Builen onze grenzen.
't Was geen voorspoedig en gelukkig jaar.
len
Waarom dit te verbloemen?
Het zoude zelfbedrog zijn; het
zoude de blinddoek zijn, die
angstvallig voor de oogen ge
houden wordt
Men ziet, dat wij den toestand niet
rooskleurig beschouwen, dat wij
gendeel somber gestemd zijn ten opzich
te van het wereldgebeuren.
Dat is waarachtig geen wonder, want
wie ziet er nu een werkelijk lichtstraal
tje? Wie kan de teekenen aanwijzen, die
duiden op verbetering?
Wij zijn er niet toe in staat en zee
zeker zijn wij dat niet, nu wij onze gege
vens over 1934 weer hebben verzame
en dus alles, wat er gebeurd is, weer
herinneren. En als wij dan denken aan
bet nieuwe jaar 1935 en aan wat l»M
bracht, dan voelen wij als 't ware, dat ei
spoedig verandering moet komen, of
En töch blijven wij hopen. Toch blij
ven wij menschen, die weten, dat aan
alles een einde komt, ook aan de meest
wreede toestanden.
Daarom nog künnen wij een overz]£?3
Keven, er van overtuigd zijnde, dat 193-1
misschien niet slechter zal zijn dan 1334
Koning Albert t
om aan zijn geliefde bergsport eenige
SLTSSW koning A'bert met
v. Hindenburg t
moest dienen, hij was uitgeleefd. Geen
bepaalde ziekte maakte een einde aan
zijn rijke leven, maar zijn krachten, wa
ren op. Een menschenleven had hij voor
Duitschland klaar gestaan, had hij stor
men getrotseerd, had hij het land zien
opgroeien tot een der machtigste staten
der wereld, had hij het weer zien ineen
storten tot een machtelooze staat
Von Hindenburg bleef zijn land getrouw,
ook toen de keizer vluchtte, ook, toen
een nieuw regime, dat nooit het zijne
kon zijn, begon te heerschen. En hij stel
de zich zelfs in dienst van dat regime,
omdat hij voor alles Duitscher was en
alles zou doen, om het land van een on
dergang te redden.
Von Hindenburg ging heen op 8G-jari-
gen leeftijd. En het Duitsche volk heeft
hem als een groot vaderlander geëerd;
het heeft hem begraven met nationale
eer; het heeft hem een nationaal graf
gegeven
Met von Hindenburg ging een der be
langrijkste Europeesche figuren heen;
dat hebhen zelfs zijn vijanden erkend;
di, heeft het geheele buitenland met een
Poincaré t
president, premier, minister, ja wat niet
al is geweest, Poincaré die werkte voor
zijn land onder de grootste moeilijkhe
den, hij werd ten grave gesleept door
een ziekte, die ongeneeslijk bleek.
En weer was een der bekende figuren
uit den wereldoorlog voor altijd heenge
gaan Na koning Albert, von Hinden
burg, na von Hindenburg, Poincaré
Duitschland trok de aandacht.
Alweer net als het vorige jaar
heeft Duitschland ook in 1934 de
meeste aandacht getrokken. Dat
kwam natuurlijk, doordat het
regime-Hitier voortging op den
weg, welke de „Leider" had
aangeu ezen.
Adolf Hitier heeft geen ge
makkelijk jaar gehad, maar dat
hij nog steeds nummer één is en
dat het nationaal-socialisme
nog steeds niet verdrongen is,
wijst op kracht. Het is alleen
maar te betreuren, dat Hitier
zijn machtspostie kon handha
ven door middelen, die de vrij
heid van den mensch al te zeer
beknot hebben.
Hitier heeft dit jaar getoond, dat hij
niet aarzelt, om de rotte plekken uit zijn
beweging weg te snijden en zelfs heeft,
hij daarbij niet geschroomd, om zijn
steunpilaren af te zetten, sterker nog, ze
te laten verdwijnen uit het aardsche tra
nendal.
Wij bedoelen met dit laatste de z.g.
paleis-revolutie 10 Juni van dit jaar. Ge
heel onverwacht toch deden nationaal-
socialisten een inval in het partijhuis te
München en in andere gebouwen van
het bolwerk der partij. En het onmiddel
lijk gevolg van dezen inval was, dat we
gens duistere oorzaken en wegens ze
denmisdrijven (dat laatste werd open
lijk verklaard) een aantal hooggeplaat
ste nazi's, w. o. generaal von Schleicher,
de leider der S. A.-mannen Röhm, en
vele anderen, werden doodgeschoten
Adolf Hitlèr.
