DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE PANDERJAGER VERONGELUKT.
Bij het vertrek uit Allahabad vernield.
No. 254
136e Jaargang
Een botsing met een tractor
De bemanning ongedeerd.
De onfortuinlijke Pander.
Geen auto maar tractor?
Wat vandaag de
aandacht trekt
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven iranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 27 October 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De snderjager, die na een goedgelukte reparatie gisteravond de tocht naar
Melbourne zou voortzetten, is bij de start te Allahabad verongelukt.
Toen het vliegtuig bezig was te taxiën naar het einde van het vliegveld,
kwam het in botsing met een auto, vatte vlam en werd volkomen vernield. De
inzittenden konden zich nog net bij tijds redden,
Geijsendorffer seinde uit Allahabad: „Bij nachtstart in Allahabad reed plot
seling een tractor met zoeklicht in onze startlijn. Machine kwam vliegende in
botsing met dezen tractor en vloog in brand. Wij konden gelukkig alle drie
ontkomen en zijn ongedeerd".
Een nog nader bericht meldde, dat op het oogenblik, dat het toestel zich van
den grond zou verheffen, het landingsgestel in botsing kwam met een auto. De
botsing was oorzaak van den brand en de volgeladen Pander stond direct in
lichte laaie. De inzittenden sprongen uit het toestel en ontkwamen aldus op
wonderlijke wijze aan een vreeselijken dood.
De Indische chauffeur van den auto werd ernstig gewond.
Na enkele minuten was er van den Pander slechts een hoopje asch over.
Het ongeluk had plaats om 10.40 uur plaatselijken tijd.
Niets werd gered.
Een nader telegram dat van Geysendorf-
fer uit Allahabad is ontvangen meldt, dat de
schade aan het vliegtuig 100 pCt. bedraagt.
Niets is gered. Ook de persoonlijke bezittin
gen en de credietbrieven en het papiergeld,
aan de inzittenden toebehoorende, zijn een
prooi der vlammen geworden.
'•De bemanning zal de terugreis zoo moge
lijk aanvaarden met het s.s. „Dempo", dat
31 October uit Colombo vertrekt. Mochten zij
niet tijdig voor dit schip aanwezig kunnen
zijn, dan keeren zij naar Nederland terug
met het vliegtuig, dat Woensdag a.s. van Ba
tavia vertrekt.
Hierboven hebben wij den inhoud van
eenige telegrammen weergegeven en of
schoon ze niet al te duidelijk zijn, is er he
laas geen twijfel mogelijk. Het eenige, wat
wij nog niet begrijpen, is, hoe het mogelijk
was, dat er een auto in de startlijn stond en
hoe het de bemanning gelukt is, om nog
tijdig uit het toestel te komen. Maar onge
twijfeld zullen er nog wel nadere berichten
volgen.
Intusschen is de Panderjager wel een on
geluksvogel geweest. Laten wij maar eens
herinneren aan den eersten grooten tocht,
dien de toenmalige Postjager naar Indië
ondernam
Slot van de Panderfabrieken had het toe
stel geconstrueerd tn er werd met veel ophef
iets bijzonders. De K.L.M. zou een z.g. ver
snelde Kerstvlucht uitvoeren met een nieuwe
Fokker, de bekende Zilvermeeuw. Reeds
stond alles klaar, de post was ingeladen,
benzine was in de tanks, het vliegplan was
tot in de puntjes in orde gemaakt en
midden in den nacht, enkele uren voor het
vertrek, weigerde bij een laatste proef
draaien de midden-motor; onklaar.
't Stond er slecht voor: de Panderjager in
Italië met motorpech( de Zilvermeeuw op
Schiphol met een weigerende motor.
Toen werd de Pelikaan in gereedheid ge
bracht, het gewone lijntoestel, dat een paar
dagen van tevoren uit Indië was terugge
keerd.
Moeten we dezen tocht nog schetsen? Ieder
een weet nog te goed, hoe Smirnoff en Soer
de Pelikaan in ruim 100 uur naar Ban-
doeng brachten; iedereen weet nog wel, hoe
die Pelikaan de Ijsvogel achtervolgde en
inhaalde. En hoe die trouwe brave Pelikaan
èn met de post van de Zilvermeeuw èn met
de post van den Postjager in recordtijd Ban-
doeng bereikte.
