DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. T)aqeti$sch Spaansch drama in zeven bedrijven. 1Buitenland De 2e Kamer bespreekt de Staatsbegrooting De aarzeling van het leger. Ho. 264 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Donderdag 8 November 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 136e Jaargang Uit het Parlement De kansen van het nationaal-socialisme; critiek op de ministers; geen devaluatie. Een centrale indusfriebank? De verwoesting van Oviedo. Wat vandaag de aandacht trekt ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. 's Gravenhage, 7 November. Jhr. de Geer spreekt. De clou van den middag was de rede van jhr. de Geer, den leider der christelijk-his- torischen. Bij ervaring weet hij, dat regee- ren moeilijk is; onbillijke verwijten zal hij een Kabinet niet licht maken. Hij prees de openhartigheid der regeering en verklaarde, dat Kamer en Kabinet elkander begrijpen. De kansen van het nationaal-socialisme in ons land achtte hij het afgeloopen jaar kleiner geworden, al is de bodem er nog, waarop het tieren kan. Natuurlijk keurt hij die beweging af, maar anderzijds betoogde hij, dat, als de N.S.B. aantoont, alleen wet tige middelen te gebruiken om haar doel te bereiken, men haar de vrijheid moet laten. In dien geest sprak ook mr. Joekes (v. d.), in dit verband te vens de aandacht der regeering ves- gende op de laatste congresuitspraken der S.D.A.P. ten gunste van uitslui tend wettige midde len. Is er, vroeg de laatste afgevaar digde, nog aanlei ding om b.v. mili tairen ambtenaren te verbieden, lid van de ze partij te zijn? Jhr. de Geer voerde wel eenige staats rechtelijke bezwaren aan tegen sommige ge dragingen van het Kabinet en gaf eenige geestige kritiek met name aan het adres van minister Marclrant, maar volgde anderzijds het advies, dat wij, jaren geleden, minister Cort van der Linden eens hebben hooren geven: „Behandel het Kabinet met zacht heid, spaar de ministers". Hij verdedigde de regeering tegen de kritiek, door ir. Al- barda geoefend, omdat zij geen bezuiniging meer op de militaire uitgaven schijnen aan te brengen. Dit laatste echter was voor mr. Joekes, die twee partijgenooten in het mi nisterie heeft, aanleiding om te verklaren, dat zijn fractie de regeering op dit punt niet kan volgen. Het zal belangwekkend zijn, dit meeningsverschil in zijn ontwikkeling gade te gaan. Op een ander punt waren de heeren de Jhr. De Geer. Geer en Joekes het wel eens: voor de voor nemens der regeering ten opzichte van de classificatie der gemeenten voor de sala- riëering van het Rijkspersoneel voelden zij niet veel. Dat ook de heeren de Visser (c.p.) en Arts (r.k.v.p.) daartegen waren, spreekt vanzelf. Het doel is een verdere be sparing op de salarissen. Dit doel is naar het hart van mr. Vervoorn (platteland), die verklaarde, dat hierop nog maar luttel was bezuinigd. Jhr. de Geer bleek het inzake devaluatie met het Kabinet eens, maar gaf te kennen, dat men zich z.i. over de voorstanders van devaluatie niet zoo geringschattend moet uitlaten als de regeering in haar memorie van antwoord heeft gedaan. Hij erkende, dat het vraagstuk een ander karakter zou krijgen, als er een wereldconferentie bijeen kwam, welke overging tot een stabilisatie op lagere goudwaarde, maar ten eerste is de kans voor zulk een conferentie thans ge ring en ten tweede zou hij zelfs in dat geval een devaluatie in ons land niet nuttig en noodig achten. Vermelding verdient, dat ook de communist de Visser tegen devaluatie is. Wat de aanpassingspolitiek der regeering betreft, betoogde jhr. de Geer, dat zij met een verlichting van de vaste lasten wat ver der zou kunnen gaan, maar hij haastte zich, erbij te voegen, dat zij groot gelijk heeft, als zij erop wijst, dat het crediet niet mag wor den aangetast. En de wenschen der S.D.A.P. (heffing ineens, verhooging suc cessiebelasting, enz.) bestreed jhr. de Geer als een politiek van roekeloos potverteeren. Intusschen vond ook mr. Joekes een ver hooging. der successiebelasting wel mogelijk. Laatstgenoemde sprekers en mr. Arts ble ken voorts beiden voor opheffing van het bankgeheim. Mr. Joekes