KERKBRAND TE NOORDSCHARWOUDE.
'fxowtdaal 'flieuws
£and= en 'Jmm&ouiv
0$aekm
Stad en Omgeving
Het interieur der verbrande kerk. Slechts de muren staan nog overeind.
LIMMEN.
SPANBROEK.
ZWAAG.
DE STREEK.
UITGEEST.
Naar Rusland.
I>e voorzitter van het comité, de heer
OUDE NIEDORP
BROFK OP LANGENDIJK.
Geneeskundige brieven
De Ned, herv. kerk een prooi
der vlammen.
Na den grooten brand van het Langen-
dijker warenhuis is Noordscharwoude op
nieuw geteisterd door een feilen brand.
Th'ans was het de Ned. herv. kerk ten gevol
ge van een kort maar hevig onweer, dat zich
aldaar Zondagavond tusschen tien uur en
half elf boven deze gemeente ontlastte. Het
was ongeveer half elf, toen een felle blik
semslag den toren van de Ned. herv. kerk in
lichte laaie zette. Hoog sloegen de vlammen
uit en een regen van vonken woei over de
nabijgelegen landerijen, alsmede boven de
vde huizen van de onmiddellijk achter de
kerk gelegen Oosterstraat. De klok van half
elf heeft men nog hooren slaan, doch reeds
voor elf uur stortte de toren met veel lawaai
naar beneden.
De brandweer was inmiddels ter plaatse
en men probeerde vanaf de Kerkelaan en het
kerkhof met slangen op de waterleiding te
spuiten, doch zooals was te voorzien, gaf dit
niets en weldra was het geheele kerkgebouw
een vlammenzee.
Het waaide hevig en er bestond ernstig
gevaar, dat de huizen staande aan het ach-
t-rste gedeelte van de Oosterstraat vlam
zouden vatten. Het was nu de motorspuit
van de gem. lichtbedrijven, welke ook spoe
dig gearirveerd was, die deze perceelen be
gon te bespuiten. Ook met diverse slangen
op de waterleidingbrandkranen begon men
te werken.
Om half twaalf werd de hevige wind,
die oorspronkelijk Noordwest was, iets min
der en liep meer naar het Westen, waardoor
het gevaar voor de huizen aan de Ooster
straat gelukkig verminderde en zeer zeker
een nog grootere ramp voorkomen werd.
Het lijkenhusje, dat naast de kerk staat,
begon ook te branden, doch men slaagde er
in dit voor algeheel uitbranden te behoe
den. Dit was van veel belang voor de on
middellijk belendende perceelen.
Vervolgens ging men er weer opnieuw toe
over om in het brandende kerkgebouw te
spuiten. Terwijl wij dit schrijven, is het reeds
1 uur 's nachts en was men nog steeds bezig
met pogingen om den brand te blusschen.
Van pogingen om de brandweer van om
liggende plaatsen op te roepen voor assisten
tie is ons niets bekend. Dit was zeer zeker
niet overbodig geweest, daar de brand te
groot was en er zeer veel gevaar voor de
nabijgelegen woonhuizen bestond.
Eindelijk kon men zien, dat de brand be
gon te verminderen, wat niet te verwonderen
is, daar het geheele kerkgebouw van binnen
uitgebrand was. Het zijn alleen de dikke en
forsche muren, dit stand hielden. Het was
nu mogelijk om goed in het leeggebrande ge
bouw te spuiten, waar het een ware vuur
haard was.
Terwijl wij ons verslag vervolgen, is het
reeds half drie en werkt de motorbrandspuir
onafgebroken, alsmede de spuiten op de
waterleiding. Het gevaar voor de omgeving
is nu geweken. Het is jammer van het oude
kerkje, waarmede een mooi gebouw voor de
gemeente Noordscharwoude is verloren ge
gaan. In het kerkje stonden een preekstoel
en banken uit de 16e eeuw, die een prooi der
vlammen werden.
