DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Nieuwjaarswenschen. Het Duitsche drama iri de muziekwereld. No. 292 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeurs C. KRAK. Dinsdag II December 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 136e Jaargang T)xiqdiik$ch Overzicht Welke stroomingen met elkaar in botsing kwamen. HITLER ALS ARTIST. ^ëuiteniand DE WERKLOOSHEID IN DUITSCHLAND. RICHARD STRAUSS EERT GOBBELS. Hij vindt hem „grossartig" GOERING ALS COLLECTANT. MEER DAN DE HELFT DER NAZI'S TE WOELLERSDORF ONTSLAGEN. OPSTANDIGE BERLIINSCHE A.E.G.-ARBEIDERS. Tegen gedwongen bijdrage voor de winterhulp. CLEMENS KRAUSS VOLGT FURTWANGLER OP. Benoemd tot dirigent van de Berlijnsche Staatsopera. NEUMANN GEARRESTEERD. Hij leefd ete Ziirich onder val- schen naam. ZWITSERLAND EN DE SAARTROEPEN. De redenen der weigering tot deelneming. DRIE RUSSISCHE DOODVONNISSEN. Wegens ernstige malversaties. Waf vandaag de aandacht trekt,.. NOODLOTTIGE BIOSCOOPBRAND IN SPANJE. Acht dooden, tien zwaar gewonden. DE MOORD OP KIROFF. Talrijke arrestaties. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25. droote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. (Van onzen Berlijnschen correspondent). Berlijn, 9 December. Sinterklaas vieren we hier niet in Duitsch- land. Zoo goed als niet. Want het eigenlijke, het klassiek-Duitsche feest der geschenken en verrassingen voor oud en jong is het Kerstfeest, waaraan zich nauwelijks eenige vrijdenkende procenten der bevolking plegen te onttrekken. Voor Kerstmis bewaren we de surprise's niet zelden ook op het thans zoo hevig in de mode zijnde gebied der poli tiek Maar het Nieuwe Duitschland heeft dit maal een uitzondering op den regel gemaakt wellicht omdat het nu eenmaal alles an ders wil doen dan het verwenschte verleden en bracht een verrassing kort vóór het St. Nicolaasfeest. En deze verrassing is een nieuwe scherpe actie tegen een kleine groep staatsburgers: de produceerende en reprodu- ceerende „atonalen" in het wereldje der hy permoderne muziek. De feiten kent men natuurlijk. Ze komen in 't kort op het volgende neer. Het cultu- reele politiek aanvoerende lichaam in de Duitsche nationaal-socialistische partij, die tevens regeering-en-staat is en bijgevolg al machtig, meent het oogenblik voor gekomen om af te rekenen met een soort muziek, en de daaraan innig vastgeklonken componisten en uitvoerende kunsteaars, die het nationaal socialisme om verschillende redenen een- vouding niet luchten kan. Het kiest zich als eerste slachtoffer den nog niet 40-jarigen, in Berlijn wonenden, professor Paul Hinde- mith, eischt diens aftreden als hoogleeraar aan de Pruisische Hoogeschool voor muziek en is op het punt, dit aftreden ook door te zetten. In dit kritieke stadium verschijnt Duitschlands grootste en wereldberoemde dirigent Wilhelm Furtwangler, evenknie van Bruno Walter, Willem Mengelberg, Arturo Toscanini en andere kopstukken, ongevraagd op het tooneel, schrijft een verdedigend arti kel voor Hindemith in een der grootste (niet nationaal-socialistisdh-partijdige) Berlijn- sche dagbladen, uit zich daarin op weinig waardeerende wijze over de organisatie, die Hindemith wil wegwerken, bekent zich moe dig en mannelijk tot het beginsel, dat kunst en kunstenaar niet door „politieke aangeve- rij" belemmerd mogen worden, en waar schuwt, dat men op dezen weg voortgaande Duitschland spoedig van zijn laatste muzi kale talenten berooven zal. Met het gevolg, dat de actie der kleine zielen zich nu ook tegen hem richt, door de almachtige regee- ringsinstanties als de hare wordt beschouwd, en Furtwangler genoopt wordt uit al zijn hooge muzikale functies ontslag te nemen Met nog een ander gevolg, n.1. dat de even zeer aangevallen, eveneens beroemde diri gent Erich Kleiber, ook al in staat van demis sie is en voorloopig zijn concerten en opera- dirigeer-avonden heeft afgezegd We willen eerst eens nagaan, welke stroo mingen hier eigenlijk met elkaar in botsing gekomen zijn. De nationaal-socialistische „totale staat Is in zijn wereldbeschouwing van een ont wapenende eenzijdigheid. Hij kent maar een richting; de eigene, en wenscht