DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Saarlanders hebben gestemd.
Stemming in volmaakte orde verloopen.
Geheele bevolking neemt er aan deel.
Een klein incident.
No. 11
Maandag 14 Januari 1935
137e Jaargang
Het incident.
Wat vandaag de
aandacht trekt.,,
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, rfrnnfe
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
(Van een bijzonderen correspondent).
Saarbrücken, 13 Jan.
Zondagmiddag 12 uur.
Op het Saargebied, het rijkste in
dustriegebied van het Duitsche rijk,
is heden de aandacht van de geheele
wereld gevestigd. Ruim vijftien ja
ren na het sluiten van den vrede van
Versailles, zullen de bewoners van
dat kleine stukje land in 't hart van
Europa, beslissen over de vraag, of
zij onder de tegenwoordige omstan
digheden al dan niet tot Duitsch-
land willen terugkeeren. Want dat
is ten slotte de vraag: vreezen de
Saarlanders om materieele of prin-
cipieele redenen thans te worden in
gelijfd bij het Derde Rijk van Hitier,
of niet? Wanneer in Duitschland
niet de groote revolutie van 1933
zou hébben plaats gehad, dan zou
zeker nagenoeg de geheele bevol
king van het Saargebied vóór den
terugkeer naar het Duitsche Rijk
hebben gestemd.
En thans?
Algemeen wordt een groote meerderheid
voor een hereeniging met het Duitsche Rijk
verwacht en tochtwijfelt men hier en
daar.
Deze twijfel mag beschouwd worden als
een compliment aan hen, die deze zoo be
langrijke volksstemming hebben voorbereid
en geregeld, waardoor overal wel de over
tuiging bestaat, dat de stemming volkomen
?;eheim is. Dat vertegenwoordigers van ons
and een belangrijk aandeel in de leiding
hiervan hebben gehad, is voor ons een ver
heugend feit.
Gisteravond was het in Saarbrücken druk
op straat, ondanks het feit, dat de sneeuw
het verblijf buitenshuis minder aangenaam
maakte. Deze drukte mocht worden verwacht
in een stad, die zelf niet meer tellende dan
ongeveer 130.000 inwoners op het oogen-
blik bijna tweehonderdduizend zielen her
bergt. Uit alle oorden der wereld zijn de ge
boren Saarlanders gekomen om, wanneer zij
daartoe gerechtigd zijn, hun stem uit te
brengen. En met hen kwamen de honderden
journalisten, van wie velen nog Zaterdag
arriveerden, om op dezen historischen dag
aan de wereld verslag te doen van de laatste
volksstemming, welke uit den grooten oorlog
van 19141918 is voortgekomen.
Nog Zondagochtend arriveerden honder
den Saarlanders uit verschillende deelen in
Duischland te Saarbrücken. Evenals de laat
ste dagen hadden bij de aankomst geen de
monstraties plaats. Tot degenen, die van zeer
ver komen om hun stemplicht te vervullen,
behoort een zeker mevrouw Ida Mondenach.
Deze is veertien dagen geleden uit Sjanghai
vertrokken, doch heeft eenige vertraging op
reis gehad. Alleen wanneer zij het laatste
deel van haar lange reis per vliegtuig af
legt, zal zij tijdig er plaatse kunnen zijn en
de regeeringscommissie voor het Saargebied
heeft voor haar een speciale vergunning ge
geven om vandaag per vliegtuig in Saar
brücken aan te komen.
Na de drukte van Zaterdagavond biedt
Saarbrücken Zondagochtend het beeld van
een Nederlandsche provinciestad op Zondag.
Het sneeuwt niet meer, de sneeuw van Zater
dag is in de binnenstad in een groote mod
derpoel veranderd; alleen in de buitenwijken
ligt zij, op sommige plaatsen, nog zeer dik.
