DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Particuliere loterijen mogen niet meer
volgens de staatsloterij trekken.
Weer een conflict in het Saargebied.
QageUj&sch Overzicht
^Buitenland
O. 272 D» nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 17 November 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
136e Jaargang
l)it het Parlement
Geen uitbreiding der staatsloterij.
De begrooting van Binnenlandsche Zaken aangenomen.
0
Een aanklacht ingediend tegen Duitsche leiders.
Wat vandaag de
aandacht trekt,..
ONZE TELEFOONNUMMERS
ZIJN NA AUTOMATISEERING:
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVONDTbehawTzon^
cn Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2—,
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven Iranco aan de N. V. Boe'r- «»n Handelsdruk
kerij v'h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
's Gravenhage, 16 Nov.
Herinnert men zich nog het verhaaltje
van de familie, die op een regenachtigen
Zondagmiddag de vraag ging bespre
ken, wat zij zou doen, als zij de honderd
duizend won? Het heele gezin was van
meening, dat als dit feit zich voordeed,
men het moest vieren door het maken
van een rijtoer in een rijtuig met twee
paarden. (Men ziet, dat het verhaaltje
heel oud moet zijn). Maar toen kregen
de kinderen groote ruzie over de vraag,
wie er naast den koetsier op den bok
mocht zitten, als men de honderddui
zend won.
Het twintigje brengt een straal van
hoop in het leven van menigen armen
drommel, die een dubbeltje twee maal
moet omkeeren, alvorens het uit te ge
ven. „Als men een gokje in de Staats-
lotérij wil doen, wat is er eigenlijk voor
bezwaar tegen?", vroeg mr. Wendelaar
(lib.) gemoedelijk. Inderdaad, er zijn
gevaarlijker manieren om te gokken...
Intusschen heeft de Kamer het initia-
tief-voorstel-K. ter Laan (s.d.) tot ver
dubbeling van het aantal loten der
Staatsloterij verworpen. Volgens den
voorsteller is het aantal loten der parti
culiere loterijen tien tot vijftien maal
zoo groot als dat der Staatsloterij en
btsteedt ons volk millioenen per jaar
aan buitenlandsche loterijen. De Staats
loterij is volkomen betrouwbaar, wat
men van ,de andere loterijen niet zoo
stellig kan zeggen. En een verdubbeling
van haar lotental zou 6 K ton meer op
brengst geven. Terwijl ons volk sedert
1885 van vier op acht millioen zielen is
gekomen, is het aantal loten der Staats
loterij gelijk gebleven.
Maar deze en dergelijke argumenten kon-
den.de meerderheid der Kamer niet overtui
gen. Met de sociaal-democraten waren de
liberalen voor het initiatief-voorstel, be
nevens de heeren Sneevliet (r.s.) en Wijn
koop (c.p.) Doch daar hield het dan ook mee
op. Met 49 tegen 20 stemmen kelderde het
Blijkens een rede van mr. Joekes (v d
waren de vrijzinnig-democraten tegen, om
dat, indien de Kamers het voorstel goed
keurden, de regeering zou moeten beslissen
of zij het al dan niet aan de Kroon ter be
krachtiging zou voordragen, en zich dan zou
moeten bezig houden met een kwestie welke
de politieke tegenstellingen toespitst.' Toen
het kabinet voor het eerst voor de Kamer
verscheen, heeft het verklaard, zich van zulke
beslissingen te zullen onthouden.
Al zeide mr. Wendelaar, dat dit wetsvoor
stel geen principieel karakter had maar een
vraag van wat meer of minder betrof, ds
Zandt (s.g.) en de heer Smeenk (a.r.) ge
tuigden van hun opvatting, dat het spel
zende is, en vonden het beter, op het pad der
zonde niet verder te gaan. Der staatsrech e-
lijke gewoonte getrouw, liet minister Oud
zich over het initiatief-voorstel niet uit.
