DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De toestand in Spanje.
Waarom er onrust heerscht.
De Lindbergh-affaire.
136e Jaargang
Ttaqdiiksch OmciicfU
^Buitenland
Waf vandaag de
aandacht treki..^
KINDERVERLAMMING IN
DUSSELDORF.
DE OVERSTROOMINGEN IN
POLEN.
door soldaten bestuurde trams en
moesten door een flinke gewapende bezetting
worden beschermd. De enkele botsingen ver
stoorden echter de algemeene gemoedelijke
stemming niet.
ZITTING VOLKENBONDSRAAD.
Het Saarvraagstuk
Negen getuigen verhoord.
Onderzoek in Duitschland.
Hauptmann voor het gerecht.
Hauptmann staat tegenover
Lindbergh.
ONTEVREDENHEID BI F KATOEN-
INDUSTRIEELEN IN
LANCASHIRE.
Over Duitsche betalingen.
ZUID-SLAVISCH KONINGSPAAR
IN SOFIA AANGEKOMEN.
CHRISTELIJK SOCIALE PARTIJ
IN OOSTENRIJK ONTBONDEN.
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRJJS DER GEWONE AD VERTEN! IENi
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33.
Ho. 229 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C KRAK. Vrijdag 28 September 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
(Van onzen Madrileenschen correspondent.)
Wie zich uit de lectuur van dagbladen
Spaansche of andere een oordeel meent te
kunnen vormen van wat er op het oogenblik
in Spanje gebeurt en van wat men er denkt
en gevoelt, vergist zich zeer.
Neemt men een krant op, dan leest men
van stakingen, onlusten, massale vechtpar
tijen, aanslagen om politieke of maatschap
pelijke redenen, overvallen op banken
particuliere instellingen, en dergelijke.
Men zou bij opsommigen van zulke mis
drijven en wanordelijkheden kunnen meenen
dat het leven hier op een angstig gespannen
wijze voortgaat, dat de berichten van de vele
algemeene stopzettingen der bedrijven en de
talrijke moordaanslagen op patroons of
voormannen van politieke vereenigingen en
richtingen een paniekstemming hadden ge
wekt hier in Spanje.
Het tegendeel is echter waar, en dit is
kenschetsend voor Spanje. Inderdaad zijn de
onlusten, stakingen, moordaanslagen en
overvallen talrijk, maar het openbare leven
schijnt er niet door te worden geroerd. Men
kan hier maanden rondreizen zonder ooit
van eenige verstoring der openbare orde ge
tuige te zijn.
Spanje heeft in deze laatste jaren ontzag
lijk geleden. In de eerste twee jaren van de
republiek hebben de socialistische bewind
voerders allerlei overijlde en onjuiste ver
anderingen aangebracht, geïnspireerd door
staatkundige en maatschappelijke theorieën,
die geen rekening hielden met de werkelijk
heid, de werkelijkheid van Spanje en den
Spaanschen mensch.
Hetgeen nu in de laatste maanden naar
voren komt,- is het gevolg van wat men thans
openlijk 'pleegt te noemen „het wanbeheer
van de socialistische regeering uit de eerste
jaren van de Republiek."
Deze gevolgen tasten het geheele Spaan
sche bestaan aan.
De bedreigde eenheid.
De eenheid van Spanje wordt bedreigd
door het destijds gesloten compromis met de
separatisten uit Catalonië en de Baskische
gewesten, en de handel, de landbouw en de
nijverheid zijn ernstig geschaad door arbei
derswetgevingen die voor Spanje zwak
gezegd ontijdig zijn en nu verwarring en
oneenigheid stichten.
De Spaansche gemeenschap is traag in
haar reactie. Zoo vurig en impulsief de enke
ling in woord en soms in daad is, zoo
slap en traag is de gemeenschap. Deze gt
meenschap is onaandoenlijk, gemoedelijk en
sceptisch. De tegenstelling is uiterst scherp,
en voor wie niet lang in Spanje heeft ver
toefd, wellicht onaannemelijk.
