DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De regeeringscrisis in Zjid-Slavië.
Qaqdiiksdi
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 145 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 22 Juni 1935
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
137e Jaargang
De kroatenleider Matsjek formuleert de
eischen der oppositie, die o.m. ontbinding
van het parlement wil.
DE OORZAAK VAN DEN VAL
Matsjek toch geen premier?
DUITSCHLANDS TERUGKEER
NAAR GENEVE.
De voorwaarden te Londen
sprake gebracht?
REDEVOERING VAN GOEMBOES.
De binnen- en buitenlandsche
politiek.
DE TERECHTSTELLING VAN SPADA.
ENGELSCHE UITNOODIGING
AAN RUSLAND.
Tot deelneming aan de vloot-
besprekingen.
HET HAUPTMANN-PROCES.
Fouten van de jury?
BEDELBRIEVEN AAN
GRETA GARBO.
Bij haar jeugdvriendin.
KARDINAAL FAULHABER
BEJUBELD.
Menschenmenigte door S.S.
troepen uiteengedreven.
TWEE JONGENS VEROORDEELD
TOT LEVENSLANGE GEVANGENIS
STRAF.
Wegens ontvoering van een
sherii.
SPOORWEGONGELUK EISCHT
DOODEN EN GEWONDEN.
Gedupeerde reizigers in woede
ontstoken.
ERNSTIG VERKEERSONGELUK.
DEEL VAN EEN STAD IN DE
ASCH GELEGD.
HET NOODWEER IN AMERIKA
Talrijke slachtoffers.
SPADA TERECHTGESTELD.
Wat vandaag de
aandacht trekt.,.
TROTZKPS BEZOEK AAN
NOORWEGEN.
Veel perscommentaren.
MUITERS HOUDEN KAPITEIN
VAST.
Om hem in te ruilen tegen
admiraal.
DE GOUDEN STEM GEVONDEN.
COMMUNISTEN TERECHTGESTELD.
ALKMAARSCHE COURANT,
ff—
Zooals wij gisteren reeds mededeelden is
de Zuid-Slavische regeering heelemaal on
verwachts afgetreden, omdat zoo althans
werd in het telegram meegedeeld de leden
van het kabinet het onderling niet eens waren
met de te voeren politiek.
De eigenlijke onmiddellijke aanleiding tot
deze regeeringscrisis is volgens een Hbld.-
correspondentie uit Zagreb een rede geweest,
die een avontuurlijk afgevaardigde in het
parlement heeft gehouden en waarin Matsjek
en Pribitsjewitsj de moordenaars van den
koning werden genoemd.
Met een reconstructie van de regeering
trachtte men aanvankelijk de zaak te sussen,
doch toen ook drie andere Kroatische mi
nisters ontslag namen en ook generaal Zivko-
witsj, die veelal blijk had gegeven niet alle
bruggen naar de oppositioneele Kroaten te
willen afbreken, zijn portefeuille ter beschik
king stelde, was de heele regeering natuur
lijk niet meer te houden.
Het pleit allerminst voor het gezag van
Jeftitsj, dat hij het uitbreken van de crisis
niet heeft kunnen vermijden, tenminste tot
na de conferentie der Kleine Entente. Dat
Jeftitsj zelf den toestand niet overzag moge
hieruit blijken, dat hij nog twee dagen ge
leden over een reis naar Rome sprak, waar
toe het initiatief ditmaal uitsluitend van
Joegoslavische zijde was uitgegaan.
De conferentie der Kleine Entente welke
heden te Belgrado had moeten beginnen na
dat plaats en datum reeds herhaaldelijk,
naar het heette om technische redenen, waren
veranderd en waarheen de ministers reeds
onderweg waren, is, zooals reeds werd ge
meld, naar aanleiding van de crisis afge
last.
De Roemeensche minister van buitenland-
sche zaken Titulescu ontvfng het bericht,
toen hij reeds dicht bij de Joegoslavisch-Roe-
meensche grens was, waarna hij terugkeerde
De journalisten der Kleine Pers-Entente,
die hun besprekingen Dinsdag vóór die der
ministers zouden beginnen, stonden, toen zij
gisterochtend te Belgrado aankwamen, voor
een geheel onverwachten en verwarden toe
stand.
