DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
NA DEN DOOD VAN VON HINDENBURG.
Hitier wel Leider, maar geen president.
Het volk mag spreken.
Ho. 181 Dit nummer bestaat uit twee bladen Directeur: C KRAK. Vrijdag 3 Augustus 1934
136e Jaargang
DINSDAG DE BIJZETTING.
Hitler's nieuwe functie.
Wal vandaag de,
aandacht trekt,
LKMAARSCHE
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTEN! LEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De dood van rijkspresident von Hinden
burg heeft het Duitsche rijk in rouw gedom
peld en opnieuw heeft het Duitsche volk
toond, hoe hoog het den president achtte
politieke situatie moge dan ongezond zijn
het Duitsche volk heeft gisteren bij het ver
nemen van den dood van zijn president niet
aan politiek gedacht, maar wist, dat een
groot Duitscher was heengegaan, wist dat
een nationale held, een reader van het va
derland het tijdelijk met het eeuwige had ver
wisseld.
Duitsch rouwbeklag.
Uit den aard der zaak komen er van alle
kanten telegrammen van rouwbeklag en an
dere uitingen van rouw te Neudeck binnen.
Goering, de Pruisische minister-president en
rijksminister van luchtvaart heeft in beide
functies een telegram van rouwbeklag gezon
den aan kolonel von Hindenburg.
De rijksstadhouder en de Senaat van
Hamburg, de stad Hindenburg, dr. Krupp
von Bohlen und Halbach als president van
den rijksstand van de Duitsche industrie °n
tal van andere overheidspersonen en -licha
men, zoowel als kerkelijke hoogwaardig
heidsbekleders betuigden hun deelneming,
sommigen alleen aan kolonel von Hinden
burg, anderen, zooals Krupp, ook aan Hitier
of aan de rijksregeering.
De rijksbischop van de Evangelische kerk
heeft een bekendmaking verspreid, waarin
hij eerst Hindenburgs beteekenis in en na
den oorlog schetst en vervolgens opmerkt,
dat Hindenburg een vroom man en een
trouw lidmaat van de Evangelische kerk
was.
„Zijn laatste woord aan den rijksbisschop
luidde: „Zorgt gij er voor, dat Christus in
Duitschland verkondigd wordt!" Deze ver
maning zal de Duitsche Evangelische kerk
als een heilig erfstuk aan den grooten doode
bewaren. Onder deze leus zal de Duitsche
eer en het Duitsche wezen tot volle ont
plooiing komen. In de hand van onzen Lei
der Adolf Hitier ligt thans het historische
erfdeel, dat Duitschland is genaamd. Met
hem bouwen wij het derde rijk op."
Aan Hitier seinde de rijksbisschop:
„In deze uren gedenkt met mij de geheele
Evangelische Rijkskerk u en de geweldige
verantwoordelijkheid, die gij nieuw op u ge
nomen hebt. Wij smeeken Gods zegen af
voor U en ons volkgij weet, dat U onze ge
heele liefde en trouw behoort."
Voorts zond de rijksbisschop telegrammen
van rouwbeklag aan kolonel von Hindenburg
en aan de rijksregeering.
Het Beiersche ministerie heeft gisteroch
tend een rouwzitting gehouden.
Dr. Ley, aanvoerder van het Duitsche
arbeidsfront, heeft de volgende bekendma
king verspreid:
„Generaal-veldmaarschalk en rijkspresi
dent von Hindenburg is van ons heenge
gaan. De eerste soldaat van het Rijk, de ge
trouwe van het Duitsche volk is Duitschland
ontnomen. Hij heeft nog mogen beleven, dat
zijn liefste wensch de eendracht der natie
door den leider Adolf Hitier werkelijkheid is
geworden.
„In den oorlog was de veldmaarschalk de
hoop, het vertrouwen en de zege des volks,
in den tijd van schande en verootmoediging
van na den oorlog het symbool van geloof en
vertrouwen.
„In het derde rijk was hij voor de Duit-
scners en de politieke soldaten het lichtende
voorbeeld, dat volharding, geloof en tucht
de wederopstanding van ons volk waarbor
gen.
„Juist de Duitsche arbeider, die zich in
den grooten oorlog de trouwste zoon der
natie getoond heeft, verbindt aan de baar de
herdenking met de belofte met verdubbelden
ijver te voltooien, wat hij steeds het volk
predikte, de eenheid van natie en van volk."
Dr. Ley heeft tot en met vijf Augustus alle
betoogingen verboden en tot en met 15
Augustus alle betoogingen, die in strijd zou
den zijn me den aangekondigdet#volksrouw.