Ik ben echter de laatste maanden in deze
opvating versterkt door wat ik rondom mij
heb gezien. Het land wordt geteisterd door
allerlei kwalen en euvels, men treedt elkaar
met geweld tegemoet, er zijn politieke groe
pen die zich tot de tanden wapenen, (van de
voornemens der socialisten zijn de pas ont
dekte wapen-voorraden sprekende bewij
zen) maar het openbare leven gaat on
gestoord voort. Op de café-terrassen is de
zelfde luidruchtige opgewekte stemming van
steeds, de tallooze slenteraars in de hoofd
straten zijn dezelfde druk pratende en gesti-
culeerende lieden van jaar in jaar uit, en de
plaatsen van vermaak en ontspanning blij
ven hetzelfde gemoedelijke en gezellige pu
bliek trekken.
Op den dag van de algemeene staking in
Madrid (Zaterdag 8 September), een staking
die des morgens zoo volstretk was dat alleen
de bedrijven van electriciteit en van water
leiding konden voortgaan, heb ik op straat
nauwelijks onordelijkheden kunnen bemer
ken. Er was druk verkeer van voetgangers,
een levendige stemming die soms in uitbun
dige vroolijkheid overging, b.v. toen er een
bruidspaar met gevolg wegens gemis aan
taxi's en trams zich te voet ter kerke begaf
En toch, dien zelfden dag vielen er te
gen te Madrid om bescherming moesten vra
gen. In Catalonië zelf wordt het verzet tegen
de afscheiding inmiddels sterker, van den
kring der jongeren uit wint de beweging tot
toenadering tot Madrid steeds meer aan
hang. In een dezer dagen verschenen ge
schrift van een afgevaardigde van het Cata-
laansche parlement (F. Valls) wordt aan
dit gevoelen op treffende wijze uiting ge
geven: bevestiging van het Catalaansche
volkseigen, taal en gewestelijke rechten b i n-
nen de Spaansche natioaliteit. De linksche
Catalaansche regeering opent echter telkens
nieuwe geschillen met Madrid.
De Basken die de eeuwen door zeer aan
hun taal en voorrechten zijn gehecht ge
weest, en in de eerste jaren van de republiek
als vrome katholieken fel gekant waren tegen
de socialistische wetgevingen, zijn nu voor
een deel tot separatistische actie overgegaan,
een actie die op zeer subtiele wijze van Cata
lonië uit is bewerkt en bevorderd. Het treft
den bedachtzamen toeschouwer wel als zeer
zonderling een socialistisch oud-minister en
bestrijder van de Baskische opvattingen en
vrome gebruiken nu pogingen te zien
doen den Basken in het gevlei te komen door
vurige toespraken, waarin hij hun volks
eigen en hun opvattingen hoogelijk prijst, en
waarbij hij hun den weg tot een eigen volks
bestaan wijst, naar het voorbeeld van
.(linksch) Catalonië, tegen de (reehtsche)
centrale regeering.
Een regeeringscrisis aanstaande?
De kwijnende handel en nijverheid, de
honderdduizenden werkloozen, de toenemen
de misdadigheid, de herhaalde, plaatselijke,
algemeene stakingen, de gevonden opslag
plaatsen van wapenen en munitie van de
socialistische partij, en de nu kortgeleden
ontdekte bedriegelijke oractijken van leveran
ties van wapenen maken bet bestaan van
deze regeering uiterst wankel.
Indien deze regeering zich zou kunnen
staande houden tot de statenvergaderingen
weer beginnen, zal zij bij een der eerste bij
eenkomsten wel vallen, omdat zij niet meer
door enkele groepen wordt gesteund die haar
in het begin de motie van vertrouwen hebben
gegeven (reehtsche groepen). Men verwacht
nu wel de oplossing van Lerroux, gesteund
door de reehtsche partijen, want tot een ont
binding van de Kamer zal men niet licht
overgaan omdat een nieuwe stemming een
groote, rechtsehe meerderheid zou
brengen.
