DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De Saarlanders hebben gestemd. Stemming in volmaakte orde verloopen. Geheele bevolking neemt er aan deel. Een klein incident. No. 11 Maandag 14 Januari 1935 137e Jaargang Het incident. Wat vandaag de aandacht trekt.,, ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, rfrnnfe contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. (Van een bijzonderen correspondent). Saarbrücken, 13 Jan. Zondagmiddag 12 uur. Op het Saargebied, het rijkste in dustriegebied van het Duitsche rijk, is heden de aandacht van de geheele wereld gevestigd. Ruim vijftien ja ren na het sluiten van den vrede van Versailles, zullen de bewoners van dat kleine stukje land in 't hart van Europa, beslissen over de vraag, of zij onder de tegenwoordige omstan digheden al dan niet tot Duitsch- land willen terugkeeren. Want dat is ten slotte de vraag: vreezen de Saarlanders om materieele of prin- cipieele redenen thans te worden in gelijfd bij het Derde Rijk van Hitier, of niet? Wanneer in Duitschland niet de groote revolutie van 1933 zou hébben plaats gehad, dan zou zeker nagenoeg de geheele bevol king van het Saargebied vóór den terugkeer naar het Duitsche Rijk hebben gestemd. En thans? Algemeen wordt een groote meerderheid voor een hereeniging met het Duitsche Rijk verwacht en tochtwijfelt men hier en daar. Deze twijfel mag beschouwd worden als een compliment aan hen, die deze zoo be langrijke volksstemming hebben voorbereid en geregeld, waardoor overal wel de over tuiging bestaat, dat de stemming volkomen ?;eheim is. Dat vertegenwoordigers van ons and een belangrijk aandeel in de leiding hiervan hebben gehad, is voor ons een ver heugend feit. Gisteravond was het in Saarbrücken druk op straat, ondanks het feit, dat de sneeuw het verblijf buitenshuis minder aangenaam maakte. Deze drukte mocht worden verwacht in een stad, die zelf niet meer tellende dan ongeveer 130.000 inwoners op het oogen- blik bijna tweehonderdduizend zielen her bergt. Uit alle oorden der wereld zijn de ge boren Saarlanders gekomen om, wanneer zij daartoe gerechtigd zijn, hun stem uit te brengen. En met hen kwamen de honderden journalisten, van wie velen nog Zaterdag arriveerden, om op dezen historischen dag aan de wereld verslag te doen van de laatste volksstemming, welke uit den grooten oorlog van 19141918 is voortgekomen. Nog Zondagochtend arriveerden honder den Saarlanders uit verschillende deelen in Duischland te Saarbrücken. Evenals de laat ste dagen hadden bij de aankomst geen de monstraties plaats. Tot degenen, die van zeer ver komen om hun stemplicht te vervullen, behoort een zeker mevrouw Ida Mondenach. Deze is veertien dagen geleden uit Sjanghai vertrokken, doch heeft eenige vertraging op reis gehad. Alleen wanneer zij het laatste deel van haar lange reis per vliegtuig af legt, zal zij tijdig er plaatse kunnen zijn en de regeeringscommissie voor het Saargebied heeft voor haar een speciale vergunning ge geven om vandaag per vliegtuig in Saar brücken aan te komen. Na de drukte van Zaterdagavond biedt Saarbrücken Zondagochtend het beeld van een Nederlandsche provinciestad op Zondag. Het sneeuwt niet meer, de sneeuw van Zater dag is in de binnenstad in een groote mod derpoel veranderd; alleen in de buitenwijken ligt zij, op sommige plaatsen, nog zeer dik. Het is zeer rustig en kalm in Saarbrücken een grauwe dag in de ochtenduren zonder eenig zonnetje. Het is alsof de natuur de be klemming, welke ondanks alle voorbereidin gen voor het te vieren overwinningsfeest door het Duitsche Front toch gevoeld wordt, nog sterker wil doen voelen. Alleen nabij de stembureaux is het druk. Reeds vroeg in den ochtend trokken de stem gerechtigden naar de bureaux, meest onder gebracht in scholen, waar zij hun stem moe ten uitbrengen. Daar de stemmers om zich naar de bureaux te begeven vrij gebruik kon den maken van de trams, waren deze den ge- heelen ochtend druk bezet. Dit viel in het overige stadsbeeld des te meer op. Anderen begaven zich per auto