Dr. Matsjek, de leider der Kroatische boe
renpartij en sinds de jongste verkiezingen
aanvoerder der gezamenlijke democratische
oppositie uit het geheele land, is gisteroch
tend onverwacht naar Belgrado vertrokken.
Ziedaar de groote politieke sensatie, waar
van de gevolgen nog niet zijn te overzien,
maar welke althans bewijst dat de afbraak
van het dictatoriale stelsel in Joegoslavië in
vollen gang is en een stormachtig verloop
neemt.
Dit verloop verrast ongetwijfeld ook de
onmiddellijk daarbij betrokkenen.
Wij hadden Donderdagavond een lang on-
dei houd met dr. Matsjek, die van hetgeen te
wachten stond geen flauw vermoeden bleek te
hebben.
Een uur later verscheen in zijn huis de
baanderheer van de baanderschap van de
Save, die hem het verzoek van den prins
regent Paul overbracht om onmiddellijk naar
Belgrado te komen, teneinde in audiëntie te
worden ontvangen.
De beteekenis hiervan kan men misschien
het best opmaken uit de omstandigheid, dat
Matsjek sinds 5 Januari 1929, een dag vóór
de afkondiging van de koninklijke dictatuur,
niet meer in audiëntie is ontvangen.
De baanderheer drong er bij Matsjek op
aan, dat hij nog in den nacht zou vertrekken,
wat Matsjek echter weigerde; gisterochtend
is hij echter afgereisd en hij zou gistermid
dag te Belgrado aankomen.
In het onderhoud, waarvan hierboven
sprake is, formuleerde Matsjek de eischen der
oppositie en in het bijzonder der Kroaten.
Vóór alles, aldus Matsjek, een geheele wij
ziging der structuur van den staat, daar wij
tegen elk centralistisch parlement zijn. Wij
willen baas zijn in eigen huis, eischen ontbin
ding van het parlement en nieuwe, vrije ver
kiezingen. Uit deze verkiezingen, die op een
andere manier moeten worden gehouden dan
de vorige, zullen de mannen te voorschijn
komen, die een oplossing voor het Kroatische
probleem zullen vinden. Deze oplossing zien
wij in een vérgaande autonomie of zelfs in
meer dan dat doch binnen de grenzen van
Joegoslavië.
Voorts eischen wij vrijheid, zelfstandig
heid en gelijkstelling met het oude Servië,
waarmede wij naar buiten een Joegoslavische
staatseenheid willen representeeren.
Matsjek meende toen wij voor hij naar
Belgrado was ontboden met hem spraken, dit
doel nog slechts te kunnen verwezenlijken
met lijdelijk verzet en wel zoo lang, zoo zeide
hij, tot wij aan Servischen kant teekenen zien,
dat de goede wil voorhanden is, om met ons
te onderhandelen en het Kroatische probleem
volgens onzen wensch te regelen.
De onderhandelingen ter bijlegging van
de regeeringscrisis zijn gisteren begonnen.
Tegen twaalf uur werden door den prins
regent de voorzitters van den senaat en de
Skoeptsjina in audiëntie ontvangen. Des mid
dags kwam de leider der oppositie, dr.
Matsjek, in Belgrado aan. Hij werd aan het
station verwelkomd door de toevallig aan
wezige reizigers, kruiers en stationsbedien
den, die in luid gejuich uitbarstten.
Dr. Matsjek begaf zich van het station on
middellijk naar het kasteel Dedinje, waar hij
door den prins-regent in audiëntie werd ont
vangen.
Na de audiëntie begaf hij zich naar de
woning van den voormaligen premier Dawi-
dowitsj, die zich met de aanhangers van de
voormalige Kroatische partij tezamen met
Matsjek in de oppositie bevindt. In de wo
ning van Dawidowitsj kwam een conferentie
van de leiders van alle oppositioneele groe
pen bijeen.