Echter moest hij wel een regeeringsont-
werp betreffende de loterij verdedigen, n 1
een voorstel om aan particuliere loterijen te
verbieden, de trekkingen der Staatsloterij te
gebruiken voor haar eigen uitlotingen. Deze
particuliere ondernemingen doen der Staats
loterij concurrentie aan, door gebruik te
maken van de organisatie der laatste. De
heeren Drop (s.d en Wijnkoop bestreden
het ontwerp aanvoerende, dat men nu al
thans zeker kan zijn van de eerlijkheid der
particuliere uitlotingen en dat men in de
courant gemakkelijk kan zien, of men daar
bij wat gewonnen heeft. Mr. Westerman
(n.h.) vreesde, dat men tal van personen, bij
de particuliere loterijen werkzaam, een
broodwinning zou ontnemen, maar minister
Oud ontkende ten stelligste, dat zijn doel
zou zijn, haar het bestaan onmogelijk of
moeilijk te maken. Mr. Westerman raadde
aan, van de particuliere loterijen een belas
ting te heffen voor haar gebruik van de trek
kingen der Staatsloterij, maar, zeide de mi
nister van financiën, stel u voor, dat ik dit
doe en dat daarna mijn ambtgenoot van
justitie zulk een onderneming tot een verbo
den loterij verklaart! De particuliere lote
rijen kunnen volgens Z.Exc. zeer wel zeiven
trekkingen organiseeren. Met 57 tegen 11
stemmen keurde de Kamer het regeerings-
ontwerp goed. Negen sociaal-democraten en
de heeren Sneevliet en Wijnkoop stemden
tegen.
0
Toen begon men aan de begrooting van
buitenlandsche zaken. Minister de Graef,
vas daarvoor reeds gister in de Kamer ver
chenen, maar had na een poosje zijn porte
feuille weer onder den arm genomen en was
vertrokken. Trouwens, de Kamer schiet
heusch niet slecht op.
De heeren Snoeck Henkemans (c.h.), Ling-
beek (h.g.), Bongaerts (r.k.) en Van Dijk
(a.r.) keurden minister de Graeff's stemmen
tegen de toelating van Rusland tot den Vol
kenbond te Genève goed, maar waren niet
tevreden, omdat de regeering had volstaan
met zich aan te sluiten bij den Zwitserschen
staatsman Motta en geen eigen, christelijk
geluid had laten hooren. De heer Vliegen
(s.d.) keurde dit tegenstemmen af, Ruslands
toetreding als een versterking van den vrede
beschouwende, dit laatste in tegenstelling
speciaal met den heer van Dijk. Ook de heer
Sneevliet had gewenscht, dat de minister
vóór zou hebben gestemd, maar anderzijds
verklaarde deze afgevaardigde, dat de heele
Volkenbond niet deugt.
Aardig was 's heeren VÜegen's opmerking
over het eenheidsfront tegen den Volkenbond
in de Kamer, vroeger gevormd door de hee
ren Kersten (s.g.) en Wijnkoop, maar waar
in de laatste nu wel zou worden vervangen
door den heer Sneevliet, nu Rusland lid van
de volkerengemeenschap is geworden. Al
hebben de Hollandsche communisten geen
last van regeeringsverantwoordelijkheid in
het eigen land, het feit, dat hun partijgenoo-
ten in een ander land die verantwoordelijk
heid dragen, zal hen hier min of meer aan
banden leggen.
Misschien treedt ook mr. Westerman eens
toe tot het eenheidsfront. Hij heeft vodr den
Volkenbond, zooals deze reilt en zeilt, weinig
sympathie en verwijt der regeering, niet flin
ker tegen de groote mogendheden te Genève
op te treden. Over de Fransche overheer-
sching in de volkerenorganisatie lieten nr-
Westerman en de heer Sneevliet zich onge
veer op gelijke wijze uit. De heer van Dijk
vond op den Volkenbond ook wel heel wat
aan te merken, omdat deze niet van het
christelijk beginsel doordrongen is, maar
wanhoopt nog niet aan het slagen van het
werk te Genève.