De ontvouwing van de actie van de reeht
sche partijen is wel heel indrukwekkend. Na
de eerste maanden van verslagenheid en
traagheid van handeling is men tot een
knappe organisatie van de gelijkgezinden
overgegaan. De betooging in Palencia in het
najaar van 1931 was de eerste openbaring
van de samenvoeging der conservatieve
krachten, en deze reehtsche groepen zijn
steeds talrijker, hechter en politiek machtiger
geworden.
De monarchistische beweging (Renova-
ción Espanola) heeft zich tot een sterke po
litieke partij uitgebreid, en hoe talrijk de
monarchisten in Spanje zijn, is wel gebleken
uit de tienduizenden blijken van deelneming
en sympathie die Don Alfonso, via het
bureau der Renovación, uit alle deelen van
Spanje heeft ontvangen bij den tragischen
dood van zijn zoon.
De andere reehtsche partij, die haar een
heid en leiding vindt in den begaafden poli
ticus Gil Robles, wordt steeds meer versterkt
door arbeiders en landbouwers die öf na aar
zelend afwachten tot deze groep overgaan
öf uit de socialistische partij treden en zich
aansluiten bij de organisatie die de ha.iu
having van het persoonlijk eigendom en de
menschelijke waardigheid naar Christelijke
beginselen beoogt.
De werkwijze van de partij van Gil Robles
is zeer geschikt voor de Spaansche geaard
heid. De Spaansche landbouw, die in afzon
tig gezag en manlijke gehoorzaamheid, de
beide voorwaarden voor een sterken staat en
welvaart voor het volk.
De beginselen van de partij van Gil
Robles: de bevordering van den landbouw,
den handel en de nijverheid gebaseerd op
openbare orde door een krachtig, christelijk
bewind, de verzekering van het persoonlijk
eigendom, de persoonlijke veiligheid en
waardigheid, en de aansluiting bij het ver-
leden binnen de werkelijkheid der tegenwoor-
I dige toestanden, hebben deze partij in kor
ten tijd tot de sterkste partij in het land ge-
I maakt.
o
De conclusie derhalve is deze: Achter de
gemoedelijkheid van het openbare leven, de
onaandoenlijkheid van de groote massa, is
het gewoel van vele politieke en sociale
hartstochten die Spanje's staatkundig en
maatschappelijk leven bedreigen. Uit dezen
strijd die door toenemende misdadigheid
wordt verergerd, is voor Spanje alleen uit
komst door een sterk bewind nat zich richt
naar de geaardheid en opvattingen van het
Spaansche volk, en het eenige bewind dat
waarborgen zal kunnen geven voor een ge
vestigd en gehandhaafd gezag, zal binnen
korten tijd blijken te zijn een bewind van de
reehtsche groepen, die naar sterkte van getal
en door hun programma de meerderheid
van het Spaansche volk vertegenwoordigen.
DE JOODSCHE JEUGD
IN DUITSCHLAND.
De Berlijnsche politie-president heeft
een verordening uitgevaardigd waar
door den leden der Joodsche jeugdorga
nisaties verboden wordt het in het
openbaar dragen van gelijkvormige
kleeding of uniform, het gemeenschap
pelijk marcheeren en het doen van oefe
ningen in de openlucht. Gewone sport-
oefeningen, wandelingen, excursies enz.
vallen hier niet onder, vóór zoover zij
geen demonstratief karakter hebben.
Voorts is verboden het meedragen van
vaandels, banieren, wimpels en andere
veldteekenen, en verder het samenwonen
in woongemeenschappen en elk gemeen
schappelijk overnachten, speciaal in
particuliere gebouwen en tenten Ten
slotte geldt- het verbod ook voor het uit
geven van persorganen in welken vorm
ook, in het bijzonder van vlugschriften
en films.
wat een Fransch ingrijpen noodig zou
maken. De twee geïnteresseerde partijen moe
ten dan ook met gelijke loyaliteit hun ver
plichtingen nakomen. De reg-eeringscommis-
sie moet de middeien hebben om de politie te
versterken. De taak der stemmings-commissie.
aldus Barthou verder, is moeilijk. Frankrijk
is gedesinteresseerd in geen van de drie mo
gelijke uitslagen van het plebisciet. Voor elk
dezer mogelijkheden moeten reeds thans
voorbereidingen getroffen worden.