In politieke kringen vormde het bezoek van
dr. Matsjek bijna uitsluitend het onderwerp
van gesprek. Men gelooft echter niet, dat
Matsjek zich bereid zal verklaren zitting te
nemen in de regeering en men verwacht even
min, dat hem een desbetreffend aanbod zal
worden gedaan. Men verwacht echter wel,
dat hij zijn opvattingen en wenschen vrij
moedig uiteenzetten zal, teneinde een volko
men duidelijke situatie mogelijk te maken
Wat de samenstelling van de nieuwe regee
ring betreft, wordt in politieke kringen ook
verder de meening geuit, dat Stojadinowitsj,
tot dusverre miniser van financiën de meeste
kansen heeft minister-president te worden.
ter
De Londensche „Daily Telegraph meent
te weten, dat tijdens het onderhoud van Don
derdag tusschen Baldwin en Von Ribbentrop
de kwestie van Duitschland's terugkeer naar
Genève ter sprake is gebracht.
Volgens het blad zou Duitschland bereid
zijn in den Volkenbond terug te koeren op de
volgende voorwaarden:
1. Dat een westelijk luchtpact wordt ge
sloten.
2. Dat door de onderteekenaars van het
verdrag van. Locarno een bevredigend verkla
ring wordt gegeven over den invloed der
bilaterale pacten op het verdrag van
Locarno.
In het Hongaarsche Hoogerhuis heeft minister
Goemboes tijdens de begrootingsdebatten ook
het woord gevoerd over problemen der buiten
landsche politiek. De regeering zal voorloopig
met de grootste terughoudendheid de Europee-
sche gebeurtenissen volgen. De Donauconfe-
rcntic is verdaagd en op het oogenblik op den
achtergrond geraakt, aangezien de staten, die
een standpunt hadden moeten bepalen inzake
de rechtsgelijkheid weigeren dit te doen. Onder
rechtsgelijkheid verstaat spr. de invoering van
de algemeene dienstplicht met een maximum
diensttijd van 2 jaar, en met dezelfde wapenen,
inclusief het luchtwapen, waarover de Kleine
Entente mag beschikken. Zelfs bij deze conces
sie zou Hongarije niet over een grootere weer
macht beschikken dan de militair zwakste
staat van de Kleine Entente. Er kan dus van
aanvalsplannen geen sprake zijn.
Voorts eischte Goemboes een verbetering
van den toestand der Hongaarsche minderhe
den in de successiestaten.
Overgaande tot problemen van de binnen-
landsche politiek keerde Goemboes zich beslist
tegen de beweringen inzake zijn z.g. streven
naar dictatuur. In het leven der volkeren kun
nen dictaturen slechts overgangsperioden vor
men. In het belang van rust en orde in de eco
nomie, aldus Goemboes verder, moet het
systeem worden opgebouwd van belangenverte
genwoordiging. De sociaal-democratische vak-
vereenigingen moeten als politieke organisatie
verdwijnen. Den arbeidersbroeders moet men
de aansluiting mogelijk maken aan de burger
lijke maatschappij en wel niet om hen uit te
buiten, maar om hen als broeders te behande
len en de harmonie tusschen kapitaal en arbeid
te verzekeren. De staking is een vergrijp jegens
den arbeid en de oproep tot staking is even
eens een vergrijp jegens de productie. Het ka
pitaal moet dienaar en niet slavenhouder der
productie zijn. Het liberalisme heeft weliswaar
het land een materieelen bloei gebracht, maar
ook de steunpilaren van den staat verwoest.
De vredesverdragen geven ook Hongarije rech
ten, die ook de overige staten-onderteekenaars
in acht moeten nemen. Duitschland tracht langs
een anderen weg zijn zaak door te zetten Ik
heb op het oogenblik aldus Goemboes
waarop Duitschland zelf de rechtsgelijkheid en
den algemeene dienstplicht afkondigde, het
standpunt tot uiting gebracht, dat Hongarije
Duitschland op dien weg niet kan volgen.
Reuter meldt omtrent den laatsten nacht
van den Corsikaanscken bandiet Spada, die
gisterochtend te Bastia is terechtgesteld, dat
hij tot laat in den avond met zijn bewakers
heeft gekaart, totdat hij van meening was,
dat het tijd werd om te gaan slapen.