En nog beter herinnert men zich den terug
tocht met de buitengewoon moeilijke landing
op Schiphol, een landing in den mist, een lan
ding die alleen op Schiphol, alleen met een
Fokker, alleen met een dergelijke K. L. M.-
bemanning mogelijk was.
Genoeg over die Kerstvluchten. De Post
jager werd gerepareerd, een nieuwe motor
werd ingezet en de Pander maakte een
vlotte vlucht naar Indië. In totaal werd
na aftrek van het oponthoud in Italië de
geheele Indië-tocht in 45 uren afgelegd. Als
zoodanig mocht deze vliegtocht dus ge
slaagd worden genoemd.
Bij het vertrek werd de machine weer ach
tervolgd door de traditioneele pech. Eerst
waren er moeilijkheden met de antenne.
Daarna weigerde de middenmotor, zoodat
herhaaldelijk he\vcC.rek werd uitgesteld.
Eindelijk wer<f op 5 Januari weer definitief
gestart, doch-wegens een gebrek aan
de benzineleiding moest men kbrt na den
start weer terügkeeren. Daarna werd de
reis voortgezet. Maar te Calcutta was er op
nieuw oponthoud: de starter van een der
motoren was gebroken. Daardoor werd de
reis weer vertraagd. Maar eindelijk kon men
Ge- Icrffer, de eerste bestuurder van den Panderjager met luitenant Asjes Asjes, de tweede bestuurder, en Slot
en den marconist van Straaten even voor de Postvlucht van December 1933. de constructeur van het vernielde toestel.
Fokker's meening over den
Postjager.
Een verslaggever van Vaz Dias heeft Fo --
ker naar zijn meening gevraagd °ver Jj
ramp, die den Panderjager te Allahabad
heeft getroffen.
Ik kan in het algemeen dit zeggenant
woordde de heer Fokker dat de Melbour
ne-race, ook al is deze nog niet geëindigd,
op eclatante wijze heeft aangetoond, dat
marge tusschen succes en catastrophe maar
zeer gering is. Verder is door deze race be
wezen, dat een goede bemanning in de eerste
plaats noodig heeft een betrouwbaar toestel
en betrouwbare motoren. Wat den Pander-
jager betreft, was het voor een piloot van de
groote kwaliteiten van Geysendorffer een
bad luck dat hij de beschikking heeft gehad
over een vogel met zwakke pooten.
Overigens is het een onbetwistbaar feit,
dat jonge vogels het vliegen nog moeten Iee-
ren maar bovendien vogels worden geboren,
terwijl vliegtuigen worden gebouwd, en een
lang stadium van ontwikkeling noodig heb
ben Zij moeten betrouwbaar worden gv-
maakt zoowel door menschen als door er
varing daarvan.
gewag gemaakt van deze nieuwe Nederland-
sche machine. Zij was razend snel, de proef
vluchten verliepen vlot en toen, op een Dec.-
ochtend, gebeurde het.
De Postjager vertrok van Schiphol met
een lading post, bestemd voor Indië. Het
zou een snelle vlucht worden. Daar leek het
inderdaad op, want na een zeer vlotte reis
en met een hoog gemiddelde van iets over de
300 K.M. vloog de Postjager naar Rome,
waar benzine werd ingenrmen.
Verder ging het naar Athene. Maar ziet,
Geysendorffer en Asjes kregen zwaar weer,
trokken het toestel tot 4000 M. hoogte. En
daardaar liep de oliedruk van een der
motoren terug. Direct liet Geysendorffer
dezen motor buiten werking stellen en keerde
terug naar Italië, waar in Grottagli een
noodlanding werd gemaakt. Het bleek, dat
de motor volkomen „in de soep" was en dat
de vlucht hier een ontijdig einde had geno-
m De post werd overgenomen door de Impe-
n'al Airways, die ze later aan de Ijsvogel
overgaf. En Geysendorffer wachtte op een
nieuwe motor, die uit Amerika moest komen
Intusschen gebeurde op Schiphol weer
De Pander voor het vertrek van Schiphol.
op Donderdag 11 Januari den Postjager en
de bemanning weer op Schiphol begroeten
Gerekend naar het aantal vlieguren had de
Postjager een prachtige vlucht gemaakt:
hij had slechts 46 uren tegen de Pelikaan
75 vlieguren. Doch tegelijk was bewezen,
dat het onvoorzichtig was geweest zulk een
reis te ondernemen met een machine, die
niet voldoende proefuren hgd gevlogen.