Het is zeer rustig en kalm in Saarbrücken
een grauwe dag in de ochtenduren zonder
eenig zonnetje. Het is alsof de natuur de be
klemming, welke ondanks alle voorbereidin
gen voor het te vieren overwinningsfeest
door het Duitsche Front toch gevoeld wordt,
nog sterker wil doen voelen.
Alleen nabij de stembureaux is het druk.
Reeds vroeg in den ochtend trokken de stem
gerechtigden naar de bureaux, meest onder
gebracht in scholen, waar zij hun stem moe
ten uitbrengen. Daar de stemmers om zich
naar de bureaux te begeven vrij gebruik kon
den maken van de trams, waren deze den ge-
heelen ochtend druk bezet. Dit viel in het
overige stadsbeeld des te meer op. Anderen
begaven zich per auto of autobus naar de
stembureaux.
Daar stonden de menschen zeer rustig en
fille op hun beurt te wachten. Slechts een en
kele politieman stond voor de bureapx; voor
zoover viel na te gaan werd des ochtends
nergens de orde verstoord en gedroegen de
stemgerechtigden zich buitengewoon gedis
ciplineerd. Van de buitenlandsche troepen
macht was dan ook in Saarbrücken niets te
bespeuren. De wetenschap alleen, dat deze
troepen gereed staan om zoo noodig in te
grijpen, is voldoende voor het handhaven
van de orde. Overigens heeft geen der par
tijen er belang bij op dezen dag de orde te
verstoren.
De voorzitters van de stembureaux en hun
twee bijzitters en plaatsvervangers waren
reeds zeer vroeg in den ochtend, even na ze
ven uur, op hun post tot het treffen van de
laatste voorbereidingen voor de stemming.
Alle neutrale voorzitters, onder wie ook on
geveer 350 landgenooten, die Vrijdagochtend
zelf beëedigd waren, namen de beide andere
leden van de stembureaux, een vertegenwoor
diger van het Duitsche front en een van het
Eenheidsfront en hun plaatsvervangers, den
eed af.
Om acht uur nam de volksstemming, waar
voor 866 stemlokalen zijn ingericht, een aan
vang.
Op dat tijdstip stonden voor alle bureaux
al stemgerechtigden te wachten. Een voor
een werden zij in het stemlokaal toegelaten.
Ook hier stond slechts een enkele politie
beambte.
Bijna doodstil was het in de stemlokalen.
De waarschuwingen van de Plebiscietcom
missie en vooral het feit, dat bij de vóór
stemming, enkele dagen geleden, toen zij, die
vandaag daarvoor geen gelegenheid hebben,
hun stem konden uitbrengen, stemmen ongel
dig werden verklaard door uitlatingen of ge
dragingen, die een politieke beteekenis kun
nen hebben, zijn oorzaak, dat zelfs de felste
nationaal-socialisten zich uitermate kalm
gedragen.
Hiermede voldoen zij aan de bevelen, die
het Duitsche front ook vandaag nog heeft
uitgevaardigd door het plaatsen van borden
op bepaalde punten, waarin de stemgerech
tigden, terwijl zij zich ter stembus begeven,
nog eens kunnen lezen, dat zij zich gedisci
plineerd moeten gedragen en „zwijgend hun
plicht doen".
Bijna zonder een woord te spreken iets
of wat nerveus de meesten overhandigen
de stemmers den voorzitter van het stembu
reau hun passen of legitimatiebewijzen en
nemen in ruil, daarvoor het stembiljet in
ontvangst. Na het uitbrengen van een stem
door het plaatsen van een kruis in één der
drie open hokjes met een zwart potlood bren
gen zij hun stembiljet in gesloten enveloppe
terug aan den voorzitter, die dan weer de
passen en legitimatiebewijzen teruggeeft en
de enveloppe in de stembus werpt. Het valt
op, dat velen vrij lang in het geheel gesloten
stemhokje blijven. De meesten verlaten even
stil als zij gekomen zijn het stemlokaal, ve
len naar het schijnt opgelucht, dat zij hun
plicht volbracht hebben.