Toen de bewakers hem gisterochtend kwa
men wekken, lag Ilij vast te slapen, zij
moesten hem flink schudden om hem wakker
te krijgen. Toen hem plechtig werd aange
kondigd, dat zijn laatste uur had geslagen,
antwoordde hij: „aan moed heeft het mij
nimmer ontbroken". Langzaam en zorgvul
dig maakte hij toilet en verzocht hij de mis te
mogen bijwonen. Het laatste glas rum en de
laatste sigaret, welke nem werden aangebo
den, zooals .n Frankrijk gebruikelijk is bij
een terechtstelling, weigerde hij.
Toen hij de gevangenispoort waarvoor de
guillotine stond opgesteld, werd uitgeleid,
wilde de beulsknechten hem steunen, doch
dit wees hij af: ik kan alleen wel gaan, zeide
hij. Hij omarmde den priester, die hem op
zijn laatsten gang begeleidde en nam af
scheid van hem met de woorden: „vooruit
maar, tot weerziens!" De omgeving van de
gevangenis was streng door politie en mili
tairen afgezet, zoodat niemand de terecht
stelling kon bijwonen, behalve het gerechts
hof en de vertegenwoordigers van de pers.
Naar het Telegraaf-agentschap der Sovjet-
Unie mededeelt, heeft de Engelsche ambassa
deur Lord Chilston gister een bezoek gebracht
aan den volkscommissaris van buitenlandsche
zaken Litwinoff, dien hij namens de Engelsche
regeering in kennis stelde van het tot stand
komen van het vlootverdrag met Duitschland.
Hij verklaarde tevens, dat Engeland behalve
met Frankrijk en Italië, met welke staten het
reeds onderhandelt, ook met Sovjet-Rusland
besprekingen wenscht te voeren inzake een be
grenzing der bewapening ter zee. Hij verklaar
de, dat Engeland niet alleen streeft naar kwan
titatieve, maar ook naar kwalitatieve ontwa
pening. Tenslotte beloofde hij, Rusland op de
hoogte te houden van het verloop der Engel
sche onderhandelingen met de andere mogend
heden.
Litwinoff nam acte van deze verklaring en
zeide, de Engelsche uitnoodiging te zullen voor
leggen aan den Raad van Volkscommissarissen.
Naar verluidt heeft de Sovjet-regeering den
Russischen ambassadeur te Rome, Stein, den
ambassadeur te Londen, Maisky, en den am
bassadeur te Parijs, Potemkin, opgedragen, de
belanghebbende regeeringen in te lichten over
het sttndpunt van Rusland inzake de vloot-
kwestie en de kwestie van het luchtpact.
Het Amerikaansche hof van beroep van
den staat New-Yersey behandelde gisteren te
Trenton het beroep van Bruno Hauptmann
tegen zijn veroordeeling wegens moord op
de baby van de familie Lindbergh. Zijn ver
dedigers hadden 17 punten ingediend, waar
op bij de beoordeeling in eerste instantie
door de jury fouten zijn gemaakt. Zij ver
klaarden, dat, wanneer geen revisie van het
vonnis kon worden verkregen, zij in beroep
zouden gaan bij het opperste gerechtshof te
Washington.
Greta Garbo's aankomst in Zweden is het
sein geweest voor een formeelen regen van
bedelbrieven die bij duizenden binnenstroo
men in het kantoor te Stockholm van haar
filmmaatschappij met verzoek om doorzen-
•ding aan de filmster. Alles voor haar be
stemd wordt doorgezonden naar haar broe
der Sven Gustafsson (haar eigenlijke naam
naar men weet).
Greta houdt met het oog op die bedelbrie
ven haar adres geheim en stelt haar bezoek
aan haar geboortestad Stockholm zoo lang
mogelijk uit. Zij is haar vacantie in haar
vaderland begonnen met een tijdje rust te
nemen in Wermland, in de buurt van Karl-
stad, waar zij woont bij haar jeugdvriendin,
de tooneelspeelster Mimmi Pollak.