Het comité heeft na deze-vlucht den Post
jager op stal gezet. De motoren werden ge
demonteerd en geruimen tijd hoorde men
r.iets meer van het vliegtuig, dat in de bui-
tenlandsche vakbladen toch een goede pers
had gehad en bewezen had 'n goed vliegtuig
te zijn.
Geysendorffer had na de vlucht een uit
voerig rapport ingediend. Doch men had
daarvan alleen met belangstelling kennis ge
nomen, zonder verder iets aan het toestel te
doen. Tot er sprake was van deelneming aan
de Melbourne-race. Een ander comité met
de Bataafsche aan het hoofd zou den tocht
financieren. Wederom zouden Geysendorffer
en Asjes, de eerste nu als commandant, ver
gezeld van den marconist Pronk, de beman
ning uitmaken. Geysendorffer was echter te
leurgesteld, dat men na de Indië-vlucht niet
de gevraagde verbetering had aange
bracht. Zoo zou het toestel nog aanmerke
lijk sneller zijn geweest, wanneer het ver
stelbare schroeven had gehad. Men had ech
ter te veel tijd verloren laten gaan en het
bleek niet meer mogelijk deze schroeven tij
dig aan te brengen.
De laatste tocht.
Bij de nieuwe proefvluchten bleek het toe
stel wel zeer snel te zijn geworden,doch
alweer werd het vervolgd door pech.' Eerst
kreeg men op Schiphol het ongeval met het
intrekbare landingsgestel, waardoor een
vleugel beschadigd en een propeller vernield
werd. Daarna vloog een der banden in
brand en bleek het toestel de volle kracht
der wielremmen niet te kunnen weerstaan.
Toen men voor de Melbourne-race gestart
was, bleek tot veler verbazing de Uiver snel
ler dan de Panderjager, hoewel theoretisch
laatstgenoemde machine grootere snelheid
moest kunnen ontwikkelen. Zelfs vakman
nen, naar hun meening gevraagd, konden
dit niet verklaren.
Toch vloog de Pander jager mee in het
voorste pelefon. Men was er nog lang niet
gerust op, dat hij de Uiver niet voorbij zou
snellen, toen te Allahabad het noodlot het
vliegtuig weer achterhaalde. Er was iets
niet in orde met het intrekbare landingsgestel
evenals te Schiphol reeds het geval bleek. Van
een der wielen had de pal niet gepakt, zoo
dat bij het landen slechts één wiel gedeeltelijk
werkte. Een propeller en de linker vleugel
werden vernield. Men nad grootere snelheid
dan bij de .landing onder dezelfde omstandig
heden op Schiphol, zoodat de gevolgen nu
odk veel ernstiger waren. De kans op een
prijs was hiermee voor goed verkeken. Doch
Geyssendorffer wanhoopte niet. Met man en
macht werd gewerkt om het toestel te repa-
reeren. En zoo zou men dan gister weer ver
trekken om het einddoel te bereiken. „Wij
laten den moed niet zakken", telegrafeerde
Geysendorffer gistermiddag nog!
Het heeft niet zoo mogen zijn. Het nood
lot heeft zich thans voor goed meester ge
maakt van den Panderjager. Deze pech is zijn
laatste geweest en maakte aan zijn kort
stondig maar roemrucht bestaan voor goed
een einde.
De K. L. M. kan weer over haar bekwamen
piloot Geysendorffer beschikken
Dit droevig einde beteekent echter in gee-
nen deele, dat de Panderjager geen goede
machine was. Toen dit Nederlandsche toestel
op Mildenhall arriveerde,, wekte het de be
wondering der kenners en het maakte een uit
stekenden indruk.
Wel is gebleken dat bij de constructie van
het intrekbare landingsgestel niet alle veilig
heidsmaatregelen zijn toegepast, die bij deze
nieuwe vinding in de practijk noodig bleken
en o.m. bij Uiver en Zilvermeeuw wel zijn
aangebracht. Daarvan kan men den construc
teur terecht een verwijt maken. Maar overi
gens is de pech alleen en uitsluitend veroor
zaakt door het feit, dat met de machine niet
voldoende werd geëxperimenteerd.