of autobus naar de stembureaux. Daar stonden de menschen zeer rustig en fille op hun beurt te wachten. Slechts een en kele politieman stond voor de bureapx; voor zoover viel na te gaan werd des ochtends nergens de orde verstoord en gedroegen de stemgerechtigden zich buitengewoon gedis ciplineerd. Van de buitenlandsche troepen macht was dan ook in Saarbrücken niets te bespeuren. De wetenschap alleen, dat deze troepen gereed staan om zoo noodig in te grijpen, is voldoende voor het handhaven van de orde. Overigens heeft geen der par tijen er belang bij op dezen dag de orde te verstoren. De voorzitters van de stembureaux en hun twee bijzitters en plaatsvervangers waren reeds zeer vroeg in den ochtend, even na ze ven uur, op hun post tot het treffen van de laatste voorbereidingen voor de stemming. Alle neutrale voorzitters, onder wie ook on geveer 350 landgenooten, die Vrijdagochtend zelf beëedigd waren, namen de beide andere leden van de stembureaux, een vertegenwoor diger van het Duitsche front en een van het Eenheidsfront en hun plaatsvervangers, den eed af. Om acht uur nam de volksstemming, waar voor 866 stemlokalen zijn ingericht, een aan vang. Op dat tijdstip stonden voor alle bureaux al stemgerechtigden te wachten. Een voor een werden zij in het stemlokaal toegelaten. Ook hier stond slechts een enkele politie beambte. Bijna doodstil was het in de stemlokalen. De waarschuwingen van de Plebiscietcom missie en vooral het feit, dat bij de vóór stemming, enkele dagen geleden, toen zij, die vandaag daarvoor geen gelegenheid hebben, hun stem konden uitbrengen, stemmen ongel dig werden verklaard door uitlatingen of ge dragingen, die een politieke beteekenis kun nen hebben, zijn oorzaak, dat zelfs de felste nationaal-socialisten zich uitermate kalm gedragen. Hiermede voldoen zij aan de bevelen, die het Duitsche front ook vandaag nog heeft uitgevaardigd door het plaatsen van borden op bepaalde punten, waarin de stemgerech tigden, terwijl zij zich ter stembus begeven, nog eens kunnen lezen, dat zij zich gedisci plineerd moeten gedragen en „zwijgend hun plicht doen". Bijna zonder een woord te spreken iets of wat nerveus de meesten overhandigen de stemmers den voorzitter van het stembu reau hun passen of legitimatiebewijzen en nemen in ruil, daarvoor het stembiljet in ontvangst. Na het uitbrengen van een stem door het plaatsen van een kruis in één der drie open hokjes met een zwart potlood bren gen zij hun stembiljet in gesloten enveloppe terug aan den voorzitter, die dan weer de passen en legitimatiebewijzen teruggeeft en de enveloppe in de stembus werpt. Het valt op, dat velen vrij lang in het geheel gesloten stemhokje blijven. De meesten verlaten even stil als zij gekomen zijn het stemlokaal, ve len naar het schijnt opgelucht, dat zij hun plicht volbracht hebben. De ochtend is rustig verloopen en het laat zich aanzien, dat deze met spanning ver wachte dag rustiger zal zijn dan men eeni- gen tijd geleden heeft durven denken. De taak der internationale troepen. Op den dag van de stemming in het Saar gebied, was het voor de Volkenbondstroepen, waaronder ook de tweehonderdvijftig Neder landsche mariniers met hun officieren, vroeg dag. In de meeste kwartieren werd het reeds omstreeks middernacht levendig. Uitgerust in marchtenue en begeleid door de vracht- en manschappenwagens, met machinegeweren van de meest onderscheiden kalibers, tanks en Roode-Kruis-wagens, evenals veldkeu kens, werd in den vroegen ochtend afgemar cheerd. Te vijf uur in den ochtend waren alle grensposten naar Duitschland en naar Frankrijk, ook de kleinste en onbelangrijkste, bezet. In een grooten boog om het gebied van de stad Saarbrücken heeft in den loop van den nacht het Engelsche Lancashire-regiment aan de Lotharingsche-grens de bewaking op zich genomen. Ten Zuid-Oosten daarvan sluiten zich hierbij de Nederlandsche mari niers aan, die voor het grootste deel de Fran- sche grens en voor het kleinste deel in de districten St. Ingbert en Homburg de Duit sche grens