Tegelijkertijd werd de S. A. voor een
maand met vacantie gestuurd.
Het is de vraag en die is waarlijk
niet ongegrond of Hitier een revolutie
vreesde en dat hij daarom deze wel zeer
harde maatregelen nam.
Reeds hebben wij den dood van rijks
president von Hindenburg gememo
reerd, maar wat er na dien dood ge
beurde is waard, nog even opgehaald te
worden.
De vraag was, wie thans rijkspresi
dent van het Duitsche rijk zou worden,
maar lang heeft men niet in het onze
kere verkeerd. Hitier vereenigde het
presidentschap met dat van den rijks
kanselier en was nu officieel Duitsch-
land's eerste burger geworden. Tegelij
kertijd legde de Rijksweer den eed van
trouw aan Hitier af, die van toen af met
een gewijzigde grondwet regeerde en
meer macht kreeg, dan een president of
keizer ooit bezeten had Een handig
heid van hem anders kunnen wij het
niet noemen was nog de z.g. volks
stemming, die geheel vrij was (zoo heet
te het) en die tot resultaat had, dat 38
millioen Duitschers zich voor Hitier en
4 millioen zich tegen Hitier verklaarden.
Cijfers, die te mooi zijn, om er aan te
kunnen gelooven.
Hitier heeft dit jaar ook een behoorlij
ke nederlaag geleden. Dat was zijn be
zoek aan Mussolini, waarvan hij zelf de
grootst mogelijke successen verwachtte,
doch dat eigenlijk op een déb&cle is uit-
geloopen, al werd dat nooit zoo duidelijk
gezegd.
Dan mogen wij nog herinneren aan
den strijd, die Hitier voerde tegen de
Evangelische kerk in Duitschland en
tenslotte aan de bekende Saar-kwestie,
die weldra haar hoogtepunt bereikt zal
hebben, als straks 13 Januari de
volksstemming plaats vindt.
Meer zullen wij over onze Oostelijke
naburen niet schrijven.
Financiëele schandalen.
Frankrijk trok "van 't jaar natuurlijk
weer de aandacht door de regeeringsvei-
wisselingen, natuurlijk ook door den
dood van Barthou en Poincaré, verder
door haar buitenlandsche politiek, haar
pogingen, om meer contact met Oosten
rijk en den Balkan te krijgen, maar
vooral door de financiëele schandalen.
Het begon in begin Januari, toen de
burgemeester van Bayonne gearresteerd
werd wegens een financiëel schandaal
en toen volgde daarop en in onmiddel
lijk verband ermee de arrestatie van den
grootsten zwendelaar, Stavisky, die
even later zelfmoord pleegde.
Alle finesses nog eens weer op te ha
len is niet mogelijk, maar wij herinne
ren slechts aan het aftreden van Dala-
mier als minister van koloniën, ook al
in verband met dit schandaal, en aan
den geheimzinnigen moord op Prince.
Tenslotte werd een oud-eerste minister,
Marsal, gearresteerd en werd de Parij-
sche politieprefect Chiappe ontslagen.
En nauwelijks was Frankrijk eenigs-
zins bekomen van dit schandaal, of een
tweede Bayonne-affaire volgde: millioe-
nen francs waren verduisterd door ver-
valsching van postchèques. 'tWas nog
niet genoeg, want een derde financiëel
schandaal leverde den Franschen Staat
'n strop op van een 120 millioen francs!
Uit dit relaas blijkt wel duidelijk, hoe
luchtig men in Frankrijk heeft geleefd
en het geval wordt nog bedenkelijker,
wanneer men zich herinnert, hoe vele
hooge autoriteiten, tot zelfs ministers,
verre van vrijuit gingen bij deze schan
dalen.
Nog tragischer was de dood van den
Oostenrijkschen bondskanselier Doll
fuss. Deze kleine, maar buitengewoon
schrandere politicus had zijn land een
krachtige regeering gegeven en redde
het wellicht eenige keeren van den on
dergang. Maar hij had hoe kon
het anders vele vijanden die niet
schroomden hem aan te vallen met alle
middelen, waarover zij beschikten.