Aansluiting bij Frankrijk of Duitschland
levert geen moeilijkheden op, een uitslag
ten gunste van tien status quo echter wel,
daar de Volkenbond hier nog een duidelijk
standpunt moet bepalen. Dit is een dringende
taak. Men moet thans de zekerheid hebben,
dat een nieuwe zitting van den raad zoo
spoedig mogelijk bijeengeroepen zal worden
om dit probleem te behandelen.
Vervolgens las Barthou het belangrijkste
gedeelte voor van het Fransche Saarmemo-
randum, waarin gezegd wordt, dat de Fran
sche regeering reeds thans verklaart dat bij
de uitwerking der nieuwe plannen voor de
medewerking van de Saarbevolking een
verdere plaats open blijft in overeenstemming
met het verdrag.
Nadat Barthou gesproken had, hield de
Engelsche gedelegeerde een korte rede,
waarin hij uiting gaf aan de hoop, dat de
Volkenbondsraad spoedig in staat zou zijn
besluiten te nemen over het rapport van de
commissie van drie.
Benesj sprak de hoop uit, dat de commissie
van drie tegen November een rapport gereed
zou hebben en dat het mogelijk zou zijn den
Volkenbondsraad voor een bijzondere zitting
bijeen te roepen. Barthou stelde hierop 15
November als datum voor. De rapporteur en
de voorzitter van de commissie van drie
stemden toe in den datum van 15 November.
Tenslotte voerde Barthou nogmaals het
woord voor het uiten van dank aan den
president der Saarregeering, Knox.
De toestand in Spanje. (Dag. Over
zicht).
Weer een nieuw schandaal in
Frankrijk. (Buitenland).
Hauptmann, de moordenaar van
Lindbergh's baby? (Buitenland).
De filmbrand te Hilversum, nog
2 meisjes in zorgelijken toestand.
(Binnenland).
De radiorede van minister Oud.
(Binnenland).
Eenige doodelijke verkeersonge
lukken. (Binnenland).
Haar kind laten doodhongeren.
(Rechtszaken).
De automatiseering van onze tele
foon. (Stad en Omgeving).
Twee arbeiders gedood bij het leg
gen van een waterleiding onder
Loosdrecht. (Binnenland).
Ontploffing in vuurwerkfabriek te
Leiden, 1 arbeider gedood, 1 zwaar
gewond. (Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste
berichten).
Volgens een mededeeling van den pers
dienst der stad Dusseldorf is sedert een week
in Dusseldorf spinale kindervervlamming
ingetreden. In het stadsdeel Eller zijn 5 ge
vallen onder schoolgaande kinderen voorge
komen. In verband daarmede zijn de scholen
in dit stadsdeel gesloten voor drie weken
Ook alle vergaderingen e.d. werden verbo
den.
Bij de overstroomingen, welke twee maan
den geleden het Z.W. deel van Polen heb
ben geteitsterd, is een schade aangericht,
welke op 100 millioen Zloty wordt geschat.
Een gebied van 2800 vierk. K.M. was over
stroomd, 1300 dorpen stonden onder water.
6000 K.M. wegen en 175 brugöen zijn ge
heel vernield. 250 bruggen werden ernstig
beschadigd.
nn toen, aien zeuaen udg vicicn -r------- - -, hf a{_
Madrid eenige dooden en gewonden, en de dering leeft in zijn èrp gehucht een at
door soldaten bestuurde trams en autobussen zondering die grooter is naannate de veröin
Ernstige conflicten.
Inderdaad echter wordt thans Spanje diep
geschokt, al laat zich dat in het verloop van
Eet dagelijksch leven niet zoo sterk gevoelen
Ernstige conflicten zijn er die Spanje tot
in het hart van zijn bestaan treffen. Aller
eerst het separatisme van eenige gewesten
Catalonië bestuurd door een politiek-linksche
regeering, staat scherp tegen het reehtsche
centrale bestuur, zóó zelfs dat tienduizenden
Catalanen van politiek-rechtsche opvattin
dingen met de naburige plaatsen schaarscher
zijn, is inderdaad meer gebonden aan het
verleden en de overlevering dan de fabrieks
arbeider, die, los van oude tradities, van den
dag in den dag leeft.