Moest volgens mr. Westerman de regee-
ing ook tegenover België veel krasser op
deden (om dit land ertoe te brengen, „den
stop van Lixhe" weg te nemen, een op Bel
gisch gebied gelegen belemmering van de
scheepvaart naar en over Nederlandsch ge
bied), de heer Vliegen, die België's wensch
inzake bouw van een tweede sluis bij Terneu-
zen ter sprake bracht, meende, dat de beide
landen het leven elkaar niet langer zuur
moeten maken en het eens moeten worden.
De heer Vliegen verwacht de eerstkomer.
de jaren nog geen oorlog, maar meent wei.
dat de ontwikkeling erheen gaat. Het is wei
erg met de merschhheid geworden, dat wij
al blij moeten zijn, als wij de eerste jaren
nog van oorlog verschoond blijven: 1914—
1918 heeft der menschheid nog niet veel ge
leerd.
De heer Schaeoman (r.k.) besprak den
regeeringspersdienst, aandringende op mede
werking hieraan ook van andere aeparte
menten dan buitenlandsche zaken. Dr
Lovink (c.h.) en mr. Westerman bepleitten
een verbetering van den consulairen dienst
ter bevordering van ons economsch leven;
de laatste wenscht een combinatie van dezen
dienst met den diplomatieken.
In een nachtvergadering is de begrooting
van binnenlandsche zaken afgehandeld
Daarbij was het hoofdpunt minister de
Wilde s optreden tegen de gemeenten. De
heeren Smeenk (a.r.), Wendelaar (lib.) en
Krijger (c.h.) erkenden de moeilijkheid van
de zaak en raadden Z Exc. voorzichtigheid
aan. Volgens den heer J. ter Laan (s.d.) zijn
vele gemeenten juist door de regeerinf it;
financieele moeilijkheden gekomen. De&heer
Groen (r.k.) besprak inzonderheid den nood
van kleine plattelandsgemeenten, maar de
bewindsman zeide, dat het juist den kleinen
gemeenten niet het slechtste gaat. De heer
Van Houten (c.d.) drong erop aan, dat de
regeering de salarissen der gemeenteveld
wachters niet te veel zou doen verlagen
Mr. Vervoorn (platteland), de heer Snee
vliet (r.s.) en mr. Arts (r.k.v.p.) waren over
de beperking van de gemeentelijke zelfstan
digheid niet goed te spreken. Minister de
Wilde, zich verdedigende, zeide, dat niemand
had aangegeven, hoe hij dan wèl moet op
treden om te verhinderen, dat het schip in
den storm niet vergaat. Hij verklaarde, ir.
het algemeen medewerking van de gemeen
ten te ondervinden bij zijn zorg voor het be
houd van behoorlijke gemeentefimanciën.
Wat hij deed, was z.i. geen aantasting, maar
bescherming van de gemeentelijke auto
nomie. En de colleges van Ged. Staten had
hij stelselmatig in het overleg betrokken.
Mr. Vervoorn bepleitte verlaging van de
scheepvaartrechten; de minister zal zijn best
doen, maar merkte op, dat vele gemeenten
die rechten financieel noodig hebben. Ge
noemde afgevaardigde en ds. Zandt (sg
wenschten een soepele toepassing van de
trekhondenwet, waarvan mevrouw Bakker—
Nort (v.d.) juist een scherpere toepassing
bepleitte. Volgens den bewindsman is het een
moeilijke zaak en wordt de wet zoo goed
mogelijk toegepast. Ds. Zandt klaagde over
partijdige benoemingen van anti-revolution-
naire burgemeesters, volgens den heer
Smeenk ten onrechte. De minister zei, dat
hij meestal de adviezen volgt en dat, als hij
ervan afwijkt, het meestal niet is om een
antirevolutionnair of katholiek te benoemen
Z.Exc. deelde voorts mede, dat in het alge
meen de bioscopen geen brandgevaar op
leveren, wel echter reizende bioscopen; de
Brandweervereniging zal er een rapport
over uitbrengen. De heeren v. Houten, Snee
vliet en Schalker (c.p.) bestreden de posten
voor burgerwacht en vrijwilligen landstorm,
de laatste op zulk een wijze, dat voorzitter
van Dijk hem het woord ontnam. Minister
de Wilde verzekerde, dat deze organisaties
alleen onder wettige leiding optreden.