Reeds had Dollfuss een moordaanslag
op zijn persoon zien mislukken, maar
een omwentelingspoging werd hem
noodlottig.
Dolfuss f
De nazi's in Oostenrijk hadden van
Dollfuss te veel last en werden doorhem
te veel gehinderd in hun plannen Toen,
in Juli, meenden zij, dat de tijd gekomen
was, om het huidige regime omver te
werpen. Hun putsch was goed in elkaar
gezet en heel plotseling stond Weenen,
stond Oostenrijk tegenover een vijand,
die macht en geweld gebruikte. Het ge
bouw van de bondskanselarij werd be
zet en veroverd, de radio-omroep viel in
handen der rebellen enonder de doo-
den was Dollfuss, de man, die Oosten
rijk wilde redden, die voor alles vader
lander was.
Dollfuss, de eenvoudige man met zijn
edel hart, kreeg een nationale begrafe
nis. Hij werd als een held geëerd en het
volk heeft hem wellicht geen grootere
eer kunnen bewijzen dan het verhinde
ren, dat de nazi's de macht in handen
kregen
Koning Alexander f
Frankrijk, waar hij politieke onderhan
delingen zou voeren met minister Bar
thou, den Franschen minister van bui
tenlandsche zaken.
En ziet, nauwelijks was koning Alex
ander te Marseille aan wal gestapt en
begroet door zijn vriend Barthou, of er
klonken revolverschoten Een moment
later werd de wereld opgeschrikt; ko
ning Alexander en minister Barthou
waren het slachtoffer geworden van een
al te goed geslaagden revolveraanslag
De dader, de Kroaat Kalemen, werd
door het publiek gevat en voordat de
politie het kon verhinderen, gelyncht.
Er zijn na dezen moord harde woorden
gevallen over den Franschen bewakings
dienst, die hoewel gewaarschuwd
niet voor zijn taak berekend was. En
dus was het onmiddellijk gevolg van de
zen moord de ontslagaanvrage van den
Franschen minister van justitie.
Van meer beteekenis had echter de
politieke achtergrond kunnen zijn, want
bij de talrijke arrestaties, die op den
moord volgden en bij de uitgebreide on
derzoekingen en verhooren bleek, dat de
Kroaat Kalemen behoorde tot een orga
nisatie, die gesteund werd door Hon
garen.
Wij kunnen deze rubriek besluiten
met den dood van Poincaré, slechts en
kele dagen na den moord te Marseille.
Poincaré, die tientallen jaren zijn land
gediend had, die een der grootste figu
ren, vari z.tin land was in deze eeuw, die
Te Wijk aan Zee is in den ouder
dom van 53 jaar overleden dr. G. P.
Brouwer, oud-directeur der suiker-
school te Soerabaja en oud-leeraar
scheikunde H. B. S.
15 Maart. G. H. Koopman, directeur
van de N. V. Amsterdamsche Groote
Schouwburg.
17 Maart. B. G. N. Beltman, architect
van fabrieksgebouwen te Enschedé
19 Maart. Prof. mr. A. J. Blok te Lei
den.
Te Hoevelaken bij Amersfoort is
overleden mr. J. Dumon, oud-griffier bij
het kantongerecht te Medemblik.
3 April. Ed. Hogewind, gepens. luite
nant-kolonel der genie van het O.-I
leger te Amersfoort.
6 April. E. ten Cate, oudste firmant
van de katoenspinnerij en weverij der
firma H. ten Cate Hzn. Co.
8 April. Engel Tol, één der oudste en
meest bekende vischhandelaren te
IJmuiden.
9 April. Prof. dr. L. E. Goester, hoog
leeraar in de pharmacographie en gale-
nische pharmacie en receptuur aan de
rijksuniversiteit te Leiden.
Dr. C. Alers te Nijmegen, gep. offi
cier van gezondheid eerste klasse der
marine, van 1896 tot 1908 chef van het
marine-hospitaal te Den Helder.
12 April. Kolonel P. W. van der Molen
te Zeist.
20 April. A. Hogervorst, generaal-ma-
joor b. d. te Velp.
Te 's-Gravenhage is overleden de
vroegere garnizoenscommandant te
Amsterdam, overste H. C. Rouffaer.