keurde de maatregelen der re geering tot beperking van den veestapel goed, in tegenstelling tot mr. Vervoorn, die sluiting van de grenzen voor vleesch en zui vel eischte. Dr. van den Tempel (s.d.) zette uiteen, dat het met de werkverruiming te langzaam gaat. Tusschen werkfonds en regeering schijnt het niet steeds pais en vree te zijn ge weest. Voorts verdedigde deze afgevaardig de zijn lievelingsdenkbeeld, stichting van 'n centrale industriebank, ten gunste waarvan hij een motie indiende. Zulk een bank zal de industrialisatie moeten bevorderen, omdat wij door de toeneming der bevolking zijn aangewezen op de industrie. Honderddui zend zielen per jaar! (Van onzen Madrileenschen correspondent). De Spanjaarden gebruiken in hun letter kundige geschriften en in. de gewone om gangstaal veelvuldig het woord dynamisch of het substantief dynamisme. Zij zeggen van een man of van een geschrift dat het een dynamisch karakter heeft, of wel dat er geen „dynamisme" in is, en zij bedoelen het bezit of het gemis van een krachtige, zelfstandige scheppings- of levensdrang, het onstuimig voorwaarts dringen van een sterken, beweeg lijken en aan gedachten en gevoelens rijken geest. Dit woord is inderdaad op vele Spanjaar den toepasselijk, en ook op het Spaansche landschap, vooral van de Noordelijke helft De Spaansche mensch en het Spaansche landschap zijn vervuld van onstuimige krachten. De mensch is door zijn levendigen geest en zijn ontvankelijk gemoed steeds zich volkomen over te geven aan het gevoel en de idee van het oogenblik, en het landschap met zijn uitgestrekte dorre vlakte, zijn heuvels be strooid met zware blokken graniet, het woes te gebergte, en ook de vruchtbare dalen en heuvelruggen vormen het geschikte tooneel voor alle uitingen van het Spaansche ge voelsleven dat zoo rijk aan schakeeringen is. Wat Spanje in zijn geschiedenis, in zijn bewoners en in zijn landschap kenmerkt, is het grootsche, het onmettelijfee, het onbe- heerschte. Het is een land en een volk waar in alles bij erupties, bij uitbarstingen is ont staan. Alles geschiedt in het oogenblikke- lijke; het grandiose landschap en de groot sche daden schijnen als in een moment van ontzaglijke uitingen van krachtbronnen te zijn geboren. Reist ge in Spanje, dan herin nert alles u aan Spanje's dramatische ge schiedenis. Spanje is het land van de daad, de daad die de gedachte of de ontroering op den voet volgt. De bezinning is slechts de rust na de uitbarsting, zij is niet de bezonken overpeinzing van een gedisciplineerden geest, die behoedzaam overdenkt wat gedaan dient te worden. De jongste geschiedenis heeft dit weer even duidelijk aangetoond als de gebeurte nissen uit vroegere tijden dit hadden ge daan. Hetgeen er in Barcelona en in Oviedo is geschied, kan een rustige, de orde en de wet eerbiedigende Nederlander nauwelijks begrijpen, en geenszins in alle schakteringen meevoelen. In Barcelona heeft zich in zeven dagen een drama afgespeeld dat van zulk een onbezon nen toegeven aan oogenblikkelijke opwellin gen getuigt, dat als niet dooden, gewonden en gevangenen van leed en vertwijfeling spraken, wij geneigd zouden zijn van een dwaze klucht te spreken. Wat te denken van een man, die vergrijsd is in de politiek en steeds in het openbare leven heeft verkeerd, en desondanks een on beraden opstand uitroept, zonder zeker te zijn van soldaten, bondgenooten en verstrek kende maatregelen? Waren het geen man nen die sinds jaar en dag bestuurders en bewindvoerders van stad en land zijn ge weest, dan zoude men denken dat het brood dronken jongelieden waren die verhit van hoofd en hart, begonnen met de uitvoering van daden welker strekking en beteekenis zij in hun roes niet hadden begrepen. Is het mogelijk dat bejaarde menschen, die door langdurige ervaring de voosheid van de geestdrift om ingebeelde „werkelijkheden" hadden kunnen kennen, toch in een vernau wing van bewustzijn het gevoel van de zake lijke werkelijkheid kunnen verliezen, zoo zelfs dat zij zonder reëele macht en voorbereiding den staat den oorlog verklaren? En toch, zoo is het geschied. Zelfs een Azana, die zoo lang in het openbare