De partij van Gil Robles roept de leden
bijeen in plaatsen, waarin het verleden op
overtuigende wijze tot hen spreekt, op de vele
plaatsen in Spanje waarin de talrijke gebou
wen of kerken van honderden jaren geleden
of zelfs het geheel van de stad, onmiddellijk
het glorierijke verleden tot het heden terug
brengt.
In iedere provincie van Spanje zijn zulke
plaatsen, die zelfs tot den ongeletterden man
een openbaring zijn van een tijd van krach
Gistermiddag heeft de Volkenbondsraad
zich bezig gehouden met het Saarvraagstuk.
Aloisi maakte na een uiteenzetting van den
tegenwoordigen stand van zaken bekend, dat
de commissie van drie zich zou wenden tot
de Fransche. Duitsche en Saarregeering om
nadere inlichtingen.
Bovendien zal de commissie van drie des
kundigen benoemen, teneinde in November
den Volkenbond een rapport te kunnen
geven.
Vervolgens was het woord aan Barthou,
die het Saarvaagstuk in twee onderdeden
splitste: voorbereiding van het plebisciet en
beoordeeling van de gevolgen van het plebis
ciet. Men moet betreuren, dat de kwestie van
handhaving van de orde in het Saargebied
nog niet volkomen in geregeld. Uit de laatste
mededeelingen van de Saarregeering blijkt,
dat de toestand ernstig is. Hier moet drin
gend in verholpen worden.
Zonder een spoedig ter beschikking staan
de politietroep moet gevreesd worden, dat
het plebisciet tot incidenten aanleiding zal
geven, die nadeelig zullen zijn voor het aan
zien van den Volkenbond. De Fransche re
geering stelt hierin des te meer belang, daar
zij op grond van de raadsbesluiten van 1925
en 1926 kan worden opgeroepen om bijzon
dere verantwoordelijkheden op zich te
nemen. Alles moet echter worden vermeden,
In de Lindbergh affaire is Donderdag
een Duitsch meisje door den attorney-gene-
ral Foley verhoord. Naar uit de bladen
blijkt, heeft dit meisje gesproken over een
„mysterieusen John", die in 1932 met
Hauptmann en verscheidene andere perso
nen aan uitstapjes heeft deelgenomen.
Voorts zou het meisje hebben verklaard,
dat Johr. de beste vriend van Hauptmann
was. In het huis van Hauptmann zijn por
tretten gevonden, waarop Hauptmann voor
komt in gezelschap van het meisje. Voorts
zou er bij het verhoor op gewezen zijn, dat
de man, die van Dr. Condon het losgeld
heeft ontvangen, den doctor als John be
kend was geweest.
De mededeelingen van het meisje zouden
volgens de ambtenaren, die de instructie lei
den. onjuist zijn.
Nadat het losgeld was betaald, heeft
Hauptmann 2500 op zijn rekening ge
stort.
Foley verklaarde, niet te gelooven, dat
Hauptmann alleen de ontvoering heeft be
werkstelligd. De mogelijkheid bestaat even
wel, dat Hauptmann door middel van een
ladder het huis van Lindbergh is binnenge
drongen.
De justitie te Bronx heeft van een zekere
Mrs. Catharina Maurer het verzoek ont
vangen te willen nagaan, waar haar man,
die „John" heet, zich bevindt. Deze schijnt
kort na het aan de orde komen, van de
affaire-Hauptmann verdwenen. Mrs. Mau
rer heeft verklaard, dat haar man Haupt
mann kent.
De justitie acht de verklaringen van deze
vrouw van groot belang.
De Amerikaansche detective Johnson is te
Berlijn aangekomen. Hij zal een onderzoek
instellen naar het verleden van Hauptmann
vóórdat de ontvoering van het kindje van
Lindbergh plaats vond, terwijl hij voorts
eventueele medeplichtigen hoopt op te spo
ren.