23 April. Simon de Wit te Zaandam.
28 April. L. F. Bensdorp te Leeuwar
den, een der oprichters van de cacaofa
brieken Bensdorp en Co. te Amsterdam
en Bussum.
I Mei. Te Brugge (België) overleden
C. L. Stennekes, gep. luit.-kol.-tit. Ind.
leger.
3 Mei. De beeldhouwer S. Miedema
te Rotterdam.
II Mei. Ir. H. van Oordt, te Den Haag,
oud-hoofd-ingenieur van den rijkswa
terstaat.
A. Th. Lucassen, gep. luit-kolonel,
te Den Haag.
22 Mei. De musicus Sam Vlessing te
IJmuiden.
1 Juni. W. C. G. H. van Mourik
Broekman, oud-dir. H. B. S. te Haar
lem.
De musicus Antoon Averkamp te
Bussum.
14 Juni. N. L. Holwerda, oud-dir. van
gezondheid Ned.-Ind. leger, te Den
Haag.
L. C. van Kuyk te Den Haag, gep.
gen.-majoor der artillerie.
26 Juni. De als „Marijke" in vrijz.-
dem. kringen bekende mej. C. S. Groot
te Rijswijk overleden.
4 Juli. Ir. C. A. Spaan, voorzitter Ned.
Kegelbond.
8 Juli. Gep. luit.-kol. J. A. F. Fröeling
te Maastricht.
10 Juli. Jhr. mr. van Lennep, oud-
Gedge£fntefter V8£ Heemstede, oud-lid
19 n van Noordholland.
fD»a,a„rrleden in p°mmcren
Architect Jan Stuyt te Den Haag.
xo Juli. De motorrenner A. v d
Fluym op een wedstrijd in België om
het leven gekomen. 8
18 Juli is te Hengelo op 69-jarieen
leeftijd overleden dr. ir. C. F Stork di
reeteur der Machinefabriek Gebr. Stork
Co. (broeder van den op 12 Juli over
leden Stork).
27 Juli- In den ouderdom van 77 jaar
is te s-Gravenhage overleden de heer
G. C. baron van Asbeck, oud-voorzitter
van de Algemeene Rekenkamer.
9 Aug. Mr. A. Tak overleden, procu
reur-generaal bij den Hoogen Raad der
Nederlanden en van 1900 tot 1902 subst -
officier van justitie bij de Alkmaarsche
rechtbank.
11 Aug. De groote bouwmeester dr.
H. P. Berlage te Den Haag overleden.
15 Aug. De tooneelspeler Carel Kühn
te Amsterdam.
24 Aug. Gep. gen.-majoor inf. Th. E.
L. de Clercq te Den Haag.
25 Aug. P. DobbelmaiKi te Nijmegen,
oud-lid Eerste Kamer.
29 Aug. Te Nijmegen is overleden, 67
jaar oud, de heer J. H. Albrecht, gepens.
luitenant-kolonel.
I Sept. J. H. A. Schaper te Voorburg,
lid Tweede Kamer.
15 Sept. is te Amsterdam op 88-jari-
gen leeftijd overleden de tooneelspeel-
ster Wilhelmina Kley.
27 Sept. S. J. Droogleever te Nijme
gen, gep. luit.-kolonel der artillerie.
5 Oct. R. G. Crevecoeur, organist en
koordirigent te Enkhuizen.
7 Oct. De kunstschilder Isaac Israëls.
12 Oct. Jhr. mr. Stoop, te Den Haag,
secretaris van het kabinet der koningin.
24 Oct. H. Dijkstra, gep. luit.-kol. te
Den Haag.
30 Oct. D. F. W. van Rees, de Nederl.
vice-voorz. van de mandatencommissie
van den Volkenbond, te Montreux over
leden.
15 Nov. A. C. R. Dreesmann, bekend
zakenman en philantroop te Bussum.
17 Nov. Opperrabbijn A. S. Onderwij
zer te Amsterdam.
6 Dec. Gep. luit.-gen. H. F. W. Becking,
te Den Haag.
9 Dec. De acteur Willem Hunsche te
Amsterdam.
10 Dec. F. A. Smit Kleine, oud-dir. P.
E. N.
II Dec. Arnold Spoel, muziekpaeda-
goog te Den Haag.
17 Dec. P. M. L. de Bruyn Prince te
Voorburg, oud-vice-president van den
Raad van Ned.-Indië.