bezetten. Kapitein de Bruyne en zijn officieren hebben hier de leiding. Daarbij sluiten naar het Noorden en Oos ten langs de Duitsche grens de troepen van het Engelsche Essex-regiment aan. De kleine Noordwestelijke grens naar rechts wordt door de Zweedsche troepen bezet, terwijl in den sector; grenzende aan Lotharingen, weer in aansluiting aan het Lancashire-regiment de Italianen staan. Zoo is de grens van het Saargebied, die gisteravond nog door groote vuren op de hoogten er om heen gemarkeerd werd, geheel door de internationale troepen bezet. Het op merkelijke is echter, dat men van deze sterke troepenmacht zeer weinig bemerkt. Slechts hier en daar ziet men een Engelschen pant serwagen of een Italiaansche transport-auto met machinegeweren. In St. Ingbert ziet men alleen de post voor het verblijf der Neder landsche marine-soldaten, het Kraemer-Slot, doch overigens is de militair goed georgani seerde grensbezetting zóó verdekt opgesteld, dat zij niemand opvalt. Aan den anderen kant van de grens zijn nergens militaire maatregelen van welken aard ook te bemerken. Hoe de menschen heen-en-weer reizen. Zooals bekend, moesten de Saarlanders he den hun stemmen uitbrengen op de plaats, waar zij in het jaar 1919 woonden. Men heeft van deze bepaling, die overigens nood zakelijk was voor een goede controle op de stemgerechtigden, een veel heen-en-weer trekken verwacht en dit is in den loop van den dag dan ook wel gebleken. Het is voor gekomen, dat van één huisgezin de man naar Merzig moest gaan, de vrouw naar St. Wen- del en stemgerechtigde kinderen naar andere plaatsen in het Saargebied, omdat zij daar geboren waren. Het Duitsche front had alle maatregelen genomen om de stemgerechtig den in staat te stellen, de voor hen aangewe zen stembureaux te bereiken. Op vele plaat sen zag men de auto's van het Duitsche front met een wit-b!auw .schild „motordienst". De aanduiding „Duitsche Front", die oorspron kelijk op het schild had gestaan, moest ver wijderd worden, dóch ieder wist natuurlijk, dat deze auto's van deze bepaalde groep waren. In Saarbrücken werd alphabetisch ge stemd, dat wil zeggen, dat de stemgerechtig den volgens het alphabet over de stembu reaux waren verdeeld. Zoo moesten alle Mül lers, en dat zijn er nog al wat in Duitsch land, zich naar een zelfde stembureau bege ven dat in een der buitenwijken lag. De hon derden Müllers moesten hun passen en legi timatiebewijzen toonen en dan kregen achter elkaar Johann Müller of Maria Müller, of wie er ook van de Müllers aan de beurt was, het stembiljet. Eén stembureau had ook na genoeg uitsluitend de Schmidts. Voordat de eerste stemmen heden werden uitgebracht, hebben de voorzitters der stem bureaux de stemmen, in het begin van de week reeds uitgebracht door hen, die daartoe heden niet in staat waren, in de stembussen gedeponeerd. Er wordt druk gestemd. Zooals reeds gemeld, werd er in de och tenduren vooral druk gestemd. Het schijnt, dat de meeste stemgerechtigden zich zoo vlug mogelijk van hun plicht wilden kwijten, want later op den dag werd het bij de stembureaux stiller en behoorden tot de stemmers vooral diegenen, die per auto naar het stemlokaal moesten worden gebracht: ouden van dagen en personen, die zich om een andere reden niet gemakkelijk kunnen verplaatsen. In de wachtkamers bij de stemlokalen waren Roo- de Kruis-zusters aanwezig, die er voor zorg den, dat deze ouden van dagen ep gebrekkige lieden niet lang behoefden te wachten. De deelneming aan de stemming is naar het zich laat aanzien zeer groot en zal zeker 80 tot 90 procent bedragen. Uit sommige districten wordt zelfs 100 procent deelne ming gemeld. In den laten namiddag waren nog geen ernstige incidenten voorgekomen. Op enkele plaatsen slechts moesten stemmen ongeldig worden verklaard, omdat de voorzitters zich, zooals hun taak was, streng aan de bepalin gen houden. In Dudweiler werden van de 341 stemmen 10 ongeldig verklaard, omdat de stembiljetten niet op de voorgeschreven wijze in de enveloppen werden ingeleverd. Tegen dit