leven heeft verkeerd door zijn politieke en maat schappelijke actie, zelfs een Companys, die de regeering van een landstreek in handen had, en andere mannen die hooge, openbare ambten bekleedden, meenden met het macht woord der verbeelding de werkelijkheid van een staat, een leger, en een historische ont wikkeling te kunnen op zijde schuiven. Het verliep alles zeer snel. In zeven dager, was de kringloop van rust tot rust volbrachr. Den eersten dag (4 October) gaf de gewes telijke regeering van Catalonië aan de cen trale regeering van Madrid de verzekering dat er rust in het land zou blijven, de staat van beleg behoefde dus niet te worden afge kondigd. Den tweeden dag (5 October) kondigde de Catalaansche minister Dencas af, dat de algemeene staking was uitgeroe pen, (hetgeen onjuist was). Op straat von den relletjes en aanslag plaats. Schietpar tijen. Mededeelingen van Companys door de radio, waarbij hij verzocht de kalmte te be waren. Bespreking van Azana en Companys, waarna vreugdevuren werden ontstoken welker beteekenis niemand begreep. Den derden dag (6 October) bericht van minister Dencas dat de regeering tot. gewapend op treden was besloten. Om half negen des avonds werd de onafhankelijke Catalaan sche republiek geproclameerd. Verder werd bekend gemaakt, dat er een Spaansche sta tenbond zou worden gevormd, dat de regee ring van Madrid onwettig werd verklaard en dat er een voorloopige regeering onder Azana was gevormd. Hevige opgewonden heid en spanning betreffende de houding van het leger en de marechaussee. Een half uur na de proclamatie bulderden de kanonnen, knetterden de geweren en klonk het geratel van de mitrailleuses: het leger bleef trouw aan de centrale regeering. Companys en de zijnen werden gevangen genomen, Azana, Dencas en anderen ontsnappen. Den vierden dag (7 October) blijkt, dat het olitiek avontuur volslagen is mislukt. Het leger handhaaft het centrale bewind. Vlieg tuigen verspreiden orders in ae provincie. De arbeidersorganisaties heffen de staking op. Den vijfden dag (8 October) nam men Azana gevangen ten huize van den bloedver want van den president .van het Catalaan sche Hof van Cassatie. De rust is in Barce lona teruggekeerd. Den zesden dag werd de orde en geregelde gang van zaken hersteld. Den zevenden dag (10 October) kwamen in het romantische, sombere kasteel van Mont- juich de leden van den krijgsraad bijeen en begonnen de zittingen waarin de zwaarste vonnissen werden uitgesproken. De gevan genen gevoelen reeds den killen ademtocht van den dood, en buiten klinkt de doffe slag van den omfloersten trom in den begrafenis stoet van gevallen militairen. Azana wordt verhoord, terwijl de gesneuvelde opstande lingen in stilte worden begraven Terwijl in Catalonië deze onberaden op stand werd uitgeroepen, stond de provincie Asturië in vuur en vlam door de revolution- naire beweging van de uiterst linksche par tijen, waarvan de kern werd gevormd dooi mijnwerkers. (In Asturië zijn verscheidene mijnbedrijven). Het hevigst werd gevochten in het kustplaatsje Gijón en in de lieflijke hoofdstad Oviedo. Wie het aardige bad plaatsje Gijón kent, waar in den zomer voor namelijk de kleinere en de gezeten burger stand heen trekt om van de frissche zeelucht en de heerlijke omgeving te genieten, zal met leedwezen vernemen dat daar nauwelijks meer dan rookende bouwvallen van over zijn. Zeer smartelijk heeft de verwoesting in Oviedo getroffen al wie in dit bekoorlijke stadje met zijn mooie oude gebouwen en zijn fraaie ligging heeft vertoefd. De kathedraal is gelukkig behouden gebleven, al zijn er ge deeltelijk vernielingen te betreuren, maar de Universiteit en andere gebouwen zijn ver woest. Heele straten, waaronder de ruime, geriefelijke hoofdstraat (Calle de Uria) zijn volkomen vernield. Het leven is wel zeer on bestendig Een goede maand geleden bracht ik eenige heerlijke dagen in Oviedo door, ik was door deze fraaie stad weer zoo bekoord; dat ik voornemens was een „Spaan- schen brief" aan haar te wijden en de Neder- landsche toeristen op te wekken eens naar die prachtige streek van Sanje te gaan Het hotel waar ik met zooveel genoegen