Hoe zwaar de vonkenregen was, kwam
o.m. tot uiting op de Oosterstraat, waar een
partij riet, dat gelegen was bij het perceel
van den heer Kramer, begon vlam te vatten
en aan het initiatief van den heer Prijs
was het te danken, dat verder onheil werd
voorkomen. Zelfs de motorbrandspuit begon
vlam te vatten, wat met eenige emmers water
werd gebluscht.
Naar wij vernemen, is de kerk verzekerd
bij de Oudkarspelsche Brandverzekerings
maatschappij.
waard. A. B. te Beverwijk, C. E. D. te Bever
wijk, ieder 4 boete of 4 dagen hechtenis.
J. Z. te Alkmaar, 4 plus f 2 boete of 4
en 2 dagen hechtenis. J. K. te Amsterdam,
5 boete of 5 dagen hechtenis.
Overtredingen van art. 435 van
het Wetboek van Strafrecht (op
geven van valschen naam).
J. M. te Schermerhom, 10 boete of 10
dagen hechtenis. H. B. P. D. J. te Haarlem,
8 boete of 8 dagen hechtenis.
Over t re dingen va nart. 461 van
hetWetboek van Strafrecht (loo-
pen over verboden grond):
J. S. te Egmond aan Zee, A. de Z. te
Alkmaar, ieder 3 boete of 3 dagen hechte
nis. N. S. te Alkmaar, 5 boete of 5 dagen
hechtenis.
Overtreding van de IJkwet:
C. H. te Hoorn, 1 boete of 1 dag hechte
nis.
Overtreding van de Wapenwet:
C. M. te Amsterdam, teruggave aan de
ouders zonder toepassing van straf.
Andermaal is Vrijdagavond in een der
lokalen van de r. k. school een tuinbouw-
wintercursus geopend.
De heer P. Boschman, hoofd der O. L.
school, geeft les in bloembollen- en bloemen
teelt, ziektebestrijding e.d. en de heer W. J.
Beun te Alkmaar in theoretische vakken en
groenteteelt.
Aan den cursus, welke uitgaat van den
L. T. B., nemen 16 leerlingen deel
Door den raad dezer gemeente is de re
kening over 1933 vastgesteld. Deze sluit, wat
den gewonen dienst betreft, met een nadee-
lig saldo van 4278.45; die van den kapi-
taaldienst en het burgerlijk Armbestuur res
pectievelijk met een nadeelig slot van
705.14 en 922.07.
De gemeenteraad heeft de rekening over
1933 vastgesteld. Deze wijst aan, gewone
dienst, inkomsten 51879.90; uitgaven
50602.92; batig slot 1276.98.
Kapitaaldienst: inkomsten 1596.87; uit
gaven 1496.87batig slot 100.
Door de gezamenlijke zouters worden
dagelijks groote hoeveelheden tweede en
derde soort bloemkool verwerkt. Wat als
eerste soort wordt aangeboden, vindt door
auto-transport een weg naar het binnenland.
'Zaterdagavond was in het hotel de
Ooievaar een openbare vergadering be
legd door een comité, samengesteld uit
«enige inwoners die ten doel had een
Inwoner van Uitgeest als candidaat te
«tellen, die een onderzoek zal instellen
naar de toestanden in Rusland.
J. Vrouwe, heette de aanwezigen wel
kom en zette het doel van deze vergade
ring uiteen. Hieruit bleek o.a. dat het
de bedoeling was iemand van Uitgeest
aan te wijzen die eens eerlijk verslag
zal doen van zijn bevindingen in Rus
land. Hiertoe zou de aan te wijzen per
soon de gast zijn van de sovjet-arbeiders
aldaar en daardoor toegang kunnen
verkrijgen tot alle fabrieken, werkplaat
sen, enz.
Tot dit doel had zich reeds beschik
baar gesteld de heer C. Krom. Genoem
de heer zou de opdracht dan ook gaarne
aanvaard hebben was het niet dat er
op het laatste moment voor hem onover
komelijke bezwaren oprezen. Zeer tot
zijn spijt moest hij thans hiervan afzien.