19 Dec. Jhr. J. J. Boreel, gep. luit.-kolo
nel te Den Haag.
23 Dec. Jhr. G. Witsen Elias te Den
Haag, oud-kapt. ter zee, oud-secr. van
wijlen de koningin-moeder.
24 Dec. Prof. dr. ir. N. L. Söhngen te
Wageningen.
terug kwam, werd zijn adjudant onge
rust, waarschuwde de autoriteiten ter
plaatse en
In den nacht vond men het lijk van
den verongelukten vorst. Hij was van
een rotspunt gevallen in den afgrond en
stierf eenzaam en verlaten temidden
van zijn rotsen.
Groot en innig was de rouw van het
Belgische volk, dat zijn geliefden ko
ning betreurde, den koning, die als de
redder van het land werd beschouwd,
die alles gegeven had, om zijn land te
redden, toen het in den wereldoorlog
werd meegesleept.
De jonge kroonprins Leopold volgde
zijn vader op, verwierf dra zijn groote
populariteit en heeft tot nu toe de voet
stappen van den overleden vorst ge
drukt
groote oprechtheid gewenscht te erken
nen.
o
October kwam en deze maand zou de
wereld in een geweldige siddering bren
gen. Deze maand zou plotseling weer
herinneringen aan 1914 wakker roepen,
deze maand zou dagen van groote poli
tieke spanning brengen.
Koning Alexander van Zuid-Slavië
vertrok uit zijn land per kruiser naar
Nauwelijks was de wereld eenigszins
bekomen van dezen moord op Dollfuss,
of von Hindenburg verwisselde
het tijdelijke met het eeuwige.
De grijze, 86-jarige staatsman en eere
burger van Duitschland, de man, die
reeds in 1870 en 1871 vocht voor zijn va
derland, de man, die in 1914 opnieuw
zich beschikbaar stelde voor een der
hoogste militaire functies, de man, die
in 1918 Duitschland van een zekeren on
dergang redde, de man, die zelfs daarna
nog geen rust kreeg en als r resident
van de Duitsche republiek zijn land
Minister Barthou f
Er zijn scherpe nota's gewisseld tus-
schen Zuid-Slavië en Hongarije, soms
leek het, of het onweer onheilspellend
naderbij kwam, maar gelukkig bleef
Europa gespaard voor een tweeden we
reldoorlog.
Thans zijn de gemoederen weer tot
rust gekomen en wij kunnen slechts ho
pen, dat de vreeselijke dood van koning
Alexander ook na 1934 geen grootere po
litieke gevolgen zal hebben
o
Met een zekeren schroom zet
ten wij ons neer, om het traditi-
oneele jaaroverzicht te schrijven
over wat er buiten onze grenzen
gebeurde.
Met een zekeren schroom en
zeer zeker met een bepaalden
weerzin, omdat wij ons afvra
gen, of het wel goed is, om alles
nog eens weer op te diepen, wat
wellicht vergeten is, wat ten
minste thans zijn scherpte heeft
verloren.
Want het jaar 1934 is niet
goed geweest. Dat valt helaas
niet te ontkennen. Het is zelfs
in zeer vele opzichten een slecht
jaar geweest, een jaar met heel
weinig lichtpunten. Waar zou
den wij deze wel moeten zoeken!
De algemeene toestand is eer
verslechterd dan verbeterd. De
politieke toestand is wij zou
den willen zeggen: verscherpt.
De wereld is ontredderd. Met
kunst- en vliegwerk wordt alles
nog bijeen gehouden, maar het
is, of wij op een vulkaan leven,
of wij elk oogenblik het kaar
tenhuis kunnen zien ineen val-
was, juist, omdat 1934 zoo abnormaal
was als geen jaar tevoren'sinds de vrede
van Versailles.
o
Na deze sombere inleiding beginnen
wij dan met ons overzicht, dat vanzelf
sprekend niet volledig is. Wij doen
slechts een greep uit de talrijke gege
vens, die ons ten dienste staan.
En dan beginnen wij met iets, dat dit
jaar wel zeer de aandacht trok, en wei
met
den dood van regeeringspersonen.
De geheele wereld werd op een Fe-
bruari-Zondag van dit jaar opgeschrikt
door den plotselingen dood van k o-
ning Albert van België. Deze
populaire vorst was op een Zaterdag
middag naar de Ardennen getrokken,