ongeldig verklaren werd gepro testeerd, doch het is niet waarschijnlijk dat het protest zal worden toegewezen. In het district Merzig hadden om half één vanmid dag alle stemgerechtigden reeds hun stem uitgebracht. Tocht door het Saargebied. Een aantal buitenlandsche journalisten heeft op den stemmingsdag tezamen met hun Duitsche collega's een tocht door het Saar gebied gemaakt om den gang van zaken overal, dus ook buiten Saarbrücken te kun nen nagaan. Hierbij bleek, dat algemeen was voldaan aan de opdracht van het Duitsche Front, dat men voor dezen dag zou vol staan met het doen van zijn plicht, het uit brengen van zijn stem en daarna naar huis terug te keeren. Het was dan ook bijna overal zeer rustig Ook de tegenstanders van het Duitsche Front, de aanhangers van het eenheidsfront, gaven geen reden tot orde verstoringen, zoodat het ingrijpen van politie of van de internationale troepen, die daar voor gereed gehouden werden, nergens noo dig was. De oudste stemgerechtigde was vandaag 96 jaar, de jongste een jongeman, die heden zijn 20sten verjaardag vierde. In den loop van den dag heeft de Zweed sche president van de Plebiscietcommissie, Rohde, een tocht gemaakt langs de stembu reaux om zoo noodig voorlichting te geven en moeilijkheden uit den weg te ruimen. Het bleek echter, dat alles overal zeer vlot ver liep. In den namiddag. Te Saarbrücken werd het in den namid dag, nadat de meeste stemgerechtigden hun plicht hadden gedaan, iets drukken op straat. In de verlichte straten kwamen wat meer wandelaars, doch het bleef overal even rus tig. Verwacht mag dan ook worden, dat geen ordeverstoringen meer zullen plaats hebben en dat hedenavond te acht uur de stembu reaux op even rustige wijze gesloten kunnen worden als zij hedenochtend werden open gesteld. De uitslag van de stemming. Naar hedenmiddag in Saar brücken werd medegedeeld, zal de uitslag van de volksstemming Dins dag 15 Januari des morgens te ze ven uur Midden-Europeesche tijd (6.20 uur A.T.), worden bekend ge maakt. Heden worden de stembussen ge sloten en, zooals bekend, worden de stemmen eerst morgen-namiddag, nadat alle stembussen in de Wart- burg te Saarbrücken zullen zijn aangekomen, geteld. Het einde van de stemming. Tegen acht uur begaven zich nog slechts enkele stemgerechtigden per auto, op motorrijwiel of met andere ver voermiddelen naar de stembureaux. Men verwacht dat 98 a 99 der stemge rechtigden is gekomen. Tot in de avonduren was alles rustig. Dezelfde orde en rust, welke ge- heerscht hadden bij den aanvang van dezen belangrijken Zondag, duurden tot het laatste oogenblik voort. Laat in den avond, tegen middernacht, zijn twee incidenten bekend geworden, welke zich na de sluiting der stembu reaux hadden voorgedaan. Te Neunkirchen werd een bom gewor pen tegen het bureau van het Duitsche Front. De aangerichte schade schijnt niet veel te beteekenen te hebben. Vier personen zijn gearresteerd. Twee dezer zouden communisten geweest zijn, de beide anderen waren aanhangers van de status quo-partij. Te Saarbrücken hebben ongeveer 150 communisten gedemonstreerd in de Bahnhofstrasse. Toen de politie de me nigte wilde verspreiden, ontstond eenig tumult. Ook in dit geval zijn eenige per sonen gearresteerd. Het incident bleek ten slotte niet van ernstigen aard te zijn geweest. Persconferentie bij Max Braun. Laat in den avond noodigde de leider van het Eenheidsfront, Max Braun, de vertegenwoordi gers der buitenlandsche pers uit op een bijeenkomst, waar hij verklaarde, dat de politie, de plebicietcommissie en de Vol kenbond te kort zijn geschoten. Hij voorspelde binnen 24 uur een burgeroorlog voor 't geval geen wijziging in den toestand komen zou. De eerste bussen te Saarbrücken. Tegen middernacht kwamen de eerste zendingen stembussen te Saarbruecken aan. De vrachtauto's waarop de bussen werden vervoerd, waren bezet met en werden geëscorteerd door manschappen der internationale troepen. De bussen werden overgebracht naar den Wart- burg, welke streng wordt bewaakt. Uit de verderaf gelegen