De ochtend is rustig verloopen en het laat
zich aanzien, dat deze met spanning ver
wachte dag rustiger zal zijn dan men eeni-
gen tijd geleden heeft durven denken.
De taak der internationale troepen.
Op den dag van de stemming in het Saar
gebied, was het voor de Volkenbondstroepen,
waaronder ook de tweehonderdvijftig Neder
landsche mariniers met hun officieren, vroeg
dag. In de meeste kwartieren werd het reeds
omstreeks middernacht levendig. Uitgerust in
marchtenue en begeleid door de vracht- en
manschappenwagens, met machinegeweren
van de meest onderscheiden kalibers, tanks
en Roode-Kruis-wagens, evenals veldkeu
kens, werd in den vroegen ochtend afgemar
cheerd. Te vijf uur in den ochtend waren alle
grensposten naar Duitschland en naar
Frankrijk, ook de kleinste en onbelangrijkste,
bezet.
In een grooten boog om het gebied van de
stad Saarbrücken heeft in den loop van den
nacht het Engelsche Lancashire-regiment
aan de Lotharingsche-grens de bewaking op
zich genomen. Ten Zuid-Oosten daarvan
sluiten zich hierbij de Nederlandsche mari
niers aan, die voor het grootste deel de Fran-
sche grens en voor het kleinste deel in de
districten St. Ingbert en Homburg de Duit
sche grens bezetten. Kapitein de Bruyne
en zijn officieren hebben hier de leiding.
Daarbij sluiten naar het Noorden en Oos
ten langs de Duitsche grens de troepen van
het Engelsche Essex-regiment aan. De kleine
Noordwestelijke grens naar rechts wordt
door de Zweedsche troepen bezet, terwijl in
den sector; grenzende aan Lotharingen, weer
in aansluiting aan het Lancashire-regiment
de Italianen staan.
Zoo is de grens van het Saargebied, die
gisteravond nog door groote vuren op de
hoogten er om heen gemarkeerd werd, geheel
door de internationale troepen bezet. Het op
merkelijke is echter, dat men van deze sterke
troepenmacht zeer weinig bemerkt. Slechts
hier en daar ziet men een Engelschen pant
serwagen of een Italiaansche transport-auto
met machinegeweren. In St. Ingbert ziet men
alleen de post voor het verblijf der Neder
landsche marine-soldaten, het Kraemer-Slot,
doch overigens is de militair goed georgani
seerde grensbezetting zóó verdekt opgesteld,
dat zij niemand opvalt.
Aan den anderen kant van de grens zijn
nergens militaire maatregelen van welken
aard ook te bemerken.
Hoe de menschen heen-en-weer
reizen.
Zooals bekend, moesten de Saarlanders he
den hun stemmen uitbrengen op de plaats,
waar zij in het jaar 1919 woonden. Men
heeft van deze bepaling, die overigens nood
zakelijk was voor een goede controle op de
stemgerechtigden, een veel heen-en-weer
trekken verwacht en dit is in den loop van
den dag dan ook wel gebleken. Het is voor
gekomen, dat van één huisgezin de man naar
Merzig moest gaan, de vrouw naar St. Wen-
del en stemgerechtigde kinderen naar andere
plaatsen in het Saargebied, omdat zij daar
geboren waren. Het Duitsche front had alle
maatregelen genomen om de stemgerechtig
den in staat te stellen, de voor hen aangewe
zen stembureaux te bereiken. Op vele plaat
sen zag men de auto's van het Duitsche front
met een wit-b!auw .schild „motordienst". De
aanduiding „Duitsche Front", die oorspron
kelijk op het schild had gestaan, moest ver
wijderd worden, dóch ieder wist natuurlijk,
dat deze auto's van deze bepaalde groep
waren.