De vergadering werd thans gevraagd
candidaten te stellen. Ten slotte steiden
zich hiervoor beschikbaar de heeren J.
Rijs Hz. en J. Krom. Daar slechts voor
èèn persoon de mogelijkheid was open
gesteld werd er gestemd wie der beide
heeren als candidaat gesteld zou wor
den. Bij de eerst gehouden stemming
staakten de stemmen bij een tweede
stemming werden de meeste stemmen
uitgebracht op den heer J. Rijs Hz. Deze
werd als candidaat aangewezen terwijl
de heer Krom verzocht werd als zooda
nig op te treden ingeval de heer Rijs
verhinderd mocht zijn de reis mede te
maken.
Het ligt in de bedoeling dat de delega
tie reeds in November a.s. vertrekt en
aldaar een week of vier zal verblijven.
HEILOO.
Zondag was het de „blauwe" dag voor
de drankbestrijders (sters). De Mariavereeni-
gingen en Kruisverbonden in Noordholland,
onder leiding van den heer B. Korteman en
mej. Tine Goeman uit Amsterdam, waren
Zondag bijeengekomen op Kapel. Het be
zoek was niet zoo groot als andere jaren en
bedroeg ongeveer 400. Om kwart vóór elf
droeg pater Ernestus O.M.C. uit IJmuiden-
Oost de hoogmis op. 's Middags hield de
pater kruiswegoefening met den heer H. v.
d Waarden, kapelaan te Amsterdam. De in
de drankbestrijding vergrijsde pater hield
een treffende predicatie, waarbij hij wees op
opoffering en versterving, doch bovenal het
goede voorbeeld voor de zwakke broeders of
zusters. Daarna had een plechtig lof plaats
met sacramentsprocessie. De plechtigheid
werd besloten met het Sobriëtaslied (nieuwe
zangwijze).
Naar wij vernemen, is het aantal werk-
loozen uit deze gemeente Zaterdag 13 Oc
tober 1934 geplaatst bij de centrale werkver
schaffing in den Wieringermeerpolder 8.
Door de N. C. G. O. V. was een groote
film-avond georganiseerd in het lokaal van
den heer J. de Boer.
Naast komische films en natuuropnamen
werd des middags een kindervoorstelling
gegeven met als hoofdfilm „Was ik maar
thuis terwijl des .avonds voor de ouderen
werd Yertoond Jfcierwonn^a geluk", een
boeiende film uit het Amsterdamsche volks
leven, welke zich afspeelt in de Jordaan. Een
echt stuk volkshumor vol van grappige too-
neelen en even later ontroerend leed.
Bij ministerieele beschikking is de tuin-
bouw-onderwijzer P. Glas benoemd tot lei
der der tuinbouw-cursussen te Heerhugo-
waard-Noord en Zuid en Oudorp.
EGMONDBINNEN.
De Bisschop in de gemeente.
Zondag 14 October bestond de Parochie
van den H. Adalbertus te Rinnegom 150
jaar, een plechtigheid die door mgr.
Aengenent werd bijgewoond.
Zaterdag om 5 uur arriveerde de Bis
schop in de gemeente. Bij de grens hadden
zich verscheidene ruiters en een groot aan
tal dames op met bloemen getooide fietsen
en allen gekleed in witte toiletten met gele
bies, opgesteld. Voorafgegaan door deze
groepen arriveerde Z. H. in het dorp Eg-
mondbinnen, waar hij door den burgemees
ter hartelijk werd welkom geheeten.
Dan trok de stoet verder, nu voorafge
gaan door de ruiters, het fanfarecorps, de
meisjes per fiets, een groep graalmeisjes
met vaandel. Achter de auto waarin de
Bisschop was gezeten, volgden de verschil
lende kerkelijke autoriteiten, zoowel van
Rinnegom als Egmond aan den Hoef en
Egmond aan Zee.