logeerde en de aanteekenigen maakte van alle'schoonheden en oudheden die ik had be wonderd, is nu een zwart berookte ruïne, zooals de heele wijk waarin het stond. Men spreekt van duizenden dooden en ge wonden. In Oviedo alleen zouden honderden lijken zijn geborgen, velen moesten uit de hui zen worden gedragen waar zij niet eerder uit vervoerd hadden kunnen worden. De versla genheid der bevolking is groot, want de ver liezen aan have en goed, en de dood van ver wanten en nabijstaanden drukken op vele ge zinnen. Honderden soldaten en officieren zijn gevallen bij de vervulling van hun plicht, tal van opstandelingen hebben hun verdwazing met den dood betaald. Vele ge vangenen verkeeren in een toestand van ver twijfeling want hun lot is onzeker. Sommi gen in den lande dringen op zeer strenge be straffing aan, anderen vragen om barm hartigheid, hopende dat hierdoor weer rust en vrede in het land zal komen zonder ver bittering of wrok. Streng diende het recht echter te zijn ten opzichte van de leiders die lichtzinnig heb ben gespeeld met het leven en de welvaart van de menschen. Hun onbezonnen drijven, hun verblinding, hun sectarische en separa tistische politiek, die op aan het leven en de werkelijkheid vreemde theorieën berustte, hebben Spanje tot dit tragische oogenblik gebracht. Door hun dweepzucht onaandoen lijk en onontvankelijk geworden, hebben zij geen ook meer gehad voor de werkelijkheid, en hebben door hun voorbeeld en hun op jagende passie hun volgelingen in een woes- ten ren het verderf tegemoet laten loopen Het werd de zooveelste uitbarsting van ont zaglijke krachten- die alleen door geweld konden worden gekeerd. TOESPITSING TOESTAND TE PARIJS, Doumergue doet geen concessies. De radicaal-socialistische Kamerfractie heeft in een gisteravond gehouden zitting be sloten haar Dinsdag aangenomen resolutie ongewijzigd te handhaven. Afgevaardigde Herriot heeft deze resolutie Woensdagavond of ficieel ter kennis gebracht van den minister-president en hem kennis gege ven van den wensch der radiciaal-socia- listen, dat hij con cessies zou doen. Doumergue heeft dit voorstel van de hand gewezen en verklaarde bij zijn eischen te moeten blijven. Herriot. De radicaal-socialisten hebben hun besluit genomen, hoewel de minister van binnen- landsche zaken en afgevaardigde der radi caal-socialisten, Marchandeau, in de zitting der fractie zijn collega's dringend had ver zocht geen regeeringscrisis te verwekken. Onder deze omstandigheden zal de regee ringscrisis mogelijk hedenochtend uitbre ken tijdens den ministerraad, wanneer de radicaal-socialisten het beroep van den mi nister-president te stemmen voor het voorstel tot bewilliging van drie twaalfden der be grooting, beantwoorden met hun ontslag aanvrage. Verklaring van Doumergue. Minister-president Doumergue heeft Woens dagavond tegenover persvertegenwoordigers verklaard: De toestand is nu ten minste dui delijk. De verantwoordelijkheid staat vast. Mijn positie is thans gemakkelijker. Ik weet, wat ik doen wil en zal dat doen. Ik zal mor gen om tien uur even rustig als ik nu ben naar den ministerraad gaan. Wanneer de ministers mij natuurlijk in den steek .laten, zal ik Donderdagmiddag niet in de Kamer verschijnen. Op de vraag of de minister-president ge bruik zal maken van alle hem ten dienste staande middelen, antwoordde Doumergue: Om parlementsontbinding voor te stellen, is een kabinet noodig. Ik wil geen minderheids- regeering vormen, want dan zou men mij van dictatuur beschuldigen. In zijn ontslagaanvrage zou Doumergue zijn houding toelichten. KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND VERSCHERPT. Muller's ontslag opnieuw geëischt. De kerkelijk politieke toe"'and in DuKschland is weder verscherpt. I~a aan Rijksbisschop dr. Müller, van de ziide der Belijdenissynode de directe eisch gesteld is, zijn ontslag in te die nen, en de bisschop zijnerzijds het op e" i openlijken strijd wil laten aanko men, wordt aan de bijeenkomst, die a s. Donderdag door de Belijdeniskerk ten bate van de Winterhulp in de Tentoon stellingszaal op den Kaiserdamm geor ganiseerd wordt, groote beteekenis ge