voor de toe komst maar één levensideaal: de visie °P alle dingen, die in het brein van den heer Adolf Hitier geboren is. Op 30 Januari 1933 heeft deze kijk op het Duitsche (in weikehjk- heid echter op het algemeen-wenschehjke) leven de macht in het Duitsche Rijk ver overd. Sindsdien wordt deze macht ingezet op letterlijk alle gebieden van het leven van den staatsburger in den vorm van een voog dij, die theoretisch gezien geen grenzen kent en, om een term te gebruiken, die in het gods dienstig leven vaak toegepast wordt: den sterveling begeleidt van de geboorte tot ne. Deze voogdij is van bijzondere beteeken is op cultureel gebied. Immers, men is niet zoo a'fef in Hitleriaansche kringen, dat men ich voorstelt, 65 millioen zielen alleen door en reeks wetten en verordeningen, met een ropagandistisch sausje overgoten, binn nkele maanden of zelfs jaren tot overt"'| ïatioaal-socialisten te kunnen maken. M ten zoekt zijn heil in twee middelen: on - teemt den staatsburger dan wat voor t u - erings-proces" nadeel ig is, en voedt voor en jeugdigen staatsburger op volgens e eerprogramma, waarin niets voorkom)t a ïem op andere dan Hitleriaansche id - rengt, maar alles onderstreept wordt, w i em straks tot fanatiek nationaal-sociai noet maken. Om dit doel te benaderen beschikt men nderdaad over vrijwel alle machtsmiddelen. Als daar zijn: de school, de pers, de radio, de film, het tooneel, het podium, de concertzaal, het boek, de foto, de brochure, het aanplak biljet. En op al deze gebieden verkondigt men volledige vrijheid. Met één beperking echter: vrijheid binnen de perken van de nationaal-socialistische ideologie. (Wij Neder landers zouden daarom liever van „volledige onvrijheid" spreken). Blijven we in dit geval bij de muziek; om het actueele. Het nationaal-socialisme heeft zeer nauw keurig omschreven denkbeelden over de muziek. Het zijn merkwaardige denkbeelden voor eenrevolutionnaire beweging. Men zou ze zelfs op goede gronden reaction- nair kunnen noemen. Ze gaan natuurlijk al weer van den heer Adolf Hitier uit. Hitier is .iemand, die zekere artistieke neigingen mee gekregen heeft. In zijn prille jeugd wilde hij kunstschilder worden, en architect. Maar zijn Weensche leermeesters waren van oordeel, dat zijn talent daartoe toch te bescheiden was Daarom werd hij, ook wel uit nood, huisschilder. Zijn vurige wensch echter, het toch nog tot kunstenaar te brengen, werd door deze critiek, waarin hij een miskenning zag, slechts te meer geprikkeld. De zeldzame ontwikkeling, welke hij in later jaren door maakte en die hem in zoo korten tijd tot een machtspositie bracht, welke in moderne tijden zelfs monarchen niet meer bereikt hebben, stelde hem in de gelegenheid, der wereld te bewijzen, hoezeer men indertijd zijn talenten onderschat had. Sindsdien zien we in Duitschland enorme bouwwerken verrijzen, als de volkshallen in Neurenberg en het Berlijnsche Olympische Stadion, die inderdaad straks wereldwonde ren zullen blijken. Hier is een stuk wraak neming van den miskenden architect op de wereld, die hem slechts voor metselaars- en huisschilderswerk geschikt achtte. Hitier heeft zich ook steeds der muziek toegewend en op dit bijzonder gebied al spoedig partij gekozen. Zijn ideaal werd Richard Wagner, in wiens tekst en muziek hij het heldhaftige, militaire, boven het menschen- gedoe verhevene aanvoelde. En het hinderde hem niet, dat Wagner's meest geliefde kapel meester, aan wien hij de eerste opvoering van zijn heilig muziekdrama „Parcifal" toe vertrouwde, den voor een nationaal-socialist toch minder sympathieken naam Levi met zich door het leven droeg. De opleving in Bayreuth, de enorme toename van Wagner- voorstellingen in het geheele Rijk, is in hoofd zaak Hitier's werk geweest. Maar hij bepaal de zich niet uitsluitend tot den grooten Richard. Ook de groote klassieken vonden genade in zijn ooren, en zelfs onder de leven den erkende hij een genie: Richard Strauss. Ofschoon mij niet bekend is, dat hij zich ooit als toehoorder van „Salome" of „die Frau ohne Schatten" heeft aangemeld. Heftige vijandschap gevoelde het nat.