In Saarbrücken werd alphabetisch ge
stemd, dat wil zeggen, dat de stemgerechtig
den volgens het alphabet over de stembu
reaux waren verdeeld. Zoo moesten alle Mül
lers, en dat zijn er nog al wat in Duitsch
land, zich naar een zelfde stembureau bege
ven dat in een der buitenwijken lag. De hon
derden Müllers moesten hun passen en legi
timatiebewijzen toonen en dan kregen achter
elkaar Johann Müller of Maria Müller, of
wie er ook van de Müllers aan de beurt was,
het stembiljet. Eén stembureau had ook na
genoeg uitsluitend de Schmidts.
Voordat de eerste stemmen heden werden
uitgebracht, hebben de voorzitters der stem
bureaux de stemmen, in het begin van de
week reeds uitgebracht door hen, die daartoe
heden niet in staat waren, in de stembussen
gedeponeerd.
Er wordt druk gestemd.
Zooals reeds gemeld, werd er in de och
tenduren vooral druk gestemd. Het schijnt,
dat de meeste stemgerechtigden zich zoo vlug
mogelijk van hun plicht wilden kwijten, want
later op den dag werd het bij de stembureaux
stiller en behoorden tot de stemmers vooral
diegenen, die per auto naar het stemlokaal
moesten worden gebracht: ouden van dagen
en personen, die zich om een andere reden
niet gemakkelijk kunnen verplaatsen. In de
wachtkamers bij de stemlokalen waren Roo-
de Kruis-zusters aanwezig, die er voor zorg
den, dat deze ouden van dagen ep gebrekkige
lieden niet lang behoefden te wachten.
De deelneming aan de stemming is naar
het zich laat aanzien zeer groot en zal zeker
80 tot 90 procent bedragen. Uit sommige
districten wordt zelfs 100 procent deelne
ming gemeld.
In den laten namiddag waren nog geen
ernstige incidenten voorgekomen. Op enkele
plaatsen slechts moesten stemmen ongeldig
worden verklaard, omdat de voorzitters zich,
zooals hun taak was, streng aan de bepalin
gen houden. In Dudweiler werden van de
341 stemmen 10 ongeldig verklaard, omdat
de stembiljetten niet op de voorgeschreven
wijze in de enveloppen werden ingeleverd.
Tegen dit ongeldig verklaren werd gepro
testeerd, doch het is niet waarschijnlijk dat
het protest zal worden toegewezen. In het
district Merzig hadden om half één vanmid
dag alle stemgerechtigden reeds hun stem
uitgebracht.
Tocht door het Saargebied.
Een aantal buitenlandsche journalisten
heeft op den stemmingsdag tezamen met hun
Duitsche collega's een tocht door het Saar
gebied gemaakt om den gang van zaken
overal, dus ook buiten Saarbrücken te kun
nen nagaan. Hierbij bleek, dat algemeen was
voldaan aan de opdracht van het Duitsche
Front, dat men voor dezen dag zou vol
staan met het doen van zijn plicht, het uit
brengen van zijn stem en daarna naar huis
terug te keeren. Het was dan ook bijna
overal zeer rustig Ook de tegenstanders van
het Duitsche Front, de aanhangers van het
eenheidsfront, gaven geen reden tot orde
verstoringen, zoodat het ingrijpen van politie
of van de internationale troepen, die daar
voor gereed gehouden werden, nergens noo
dig was.
De oudste stemgerechtigde was vandaag 96
jaar, de jongste een jongeman, die heden zijn
20sten verjaardag vierde.
In den loop van den dag heeft de Zweed
sche president van de Plebiscietcommissie,
Rohde, een tocht gemaakt langs de stembu
reaux om zoo noodig voorlichting te geven
en moeilijkheden uit den weg te ruimen. Het
bleek echter, dat alles overal zeer vlot ver
liep.
In den namiddag.