De bewindsman heeft een échecje geleden,
doordat de Kamer een amendement-Teü-
lings (r.k.) heeft goedgekeurd, waardoor een
begrootingspost met 12000 is verminderd,
welk bedrag bestemd was geweest voor een
tegemoetkoming aan de Commissarissen der
Koningin voor de kosten van verwarming,
verlichting en waterverbruik. Z.Exc. had wel
verklaard, dat deze functionnarissen niet
meer dan 9000 verdienen en velen hunner
in paleizen moeten wonen, zoodat zij be
langrijk moeten bijpassen, maar de Kamer
nam het amendement met 53 tegen 7 stem
men aan, omdat zij het nu niet den tijd vond
voor een nieuwe uitgaaf.
De begrooting van binnenlandsche zaken
heeft zij zonder stemming goedgekeurd.
Een groot aantal Duitsche en buiten
landsche journalisten had niet talrijke
regeeringsvertegenwoordigers en andere
officieel© persoonlijkheden volgens het
Hbld. gistermiddag gehoor gegeven aan
een uitnoodiging van den Bond van
Saarvereenigingen ,om eenige redevoe
ringen over het Saarprobleem aan te
hooren en een grootsch opgezet en rijk
geïllustreerd boekwerk „Het Saarge
bied, het lot van een Duitsche land
streek", in ontvangst te nemen.
Tot de sprekers behoorde de oprichter
van genoemden Bcad, de heer Vogel,
een Saarlander, die uitgewezen is, en
voorts de bekende vroegere gezant en
ex-ondersecretaris van den Volkenbond
Von DufourFéronce.
Wat zij over het a.s. plebisciet en de
toestanden in het Saargebied te vertel
len hadden, was in hoofdzaak natuurlijk
niet nieuw en evenmin bijzonder actu
eel; te vermelden ware hoogstens, dat
heer Vogel al dadelijk zoo agress^f
teven Frankrijk werd, dat de meeste
Fransche persvertegenwoordigers tij
dens zijn rede eensklaps uit de zaal ver
dwenen waren, hetgeen in zooverre was
te betreuren, dat zij daardoor de gele
genheid verzuimden kennis te nemen
van de veel gematigder en zelfs verzoe
ningsgezinde bespiegelingen van baron
Dufour-Féronce, die de hoop uitsprak,
dat na het plebisciet een nieuwe periode
van Fransch-Duitsche toenadering
mocht aanbreken.
Blijkbaar wisten de sprekers cp deze
theeontvangst nog niet wat het „Berli-
ner Tageblatt' in zijn eerste ochtenduit-
gave van Zaterdag berichten kon over
de nieuwe blijkbaar zeer ernstige ver
scherping der situatie in het Saargebied,
die ontstaan moet zijn door het feit, dat
Knox, de voorzitter der regeeringscom-
missie, bij het Opperste Plebiscietge
rechtshof een aanklacht tegen de be
kendste Duitsche leiders in het Saarge
bied Röchling, Kiefer, Pirro, Levach-er
en Schmelz-er heeft ingediend wegens
beieediging en laster, een en ander naar
aanleiding van het antwoord van deze
leiders van het z.g Duits"he Front op
het bezwaarschrift van den heer Knox
aan den Volkenbond.
Deze aanklacht is in hoofdzaak ge
grond op de overweging, dat het ant
woord van het Duitsche front ten deele
gebaseerd is op een getuigenis van de
vroegere typiste van de directie van
Binnenlandsche Zaken der Saarregee-
ring, welke dame 14 September j.1. werd
ontslagen onder verdenking het ambts
geheim geschonden te hebben, waarop
zij naar Duitschland de wijk nam.
Voorts gaat deze aanklacht, welke de
bladen in het Saargebied op bevel der
Saarregeering hebben moeten afdruk
ken, ook op andere bijzonderheden van
de nota van het Duitsche front uitvoe
rig in, zoo ook op het verduisteren van
stukken, welke in deze nota in facsimile
opgenomen zijn.