- socialisme, dat zijn macht met Wagnermu- ziek, met eindeloos-vele militaire marschen en uit de vergetelheid opgegraven boeredan- sen begeleiden liet, voor de zoogenaamde „atonale richting". Gisteren nog heeft mi nister Göbbels in een groote meeting de aan hangers dezer richting „geen componisten maar geruischmakers" genoemd. Wat niet zoo erg ware, als men zich alleen maar herinnert, welke heftige oppositie grooten als Beethoven, Brahms, Brückner, Wagner en Richard Strauss te overwinnen hadden, ook van officiëele zijde, voordat ze in hun werkelijke beteekenis gewaardeerd werden. Maar hier is de antipathie van geheel an dere consequentie. Want ze beteekent de verbanning, niet alleen van een kunstgenre, maar ook van zijn beoefenaars! Immers: hier komt dit kunstgenre in bot sing met de cultuurpolitiek van een almach tige dictatuur. Deze dictatuur zegt niet alleen: ik veracht een muziek, die op disso nanten is opgebouwd, die naar mijn mee: ning niet gevoeld maar gedacht is, die het volk niets zegt, maar alleen een bepaalde kleine kliek uit mode-motieven bevalt maar zij decreteert: in mijn rijk mag deze muziek niet meer worden uitgevoerd, en wie ze componeert, heeft in mijn rijk als leeraar en voorganger niets meer te zoeken. Deze draconische doorvoering van een strengomlijnde „regeeri. gs-smaak" bepaalt zich intusschen en dat geeft feitelijk den doorslag niet tot het cultureele stand punt. Het Duitsche nationaal-socialisme gaat verder, en redeneert aldus: de ervaring j heeft geleerd, dat zoowel de componisten als de aanhangers van dit „kattengemiauw" ge- boren vijanden van de fascistische staatsidee j zijn (Mussolini denkt daar héél anders I over!) De atonale componisten zijn of zelf joden, dan wel vrienden, echtgenooten, fami lieleden van joden, en waar ze aan politiek doen, zoeken ze hun idealen bij het commu nisme of bij de sociaal-democratie. Schön- berg, Alban Berg, Weill, Hindemith, Stra- winskyom het bij enkele voorbeelden te laten, werden sinds lange jaren in zulk ver band gezien. En het viel niet te bestrijden, dat deze verbindingen meer dan een toeval schenen. Blijven we bij Paul Hindemith. Zijn echt- genoote is de dochter van een joodschen musicus uit Frankfort a.d. Main. Dienten gevolge verkeerden en verkeeren bij hem thuis vele joden. En de omstandigheid dat de jonge arts dr. Flesch, eveneens uit Frank fort, een zuster van mevrouw Hindenmith huwde, en na eenige jaren almachtig inten dant werd van de Berlijnsche radio leidde er toe, dat Hindemith steeds meer in joodsche verbindingen geraakte, joodsche tekstdich ters kreeg, anti-Christelijke motieven ging behandelen en daardoor weer bijzondere sympathieën in Sovjet-Rusland wekte, waar heen ook eenige langdurige concertreizen ondernomen heeft. Was het een wonder, dat de politieke te genvoeters van het communisme, de haters van alle atonale klanken, de eigenlijk-reac- tionnaire kunstliefhebbers, die naar- Wag ner en de boerendansen, naar volkslied met harmonicabegeleiding en heldenballade te rug wilden, ten slotte tot de ontdekking moesten komen, dat een Paul Hildemith tot een soort cultureel gevaar geworden was! Ja, en zoo is een nieuwe strijd dus weer in vollen gang. Een strijd, waarin Duitsch land alweer zijn spreekwoordelijkheid pech heeft, die het Duitsche volk alweer Jneer dreigt te isoleeren. Want deze strijd wordt gevoerd tusschen onverdraagzaameid en tolerantie, tusschen anti-semitisme en libe rale gelijkstelling der rassen, tusschen natio nalistisch cultuur-egoisme en internationa le artistieke bevruchting. En in zulk een stijd staat Duitschland weer eens onder de volken alleen. De ontwikkeling van de Duitsche werk loosheid in November werd bepaald door de seizoensontslagen van arbeiders in de bui- tenbedrijven. Hierdoor steek de werkloos heid met 86.000 tot 2.354.000. De voorzitter van de Duitsche Rijksmuziek kamer, dr. Richard Strauss, heeft in verband met het feit, dat hij door zijn tournée door Nederland de betooging in het Sportpalast niet heeft kunnen bijwonen, rijksminister Göbbels een telegram gezonden van den vol genden inhoud: „Zend hartelijke gelukwen- schen en enthousiaste instemming met „gros- sartige" cultuurrede. In trouwe