Naar Reuter uit Londen meldt, is te Mün-
chen Donderdag voor de eerste maal in de
Beiersche geschiedenis de Sacraments-pro-
vessie gehouden, zonder dat leden van de
regeering er aan deelnemen. Duizenden
katholieken trokken in een kleurigen stoet
door de straten, waarvan er eenige feestelijk
waren versierd. Bij het paleis van kardinaal
Faulhaber gekomen, brak een stormachtig
gejuich los, dat aanzwol tot een langdurige
ovatie, toen de hoogwaardigheidsbekleeder
op het balcon verscheen. Op dat oogenblik
verschenen eenige stormtroepen van de S S.,
die de menigte uit elkaar joegen.
De rechter te Jasper in den staat Indiana
(Am.) heeft gisteren twee jongens, den 14-
jarigen Bascum Ray en den 17-jarigen Mau-
rice Sheridan uit Huntingdon in West-Virgi-
nia veroordeeld tot levenslange gevangenis
straf, waarvan de eerste jaren zullen wor
den doorgebracht in een staatsopvoedings
gesticht.
De sherif had de jongens Maandag j.1.
gearresteerd toen hij in hun auto gesmok
kelde alcohol had gevonden. Op weg naar
de gevangenis trokken de jongens plotseling
revolvers, waarmee zij den sherif in be
dwang hielden. Zij boeiden hem met zijn
eigen handboeien en zetten hem uit de auto.
Korten tijd later werden zij echter toch ge
arresteerd. Aangezien de jury hen schuldig
aan ontvoering verklaarde, had de rechter
geen andere keus dan hen tot levenslange
gevangenisstraf te veroordeelen.
Ten gevolge van den dichten mist zijn
gistermorgen twee locaaltreinen in een bui
tenwijk van Rio de Janeiro tegen elkaar op
gereden. Hierbij werden drie personen ge
dood en ongeveer twintig gewond.
De lijn werd zoodanig versperd, dat alle
van buiten komende locaaltreinen moesten
stoppen. De stagnatie lokte hevige protesten
uit van de reizigers, die zich naar hun werk
in het stadscentrum begaven. De menigte
trachtte een perron te bestormen, waarna de
politie ingreep en de orde herstelde.
In Keulen-Lindenthal is een vrachtauto
hedenmorgen in volle vaart aan het slingeren
geraakt en tegen een hoekhuis opgereden.
Twee personen werden daarbij gedood, een
derde zwaar gewond.
In de stad Edessa in Macedonië is een
brand uitgebroken, die zich door den
krachtigen wind snel uitbreidde. Tot
dusver zijn tachtig huizen verwoest en
het telegraafkantoor is door de vlam
men omsingeld.
De bevolking bivakkeert in de open
lucht.
Nader wordt gemeld, dat 400 huizen
zijn vernield, dat is 1/5 van de stad.
3000 inwoners zijn dakloos, de mate-
rieele schade bedraagt eenige tientallen
miilioenen.
Uit Kansas City wordt gemeld, dat
door hevige stormen in talrijke streken
van het Midden-Westen opnieuw groote
schade is aangericht
Te Shields in Noord-Dakota is een
vrouw door het noodweer gedood, terwijl
twee personen gewond zijn. Te Texar-
kona in Texas zijn drie personen door
een wervelstorm gedood en 15 gewond.
Talrijke huizen werden beschadigd; de
hangars op het vliegveld werden ver
nield, evenals de vijf vliegtuigen, die
daarin waren opgeborgen.
In een groot deel van de Mississippi-
vallei is de oogst verwoest, terwijl auto-
en treinverkeer werden stilgelegd door
ernstige overstroomingen. ïn het zuid
westen van Missouri heeft een torna lo
gewoed; bij Joplin is een vrouw door
den bliksem genood.
Te Duneweigh in Missouri zijn eenige
arbeiders gedood, die bezig waren met
het herstellen van een spoorbrug.
De beruchte Corsicaansche bandiet
Spada, de laatste „mait^e du maquis" is
geguillotineerd. Zes moorden, door hem
op Corsica gepleegd, waren enkele jaren
geleden de aanleiding tot een wart gen
darmerie-expeditie naar het eiland.
De regeeringscrisis in Zuid-Slavië.
(Dag. Overzicht).
Redevoering van Goemboes. (Bui
tenland).