Te Saarbrücken werd het in den namid
dag, nadat de meeste stemgerechtigden hun
plicht hadden gedaan, iets drukken op straat.
In de verlichte straten kwamen wat meer
wandelaars, doch het bleef overal even rus
tig. Verwacht mag dan ook worden, dat geen
ordeverstoringen meer zullen plaats hebben
en dat hedenavond te acht uur de stembu
reaux op even rustige wijze gesloten kunnen
worden als zij hedenochtend werden open
gesteld.
De uitslag van de stemming.
Naar hedenmiddag in Saar
brücken werd medegedeeld, zal de
uitslag van de volksstemming Dins
dag 15 Januari des morgens te ze
ven uur Midden-Europeesche tijd
(6.20 uur A.T.), worden bekend ge
maakt.
Heden worden de stembussen ge
sloten en, zooals bekend, worden de
stemmen eerst morgen-namiddag,
nadat alle stembussen in de Wart-
burg te Saarbrücken zullen zijn
aangekomen, geteld.
Het einde van de stemming.
Tegen acht uur begaven zich nog
slechts enkele stemgerechtigden per
auto, op motorrijwiel of met andere ver
voermiddelen naar de stembureaux.
Men verwacht dat 98 a 99 der stemge
rechtigden is gekomen.
Tot in de avonduren was alles rustig.
Dezelfde orde en rust, welke ge-
heerscht hadden bij den aanvang van
dezen belangrijken Zondag, duurden tot
het laatste oogenblik voort.
Laat in den avond, tegen middernacht,
zijn twee incidenten bekend geworden,
welke zich na de sluiting der stembu
reaux hadden voorgedaan.
Te Neunkirchen werd een bom gewor
pen tegen het bureau van het Duitsche
Front. De aangerichte schade schijnt
niet veel te beteekenen te hebben. Vier
personen zijn gearresteerd. Twee dezer
zouden communisten geweest zijn, de
beide anderen waren aanhangers van
de status quo-partij.
Te Saarbrücken hebben ongeveer 150
communisten gedemonstreerd in de
Bahnhofstrasse. Toen de politie de me
nigte wilde verspreiden, ontstond eenig
tumult. Ook in dit geval zijn eenige per
sonen gearresteerd. Het incident bleek
ten slotte niet van ernstigen aard te zijn
geweest.
Persconferentie bij Max Braun.
Laat in den avond noodigde de
leider van het Eenheidsfront,
Max Braun, de vertegenwoordi
gers der buitenlandsche pers uit
op een bijeenkomst, waar hij
verklaarde, dat de politie, de
plebicietcommissie en de Vol
kenbond te kort zijn geschoten.
Hij voorspelde binnen 24 uur
een burgeroorlog voor 't geval
geen wijziging in den toestand
komen zou.
De eerste bussen te Saarbrücken.
Tegen middernacht kwamen de eerste
zendingen stembussen te Saarbruecken
aan. De vrachtauto's waarop de bussen
werden vervoerd, waren bezet met en
werden geëscorteerd door manschappen
der internationale troepen. De bussen
werden overgebracht naar den Wart-
burg, welke streng wordt bewaakt.
Uit de verderaf gelegen streken komen
de stembussen per extra-trein.
Er is nog bekend geworden, dat de
vertegenwoordigers van de buitenland
sche pers pas Dinsdagochtend om vier
uur in den Wartburg zullen worden toe
gelaten.
In den avond kalmte in de
bureaux.
Reeds tegen kes uur in den avond was
de drukte in de stembureaux bijna over
al afgeloopen. Op het platteland hadden
toen de stemmers reeds overal hun
Hoe de Saarlanders stemden.
(Buitenland).
Het Lindbergh-proces. (Buiten
land).
Hoe de S. A. gereorganiseerd
wordt. (Buitenland).
Interview met Nederlandschen
stemvoorzitter (Buitenland).
Roosevelt's nieuwe plannen. (Bui
tenland).