Even vóór de kerk van Rinnegom stonden
een 50 tal in het wit gekleede kinde
ren, z.g. bruidjes, opgesteld, die nu ook voor
den Bisschop uitgingen.
Bij de kerk aangekomen, ging de bisschop
door een haag van bruidjes de kerk binnen,
de belangstellenden werden daarna den tuin
binnen gelaten, waarheen inmiddels ook de
bisschop, evenals de vele autoriteiten zich
hadden begeven. Hier werd mgr. door pas
toor Looyaards toegesproken, daarna werd
gezamenlijk een lied gezongen, waarna ook
een klein bruidje een wenschje uitsprak.
De bisschop dankte hartelijk voor de be
toonde hulde en zag hierin een blijk van
groote godsvrucht.
Des Zondags was om half 10 de pontifi
cale H. Mis, w.o. mgr. Aengenent een pre
dicatie hield.
Het zangkoor was versterkt met zangers
van Egmond a. d. Hoef en Egmond aan
Zee, die na de Mis een feestcantate zongen.
Des avonds in het lof werd de feestpredi-
catie gehouden door pastoor van Noort.
HET CRISISBOTERMERK.
De Crisis-Zuivel-Gentralc maakt bekend,
dat, behoudens tussdieniijdsche wijziging,
voor de week van 13 tot en mei 19 October
de prijs van het crisisbotermerk en die van
de vervoervergunning voor buitenlandsche
boter zijn vastgesteld op 1 per K.G.
DE STREEK.
De bloemkoolcampagne heeft nog geen
opwekkend verloop. Het aanbod is te groot
voor de binnenlandsche behoefte en men
mag al tevreden zijn, dat de behoorlijke
kwaliteit nog geregeld wordt verkocht en
alleen de derde soort zelfdekkers als onver
koopbaar naar de belt gaan
Verschenen is een 2e druk van Verstand en
Gevoel, een voordracht gehouden in de
Aula van de Universiteit van Bern door
Dr. Paul Dubois, hoogleeraar in de
Neuropathologie. Met toestemming van
den schrijver is deze voordracht door Dr.
D. H. Adriani in het Nederlandsch ver
taald en Dr. A. W. van Renterghem heeft
daarvoor een voorwoord geschreven. Het
interessante werkje is verkrijgbaar bij de
N.V. Uitgevers- en Drukkersmaatschappij
F. van Rossen te Amsterdam.
BOVENKARSPEL.
De bloembollenveilingsvereen. „Westfries
land heeft wederom een plantgoed-veiling
bestond611' waarvoor goede belangstelling
HET KANKERVRAAGSTUK. I.
Ten gevolge van een groot aantal maat
regelen van velerlei aard zijn de verhou
dingen tusschen het levende individu en
ziekte en dood sterk gewijzigd. Tal van be
smettelijke ziekten zijn, dank zij dejmoderne
mogelijkheden als gevolg van beter inzicht,
in Eu. opa aan banden gelegd en beteugeld.
Wel neemt ip sommige jaren een griep-epi-
demie ineens ernstiger afmetingen aan en
ontstaat er daardoor een teleurstellende top
in het aantal sterfgevallen, gedurende een
bepaalde, gelukkig meestal snel voorbijgaan
de, periode, maar dit is niet te vergelijken
met de eruptie welke men in vroeger eeuwen
op het gebied van besmettelijke epidemiën
kon meemaken. Hoezeer de menschheid van
vroeger daar anders tegenover stond als de
gemeenschap van heden moge blijken uit het
volgende document.
De geschiedschrijver C. Commelin spot
op de volgende wijze over de voorzichtig
heid der Joden, die in 1664 bij het heer-
schen van een hevige pestepidemie te Am
sterdam die stad verlieten en naar Bever
wijk vertrokken.
