- tenzitting alleen op de publieke tribune mag zitten en zich daar als een rustig toehoorder heeft te gedragen, had het heel wat gemak keiijker. Hij heeft alleen op de stad onzer in woning te letten en hij heeft de belangen van Alkmaar in de laatst gehouden raadsverga dering besproken op een wijze, die niet alleen van groote deskundigheid getuigde, maar tevens van het vaste voornemen ze bij de ko mende onderhandelingen met hand en tand te verdedigen. Men zegt, dat de jeugd de toekomst heeft. Laat het dan dezen jongsten onzer vroede vaderen gegeven zijn Alkmaar een minder slecht financieele toekomst te bezorgen dan waarvoor thans algemeen gevreesd wordt. DE LEVERING VAN ELECTRICITEIT IN NOORDHOLLAND. Men schrijft aan de N. R. Ct.: [n verschillende provinciën van ons land be staan provinciale electriteitsbedrijven. Het is ons niet bekend, of de directies van deze pro vinciale bedrijven op dezelfde wijze als de directie van het Noordhollandsche electrici teitsbedrijf trachten het monopolie van stroomlevering te krijgen. Wij meenen van niet, daar wij inzake de andere bedrijven niet lezen van onverkwikkelijke procedures, gelijk voor eenigen tijd met de maatschappij Zaan land, waarbij de Zaansche gemeenten betrok ken waren, heeft plaats gehad. Wie de gestes van de directie van het Provinciaal electri citeitsbedrijf in Noordho" id heeft gevclgd, kan met begrijpen, dat deze door gedeputeer- De toestand in Oostenrijk. (Dag. Overzicht). Maarschalk Lyautey f (Buiten land). Wijziging van de kieswet. (Binnen land). Schoenfabriek afgebrand. (Binnen land). Doodelijk ongeluk op den rijksweg Venlo—Nijmegen. (Binnenland). De Iastenverdeeling van de werk loosheid. (Binnenland). (Zie verder eventueel laatste berichten de staten der provincie met alle macht worden gesteund en ook, dat de regeering hieraan haar sanctie hecht. In vele gemeenteraden is sedert jaren zeer scherpe critiek geoefend op deze gestes, welke critiek vooral gold de prijzen politiek der directie, die tot in de kleinste ge meenten neten aanlegde, hetgeen groote som men vereischte, wat de verbruikers door zeer hooge stroomprijzen moesten betalen. Het wa ren raadsleden van links en rechts, die deze critiek deden hooren en wij herinneren, hoe 'n anti-revolutionnair raadslid er zijn vreugde over uitsprak, toen hij tot lid der staten was gekozen, omdat hij nu zijn critiek ook in de vergadering der provinciale staten kon doen hooren. Over het algemeen zijn de stroomprijzen veel te hoog en de gemeenten, die een eigen electrisch bedrijf hebben, leveren dezen dan ook veel goedkooper. In de zomermaanden, waneer arbeiders bijne geen stroom gebruiken, betalen zij door het z.g. vastrechtarief een exorbitant hoogen prijs voor de weinige ver bruikte eenheden. In de wintermaanden moe ten middenstanders zeer belangrijke bedragen betalen voor stroomgebruik. Het meest afkeurenswaardige is o.L echter de wijze, waarop de gemeenten door het pro vinciaal bedrijf worden gedwongen de gemeen telijke bedrijven over te doen, om aldus het monopolie van den stroomverkoop te verwe zenlijken. Wie onbevooroordeeld stond inzake het conflict tusschen Zaanland en de provin cie, heeft verbaasd gestaan, dat in hoogste in stantie de Zaansche gemeenten door de rege>t- ring gedwongen werden eieren voor hun geld te kiezen. Hit toppunt van overheidsdwang staat thans echter te geschieden, door het verzoek van Gedeputeerde Staten om hun een crediet van een millioen gulden te verleenen, teneinde op kosten van de provincie nieuwe laagspan- ningsneten aan te legen in gemee..ten met eigen distributiebedrijven, met welke geen tijdige overeenstemming ter zake van de over neming van haar laagspaningsnetten wordt verkregen. Het is alleszins begrijpelijk, dat de gemeentebesturen van Naarden, Castricum en Limmen tegen dit verzoek bezwaren bij de Provinciale Staten hebben ingediend. Tot dus ver moest de directie van bet provinciaal be drijf de benoodigde gelden via Gedeputeerde Staten aan de Staten vragen en kon de verga dering der Staten op elk verzoek critiek oefe nen op de gestes van 't bedrijf en op Gedepu teerde Staten, die als 't ware de commissaris sen of den raad van beheer van 't bedrijf vor men. Maar wanneer Gedeputeerd Staten een blanco crediet krijgen en kunnen doen, wat zij willen, oordeelen o. i. de besturen der ge in enten terecht, dat zij volkomen aan het eenzijdige beleid van het provinciaal bedrijf overgeleverd zijn. Het is dan ook niet teveel gezegd, wanneer de besturen der drie genoemde gemeenten constateeren, dat in het normale maatschap pelijk leven in Nederland geen voorbeelden zijn aan te halen, waarbij op dezelfde niets ontziende wijze iemand tot afgifte van zijn bezi'. wordt geprest. Het is te meer onbillijk, omdat Gedeputeerde Staten vooralsnog niet tegen de twee groote gemeenten met eigen centrales, Amsterdam en Haarlem, durven op treden. Wanneer dat zou gebeuren, zou er nog wel een andere storm opsteken, daar genoem de steden den stroom goedkooper leveren dan de provincie. Wij verwachten dan ook scherpe critiek op het verzoek van Gedeputeerde Sta ten. Maar of het verzoek afgewezen zal wor- d staat zeer te bezien, omdat de meeste gemeenten met eigen distributiebedrijven deze reeds hebben overgedaan. (Dit artikel is blijk bar voor de bewuste Statenzitting geschre ven. Het crediet is inmidels toegestaan. Red Alkm. Crt.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1