vereering, Richard Strauss". De Pruisische minister-president, Göring, heeft aan een vertegenwoordiger van de pers medegedeeld, dat de „dag der nationale soli dariteit" voor hem tot een zeer bijzondere gebeurtenis is geworden. Hij had wel nooit getwijfeld aan de offervaardigheid van het Duitsche volk, maar toch was het bewijs, dat hij tijdens zijn collecte uit de eerste hand had gekregen, iets heel bijzonders voor hem ge worden. Zoo had hij zich de blijdschap niet kunnen voorstellen, waarmede vooral de minder bemiddelde volksgenooten hebben gegeven. Hij had telkens weer gaven ge kregen van hen, wien men het kon aanzien, dat zij eigenlijk zelf bijstand van noode had den. Ten slotte verklaarde generaal Göring te hopen, dat de offervaardigheid en de hulp vaardigheid bij bepaalde lieden zeker niet zoo groot was geweest, omdat zij hun gave hadden te overhandigen aan de leiders van den staat en de beweging zelf, maar dat deze offerwillige houding ook in de toekomst in alle kringen aan den dag zou treden tegen over onbekende collectanten. Naar van betrouwbare zijde verluidt, zijn de laatste dagen 2.5000 nationaal-socialisten uit het concentratiekamp te Woellersdorf ont slagen. Er zouden zich thans nog slechts 2.000 nazi's in het concentratiekamp be vinden. Daar vóór Kerstmis nog meer personen uit het kamp zouden worden vrijgelaten, bestond aanvankelijk het voornemen, het concentratie kamp te Woellersdorf geheel op te heffen. Aangezien evenwel de gevangenissen, waar heen het overblijvende deel der gevangenen zou moeten worden overgebracht, niet vol doende plaats bieden, heeft men het plan tol opheffing van het kamp weer iaten varen. Naar verluidt, zijn 900 Oostenrijksche nazi's, die kortgeleden met schepen van den Norddeutsche Lloyd uit Sushak in Joego slavië naar Duitschland zijn vertrokken, te Bremerhaven aangekomen. In officieele kringen verklaart men hiervan niets te weten. In Oostenrijksche kringen is men echter zeer benieuwd naar wat de Duitsche regee ring met deze Oostenrijksche vluchtelingen zal doen Bij de A.E.G. aan de Brunnenstrasse te Berlijn is het tot openlijk verzet der arbeiders o-ekomen. Toen zij vernamen, dat zij op den „dag der nationale solidariteit" ieder 50 pfen- nig voor de Winterhulp moesten geven, wei gerden zij dit eenparig en weigerden ook aan het voorgeschreven „bedrijfs-appel" mee te doen. Er ontstond een zoodanig tumult, dat de bedrijfsleiding de politie alarmeerde, doch de commandeerende officier verklaarde, na op de hoogte te zijn gesteld, dat hij zich niet mengde in kwesties, die de Winterhulp betrof fen, waarmede hij met zijn manschappen in rukte. In de vacature van dirigent van de Berlijnsche staatsopera heeft minis ter-president Göbbels den dirigent van de Weensche staatsopera Clemens Krauss benoemd. De politie te Zürich heeft gisteren gear resteerd, het voormalige communistische lid van den Duitschen rijksdag Heinz Neumann, tevens voormalig lid van het partij bestuur der K.P.D. Neumann vertoefde reeds geruimen tijd onder den naam Biler en met een valsch paspoort te Zürich. De Duitsche autoriteiten hebben een arrestatiebevel tegen hem uitge vaardigd. De staatspolitie, die hem ar resteerde, heeft hem ter beschikking gesteld van de kantonnale politie, aangezien het de partement van politie te Bern van de zaak op de hoogte moet worden gesteld, te be slissing op een eventueel verzoek om uitle vering aan Duitschland. De kans hierop lijkt vrij gering, aangezien Neumann als politiek vluchteling moet worden geschouwd. De Zwitsersche bondsraad publiceert in zake zijn besluit niet deel te nemen aan het zenden van troepen naar het Saargebied, heden de volgende mededeeling: Het Britsche gezantschap te Bern heeft op 6 December een stap gedaan bij het po litieke departement, met het doel Zwitser land te doen deelnemen aan de te Geneve besloten vorming van een internatioanale legertroep ter ondersteuning van de Saar- politie tijdens het plebisciet door het leveren van een troepencontingent. De bondsraad heeft deze kwestie in een zitting van 7 December bestudeerd. Of schoon hij de bereikte overeenstemming be groet kon hij uit overwegingen, die