„Die het vuur kan ontloopen is vrij van
branden" zegt hij. „Maar is het nu zoo
erg", zoo betoogt hij verder, dat er in dat
jaar 24.000 menschen stierven? Amster
dam heeft 300 straten en burgwallen en in
sommige huizen wonen 3 en zelfs 4 gezin
nen. Als er in iedere straat of gracht per
dag maar een mensch sterft krijgt men een
totaalcijfer van 2100 in de week en het is
nooit hooger gekomen dan 1041".
Bedenken wij nu, dat Amsterdam toen
omstreeks twee honderdduizend inwoners
had en dat er dus in dit epidemie jaar 1214
der bevolking was overleden dan staat
men zeer verbaasd wanneer men leest hoe
een beschaafd geschiedschrijver zulk een
ramp toch eigenlijk als een kleinigheid be
handelt. Daarop zou men in den tegenwoor-
digen tijd toch wel anders reageeren!
De zuigelingensterfte is evenals de sterfte
aan tuberculose in de laatste decenniën sterk
gedaald. De levensgevaren voor de zwange
re zijn tot een minimum teruggebracht. In
gevaarlijke beroepen worden maatregelen
van beveiliging zoo goed mogelijk doorge
voerd. Het gemiddelde geboortecijfer en het
gemiddeld aantal kinderen per gezin is da
lende. Al deze factoren werken samen om
den levensduur van de tegenwoordige men
schen gemiddeld aanzienlijk te verlengen.
Helaas werken de gevaren van het moderne
snelverkeer hierbij in remmende ricting. De
gemiddelde levensduur neemt dus toe. Daar
door is b.v. het aantal 40-50 jarigen per
100.000 inwoners thans veel grooter dan
honderd jaren geleden en ook de groep van
boven de 50 jaar geeft een geheel ander aan
tal te zien iper 100.000 inwoners. Sterfte-
statistieken, handelende over ziekten, wel
ke aan bepaalde leeftijden gebonden zijn,
hebben dus met deze verouderde leeftijds
bezetting rekening te houden.
De meest gunstige levensverhoudingen
zullen den levensduur kunnen verlengen
voor een kleiner of grooter aantal jaren,
maar eens zal de levensdraad worden door
geknipt. Onherroepelijk en onafwendbaar
komt eens voor elk levend individu het ein
de van het aardsche leven. Geboorte sluit
sterven als onontkoombare consequentie in.
Wanneer dus bepaalde ziekten als doods
oorzaak afnemen of zelfs geheel wegvallen,
dan moeten wel andere ziekten als doods
oorzaak toenemen, zelfs al is menigeen ge
neigd het overlijden op hoogen leeftijd door
uiteindelijke slijtage der weefsels als iets
normaals berustend te aanvaarden, toch zijn
ook de ouderdomsgebreken als verschijnse
len van ziekte te beschouwen. Reeds Hip-
pocrates zeide reeds in dit verband: „Se-
nectas morbus est".
Het is de taak van den geneesheer op zoo
gunstig en doelmatig mogelijke wijze le
vensverlengend op te treden en dus elke
levensbedreiging zoo doelmatig mogelijk te
bestrijden. Wanneer men het ziekteproces tot
stilstand of genezing kan brengen is dit in
alle omstandigheden de hoogste plicht.
Wanneer men het optreden van een ziekte
proces kan voorkomen arbeidt men nog veel
doeltreffender. Het kennen van de oorzaak
van een ziekteproces biedt daarbij een van
de allergewichtigste en allereerste mogelijk
heden van genezing en bestrijding al is
meestal het kennen van de ziekteoorzaak al
leen nog niet voldoende voor het behalen
van de overwinning.
Al deze vraagpunten dringen zich aan
ons op, zoodra we ons verdiepen in het kan-
kervraagstuk en beschouwingen ten beste
willen geven over de sterk 'toegenomen kan-
kersterfte gediirende de laatste vijftig jaren.