hecht. Zonder dat een openbare verkoop var. toegangskaarten plaats vindt, waren Woensdagavond toch reeds dertien dui- z I kaarten verkocht. Bovendien wor den nog vier duizend deelnemers ver wacht. Dominee Jacobi en praeses Koch zul len de vergadering opmen, terwijl do minee Niemüller zijn standpunt zal be palen ten opzichte van den strijd tegen rijksbisschop Müller. Naar wij vernemen zal Niemüller nog maals erop wijzen, dat de rijksbisschop nog steeds in de „kerkelijke ban" is en dat de vrede niet hersteld kan worden als Müller niet aftreedt. Dinsdag j.1. verscheen in de „Berliner Boersenzeitung" een artikel van offici- eeU kerkelijke zijde, waarin het stand punt van Müller werd uiteengezet Spaansche drama in zeven be drijven. (Dag. Overzicht.) Toespitsing toestand te Parijs. (Buitenland.) Vrachtauto te Harderwijk over den kop geslagen; fietser gedood. (Binnenland.) Vlootbeperkir; in Amerika. (Bui tenland.) Roosevelt zegevoert bij de ver kiezingen. (Buitenland.) Bandieten-overval in Polen. (Bui tenland.) Gaat min. Colijn naar Indië? (Binnenland.) Uivers' zegetocht op Java. (Lucht vaart.) linterview met een nieuwen a.s. dir gen. van den landbouw. (Stad.) Wat gebeurt er met de Wieringer- meer-directie? (Stad.) (Zie verder eventueel lnnf*te berichten.) Naar wij vernemen is van regeerings- zijde deze publicatie reeds gelaakt. In het artikel heet het, dat na 't heengaan van Jager de Duitsche Evangelische kv I; door de waarachtige inzichten van de Duitsch-christelijke beweging geleid wordt. Juist deze passage heeft' in Be lijdeniskringen tot nieuwe ongerustheid aanleiding gegeven en een nieuwe „oor logsverklaring" aan den rijksbisschop bespoedigd. Donderdag verwacht men in de Ten toonstellingszaal de bekendmaking van verdere maatregelen, die moeten leiden tot den opbouw van een Duitsche Evan gelische kerk in den geest van de Belij- denissynode, die niets met Müller en de Duitsche christenen te maken zal heb ben. BANDIETEN-OVERVALLEN IN POLEN. Op postwagen en personén- voertuig. Een buitengewoon brutale bandieten-over val, in de onmiddellijke nabijheid van War schau in Polen ggpleegd, heeft groot opzien gewekt. In den nacht van Dinsdag op Woensdag hebben drie gemaskerde bandieten weinige kilometers van Warschau den postwagen van een personentrein PozenWarschau overval len. De door den overval verraste beambten van den postwagen werden door de plotse ling onder het rijden van den trein binnen dringende bandieten met revolvers in be dwang gehouden. De bandieten wierpen een door hen be machtigde ijzeren geldkist uit den trein, trokken aan de noodrem en sprongen op de spoorbaan. Een door spoorwegbeambten ondernomen achtervolging waaraan later ook de politie deelnam, heeft tot nu toe slechts als resul taat opgeleverd, dat de opengebroken geld kist gevonden is, die bijna 40.000 zloty bevat heeft. Verder werd een aantal verdachte perso nen gearresteerd. Men weet echter niet, of zich onder hen ook de daders bevinden. Volgens een bericht uit Krakau zijn giste ren in de nabijheid van Tarnouw (West Ga- iicië) de zes inzittenden van een voertuig op klaarlichten dag in een bosch door vijf straatroovers overvallen. De bandieten losten verscheidene schoten op het voertuig, waarbij een vrouw werd ge dood en vier andere inzittenden zwaar ge wond. SIAMS WANKELE TROON. Een deputatie naar den koning in Engeland. Drie Siameesche ambtenaren zullen naar Engeland vertrekken voor een bezoek aan koning Prajadhipok. Zij zullen trachten het geschil tusschen den koning en diens regeering bij te leggen. De koning leeft thans het leven van een land edelman in Surrey (Engeland). Zooals men weet heeft hij gedreigd af stand van den Siameeschen troon te doen, indien zijn perogatieven zouden worden be knot. De missie zal den vorst de nieuwe wetten uitleggen en den koning vragen, wanneer hij van plan is, naar Siam terug te keeren. SCHUSCHNIGG NAAR ROME? De officiëele Politische Korrespondenz verklaart, dat bondskanselier Dr. Schuschnigg en de bondsminister van Buitenlandsche Zaken, Berger-Walden- egg, binnenkort naar Rome zullen gaan.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1