voort vloeien uit de grondwettelijke principes des lands niet ingaan op de gedachte van het zenden van een militair contingent naar het Saargebied. Wat het oproepen van politiekrachten be treft zou een dergelijke oplossing in een land als Zwitserland, waar het politiwezen onder de bevoegdheid valt van 24 kantons prac- dsch onuitvoerbaar zijn. Onmiddellijk na de zitting heeft bonds raad Motta den Britschen gezant te Bern, Sir Ho^ard Kennard de motieven uiteen gezet, die den bondsraad dwingen, bij alle erkenning voor het optreden van de Brit sche regeering in het belang van het behoud van den vrede, het voorstel af te wijzen. Bondsraad Motta heeft den Engelschen gezant verzocht zijn regeering op de hoog te te brengen van de motieven, die de hou ding van Zwitserland hebben bepaald. Bo vendien Ijeeft een ambtenaar van het politie ke departement de betrokken instantie bij den Volkenbond in kennis gesteld van de houding van den bondsraad, waarvoor vol ledig begrip bestond. Naar officieel wordt medegedeeld, zijn te Stalingrad wederom groote malversaties ont dekt. Een groep vooimalige czaristische offi eieren en kooplieden, aan het hoofd waarvan Het Duitsche drama in de mu ziekwereld. (Dag. Overzicht.) Japan's concurrentie zonder weer ga. (Buitenland.) De communist Heinz Neumann te Zürich gearresteerd. (Buiten land.) Clemens Krauss de opvolger van Furtwangler. (Buitenland.) Onder de Berlijnsche A. E. G.- arbeiders is het tot een openlijk verzet gekomen tegen de gedwon gen bijdragen voor de Winterhilfe. (Buitenland.) Nieuwe verduisteringen in Rus land. (Buitenland.) Nederlandsche regeering zendt troepen naar het Saargebied. (Bin nenland.) Oud-minister Reymer benoemd tot burgemeester van Roermond. (Binnenland.) Friesche burgemeester rijdt met zijn auto tegen een boom en is op slag dood. (Binnenland.) Stichting openlucht-theater te Bergen. (Stad en omgeving.) (Zie verder eventueel laatst* berichten.) Evenals vorige jaren is ook dit jaar weer gelegenheid voor het plaatsen van NIEUWJAARSWENSCHEN in ons nummer van MAANDAG 31 DECEM BER. De prijs bedraagt 50 cent voor een enkele advertentie van 5 regels a con tant. U zoudt onze administratie ten zeer ste verplichten door nu reeds Uw Nieuwjaarswensch aan ons bureau VOORDAM 9 op te geven. Ook kunt U ons Uwe advertentie doen toekomen door tusschenkomst van onze agenten en van H. H. Boek handelaren. een zekere vorst Magisariani stond, is er in geslaagd door omkooping van spoorweg ambtenaren 24 tractoren, 5 wagonladingen hout en 1 wagonlading ijzer te bemachtigen en naar velschillende steden in Zuid-Rusland te zenden. Dit werd tot stand gebracht met behulp van vervalschte vrachtbrieven en ge- leidepapieren, bij de opstelling waarvan de omgekochte ambtenaren hun medewerking verleenden. Bovendien gelukte het de berde zich in het bezit te stellen van nog 380 wa gons, die hout, auto-onderdeelen, benevens duizenden kisten spijkers bevatten. Vervalsch te vrachtbrieven en andere papieren voor 500 wagons konden bij de daders in beslag wor den genomen. In totaal zijn in verband met deze malver saties 43 personen gearresteerd en onmiddel lijk voor het gerecht gebracht. Dit veroordeelde vorst Magisariani, den voormaligen kapitein Assaziani en den voor- maligen grootkoopman Schurlow tot den dood door den kogel, Zeventien beklaagden kregen 10 jaar gevangenisstraf, de anderen werden veroordeeld tot vrijheidsstraffen van verschillenden duur. Talrijke spoorwegambtenaren, die in deze zaak verwikkeld waren, zijn uit hun functie ontslagen. In de projectiekamer van een bioscoop in de nabijheid van Teruel bij Madrid is gedurende een voorstelling plotseling brand uitgebroken in het filmmateriaal, dat daar bewaard werd. Het vuur greep zeer snel om zich heen. Onder de ongeveer 150 bezoekers ontstond een paniek, met het noodlottige gevolg, dat 8 men- schen werden gedood en 10 ernstig gewond. In verband met den moord op Kiroff heeft het Russische volkscommissariaat van binnenlandsche zaken in de Oekraine 37 personen doen arresteeren, die ter beschik king van het militaire gerechtshof zijn ge ste ld.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1