Allereerst hebben we dan de vraag te be
antwoorden wat we onder kanker hebben
te verstaan. Het menschelijk lichaam is te
vergelijken met een wereldstad, waarin het
volle leven in al zijn onderdeelen groeit en
bloeit. Het is een wereldstad, waarin gedu
rende den toestand, die we gezondheid noe
men, alle onderdeelen in feillooze harmonie
samenwerken tot heil van het geheel. Een
weermacht van witte bloedlichaampjes en
verschillende afweerinrichtingen trachten
onmiddellijk schadelijke indringers te ver
nietigen; langs bloed- en lymphvaten wor
den alle stoffen gecirculeerd en gedistri
bueerd, die voor het goed functioneeren van
het geheel zoowel als van de afzonderlijke
wijken (hier de organen) noodig zjjn
Tevens worden langs deze en andere w^jen
de afvalstoffen vervoerd die uiteindelijk bui-
ten het stadsgewoel worden gedeponeerd.
E>e magistratuur zetelt in hart en hersenen
en in ae zenuwen zoowel als in de klieren
met z.g. inwendige secretie beschikt deze
over telefoon- en telegraafdraden en stations
van waaruit onmiddellijk de r.oodige beve-
len worden doorgezonden om de vrede en de
harmonie te bewaren. Dit wondere bouw
werk bestaat uit vele milliarden cellen. Ter
wille van de harmonische eenheid van het
eeheel zijn er van alle cellen precies zooveel
als toelaatbaar zijn en respecteert elke cel-
trroep het terrein van zijn buurman. „Liever
sneuvelen voor het algemeen belang, dan de
grens van mijn gebied overschrijden iS de
leuze van elk weefsel, van elk orgaani
vredig leven de buren en de wijken onafhan
kelijk van rang of stand samen.
Helaas wordt deze schoone werkelijkheid
wel eens wreed verstoord en treedt hebzucht
en egoïsme in plaats vangrenseerbied.ging
en altruïsme. Een bepaalde cel of celgroep
word oproerig, gaat zich onevenredig ver
meerderen en eischt meer plaats op dan in
het algemeen belang wenschelijk en toelaat
baar is. Afweerkrachten blijken onmachtig,
maar vol argwaan staan de buren gereed
zich zo goed mogelijk tegen de gevaren te
weer te stellen. Intussehen is daarmede
ontstaan van een gezwel weergegeven a/ is
hierbij het waarom? en hoe? nog niet aange
roerd. We moeten hier nu principieel onder
scheid gaan maken tusschen de goedaardige
en de kwaadaardige gezwellen; ook wel be-
nigne en maligne tumoren genoemd.
Laten wij ter verduidelijking hiervoor *k-
gaan van een bepaald onderdeel van het
menschelijk lichaam en wel de vrouwelijke
borstklier of mamma. Deze is weer opge
bouwd uit weefsels, welke weer bestaan uit
cellen. Wanneer hierin zich nu een celgroep
overmatig gaat vermeerderen ontstaat een
knobbel in de borst. Wanneer zulk een knob
bel de omgevende cellen en weefsels alleen
maar op zij duwt, doch nog wel resj>ecteert,
dan is het een goedaardig gezwel. Zulk 'n tu
mor is meestal gemakkelijk te bewegen en
goed afgrensbaar. Het is 'n onplezierig, ont
sierend bezit maar het evenwicht in het
lichaam blijft overigens intact.
Zulk een goedaardig gezwel behoeft daarom
in geen enkel opzicht een gevaarlijke bedrei-
ding voor het leven te zijn. Het hangt in het
algemeen van de plaats en de uitgebreidheid
van een goedaardig gezwel af of dit levens
gevaar met zich mee zal brengen of niet. Een
goedaardig gezwel in de luchtpijp b.v. zal
al heel gemakkelijk stikkingsgevaar kunnen
veroorzaken en dan is er dus, ondanks de
goedaardigheid toch een zeer gevaarlijke si-
tuatie opgetredenZoo zouden er nog vele
voorbeelden gegeven kunnen worden welke
bewijzen, dat een goedaardig gezwel toch
gevaarlijk kan zijn of worden. Ook een goed
aardig gezwel behoort daarom volgens de
regelen van de kunst te worden behandeld.