Buitenlandsch rouwbeklag.
De berichten van rouwbeklag uit den
vreemde zijn haast te groot in aantal om ze
zelfs maar op te sommen. Van enkele moet
echter speciaal gewag gemaakt worden,
zooals van het telegram van de regeerings
commissie van het Saargebied aan het depar
tement van buitenlandsdie zaken, dat meteen
verzoekt ook aan de regeering en de familie
het rouwbeklag over te brengen
Dantzig bleef natuurlijk niet achter. Pre
sident Rauschning heeft een bezoek ge
bracht aan von Radonitz, den Duitschen
consul. De openbare gebouwen zullen tot na
de begrafenis halfstok vlaggen en de offi
cieren van de politie dragen een rouwband
Het Deensche hof liet gisterochtend reeds
den Duitsche gezant zijn deelneming betui-
Sen en om half twaalf legde Ridder van
appard, de Nederlandsche gezant, een con-
doleantiebezoek bij den Duitschen gezant af,
mede uit naam van het corps diplomatique
Kalinin, Molotof en Litwinof deden hun
rouwbeklag bij den Duitschen zaakgelastig
de te Moskou, de president van de Chinee-
sche republiek, minister-president Wang
Tsjing-wei en maarschalk Tsjiang Kaisjek
betuigden hun deelneming aan den Duit
schen gezant te Nanking.
Masaryk en Benesj namens Tsjecho-S'o-
wakije, de Finsche en de Poolsche president
en de ministers van buitenlandsche zaken
dier landen, de keizer van Japan en ver
schillende Japansche ministers, de Belgi
sche minister-president, onder-staatssecreta
ris Suvich namens de Italiaansche regee
ring, zij allen hebben bij de Duitsche gezan
ten in hun land hun rouwbeklag gedaan.
Huil, de Amerikaansche staatssecretaris,
zond zoowel een persoonlijk als een officieel
woord van rouwbeklag naar Berlijn. In het
Deensche Landsting gedacht Kleis, de voor
zitter, den overledene.
MacDonald, de Engelsche premier, die
met vacantie te Kentville in Nova Scotia ver
blijft, heeft aan Reuter gezegd, dat hij met
diep leedwezen den dood heeft vernomen van
Hindenburg, „een groote figuur in oorlog en
vrede, die een stabiliseerenden invloed in
Duitschland heeft uitgeoefend en wiens dood
geen geringe uitwerking zal moeten hebben
op den huidigen *oestand in dat land."
Lyons, de premier van Australië, heeft ge
waagd van de groote hoedanigheden van
Hindenburg als soldaat en als staatsman
De Engelsche generaal Sir Ian Hamilton
heeft gezegd: „Ik heb Hindenburg sinds
1908 gekend. Hij was iemand, dien de sol
daten zonder eenigen bijsmaak van politieke
gevoelens bewonderen konaen. Hij stond
vast als een rots onder al den politieken on
zin. Ik ben overtuigd, dat hij oprecht voor
vrede was."
Lansbury, de aanvoerder van de arbei
derspartij in het Engelsche Lagerhuis heeft
verklaard; „Hindenburg was een groote sol
daat en scheen na den oorlog te doen wat
hij kon voor zijn land.*'
Ook Horthy, de Hongaarsche regent, en
minister-president Goemboes hebben aan de
regeering £n de familie hun rouwbeklag ge
zonden.
Geen bloemen.
De familie van den overleden rijkspresi
dent heeft verzocht af te zien van het zen
den van bloemen, maar liever het rouwbeklag
te uiten door het insturen van geld, dat dan
bestemd is voor noodlijdende Duitschers.
Wie het laatste doet aldus het familie-
schrijven eert de nagedachtenis van den
grijzen en vereerden veldmaarschalk.
Het stoffelijke overschot opge
baard.
Het stoffelijk overschot van rijkspresident
von Hindenburg is gistermiddag in het
huis te Neudeck plechtig opgebaard. Offi
cieren houden de eerewacht. Uit de trekken
van het gelaat van den overledene spreekt
volkomen vrede. De handen zijn ineenge
sloten, zooals de rijkspresident ze in zijn
laatste nacht zelf gevouwen had. In zijn
laatste dagen had de president in een boek
nog de spreuk aangestreept„Met de e^ne
hand voerde hij het zwaard, met de andere
werkte hij".
Gisteravond is het personeel van het huis
gelegenheid gegeven, langs de baar te defi-
leeren.
De rouwplechtigheden op Maan
dag en Dinsdag a.s.