streken komen de stembussen per extra-trein. Er is nog bekend geworden, dat de vertegenwoordigers van de buitenland sche pers pas Dinsdagochtend om vier uur in den Wartburg zullen worden toe gelaten. In den avond kalmte in de bureaux. Reeds tegen kes uur in den avond was de drukte in de stembureaux bijna over al afgeloopen. Op het platteland hadden toen de stemmers reeds overal hun Hoe de Saarlanders stemden. (Buitenland). Het Lindbergh-proces. (Buiten land). Hoe de S. A. gereorganiseerd wordt. (Buitenland). Interview met Nederlandschen stemvoorzitter (Buitenland). Roosevelt's nieuwe plannen. (Bui tenland). Minister Kalff overleden. (Binnen land). Man uit den trein gesprongen en gedood. (Binnenland). Discussies over het electriteits- vraagstuk. (Provinciaal Nieuws). Auto met 8 personen te Heerhugo- waard in de sloot gereden. (Stad). (Zie verder eventweel berichten). plicht vervuld en slechts nu en dan. kwam er nog iemand stemmen, die te voren door zijn werkzaamheden of door andere oorzaken verhinderd was ge weest. In de stemlokalen heerschte een ietwat verveelde stemming. In het algemeen is het, afgezien van kleine uitzonderingen, nergens toteenig incident gekomen. In de straten van Saarbrücken en van de andere steden heerschte des avonds een opgewekte drukte. Alle res taurants en café's waren overvol; er was nauwelijks een plaats te krijgen. In de helverlichte straten golfden dichte menschenmenigten heen en weer, hoe wel het zeer nat was. De spanning was overigens zeer groot en het gesprek van den avond was de vermoedelijke uitslag van de stemming. Men noemde percen tages betreffende het aantal uitgebrach te stemmen. In de kringen van het Duitsche Front was men overigens er van overtuigd, dat de overwinning be haald was. Men verwacht, dat de urnen en de protocollen in de speciaal door militai ren bewaakte treinen in den vroegen morgen te Saarbrücken zullen aanko men. Daarna zullen zij tot Maandagmid dag 5 uur bewaard blijven op de „Wart burg". Te 5 uur zal een aanvang ge maakt worden met de telling, waarvoor zich meer dan 400 journalisten uit alle mogelijke landen hebben aangemeld. Volgens tot dusverre ontvangen be richten is speciaal zeer druk gestemd in het Westen van het Saargebied, het Warndt-gebied en de z.g. Gouw. Te 16 uur bedroeg het percentage daar meer dan 90 procent. Op dat moment was het percentage te Saarbrücken bijna 90 procent. Druk grensverkeer. Zondag was het verkeer over de Duitsch-Saarlandsche grens aanmerke lijk grooter dan in gewone omstandig heden het geval is. In het geheel zijn tot de avonduren gepasseerd: 1130 perso nenauto's, 183 motorrijwielen, 212 auto bussen, bestelauto's en wagens van den geneeskundigen dienst 198. Voorzitter plebiscietcommissie tevreden met uitslag. De Parijsche avondbladen publiceeren uitvoerige berichten over de stemming in het Saargebied. Vooral wijst men op de groote opkomst der stemgerechtig den. De bizondere correspondenten der bladen wijzen er op, dat alles een vol komen ordelijk verloop heeft gehad en dat zich tot nu toe nog geen enkel inci dent heeft voorgedaan. De voorzitter der plebiscietcommissie heeft in een interview met den bizonde ren berichtgever van Intransigeant ver klaard uiterst tevreden te zijn over het verloop van de stemming. De voorzitter verklaarde dat alles op normale wijze is geschied. Bij v. Papen. De bizondere correspondent van het Zwitsersche Telegraafagentschap in het Saargebied heeft een bezoek gebracht aan v. Papen, die met zijn familie ver blijf houdt op zfjn landgoed Wallerfan- gen bij Saarlouis. v. Papen weigerde een verklaring af te leggen over de stem ming zelf, doch wel wees hij in enkele woorden op de buitengewone beteekenis van het plebisciet. „Men kan zeggen, dat met deze stem ming een beslissing is geveld voor of te gen den vrede in Europa, v. Papen legde er den nadruk op, dat de uitslag der ver kiezing er toe zal kunnen bijdragen een goede verstandhouding te scheppen

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1935 | | pagina 1