Minister Kalff overleden. (Binnen
land).
Man uit den trein gesprongen en
gedood. (Binnenland).
Discussies over het electriteits-
vraagstuk. (Provinciaal Nieuws).
Auto met 8 personen te Heerhugo-
waard in de sloot gereden. (Stad).
(Zie verder eventweel
berichten).
plicht vervuld en slechts nu en dan.
kwam er nog iemand stemmen, die te
voren door zijn werkzaamheden of door
andere oorzaken verhinderd was ge
weest. In de stemlokalen heerschte een
ietwat verveelde stemming.
In het algemeen is het, afgezien van
kleine uitzonderingen, nergens toteenig
incident gekomen.
In de straten van Saarbrücken en
van de andere steden heerschte des
avonds een opgewekte drukte. Alle res
taurants en café's waren overvol; er
was nauwelijks een plaats te krijgen. In
de helverlichte straten golfden dichte
menschenmenigten heen en weer, hoe
wel het zeer nat was. De spanning was
overigens zeer groot en het gesprek van
den avond was de vermoedelijke uitslag
van de stemming. Men noemde percen
tages betreffende het aantal uitgebrach
te stemmen. In de kringen van het
Duitsche Front was men overigens er
van overtuigd, dat de overwinning be
haald was.
Men verwacht, dat de urnen en de
protocollen in de speciaal door militai
ren bewaakte treinen in den vroegen
morgen te Saarbrücken zullen aanko
men. Daarna zullen zij tot Maandagmid
dag 5 uur bewaard blijven op de „Wart
burg". Te 5 uur zal een aanvang ge
maakt worden met de telling, waarvoor
zich meer dan 400 journalisten uit alle
mogelijke landen hebben aangemeld.
Volgens tot dusverre ontvangen be
richten is speciaal zeer druk gestemd in
het Westen van het Saargebied, het
Warndt-gebied en de z.g. Gouw. Te 16
uur bedroeg het percentage daar meer
dan 90 procent. Op dat moment was het
percentage te Saarbrücken bijna 90
procent.
Druk grensverkeer.
Zondag was het verkeer over de
Duitsch-Saarlandsche grens aanmerke
lijk grooter dan in gewone omstandig
heden het geval is. In het geheel zijn tot
de avonduren gepasseerd: 1130 perso
nenauto's, 183 motorrijwielen, 212 auto
bussen, bestelauto's en wagens van den
geneeskundigen dienst 198.
Voorzitter plebiscietcommissie
tevreden met uitslag.
De Parijsche avondbladen publiceeren
uitvoerige berichten over de stemming
in het Saargebied. Vooral wijst men op
de groote opkomst der stemgerechtig
den. De bizondere correspondenten der
bladen wijzen er op, dat alles een vol
komen ordelijk verloop heeft gehad en
dat zich tot nu toe nog geen enkel inci
dent heeft voorgedaan.
De voorzitter der plebiscietcommissie
heeft in een interview met den bizonde
ren berichtgever van Intransigeant ver
klaard uiterst tevreden te zijn over het
verloop van de stemming. De voorzitter
verklaarde dat alles op normale wijze is
geschied.
Bij v. Papen.
De bizondere correspondent van het
Zwitsersche Telegraafagentschap in het
Saargebied heeft een bezoek gebracht
aan v. Papen, die met zijn familie ver
blijf houdt op zfjn landgoed Wallerfan-
gen bij Saarlouis. v. Papen weigerde een
verklaring af te leggen over de stem
ming zelf, doch wel wees hij in enkele
woorden op de buitengewone beteekenis
van het plebisciet.
„Men kan zeggen, dat met deze stem
ming een beslissing is geveld voor of te
gen den vrede in Europa, v. Papen legde
er den nadruk op, dat de uitslag der ver
kiezing er toe zal kunnen bijdragen een
goede verstandhouding te scheppen