In een Donderdagavond gehouden bijeen
komst van departementschefs onder voorzit
terschap van den rijkspropagandaminister
dr. Göbbels zijn de officieele rouwplechtig-
heden vastgesteld, in overeenstemming met
den wil van de familie.
Maandag 6 Augustus des middags te 12
uur wordt in den rijksdag een rouwzitting
gehouden, waarbij ook het diplomatieke
corps, leden van rijksregeering en landsre-
geeringen en de hoogste rijksautoriteiten
worden uitgenoodigd. Adolf Hitier zal het
woord voeren en er zal treurmuziek ten ge-
hoore worden gebracht.
De groote nationale rouwplechtigheid zal
Dinsdag 7 Augustus te 11 uur bij het Tan-
nenberg-monument te Hohenstein in Oost-
Pruisen worden gehouden. In den vooraf-
gaanden nacht zal het stoffelijk overschot
van den rijkspresident onder militair eere
escorte gedurende de eerste en de laatste 2
K.M. van den weg van Neudeck naar Tan-
nenberg worden overgebracht en worden
opgebaard. De plechtigheid wordt des mor
gens te 11 uur geopend met het ten gehoore
brengen van Beethovens „Eroica", waarna
de Evangelische Hofbisschop van de rijks-
weer een lijkrede zal houden, gevolgd door
het zingen van „Een vaste Burcht is onze
God". Dan zal Adolf Hitier het woord voe
ren, waarna de muziek „Ich hatt' einen Ka
meraden" zal spelen, terwijl een eere-batte-
rij tijdens deze muziek een salvo zal lossen
Onder de tonen van de nationale liederen
zal de kist met het stoffelijk overschot naar
den Veldheerstoren van het Tannenbergmo-
nument worden overgebracht.
Tegelijkertijd zal te 11.45 uur in geheel
Duitschland het geheele verkeer gedurende
één minuut stilstaan en een algemeene stilte
zal in acht genomen worden, die wordt aan
gekondigd door het luiden van alle klokken
gedurende een kwartier.
Alle rouwplechtigheden zullen door de
Duitsche zenders worden uitgezonden, ter
wijl ook voor transmissie naar de andere
werelddeelen zorg zal worden gedragen.
Kerkdiensten en rouwplechtig-
heden te Berlijn.
Donderdagavond te acht uur begonnen
alle Berlijnsche kerkklokken, zoowel de
Evangelische als de Katholieke, te luide.;
Het gelui duurde een uur. In alle kerken
werden avonddiensten gehouden, gewijd aan
de herdenking van wijlen rijkspresident von
Hindenburg. Alle kerken waren druk be
zocht, vooral de Berlijnsche Dom, waar
rijksbisschop Müller een predicatie hield
naar aanleiding van den tekst: „Zij getrouw
tot in den dooa, dan zal Ik U de Kroon des
Levens geven".
Ook in de Katholieke kerken kwamen ve
len voor het zieleheil van den overledene
bidden. Vrijdag en volgende dagen zal in de
St. Hedwigs Kathedraal een plechtig re-
quim worden gehouden.
In de Lustgarten werd gisteravond een
groote militaire betooging gehouden, oor
spronkelijk belegd ter herdenking van den
twintigsen verjaardag van het uitbreken van
den oorlog, die echter een plechtige rouw-
bijeenkomst ter herdenking van den overle
den generaal-veldmaarschalk werd. Behalve
de te Berlijn in garnizoen liggende Rijks-
weer-compagnieën waren delegaties van
S.A., S.S., Kyfhauserbund, Hitlerjeugd, po
litie, landjagers en luchtafweer met vaandels
aanwezig. Het woord werd gevoerd door
een Evangelisch en een Katholiek aalmoeze
nier en door den districts-commandant ge-
neraal-majoor von ^ittleben.
Donderdag de begrafenis.
Reuter weet in een telegram uit Berlijn
mede te deelen, dat de begrafenisplechtighe
den voor Hindenburg waarschijnlijk Dins
dag 7 Augustus te Tannenberg ziËlen plaats
hebben, terwijl de teraardebestelling Don
derdag den 9den te Neudeck zou plaats vin
den.
Het rijkskabinet bijeen.
De gisteren gehouden zitting van het Duit
sche rijkskabinet stond volkomen in het tee-
ken van rouw over het overlijden van rijks
president von Hindenburg.
De leider en rijkskanselier, Adolf Hitier.
opende den kabinetsraad in diepen ernst,
zichtbaar bewogen, met een korte rede,
waarin hij er op wees, dat door den dood
van den rijkspresident het geheele Duitsche
volk een zwaar verlies geleden heeft.