Het is aan te nemen, dat de Berlijn-
sche ochtendbladen vandaag uitvoerig
op deze sensationeele botsing zullen in
gaan. Tot dusver gaf slechts het „Ber-
liner Tageblatt" bijzonderheden en een
kort commentaar. In den loop van den
avond zullen intusschen ook wel de
overige Berlijnsclie bladen worden inge
licht en hun meening geven.
Het commentaar in het „Berliner
Tageblatt" wijst er eerst op, dat de aan
klacht ingediend is tegen de vier leiden
de mannen van de Duitsche propaganda,
zoodat de beteekenis van dezen aanval
niet verder behoeft te worden geaccen
tueerd. Gaat het Hoogste Plebiscietge
rechtshof hierop in, dan is het theore
tisch mogelijk, dat de mannen, op wie
het voor de Duitsche zaak aankomt, tij
dens het hoogtepunt van den verkie
zingsstrijd buiten gevecht gesteld wor
den. Maar zoover is het nog niet en mag
het ook niet komen.
„De politieke gevolgen van dit optre
den der regeerngscommissie worden
echter door de psychologische schier
overtroffen. In welk een wereld leeft de
heer Knox, de Volkenbondscommissaris
voor het Saargebied?" vraagt het blad.
Naar het Hbld. meent te weten is de
Duitsche regeering van alle bijzonder-
j heden over dit nieuwe en zeer scherpe
conflict reeds op de hoogte gesteld Wat
1 zij daarop zal antwoorden, zal straks
stellig wel uit de commentaren der bla-
I den zijn op te maken.
DE KABINETSCRISIS IN BELG1E.
Theunis tracht een kabinet te
vormen.
Inzake het verrassende besluit van Jaspar
den opdracht tot vorming van een kabinet
weer in handen van den koning te leggen,
werd door het koninklijke kabinet gistermid
dag een communiqué uitgegeven, waarin ge
zegd wordt, dat jaspar bij zijn 1 ezoek aan
den koning verklaard heeft, dat hij bij zijn
onderhandelingen niet den nood'gen steun
heeft gevonden en dientengevolge geen rege
ling kon vormen.
De koning heeft daarop den katholieken
senator van Overtergh, die behoort tot den
democratischen vleugel van de katholieke
partij, bij zich ontboden en hem de vraag
gesteld, of hij bereid was de regeeringsfor-
matie op zich te nemen. Van Overbergh
heeft echter in verband met zijn gezond
heidstoestand het aanbod van den koning
afgewezen. Daarop is de voorma'ige minis
ter-president, met wien de koning reeds
voor hij Jaspar opdracht gaf rugges-rraak
gehouden had inzake de kabinetsformatie,
wederom door den koning ontvangen en na
een uitvoerige bespreking belast met de her
vatting van de door Jaspar gevoerde ver-
geefsche onderhandelingen.
Bij het verlaten van het koninklijke paleis
verklaarde Theunis den journalisten, dat hij
zijn uiterste best zou doen zijn taak te ver-
vu'len, doch dat deze taak niet eenvoudig
was
DE SPAANSCHE REGEERINGS-
CRIS1S.
Ministe s van buitenlandsche
zaken en oorlog afgetreden.
De minister van buitenlandsche zaken,
Samper en de minister van oorlog Hidalgo
zijn afgetreden. Minister-president Lerroux
heeft de zaken van het ministerie van bui
tenlandsche zaken opgedragen aan den mi
nister van marine Rocha, terwijl hij het mi
nisterie van oorlog zelf op zich neemt.
De redenen voer het aUreden der beide
ministers zijn de aanvallen, die het parle
ment tegen hen gericht heeft wegens hun
toegevende houding tegenover de rcvolution-
naire elementen in den zomer van dit jaar.