De moord op mevrouw Hérel:
proces te Brussel. (Buitenland).
De verduistering bij de Spoorwe
gen tt Haarlem. (Binnenland).
De fraude te Wormerveer. (Bin
nenland).
De componiste Hendrika van Tus
senbroek te Doorn overleden. (Bin
nenland).
Uit het parlementaire leven. (Ar
tikelen).
Neerland's stedenschoon. (Artike
len).
Het openlucht-théater te Bergen.
(Artikelen).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
Trotzki's bezoek aan Oslo en het hem toe
gestane verblijf in Noorwegen is aanleiding
tot tal van commentaren in de Scandinavi
sche pers. Men verwacht, dat de conservatie
ven in het Noorsche Starting de Arbeiders-
regeering hierover zullen interpelleeren.
Reeds in 1929 vroeg Trotzki toestemming om
naar Noorwegen te komen, doch de regeering
Mowinkel wees dit verzoek af. In een inter
view in het te Oslo verschijnende „Dagbla-
det" over de motieven waarop Trotzki het
verblijf in Noorwegen werd toegestaan ver
klaart de Noorsche minister van justitie Lie,
dat het in Noorwegen geldende asylrecht, in
verband met den bedenkelijk achteruitgegane
gezondheidstoestand van Trotzki, voldoende
motief was om hem toe te staan in Noor
wegen zijn herstel te zoeken.
Het „Svenska Dagbladet" herinnert aan
Trotzki's pogingen om te komen tot oprich
ting van een Vierde Internationale, onafhan
kelijk van Moskou zoowel als van Amster
dam, een probleem dat ook voor de Noorsche
Arbeiderspartij reeds sedert jaren acuut is
De bladen melden enslotte, dat Trotzki
tijdens den overtocht op het Noorsche
stoomschip „Paris" door niemand herkend is,
aangezien hij zijn karakteristieke puntbaard
heeft laten wegnemen.
De Japansche muiters houden den
Kantonneeschen kapitein van de „Hait-
sji", genaamd Cbansoe, vast. Zij hopen
hem later in te ruilen tegen den noorde
lijken admiraal Kiang Sji-joean, die
thans gevangene is in handen van gene
raal Tsjen Tsjai Tang te Kanton.
De kruisers ,Haitsji" en „Haisgen"
gaan op la.-t van Nanking naar Sjanghai.
Mejuffrouw Elly W. Kane van het te
lefoonbureau in Victoria Street te Lon
den i6 gisteren door de jury benoemd tot
het meisje „met de gouden stem", die
den oproep der abonné's naar den tijd
za> beantwoorden. Men weet, dat dit
door middel van gram of oon platen zal
geschieden.
De 9 overgebleven candidaten van de
oorspronkelijk aangezochte 15.000 tele-
foi isten uit Engeland zijn gistermiddag
in de King Georghal op Savoy Ti 11 door
de commissie geëxamineerd. Alle negen
meisjes zaten, onzichtbaar voor de jury
ia telefooncellen en de uryleden hadden
koptelefoons opgezet. Eerst moesten de
candidaten een gedicht uit Miltons
„A'legro" voorlezen, daarna een stukje
pioza uit Treasure Island. den bekenden
roman van Stevenson en daarna heel
piozaisch den tijd afroepen: „het is 13
uur 54 minuten 19 seconden".
Het examen duurde, daar alle negen
candidaten natuurlijk od elkaar moesten
wachten, een goed uur en toen verkon-
dvde de jury, bij monde van Masefield
der poët-laureate, dat mejuffrouw Kane
met algemeene stemmen gekozen was.
De actrice Sybil Thorndike overhandig
de haar daarop den door de regeering
uitgeloofden prijs. Mejuffrouw Kane
dankte en hoopte, dat de dames en hee-
ren van de jury als zij voortaan den tijd
wenschten te weten, geen politieagent
zouden aanspreken, maar haar zouden
bellen.
Op bevel van de Kanton-regeering zijn
te Swatau 35 communisten, die onlangs
bij Nansjan gevangen waren genomen,
terechtgesteld Onder hen waren
scheidene jonge vrouwen.
ver