De rijkskanselier herdacht den grooten
doode met aangrijpende woorden, waarbij
hij er den nadruk op legde, dat hij in den
overledene zijn vaderlijken vriend verloren
heeft.
Wij mogen, zoo zeide hij, niet vergeten,
dat zonder wijlen rijkspresident von Hinden
burg de huidige rijksregeering niet tot stand
zou zijn gekomen.
Bij de woorden van den rijkskanselier
hadden de kabinetsleden zich van hun zetels
verheven; zij hoorden in doodsche stilte de
verklaring van Hitier aan.
Dr. Göbbels bracht daarna het rijkskabi
net den oproep van de rijksregeering aan het
Duitsche volk naar aanleiding van het over
lijden van den rijkspresident ter kennis, die
zonder eenig debat aangenomen werd aange
nomen en waarin o.a. werd gezegd:
Rijkspresident generaal-veldmaarschalk
von Hindenburg is op 2 Augustus 1934 des
morgens 9 uur de eeuwigheid ingegaan.
Twintig jaar na het uitbreken van den we
reldoorlog heeft zich de groote soldaat bij
het groote leger gevoegd. Het geheele Duit
sche volk treurt met oprechten eerbied en
ontroering. Dagenlang richtten zich de har
ten van 60 millioen Duitschers naar Neudeck
en het was ons aller wensch, dat Hinden
burg voor ons behouden zou blijven.
Hindenburg is dood! Het geheele Duit
sche volk heeft zijn beschermer verloren. In
eerbied en dankbaarheid keeren wij ons naar
het verre verleden van groote Duitsche tra
ditie. In Hindenburg belichaamden zich nog
de herinneringen aan de roemrijke, doch
bloedige gevechten, die het Duitsche volk
voor zijn vereeniging als politieke staatseen-
heid moest doormaken, ook nog, toen hij als
jeugdig vertegenwoordiger van zijn regiment
in de Spiegelzaal van Versailles het Keizer
rijk hoorde proclameeren. Hij heeft geduren
de lange jaren als plichtsgetrouw soldaat
zijn leven en kracht ter beschikking van dit
rijk gesteld.
Uitvoerig schetst de oproep verder Hinden-
burg's werk als generaal en veldheer, wien
men het behoud van Oost-Pruisen te danken
heeft, en zijn werk als rijkspresident, in wel
ke functie hij een brug wist te slaan tus-
schen het oude en het nieuwe Duitschland,
en hij voor de nationaal-socialisten den weg
naar de macht wist te ontsluiten.
De benoeming van Adolf Hitier tot rijks
president en de bekendmaking van de nieuwe
wet, die de functies van rijkspresident en
rijkskanselier mogelijk maakt, zijn wel de
grootste verrassingen geweest, die gisteren
wereldkundig zijn geworden. Wel hield het
buitenland rekening met een candidatuur
van Hitier voor het rijkspresidentschap,
maar dat de heele zaak die toch buiten
gewoon belangrijk is in een vloek en een
zucht voor elkaar kwam, dat had niemand
kunnen denken.
Maar ziet, Hitier is handig en wil geen
rijkspresident zijn. Dat wil zeggenHit-
Ier wil den titel niet hebben, wel de macht!
En bovendien wil Hitier het Duitsche volk
laten spreken. In een schrijven, dat Hitier
aan den rijksminister van binnenlandsche
zaken liet toekomen, zet hij o.a.:
De wettelijke regeling van de kwestie van
het staatshoofd, noodig geworden door de
nationale ramp, die ons volk heeft getroffen,
geeft mij aanleiding tot de volgende beschik
king:
1. De grootheid van den overledene heeft
den titel „rijkspresident" een beteekenis voor
één maal gegeven. Hij is naar ons aller ge
voelen in datgene, wat hij ons zeide, onlos
makelijk verbonden met den naam van den
grooten doode. Ik verzoek u daarom maatre
gelen te willen treffen dat ik in het officieele
en het niet-officieele verkeer als tot dusverre
slechts werd aangesproken als „Führer" en
rijkskanselier. Deze regeling .geldt voor
goed.
2. Ik wil, dat het volgens de grondwet
geldige besluit van het kabinet, waarbij ik
en daarmede het ambt van rijkskanselier
»ben belast met de functies van den vroe-
geren rijkspresident, de uitdrukkelijke sanctie
van het Duitsche volk verkrijgt. Doordron
gen van de overtuiging, dat ieder staatsge
zag van het volk uitgaat en door dat vo'k
in vrije stemming bevestigd moet zijn, ver
zoek ik u het besluit van het kabinet met de
wellicht nog noodzakelijke aanvullingen on
verwijld voor te doen leggen aan het Duit
sche volk in vrije volksstemming.