Gister is Hauptmann voor het gerecht ge
leid. Zijn advocaat verklaarde dat hij on
schuldig is en verzocht 't gerechtshof hem te
gen een borgstelling van 5000 dollar op
vrije voeten te stellen, daar hij een hoogere
som niet kon opbrengen. Dit werd echter
van de hand gewezen en de voor een even
tueel op vrije voeten stellen noodige borg
stelling werd gesteld op 100.000 dollar.
De officier van justitie Foley heeft mede
gedeeld, dat Hauptmann voor dat hij voor
het gerecht werd geleid gister gedurende on
geveer 10 minuten tegenover kolonel Lind
bergh is geplaatst.
Lindbergh had den wensch geuit Haupt
mann te zien. Hij werd daarbij door 20 de
tectives begeleid en had zich onkenbaar ge
maakt met een bril. Foley verklaarde, dat
iauptmann niet geweten heeft, wie de per
soon was, die tegenover hem stond.
SMOKKELARIJ VAN
ZWITSERSCHE HORLOGES.
In de laatste vier jaar heeft de smok
kelarij van uurwerken uit Zwitserland
zich tot een der moeilijkste problemen
ontwikkeld, die de douane-autoriteiten
der Vereenigde Staten hebben op te
lossen. De geringe grootte der moderne
armbandhorloges en vooral van de
enkele daarvoor bestemde uurwerken,
vergemakkelijkt het smokkelen, en de
betrekkelijk groote waarde, van deze
smokkelwaar en de hooge invoerrechten
er op beteekenen voor de smokkelaars
een groote winst. De uurwerken worden
in speciaal daarvoor vervaardigde gor
dels of in onderkleeren verborgen, of
brutaal in gewone invoerwaren als doo-
zen schrijfpapier of konijnenvellen.
Men is er thans in geslaagd, veel de
zer horloge-smokkelaars langs de Atlan
tische kust te betrappen en hun bedrijf
onmogelijk te maken. Daarentegen
wordt nog veel gesmokkeld over de Ca-
nadeesche grens. De smokkelaars, die
in dit gebied werken, betalen de lage in
voerrechten die Canada op uurwerken
heft en probeeren dan de smokkelwaar
van Canada uit naar de Vereenigde
Staten te brengen.
De Amerikaansche douane-autoritei
ten slaagden er kortgeleden in nabij
Ogdensburg in den staat New York een
zending uurwerken ter waarde van
15000 dollar in beslag te nemen. De
smokkelaars hadden in de beide tree
planken van hun auotmobiel een gehei
me bewaarplaats, waarin zij 1247 Zwit-
sersche horloge-uurwerken hadden ver
borgen.
Er heerscht groote ontevredenheid bij de
katoenindustrieelen in Lancashire over de
uitbetalingen door hun Duitsche debiteuren.
Hun vertegenwoordigers hebben besloten op
nieuw stappen te doen bij het ministerie van
Handel ten einde nogmaals hun grieven
kenbaar te maken.
De koning en koningin van Zuid-Slavië
zijn met hun gevolg, waarbij de minister
van buitenlandsche zaken Jeftistsj bevond,
te Sofia aangekomen. Zij werden op het sta
tion ontvangen door het Bulgaarsche ko
ningspaar, prinses Sophia, prins Cyrill en
alle leden der Bulgaarsche regeering. De
begroeting tusschen de vorsten was zeer
hartelijk. In den loop van vandaag zullen
de eerste politieke gesprekken plaats vin
den.
Het bestuur der Oostenrijksche Christelijk
Sociale Partij heeft, na een langdurige en
bewogen zitting, waarin ook bondskanselier
Dr. Schuschnigg het woord heeft gevoerd,
besloten de Christelijk Sociale Partij te ont
binden.
Er werd een resolutie aangenomen, waar
in tot uitdrukking werd gebracht, dat de
Christelijk Sociale Partij zich volkomen
heeft ingelijfd bij het Vaderlandsche Front.
De Christelijk Sociale Partij-correspon
dent zal onder een anderen naam worden
voortgezet.