Daardoor zijn de revolutievoorbereidingen
van de staatsvijanden essentieel vergemak
kelijkt. Minister-president Lerroux deelde
inzake het aftreden der beide ministers inede,
dat Samper en Hidalge de beslissing over
hun verder aanblijven in de regeering dan
wel hun aftreden hadden overgelaten aan
den president der republiek. De staatspresi
dent heeft echter met he* oog op de bijzon
dere omstandigheden aangeraden af te tre
Weer een conflict in het Saarge
bied. (Dag. Overzicht).
Uit het parlementaire leven. (Ar
tikelen).
De Spaansche regeeringscrisis;
twee ministers afgetreden. (Buiten
land).
Een nieuwe Belgische kabinets
formateur. (Buitenland).
De vlucht naar West-Indië. (Lucht
vaart).
Het vliegongeluk in Australië.
(Luchtvaart).
Vreeselijk drama te Den Haag;
vader en 4 kinderen door gasverstik-
kiug- om net leven gekomen. (Bin
nenland).
Opperrabbijn Onderwijzer, f (Laat
ste berichten).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
N.V. BOEK- EN HANDELSDRUKKERIJ
v.h. HERMS. COSTER ZOON 3320.
ADMINISTRATIE ALKM. COURANT 3320.
REDACTIE ALKM. COURANT. 3330.
den. Daarop hebben zij hun portefeuilles
den minister-president ter beschikking ge
steld.
DË CONTROLE DER WAPEN-
FABRICAGE.
Uit Londen wordt gemeld, dat het Engel-
sche voorstel inzake controle op de wapen
productie, dat Eden de volgende week te
Geneve zal indienen, een veel grootere
draagwijdte zal hebben, dan de eerste, door
de Engelsche regeering ontworpen redactie.
Het eerste plan zou hebben bestaan uit een
eenvoudige veralgemeening van het Engel
sche systeem van uitvoerlicenties. Het nieu
we plan, dat misschien tot stand is geko
men onder den invloed van de kort geleden
te Washington uiteengezette voornemens,
brengt nu de instelling van een verder rei
kende- en effectievere controle ter tafels.
Het Engelsche voorstel zou bevatten:
1. De algemeen bindende invoering van
den licentiebedwang voor alle wapenfabrie
ken.
2. De algemeen bindende invoering van
den licentiebedwang voor den uitvoer van
wapenen.
3. De verplichting voor alle landen rap
porten te publiceeren over het wapen- en mu-
nutieproductie.
Dit laatste punt is hoofdzakelijk in over
eenstemming met het door Cordell Huil
aangekondigde Amerikaansche plan, zoodat
een gemeenschappelijk Amerikaansch
Engelsch front te Geneve in deze kwestie
verwacht kan worden. Het nieuwe voorstel
zou het allen staten onmogelijk maken wa
penen en munitie te vervaardigen en op te
slaan, zonder dat de Volkenbond daarvan
in kennis zou zijn.
DE MOORD OP KONING ALEXANDER
VOOR DEN VOLKENBOND.
De permanente vertegenwoordiger van
Zuid-Slavië bij den Volkenbond, Potitsj en
de Zuid-Slavische gezant te Parijs hebben
den Franschen minister van buitenlandsche
zaken er van in kennis gesteld, dat Zuid-
Slavië bij den Volkenbond een onderzoek zal
aanvragen inzake den moord op koning
Alexander.
COMMUNIST TERECHTGESTELD.
Op de binnenplaats van de Centrale Ge
vangenis te Philipopel is gistermorgen de
communist Natsje Lasaroff door ophangen
terechtgesteld. Lasaroff was veieden jaar
op grond van de wet ter bescherming van
den staat wegens celvorming in het leger
ter dood veroordeeld. De terechtstelling
heeft bij de openbare meening groot opzien
gebaard, daar sedert zes jaar geen dood
vonnis meer ten uitvoer gelegd is bij commu
nistische samenzweerders, wanneer zij geen
moord hadden begaan.
ECHTSCHEIDING IN KONINKLIJKE
FAMILIE.
Verwacht wordt, dat zeer binnenkort een
koninklijk decreet zal worden gepubliceerd,
waarbij toestemming zal worden verleend
voor de ontbinding van het huwelijk van
prins en prinses Erik van Denemarken.