Het is wel treffend, dat het intrekbare lan
dingsgestel de eerste maal te Allahabad het
ongeval veroorzaakte omdat het ingetrokken
was, maar thans wellicht nog veilig gestart
zou zijn indien Geysendorffer de voorzorg
om de wielen naar omlaag te laten niet had
genomen.
De Panderjager is door pech achtervolgd.
Wie voor het ongeluk geboren is, kan zijn
noodlot nu eenmaal niet. ontgaan. Die pech
heeft thans voor goed den Panderjager ver
nietigd. En in de annalen van de luchtvaart
geschiedenis zal deze machine blijven voort
leven alsde pechjager!
De Haagsche correspondent van het Hbld.
schrijft
„Gode zij dank", dat waren de woorden
waarmee een ieder reageerde, wie -we ook
gisteravond het ongeluksbericht van den
Panderjager mededeelden.
Het eerst spraken we den heer H. G.' J. ter
Marsch, te Wassenaar, die een der onmiddel
lijk belanghebbenden is bij de vlucht van
den Panderjager.
De heer Ter Marsch antwoordde ons des
gevraagd, dat Geysendorffer aan hem en
Twee meeningen over Hitier
Duitschland. (Dag. Overzicht).
Zoekt Hitier toenadering met
Frankrijk en Italië. (Buitenland).
De kerkstrijd in Duitschland; Dr.
Jager afgetreden. (Buitenland.)
Fraude in Rusland. (Buitenland).
De Onnes-zaak uitgesteld. (Rechts
zaken).
Geheimzinnig doodsgeval te Hal
steren. (Binnenland).
Fabrikant6zoon uit Enschedé rijdt
zich dood te Beileh (Dr.) (Binnen
land).
Minister Colijn beantwoordt de
vragfen van den heer de Visser over
het incident in de Ridderzaal. (Bin
nenland).
De Panderjager te Allahabad door
brand vernield; de bemanning on
gedeerd. (Luchtvaart).
Uit het parlementaire leven. (Ar
tikelen).
Doodelijke stoeipartij in Drente.
(Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
aan de vrouw van Asjes heeft getelegrafeerd,
dat de geheele bemanning ongedeerd is.
U begrijpt, aldus de heer Ter Marsch, hoe
dankbaar we zijn, dat het ongeluk zoo is af-
geloopen. Het is immers het allerbelangrijk
ste, dat de menschen gered zijn. We weten
intusschen nog maar heel weinig van het ge
beurde,
In het Reuterbericht is sprake van een
auto; hoe is dat mogelijk op het vliegveld
Van Allahabad? aldus vroegen wij den heer
Ter Marsch.
Het is geen auto geweest. Het
was een tractor, waartegen de Pan
derjager bij het taxiën over het veld
is opgereden. Vermoedelijk heeft die
tractor daar gestaan om het terrein
te verlichten en nu schijnt die trac
tor op het juiste oogenblik geen
licht te hebben gehad. Waarschijn
lijk is de tractor bij de botsing in
brand gevlogen en hebben de vlam
men zich medegedeeld aan het
vliegtuig. Hieruit zou dan te verkla
ren zijn, dat de bemanning zich tij
dig in veiligheid heeft kunnen bren
gen.
Er is ook nog een andere mogelijkheid, n.1.
dat het vliegtuig onmiddellijk in brand is ge
raakt en dan is het zeker een wonder, dat de
bemanning uit de kist is kunnen komen.
Is het eigenlijk niet vreemd, dat Geysen
dorffer bij avond is gestart? Waarom heeft
hij niet tot daglicht gewacht? zoo vroegen
wij den heer Ter Marsch verder.
Voor Geysendorffer is het niets bijzonders
om bij avond te starten. Dat is voor hem
minstens even vertrouwd als starten bij dag
licht. Intusschen, alles wat we weten is even
vaag. We weten dus niet welke maatregelen
waren genomen voor den start. We weten
evenmin wat precies de functie van dien trac
tor is geweest. Diende dat ding inderdaad
voor verliching, of stond hij er zonder eenige
startbedoeling. Het zijn allemaal vragen,
waarop we thans nog geen antwoord weten.
Het voornaamste is, dat de be
manning er heelhuids is afgeko
men en daarvoor zijn we hee
dankbaar.