Meestal zal dit op verwijdering door opera
tie neerkomen.
Heel anders en veel ernstiger wordt de toe
stand wanneer zich een kwaadaardig ge
zwel in een orgaan ontwikkelt. De oproerige
celgroep is dan veel boosaardiger en strijd
lustiger. De zich vermenigvuldigende cellen
doen weer een knobbel ontstaan. Maar fit
groeien en woekeren zichtbare en onzicht
bare uitloopers de omgeving in. Weefse.-
grenzen worden niet meer gerespecteerd; in
tegendeel, ze worden doorboord; de omge
vende weefsels worden vernield, het gezwel
groeit gestadig, onbeheerscht en onbelem
merd in alle richtingen voort. Het afweer
geschut van het lichaam staat machteloos
teen dezen boozen vijand. Zulk een kwaad
aardig gezwel bestaat uit levende cellen met
een aparte stofwisseling; hun stofwisse
lingsproducten worden in het lichaam opge
nomen en vormen een nieuw gevaar. En nog
zijn wij niet aan het einde van alle ramp
spoeden. Terwijl een goedaardig gezwel
plaatselijk blijft, gaat op den duur een
kwaadaardig gezwel zich vrspreiden. Cel
len van zulk een gezwel maken zich los en
worden heel gemakkelijk langs de lymphwe-
gen meegevoerd naar de klieren in de omge
ving. Deze trouwe verdedigers van onze ge
zondheid doen hun best en houden de ge
zwelscellen tegen. Wanneer levende ziekte
kiemen in de lymphklieren worden tegenge
houden ontstaat een strijd, waaruit meestal
het lichaam als overwinnaar te voorschijn
treedt. Zulk een strijd gaat meestal met
koorts en andere nuttige verschijnselen ge
paard. Maar wanneer gezwelscellen in de
lymphklieren gevangen worden, dan gaan ze
er zich meestal rustig in nestelen en verme
nigvuldigen. Ze vormen nu ook hier weer
knobbels en tasten het klierweefsel aan. Na
eenigen tijd treft men dus in deze vergroote
klieren de typische gezwelscellen in groot
aantal aan. We noemen dit het optreden van
regionnaire kliermetastasen. Weer maken
zich cellen los en langs bloedsbaan en verdere
lymphwegen kunnen deze allen nu op trans
port worden gezet naar alle mogelijke deelen
van het lichaam. In welhaast alle andere or
ganen van het lichaam kunnen de gesels-
cellen van de oorspronkelenke of primaire
haard zich nu gaan nestelen, telkens weer
nieuwe gezwellen, metastasen of zaailin
gen vormend. Zoo verspreid de kankerhaard
zich uiteindelijk door het geheele lichaam,
soms verloopt dit geheele dramatische pro
ces in enkele maanoen, soms zien wij schijn
bare stilstand of zelfs teruggang; soms ook
gaan maanden en jaren van onnoemelijk
veel leed voorbij waarna ten slotte de dood
als een ware verlossing van veel tragisch lij
den de rust brengt waarnaar tijdens het le
ven te vergeefs werd uitgezien. Begrijpelijk is
het daarom dat steeds weer de menschheid
reikhalzend uitziet naar en dringend roept
om middelen die ons in staat stellen dezen
meedoogenloozen vijand doeltreffender dan
tot nu het geval is te bestrijden.
Het beeld van den onbehandelden, aan
zich zelf overgelaten kankerlijder, zooals ik
u dat hierboven schetste is droef en somber.
In den volgenden brief zullen gelukkig de
lichtpunten naar voren kunnen wordenJP"
bracht, die dank zij de moderne behande
lingsmogelijkheden in elk stadium van deze
ziekte bestaan,