Na het overlijden van von Hin
denburg.
Nieuwe putsch te VVeenen ver
wacht. (Buitenland.
Russisch-Japansche wrijving.
(Buitenland.)
Hardnekkig gerucht houdt aan.
Binnenland.)
Bij den nieuwen marine-comman
dant (Binnenland.)
Voortzetting congres N.O.G.
(Stad)
(Zie verder eventueel laatste
berichten>.
De Prager Presse over Hitiers
snelle optreden.
Omtrent den gang van zaken in Duitsch
land schrijft de officieuze Prager Presse:
Het geluid der doodsklokken voor Hinden
burg is tegelijkertijd het feestgebeier voor de
nationaal-socialisten, die thans het anker
van hun opperheerschappij nog dieper Heb
ben geslagen. De snelheid, waarmede Hitier
het erfdeel van den maarschalk heeft aan
vaard, laat geen twijfel dat het besluit hier
toe reeds lang bij hem vast stond. Ingewij
den hebben altijd geweten dat het steeds in
de bedoeling van Hitier heeft gelegen de
beide hoogste posten in den staat te vereeni-
§en met de leiding der nazi-partij. De groote
eteekenis van de vereeniging van deze amb
ten in één persoon ligt echter daarin, dat
Hitier als rijkspresident opperbevelhebber
der rijksweer wordt. Hitier kon ook niet toe
laten, dat deze thans in andere handen dan
de zijne kwam.
Rijksminister von Blomberg is hem een
trouwe volgeling. Alles was voorbereid en
alles liep glad. Natuurlijk had Hitier tot het
zelfde resultaat kunnen komen door een ple
bisciet. Dat hij dien weg niet volgt, beduidt
dat de republikeinsche democratische consti
tutie vierkant de rug wordt toegedraaid en
dat het leidersbeginsel wordt toegepast a
outrance. Hitier gaat verder dan Stalin of
Mussolini, hij wordt tegelijkertijd staats
hoofd. Hij heeft snel en consequent gehan
deld. De toestand van het oogenblik deed het
niet raadzaam schijnen het land opnieuw
voor een plebisciet te stellen. Een regeling,
waarbij een neutraal persoon het hoogste
gezag zou hebben uit te oefenen, kon men
zich niet veroorloven Hitier handelde snel
en consequent toen hij tusschen het eene en
het andere presidentschap om zoo te zeggen
een minuut tijd liet. De dynamiek van' het
nationaal-socialisme wordt thans door niets
geremd. De verbindingsman met het geluk
kige Duitschland van weleer is niet meer en
Duitschland gaat een nieuw tijdvak tege
moet.
Een woord van de paus.
Paus Pius XI heeft gisteren verklaard,
dat de dood van president Hindenburg ern
stige moeilijkheden teweeg zou brengen. De
Paus voegde hieraan toe, dat de toestand
van dien aard is, dat er ernstige bezorgd
heid bestaat. De ontwikkeling van den toe
stand zal moeilijk en gespannen zijn.
De Paus heeft deze opmerkingen gemaakt,
tijdens een audiëntie, die hij had toegestaan
aan bischop B. Mahoney van Sioux Fal'.s in
Zuid-Dakota.
Engeland en de dubbele functie
van Hitier.
Uiteraard wordt te Engeland buitengewoon
veel belangstelling getoond voor de vereeni
ging in de hand van Hitier van het rijks-
presidentschap en rijkskanselierschap
Daarbij acht men het van het grootste be
lang, dat Hitier thans het opperbevel in
haden heeft van de rijksweer, hetgeen naar
men betoogt, den invloed der nationaal-
socialistische beweging op het leger buiten
gewoon vergroot.
Aan andere zijde echter wordt er op ge
wezen, dat deze nationaal-socialistische in
vloed op de rijksweer in laatste instantie
alleen door Hitier wordt uitgeoefend, en dat
men met evenveel recht kan constateeren,
dat de rijksweer steeds meer een domineeren-
de politiek factor in Duitschland wordt.
Vrijwel algemeen is men er in Londen ech-
er van overtuigd, dat het presidentschap
Hitier niet in staat zal stellen de interna
tionale isoleering van Duitschland tot een
einde te brengen, aangezien het kernpunt
van de geheele Duitsche crisis moet worden
gezocht op economisch terrein!
De Rijksweer als steunpilaar?
In zekere kringen te Berlijn verluidï,
dat Hitier ,voor hij over kon gaan tot de
samensmelting van de functies yan
